You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
i e x m a g a z i n e • j a a r g a n g 2 • n u m m e r 7 • d e c e m b e r 2 0 0 5 A E X 3 9 3 , 9 9 – 3 1 o k t o b e r 2 0 0 5<br />
W A N N E E R S T A A T D E A E X O P 7 0 0 ? Z I E P A G I N A 2 2<br />
m a g a z i n e<br />
van beleggers voor beleggers<br />
Chateau Piramide<br />
De onmogelijke rendementen<br />
van Bordeaux<br />
Advisory<br />
Volgooien, graag<br />
Zo verdient u aan<br />
de komende oliecrisis<br />
Land in zicht<br />
Kwartaal van de waarheid<br />
voor Ahold en SBM<br />
Offshore<br />
De Franse liefde van<br />
Peter-Paul de Vries<br />
www.iex.nl<br />
jaargang 2 • nummer 7<br />
december 2005<br />
m 4,95<br />
Ja,<br />
u bent een<br />
Topbelegger<br />
Méér verdienen<br />
met hedge funds, turbo’s,<br />
venture capital<br />
en andere slimme<br />
constructies
I N H O U D<br />
F E A T U R E S<br />
14 Aandeel van de maand<br />
Drie fondsen om de komende tijd scherp in de gaten te<br />
houden: Ahold, Wal-Mart en sbm Offshore.<br />
18 Bedrijfsbezoek<br />
iex treft Imtech-ceo René van der Bruggen aan in zijn<br />
Traffic Information Center en vraagt hem meteen maar<br />
even naar zijn plannen met het bedrijf.<br />
32 De duizelingwekkend dalende dollar<br />
Bij het afscheid van Alan Greenspan: de lange glijvlucht van<br />
wereldvaluta nummer één.<br />
56 Chateaux Piramide<br />
Veel winst maken op wijn. Volgens Bordeaux Advisory kan<br />
het makkelijk. iex onderzoekt of deze beleggingsconstructie<br />
wel zo geniaal is.<br />
C O L U M N S<br />
12 De gouden tip – Frank van Dongen<br />
Frank van Dongen krijgt post van een goeroe. Dat lijken<br />
toch echt wel superrendementen...<br />
22 Op naaar de 700 – Corné van Zeijl<br />
De komende tijd is winstgroei cruciaal. Als die een beetje<br />
doorzet ligt de 700 niet eens zo ver in het verschiet. Reken<br />
zelf uit waar de aex op uitkomt volgens uw scenario!<br />
24 Net even anders – Gökhan Erem<br />
Dus u dacht dat u nu alles van de Relatieve Sterkte<br />
Indicator afwist? Nog niet helemaal…<br />
26 De laatste olie - Willem Middelkoop<br />
Dat de olie ooit opraakt weten we, maar we worden sneller<br />
dan we denken met de gevolgen geconfronteerd, stelt<br />
Willem Middelkoop. Hoe profiteren beleggers daarvan?<br />
66 Twee zonder één kap – Jos Koets<br />
Getrouwd met een eigen huis en een zware hypotheek?<br />
Denk toch heel goed na, voor je scheiden gaat...<br />
70 Bioleggingsfonds – Marcel Wijma<br />
In biotech kunt u ook beleggen via fondsen. Misschien<br />
is dat zelfs wel handiger. Marcel Wijma presenteert zijn<br />
favoriet.<br />
73 Holle vaten – Warrum Buffet<br />
Waarin iex’ huisliterator zich van zijn zwakke kant<br />
laat zien in een rechtstreekse confrontatie met een<br />
vasthoudende accountmanager.<br />
DOSSIER<br />
Beleggen voor<br />
gevorderden<br />
36 Beleggersblufgids<br />
Beleggen in aandelen maakt tegenwoordig niet zo veel<br />
indruk meer. iex presenteert dé gereedschapskist<br />
voor een ervaren portefeuille.<br />
42 Broeden op Google<br />
Wilt u echt verdienen aan de komende grote<br />
doorbraak? Dan moet u er vroeg bij zijn. Maar is<br />
venture capital wel iets voor u?<br />
44 Interview – Harry Kat<br />
Hij praat niet graag met media, maar voor iex maakt<br />
dit kopstuk uit de hedge fund-wereld graag een<br />
uitzondering. Lees het goed, want niemand kleedt de<br />
hedge fund-industrie zo ontluisterend uit als Harry kat.<br />
48 Hedge fund bouwpakket<br />
Durft u nog? Mooi, want met deze technieken kunt u<br />
complexe hedge fund-strategieën ook thuis in elkaar<br />
knutselen. Tenminste, als u weet wat u doet.<br />
54 Vastgoed - Edwin Melchior<br />
Een lage huurprijs is gunstig voor een investering in<br />
vastgoed. Melchior legt uit waarom.<br />
H E B B E N & H O U D E N<br />
62 Mijn geld zit in… Binnenkort is Peter-Paul de Vries<br />
het stralend middelpunt op de Nederlandse Dag van het<br />
Aandeel. Maar hij loopt vooral warm voor pareltjes uit<br />
Frankrijk.<br />
P L U S :<br />
5 editorial / 6 snapshots /<br />
72 Volgend nummer / 74 Insider<br />
3
E D I T O R I A L<br />
Tweede jaargang<br />
