Dorine van der Houwen - World Federation of Music Therapy

Het laatste niveau van geluidsbewustzijn is de interpretatie van geluid. 45 Het kind moet leren
inschatten welke geluiden belangrijk voor hem zouden kunnen zijn en welke niet. Hiervoor is
het ook van belang dat het kind een scheiding leert maken tussen figuur en achtergrond, zodat
het bijvoorbeeld een gesprek zal kunnen volgen in een kamer vol rumoer. Dat dit voor een kind
dat geluid gedempt, vervormd en genivelleerd waarneemt, een erg moeilijke, zo niet
onmogelijke opdracht is, moge duidelijk zijn.
3.3. Hoortraining met muziek
"(…) [Mijn oom Fifou] wil zijn gitaar met me delen en zegt dat ik in de hals moet bijten. Ik bijt en
hij begint te spelen. Urenlang hou ik mijn tanden in de hals. Ik voel alle vibraties in mijn lijf, de
hoge en de lage tonen. De muziek stroomt mijn lichaam binnen, zet zich daar vast en begint
binnen in mij te spelen."
Uit: Laborit, E. (1996). Schreeuwen in de stilte.
Het uiteindelijke doel van hoortraining is het verbeteren van de spraakwaarneming en het
spraakbegrip. 46 Dit is omdat vooral de spraak erg belangrijk is in de communicatie met anderen
en een doof/slechthorend kind zal er in veel gevallen baat bij kunnen hebben als het dit
enigszins kan volgen. Voordat dit doel bereikt wordt, moet er echter heel veel aan vooraf gaan.
Alle niveaus van geluidswaarneming en -bewustzijn moeten doorlopen worden. Hiervoor is
muziek een zeer geschikt middel: 47
- De muziekinstrumenten, gebruikt in muziektherapie, beslaan een groot frequentiebereik.
Ook kan er van heel zacht tot heel hard op gespeeld worden. Dit maakt het horen van
muziek makkelijker dan het horen van spraak, dat zich maar op een relatief klein
frequentie- en geluidsdrukbereik afspeelt. Er kan voor ieder kind een op zijn hoorresten
aangepast instrumentarium gebruikt worden en uitersten kunnen beter geoefend worden.
Als de therapeut het aanbod van het instrumentarium telkens weer aan het nieuw
verworven waarnemingsniveau aanpast, kan het kind zijn eigen spel ook steeds beter leren
waarnemen.
- Behalve toonhoogte en intensiteit, zijn er natuurlijk nog meer parameters die zowel muziek
als spraak in zich hebben, zoals ritme, tempo en klankkleur. Muzikale ritmes zijn
bijvoorbeeld makkelijker te structureren dan de ritmes die in spraak gebruikt worden,
waardoor het waarnemen ervan minder moeite kost, zowel via het gehoor, als via andere
zintuigen. Dit geldt ook voor de andere parameters. Juist hierdoor is muziek het
aangewezen middel om, door een gefaseerde opbouw in het leren waarnemen van steeds
ingewikkelder muzikale structuren, uiteindelijk te komen tot een betere waarneming van
spraak.
- Geluid is met behulp van muziekinstrumenten makkelijk zicht- en voelbaar te maken,
waardoor het betekenis krijgt voor een doof/slechthorend kind. Sterk resonerende
instrumenten (pauk, grote trom, piano, bas-klankstaaf, gitaar, contrabas) verschaffen naast
auditieve, ook heel duidelijke tactiele prikkels. Dit is niet alleen voelbaar bij directe
aanraking, maar geluidsgolven brengen ook de lucht in de akoestische holtes in het
lichaam in trilling. Als men hierop leert letten, kan geluid dat niet gehoord wordt, op deze
manier toch waarnemen. Als er fiches of stukjes papier op een trommel liggen, zullen deze
45
Deze term is overgenomen uit Effatha (1991), p.1. Hier gaat het echter alleen over interpretatie van taal. Ook in Van
Hedel-van Grinsven & Coninx (1995) wordt dit alleen genoemd in relatie tot spraak en taal. Hier worden de termen
'spraakherkenning' en 'spraakverstaan' gebruikt. Gfeller (1992), p.217 spreekt van 'the comprehension (understanding) of
sound'. Bij haar heeft het wel een algemenere betekenis.
46
Gfeller (1992), p. 216
47
Zie ook Gfeller (1992), pp. 217-218.
24