Nummer 7 – december 2005<br />
Hoofdredactie:<br />
Pieter Kort (hoofdredactie@iex.nl)<br />
Eindredactie:<br />
Laura Iseger, Arend Jan Kamp<br />
Art direction en vormgeving:<br />
Studio Jaap van der Zwan, Amsterdam<br />
mmv Alain Cohen, Mischa Smit Kleine<br />
Redactie en medewerkers:<br />
Gökhan Erem, Peter van Kleef, Jos Koets, Edwin<br />
Melchior, Jaap Muns, Willem Middelkoop, Michiel<br />
Pekelharing, Cees Smit alias Frank van Dongen,<br />
Marcel Wijma, Corné van Zeijl (redactie@iex.nl)<br />
Beeld:<br />
Ruud Binnekamp, Robert Elsing, Ton Hendriks, Herman<br />
van Heusden, Hollandse Hoogte, Getty Images, Nico<br />
den Dulk<br />
Koersen:<br />
Marketxs; nieuws: Dow Jones;<br />
fundamentele data: ShareCompany<br />
Directie:<br />
Eric Visser, Hans-Poul Veldhuyzen van Zanten<br />
Uitgever:<br />
Peter van Sommeren<br />
Abonnementsprijzen:<br />
in Nederland en Belgïe € 49,50 voor 10 nummers<br />
(voor andere landen geldt een verzendtoeslag<br />
van € 30)<br />
losse nummers: € 4,95<br />
nazending: € 5,95<br />
Abonnementen en bezorging:<br />
Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip<br />
ingaan en lopen automatisch door, tenzij 4 weken<br />
voor de vervaldag schriftelijk wordt opgezegd. Nieuwe<br />
aanmelding schriftelijk of per e-mail:<br />
Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA Uitgeest<br />
tel: (0251) 31 39 39, fax: (0251) 31 04 05<br />
email: aboservice@aboland.nl<br />
Adreswijziging:<br />
Leden van iex.nl kunnen zelf hun gegevens wijzigen<br />
via www.iex.nl/leden. Overige abonnees via<br />
Abonnementenland.<br />
Advertenties:<br />
iex-sales: Jan Willem Goed, Martijn Arnold,<br />
Niek den Tex, Dirk Kamsteeg<br />
iex Investor Relations: Frans Gunnink<br />
email: sales@iex.nl<br />
traffi c: Ferdinand Gipon<br />
Operations en techniek:<br />
Reinier Willems, Sebastian Drost, Aad Timmermans<br />
TriLab: René van der Meyden<br />
Drukkerij: Senefelder Misset<br />
Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden<br />
overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.<br />
Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van iex<br />
InfoExchanges bv zijn van toepassing de voorwaarden welke<br />
zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam.<br />
iex magazine bevat informatie en wenken, die met de meeste<br />
zorgvuldigheid zijn samengesteld. iex InfoExchanges bv en de bij<br />
deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen<br />
aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen, die zouden kunnen<br />
voortvloeien uit het gebruik van in deze uitgave opgenomen<br />
informatie en wenken. De gegevens zoals wij die van u hebben<br />
ontvangen, kunnen worden gebruikt voor het toezenden van<br />
informatie en/of aanbiedingen door iex InfoExchanges BV<br />
en speciaal geselecteerde bedrijven. Indien u dit niet wenst,<br />
gelieve een briefje te sturen naar: iex InfoExchanges BV, t.a.v. de<br />
klantenservice, Postbus 75662, 1070 AR Amsterdam.<br />
iex magazine wordt uitgegeven door iex InfoExchanges<br />
bv en verschijnt tien keer per jaar. © iex 2005<br />
Wie is uw idool?<br />
George Soros of Warren Buffett? Een mooie, eenvoudige vraag die een hele goede<br />
indruk geeft van wat voor soort belegger u bent – of zou willen zijn. Er even<br />
vanuitgaand dat u van het bestaan van beide heren weet en ongeveer weet voor<br />
welke beleggingsaanpak ze staan (zo niet, dan verwijs ik u graag naar het binnenkort<br />
te openen Beginners-centrum op iex.nl).<br />
De meerderheid van de beleggers kiest standaard voor Buffett. Zijn aanpak, die<br />
er vooral uit bestaat om ondergewaardeerde kwaliteitsaandelen te kopen en lekker<br />
te laten liggen, is helder, makkelijk te begrijpen en vooral bijzonder winstgevend.<br />
Op de lange termijn maakte hij zo’n 30% rendement per jaar. Niet slecht<br />
om je mee te vereenzelvigen. Probleem is wel dat Buffetts strategie simpel uit te<br />
leggen is, maar o zo moeilijk om uit te voeren. Niet alleen moet je er een uitstekende<br />
stockpicker voor zijn, maar je moet ook nog eens voldoende zitvlees en<br />
geduld hebben om langdurig zware tijden te doorstaan. Tijdens de internetbubbel<br />
was Buffett nergens, maar uit de crash kwam hij als een van de weinigen glorieus<br />
en ongeschonden tevoorschijn.<br />
Toch kies ik liever voor Soros. Op de lange duur maakte hij iets minder rendement<br />
dan Buffett – hij heeft ook diverse record-zeperds op zijn naam staan –<br />
maar zijn stijl is explosiever en zijn instrumentarium interessanter. In de jaren<br />
zeventig en tachtig was Soros een éénpersoonspromotieteam voor het fenomeen<br />
hedge funds. Ook hij maakte in die jaren langdurig gemiddeld minstens 30% per<br />
jaar.<br />
Soros is een big picture-belegger. Hij werkt altijd vanuit een visie op de wereld.<br />
Als in dit deel van de wereld A gebeurt en in een ander deel B, dan moet C het<br />
logische gevolg zijn. En vervolgens zet hij zwaar in op scenario C, of dat nu met<br />
aandelen, futures, renteswaps of andere instrumenten is. Soms krijgt hij spectaculair<br />
gelijk, zoals met zijn legendarische actie waarmee hij het pond sterling<br />
uit de ems-bandbreedte wist te duwen en een miljard dollar op één dag verdiende.<br />
Soms krijgt hij ook spectaculair ongelijk, maar zijn visie is zelfs als hij fout is<br />
nog altijd de moeite waard.<br />
Soros, die inmiddels nog wel wát belegt, maar aanmerkelijk minder op de voorgrond<br />
treedt, legt zichzelf geen grenzen op. Hij stapt even gemakkelijk in goudmijnen<br />
als hij Aziatische valuta short of technolgie-aandelen koopt. Buffett nadoen<br />
is al moeilijk; Soros is eigenlijk totaal onnavolgbaar.<br />
Maar toch: het instrumentarium van gewone beleggers zoals<br />
u en ik is de laatste jaren fl ink uitgebreid. Wij kunnen even<br />
makkelijk – zelfs met geleend geld – long en short gaan<br />
in Azië, valuta, indices, olie en goud als een paar stukjes<br />
Getronics kopen. En waarom ook niet? Als u de risico’s<br />
maar begrijpt. In dit iex magazine proberen we u<br />
een aantal technieken en strategieën voor te schotelen<br />
die verder gaan dan het kopen van aandelen en opties.<br />
Beleggen voor gevorderden, dus. Sinds Warren<br />
Buffett er ook valutavisies op nahoudt ook voor<br />
de aanhang van de Belegger met de Bril verplicht<br />
leesvoer.<br />
Pieter Kort<br />
Hoofdredacteur iex<br />
5
H O T S . S N A P S H O T S . S N A P S H O T S . S N A P S H O T S . S N A P S H O T S . S N A P<br />
Loon naar werken<br />
Sinterklaas is in aantocht en heel Nederland onder de zeven jaar<br />
gaat zich de komende weken afvragen wat de goedheiligman<br />
voor ze in petto heeft. Voor de topmannen van de grote Nederlandse<br />
bedrijven geldt dat ook, alleen kijkt deze groep niet hoopvol<br />
uit naar Sinterklaas maar naar de bonussen en salarisverhoging die<br />
aan het eind van het jaar uitgedeeld zullen worden door de raad van<br />
stijgers 2004<br />
Bedrijf Koersperformance 2004 Topman Totale beloning 2004 Verandering t.o.v. 2003<br />
Hagemeyer 28,8% Rudi de Becker 1.429.078 *)<br />
Fortis 27,6% Jean-Paul Votron 316.000 *)<br />
DSM 22,0% Peter Elverding 1.292.904 +9%<br />
Numico 21,1% Jan Bennink 10.455.140 +154%<br />
ING 20,4% Michel Tilmant 3.000.000 +47%<br />
* ) = geen vergelijk met 2003 mogelijk<br />
dalers 2004<br />
Bedrijf Koersperformance 2004 Topman Totale beloning 2004 Verandering t.o.v. 2003<br />
ASML -17,7% Eric Meurice 943.950 *)<br />
Aegon -14,5% Don Shepard 3.235.260 +39%<br />
VNU -13,3% Rob van den Bergh 2.253.905 +33%<br />
Philips -10,5% Gerard Kleisterlee 3.269.021 +33%<br />
Ahold -5,6% Anders Moberg 4.842.439 -37%<br />
* ) = geen vergelijk met 2003 mogelijk<br />
6<br />
bestuur. sbm Offshore, Buhrmann en Hagemeyer zijn met koersstijgingen<br />
van ruim 30% sinds eind 2004 de braafste kinderen uit de<br />
aex-klas. Maar indien het verleden als uitgangspunt wordt genomen,<br />
hoeven de topmannen van Vedior (-5,2%), Getronics (-1,9%) en tnt<br />
(-1,6%) niet bang te zijn dat ze in de zak van zwarte piet naar Spanje<br />
worden afgevoerd.<br />
Schoentje zetten<br />
Vorig jaar waren asml, Aegon en vnu de snelste dalers in de aex. Eric<br />
Meurice kon dat nauwelijks aangerekend worden, aangezien hij pas<br />
in de herfst van dat jaar aan het hoofd van asml kwam te staan. Don<br />
Shepard en Rob van den Bergh stonden echter heel 2004 aan de top<br />
van respectievelijk Aegon en vnu, maar vonden desondanks salarisverhogingen<br />
van ruim 30% in hun schoen. Wat daarnaast opvalt bij<br />
de vijf slechtst presterende aex-fondsen in 2004 is dat het salaris van<br />
vier van de vijf topmannen voor ruim een kwart gevormd wordt door<br />
een variabele component. Dat wijst erop dat de interne doelstellingen<br />
in ieder geval deels gehaald zijn. Maar met koersdalingen die variëren<br />
van 5,6 tot 17,7% zijn beleggers daar weinig mee opgeschoten. De<br />
eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de topmannen hun salarisverhoging<br />
inmiddels wel verdiend lijken te hebben. asml, Aegon, vnu, Philips en<br />
Ahold hebben zich gerevancheerd voor het zwakke 2004 met koersstijgingen<br />
van 9,5 tot 24,4% sinds de start van dit jaar. Alleen Anders<br />
Moberg van Ahold zag zijn totale beloning in 2004 teruglopen. Desondanks<br />
was hij met inkomsten van bijna vijf miljoen euro nog een<br />
van de grootverdieners in de aex.<br />
Het meest frappante is echter dat er nauwelijks een verschil is tussen<br />
zogenaamde out- en underperformers. De gemiddelde totale<br />
beloning voor de topmannen van de vijf snelst gestegen aex-fondsen<br />
was in 2004 met 3,32 miljoen euro slechts 82.000 euro meer dan het<br />
gemiddelde bij de vijf dalers. In tegenstelling tot stoute kinderen<br />
kunnen de topmannen van underperformers dus met een gerust hart<br />
uitkijken naar hun versie van Sinterklaas.<br />
Small Cap Saloon<br />
Tomtommertijd<br />
Aan de klapdeurtjes van de Saloon<br />
hangt een slordig uitgescheurd<br />
krantenknipseltje. Dat heeft barman<br />
George Tóth daar opgehangen. “Small caps<br />
presteren beter”, staat er te lezen. De AscX<br />
heeft het namelijk sinds haar intrede in<br />
Damrak Gulch een stuk beter gedaan dan<br />
haar grote broers. Maar verwacht geen feeststeming<br />
in de Small Cap Saloon. De barman<br />
zelf hangt lusteloos over de toonbank. In een<br />
donker hoekje zitten vier robuuste kerels<br />
aan een wankele tafel en de fat lady is nergens<br />
te bekennen. Que pasa? De ontwerpen<br />
van een revolutionair aandrijvingssysteem<br />
voor postkoetsen, een briljant ontwerp van<br />
een geniale Bulgaarse tenderfood, zijn ontvreemd.<br />
Roumen Antonov zit sip voor zich<br />
uit te kijken, met een stoppelbaard van vier<br />
dagen en een handvol vage vrienden. Het<br />
bier staat koudgeslagen in hun glazen. “Het<br />
is die Japanner geweest”, mompelt de Bulgaar<br />
voor zich uit. “Toch niet die Japanner<br />
waar je de afgelopen jaren zo mee dweepte?”,<br />
vraagt één van zijn kornuiten. “Die ja.”<br />
Straks rijdt heel de wereld met zijn ideeën<br />
rond zonder dat hij er een cent voor ziet.<br />
Iedereen lijdt met de Bulgaar mee, maar<br />
echt helpen kunnen ze niet. In het vorige<br />
nummer heeft u gelezen hoe ze met de pet<br />
rond zijn gegaan en tien euro ophaalden.<br />
Die zijn geïnvesteerd in Damrak Gulch en<br />
na een maand nog maar 9,59 euro waard.<br />
Over de waard gesproken, zijn speeltjes<br />
(dvrg en rtc) zijn er per saldo ook niet echt<br />
op vooruitgegaan. Dan staat de Hongaarse<br />
barman op en sjokt over de plankenvloer<br />
Eindelijk rust voor de Stille Tien<br />
Bedrijf Rendement<br />
Alanheri 10,09<br />
Bever Holding -0,79<br />
Blydenstein-Willink 1,25<br />
Brill 9,51<br />
Dico -0,43<br />
DNC 13,64<br />
Emba 16,19<br />
Gouda Vuurvast -3,03<br />
Holland Colours -8,24<br />
Nyloplast 9,19<br />
Stille Index 4,74<br />
In tegenstelling tot de aex hebben de<br />
Stille Tien in de voorgaande weken<br />
totaal geen terrein in hoeven leveren.<br />
En daar was niet eens spectaculair nieuws<br />
voor nodig. Sterker nog, de grootste stijgers<br />
haalden de publiciteit zelfs helemaal<br />
niet. Ondanks dat Emba sinds 10 juni geen<br />
enkel bericht naar buiten heeft gebracht,<br />
zag het concern de koers met 12,70 euro<br />
omhoog klimmen naar 75,00 euro. Indertijd<br />
kondigde de onderneming aan dat het<br />
bedrijfsresultaat in 2005 waarschijnlijk<br />
gelijk zal zijn aan dat van vorig jaar en de<br />
scherpe koersreactie lijkt vooral een gevolg<br />
van de wel heel erg dunne aandelenhandel.<br />
De meeste weken is de omzet namelijk<br />
naar de Bulgaar. Hij strijkt een lucifer langs<br />
de muur aan en steekt de laatste sigaar uit<br />
eigen doos die hem nog rest op. “Weet je<br />
wat? Sara Kreek is er toch met een ander<br />
vandoor. Dat scheelt me weer een paar cent.<br />
Als jouw speeltje straks helemaal niks meer<br />
waard is, koop ik het wel, OK?” De enige die<br />
wel lang blij rond stapte is Tom. Tom deed<br />
het goed. Jammer dat hij een beetje te duur<br />
is voor de Small Cap Saloon Portefeuille dat<br />
het met een budget van 10 euro moet doen.<br />
Inmiddels hangt Tom al een uur met zijn<br />
hoofd in de trog met water voor de deur.<br />
30% eraf in één dag. Barman Tóth kijkt<br />
gespannen toe: “Zodra Tom minder dan 10<br />
euro kost, gooien we onze portefeuille leeg<br />
en rapen we Tom op.”<br />
Small Cap Saloon Portefeuille<br />
Aandeel Aankoopkoers 21-09 Huidige koers (26-10) Verschil<br />
Antonov 1,89 1,52 -19,58%<br />
Ceteco 0,06 0,06 0,00%<br />
DVRG 0,88 0,98 +11,36%<br />
Kendrion 1,88 1,80 -4,26%<br />
Magnus 0,54 0,56 +3,70%<br />
Pharming 3,41 3,35 -1,76%<br />
Prolion 0,05 0,05 0,00%<br />
RTC 0,08 0,06 -25,00%<br />
Rood Testhouse 0,54 0,55 +1,85%<br />
Sopheon 0,33 0,33 0,00%<br />
Tie 0,34 0,33 -2,94<br />
Totaal 10,00 9,59 -4,1%<br />
nul stuks (in dubbeltelling!) en als er dan<br />
eindelijk wat gebeurt, gaat het erg snel.<br />
Voorlopig valt er weinig vuurwerk te verwachten.<br />
De biedprijs ligt momenteel op<br />
68 euro en de laatprijs op 85 euro.<br />
De handel in Alanheri was iets minder dun.<br />
Op de meeste dagen wisselden al gauw<br />
meer dan een dozijn aandelen van eigenaar<br />
en ook dit beursfonds zag de koers gestaag<br />
oplopen zonder dat er belangrijk nieuws<br />
was. Dat de Stille Tien uiteindelijk maar<br />
met 1,4% steeg ten opzichte van vorige<br />
maand was voornamelijk een gevolg van<br />
Holland Colours, dat een paar procent<br />
moest prijsgeven. Zonder dat er enig<br />
nieuws bekend werd, uiteraard.<br />
7
H O T S . S N A P S H O T S . S N A P S H O T S . S N A P S H O T S . S N A P S H O T S . S N A P<br />
Stemlokaal<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Mijn favoriete biotech is...<br />
(539 stemmen)<br />
Dat de iex-lezers verstand van zaken<br />
hebben, bleek wel uit de olieprijspoll<br />
die we aan de vooravond van<br />
orkaan Rita lanceerden. Waar gaat de prijs<br />
vanaf het toenmalige niveau van 68 dollar<br />
heen? ‘Omhoog’ dachten we allemaal. ‘Omlaag’,<br />
stemde de meute (44% van de kiezers)<br />
en gelijk hadden ze. Rita of geen Rita, de<br />
oliefutures volgden de meerderheid van<br />
stemmen.<br />
<br />
Een leuke biotechpoll in de categorie nice<br />
to know. Want moet u nu in Pharming of<br />
Crucell zitten? Dat kon wel eens een close<br />
race worden en ja hoor... De vraag is of dat ligt<br />
aan de spervurende persberichtenmachine van<br />
Crucell of de bedenkingen die Marcel Wijma<br />
in het vorige nummer van dit magazine bij de<br />
ontwikkelingen rond Pharming plaatste.<br />
De favorieten van Jaap Muns<br />
Kent u Jaap Muns al? Deze turbospecialist (het<br />
beleggingsintrument, niet de aandrijvingstechniek)<br />
is een van de nieuwste aanwinsten<br />
in het iex-columnistencorps. Als technisch<br />
analist hoeft hij niet lang na te denken over<br />
zijn favoriete standaardwerk.<br />
u altijd al op elk moment<br />
heeft willen weten wat de bes-<br />
“Als<br />
te sector is om in te beleggen<br />
of heeft willen weten waarom een stijging<br />
van goud resulteert in een stijgende Japanse<br />
beurs, dan kan ik het boek Intermarket<br />
Technical Analysis, Trading strategies for<br />
the global stock, bond, commodity and currency<br />
markets van John J. Murphy aanraden.<br />
Met zijn Intermarket-benadering geeft hij<br />
antwoord op alle vragen die je als belegger<br />
maar kan stellen.”<br />
Wat doet een vaatje olie ná Orkaan Rita<br />
(493 stemmen)<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
jaren negentig. Tot die tijd<br />
gebruikten technisch analisten<br />
grafi eken van markten, aandelen<br />
en sectoren als losstaande<br />
eenheden. Murphy laat met zijn<br />
technieken zien hoe je door het<br />
vergelijken van twee verschillende<br />
grafi eken (bijvoorbeeld<br />
de S&P-500 en goud) meer<br />
inzicht krijgt in de onderliggende beweging<br />
van de aandelen, obligaties en rentes.<br />
Aan de hand van diverse voorbeelden laat<br />
Murphy zien hoe de best presterende sectoren,<br />
markten, aandelen, landen en zelfs<br />
beleggingsfondsen geselecteerd kunnen<br />
worden. Hij maakt de onderlinge relaties<br />
tussen aandelen, obligaties, grondstoffen,<br />
rentes, markten en sectoren inzichtelijker<br />
dan wie dan ook.”<br />
“Murphy introduceerde het begrip Intermarket<br />
Technische Analyse begin<br />
8 9<br />
“Zelfs voor mensen zonder heel veel verstand<br />
van technische analyse is dit een<br />
<br />
<br />
<br />
VNU, wat nu?<br />
(130 stemmen)<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Zijn onze iex-leden beïnvloed door het<br />
kritische Overnamekit-stuk van Corné<br />
van Zeijl? Wie zal het zeggen. Een blik<br />
in het Stemlokaal maakt wel duidelijk dat<br />
vnu op haar tellen moet passen en dat de dagen<br />
van ceo Rob van den Bergh geteld zijn.<br />
Liefst de helft denkt dat alle plagen over<br />
vnu worden uitgestort. Dat kan nog leuk<br />
worden. Overigens lijkt in de praktijk in ieder<br />
geval optie 1 (vnu ziet af van overname)<br />
bijna een feit. Over optie 3 (aftreden Van<br />
den Bergh) wordt al hardop gespeculeerd,<br />
dus alleen kkr moet nog even toeslaan.<br />
prettig leesbaar boek met veel<br />
leerzame, nuttige en direct<br />
toepasbare tips en technieken.<br />
Ik gebruik Intermarket Technical<br />
Analysis zelf ook, om een raamwerk<br />
van de fi nanciële markten<br />
op te stellen en mijn asset allocatie<br />
te bepalen.<br />
Deze aanpak van technische<br />
analyse is volgens mij dé methode voor<br />
institutionele beleggers en vermogensbeheerders<br />
om outperformance te behalen<br />
met hun beleggingsstrategieën. Er zijn<br />
momenten dat het percentage aandelen<br />
bijvoorbeeld fors teruggebracht moet<br />
worden (zoals in 2001-2003) en gekozen<br />
moet worden voor een andere categorie<br />
(in de periode 2001-2003 waren dat obligaties).<br />
Op dit moment nadert weer een<br />
fase dat het raadzaam is de aandelenweging<br />
terug te brengen en te verschuiven<br />
naar commodities.”<br />
Klare taal / Menu van de dag: Kip Zalm!<br />
H5N1. Gerede kans dat u daar een paar weken<br />
geleden nog nooit van gehoord had. Inmiddels<br />
ligt het op ieders lippen: vogelpest.<br />
Herinneringen aan de vogelpest die Nederland<br />
en België in 2002 en 2003 hard<br />
trof, doemen op. Hoe gaat het eigenlijk<br />
met het enige beursgenoteerde bedrijf dat<br />
pluimvee in de portefeuille heeft? We belden<br />
met persvoorlichter Frank van Ooijen van<br />
Nutreco.<br />
Wordt Nutreco geplukt?<br />
“We hebben sinds de verkoop van onze<br />
Benelux-activiteiten alleen nog maar een<br />
Spaans kipverwerkend bedrijf. En ja, in<br />
Spanje hebben we halverwege oktober<br />
een teruggang van de vraag gezien op<br />
weekbasis van tussen de 7 en 10%. We<br />
weten niet hoe één en ander zich verder<br />
ontwikkelt, dus er is nog niets zinnigs te<br />
zeggen over de vraag of het ook een prijsdrukkend<br />
effect gaat hebben. Maar het<br />
is de talk of the town. Het is dagelijks in<br />
het nieuws, ministers vergaderen erover<br />
en de Europese Commisie geeft persconferenties.<br />
Daar wordt vaak emotioneel op<br />
gereageerd, dus het is niet uit te sluiten<br />
dat de markt nog een fl inke tik krijgt. In<br />
Spanje en Nederland lijken de eerste reacties<br />
overigens redelijk nuchter. We hopen<br />
er het beste van.”<br />
Even achterom kijkend, hoe hard kwam de<br />
klap aan in 2002 en 2003?<br />
“Toen is Nutreco fl ink geraakt. De gren-<br />
Aandelen $ 6, opties EUR/$ 3,50, futures<br />
EUR 3 per lot. Via het systeem handelt<br />
u op één rekening Euronext, Nasdaq,<br />
OTCBB en Eurex tegelijk. Uw transacties<br />
worden uitgevoerd via het supersnelle<br />
handelsplatform van Interactive Brokers<br />
zen gingen dicht. Nederlandse en Belgische<br />
bedrijven sloten hun deuren, slachterijen<br />
legden het werk neer. We konden<br />
geen levende kip meer betrekken voor<br />
onze verwerkende industrie en transport<br />
was nagenoeg onmogelijk. Ná die vogelpest<br />
hebben we het herstructureringsprogramma<br />
doorgevoerd en twee slachterijen<br />
gesloten. We moesten wel. Daardoor valt<br />
de exposure voor Nutreco nu erg mee,<br />
natuurlijk.”<br />
Overweegt u na deze nieuwe epidemie de<br />
pluimvee-activiteiten helemaal af te stoten?<br />
“De vorige vogelgriep was dé reden voor<br />
onze koerswijziging van de afgelopen<br />
twee jaar, waarbij we streven naar een beter<br />
reguleerbare groei door minder afhankelijk<br />
te zijn van vlees en vis en meer van<br />
diervoeding en visvoer. Daardoor neemt<br />
de volatiliteit in de resultaten van Nutreco<br />
af. We hebben nog een belang van 75%<br />
in Marine Harvest, een grote zalmkweke-<br />
Advertentie<br />
LLC (internationaal gekozen tot beste<br />
online broker). U opent d.m.v. één A-viertje<br />
op zeer eenvoudig wijze de rekening.<br />
Bij Today´s heeft u een ervaren Nederlands,<br />
persoonlijk, aanspreekpunt en kunt u ook<br />
telefonisch een positie innemen.<br />
rij die mogelijk volgend jaar naar de beurs<br />
gaat. Op korte termijn is het hopen dat de<br />
consument in plaats van een kipfi let een<br />
moot zalm op tafel zet. Je moet toch vlees<br />
of vis eten. Het is nog te pril om te zien of<br />
dat echt gebeurt.”<br />
Het aandeel Nutreco zakte in oktober van 36<br />
euro weg naar 31, bij hoge volumes.<br />
Griepangst?<br />
“Ondertussen staat het aandeel weer<br />
boven de 33 euro. Zakenbanken hebben<br />
ook hun koersdoelen recent verhoogd, de<br />
meeste naar zo tussen de 38 en 41 euro.<br />
Dat heeft natuurlijk niets met de vogelgriep<br />
te maken, maar met de beursgang<br />
van de Noorse concurrent Cermaq. Die<br />
bieden een goed beeld op de waarde van<br />
onze zalmactiviteiten en dat is niet onbelangrijk<br />
in het licht van een mogelijke<br />
beursgang. De vraag naar zalm is dit jaar<br />
goed overigens en de prijs is ook heel behoorlijk.”<br />
Direct wereldwijd handelen tegen de laagste prijs: Today’s Brokers<br />
Direct wereldwijd handelen tegen de<br />
laagste prijs: Today’s Brokers gekozen<br />
tot de goedkoopste broker van Nederland<br />
door de consumentenbond.<br />
Kijk op www.todaysbrokers.nl of bel;<br />
020 5 300 150<br />
01580 Today's brokers adv.indd 1 25-10-2005 15:52:43
H O T S . S N A P S H O T S . S N A P S H O T S .<br />
De lezer weet het beter<br />
Manaris<br />
De omzet van Manaris is in een jaar gestegen<br />
van 2 miljoen naar ruim 20 miljoen<br />
dollar. De verwachting is dat ze in<br />
het fiscale jaar 2006 voor het eerst winst<br />
gaan maken. C-Chip begon alleen, maar<br />
door overnames van drie bedrijven, die<br />
zich in totaal verschillende segmenten<br />
van de beveiliging begeven, werd het<br />
noodzakelijk om deze bedrijven onder<br />
een noemer te plaatsen en wel Manaris!<br />
De site www.c-chip.com bestaat volgens<br />
jullie niet meer, kijk maar naar hun<br />
website! Ondanks dat het nog steeds<br />
een speculatief aandeel is, lijkt het mij<br />
wel eerlijk dat jullie met een herzien<br />
artikel over Manaris komen.<br />
Johan Elfering<br />
Naschrift redactie: In het artikel over Manaris<br />
is niet geschreven dat C-Chip of de gelijknamige<br />
website niet meer bestaat, maar<br />
dat het bedrijf is opgegaan in Manaris. Uit<br />
de jaarcijfers die het bedrijf op 14 oktober<br />
publiceerde, blijkt dat de omzet bijna is<br />
verzevenvoudigd naar ruim 7 miljoen dollar.<br />
Het verlies groeide van 4,6 naar 6,2<br />
miljoen dollar en het bedrijf heeft nieuwe<br />
aandelen moeten uitgeven om de kaspositie<br />
enigszins op peil te houden. De topman is in<br />
september opgestapt, de koers is in de afgelopen<br />
maand met ruim 15% gedaald naar<br />
0,31 dollar en de cashflow is negatief, zodat<br />
er eigenlijk geen positieve punten overblijven<br />
die aanleiding kunnen vormen voor een<br />
herzien artikel over Manaris.<br />
10<br />
Met een vampier de beurs op<br />
Ik heb deze maand gelezen in iex magazine<br />
over Gustaaf Carlsteen, een beursvoorspeller<br />
met een website (www.gustaafcarlsteen.<br />
com). Is er iemand die zijn adviezen volgt<br />
en hoeveel betaal je daarvoor?<br />
‘YVES11’ in de iex Koffiekamer<br />
Ik heb even gekeken en het lijkt wel wat<br />
dracula-achtig. Als je zo goed in voorspellen<br />
bent, ga je toch niet je inkomsten baseren<br />
op abonnementsgelden. Welnee, dan<br />
houd je de winsten uit je eigen transacties<br />
voor jezelf. En stel dat je er een godsvermogen<br />
mee verdient, dan hoef je ook geen<br />
abonnementsgelden in rekening te brengen,<br />
maar dan deel je je levensvreugde en je<br />
wijsheid gratis met anderen.<br />
‘Winckie’ in de iex Koffiekamer<br />
Naschrift redactie: Eind september heeft Carlsteen<br />
inderdaad een poging gedaan om onder<br />
meer IEX te laten profiteren van een gratis<br />
beurstip. In een e-mail werd aangeraden om de<br />
putoptie op de AEX met looptijd tot november en<br />
uitoefenprijs op 405 voor 7,85 euro te kopen.<br />
Een week later noteerde deze optie bijna 25%<br />
lager en mochten we een mail ontvangen waarin<br />
werd aangeraden om de optie te verkopen:<br />
“Vorige week vrijdag heb ik als tipje van de<br />
sluier een gratis tip gegeven, om te laten zien<br />
hoe eenvoudig en leuk beleggen is met kant-enklare-tips<br />
van de vriendensite: GustaafCarlsteen.com.<br />
Helaas gaat het ook wel eens fout en<br />
jammer dat deze dan net bij het foutpercentage<br />
van circa 12% zit.”<br />
Beleggers die nu op een goedmakertje hopen,<br />
kunnen nog lang wachten:<br />
“Een gratis tip verstrekken doe ik voorlopig<br />
niet meer, want dat geeft me te veel spanning:<br />
één misser en ik ben de pineut. Alternatief is om<br />
dan tien gratis tips te verstrekken. Heb ik niet<br />
zoveel zin in. Maar dat begrijp je vast wel.”<br />
275<br />
250<br />
225<br />
200<br />
175<br />
150<br />
125<br />
100<br />
75<br />
E D I T O R I A L<br />
Zorgeloos beleggen<br />
met Ultrahedge<br />
Het geavanceerde Ultrahedge handelssysteem stelt ons in staat om op 173 verschillende<br />
aandelen-, obligatie en valutamarkten wereldwijd risicovrije arbitragemogelijkheden<br />
te vinden. Deze methode heeft zijn waarde ruimschoots bewezen met een jaarrendement<br />
van gemiddeld 34 procent *) sinds 2002. In deze periode werd slechts in twee maanden<br />
een negatief rendement geboekt!<br />
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15<br />
De kracht van Ultrahedge is dat er tegelijkertijd<br />
zowel een long- als een<br />
shortpositie in één beursfonds, obligatie<br />
of muntsoort wordt opgebouwd,<br />
zodat tegengestelde koersbewegingen<br />
tegen elkaar wegvallen en de investering<br />
dus per saldo risicovrij is. De enige<br />
beperking op het rendement is het aantal<br />
arbitragemogelijkheden dat door<br />
het Ultrahedge handelssysteem gesignaleerd<br />
wordt.<br />
Ultrahedge is al sinds 2001 in Nederland actief als onafhankelijk vermogensbeheerder.<br />
We hebben ons team professionele handelaren deze zomer ink uitgebreid zodat we nu op<br />
alle arbitragekansen in kunnen spelen. Daarom zijn we eindelijk weer in staat om nieuwe<br />
klanten aan te nemen. Wilt u ook een risicovrij rendement van 34 procent per jaar? Kijk dan<br />
op www.ultrahedge.nl of vul het onderstaande formulier in.<br />
*) In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.<br />
Knip onderstaand formulier uit en stuur het ingevuld op naar Ultrahedge,<br />
Postbus 75662, 1070 AR in Amsterdam of kijk op www.ultrahedge.nl<br />
Neem zo spoedig mogelijk contact<br />
met mij op over de rendementskansen<br />
van Ultrahedge!<br />
Naam: ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––m/v<br />
Adres: –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––<br />
Postcode: ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––<br />
Woonplaats: ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––<br />
Tel: ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––<br />
Geboortedatum: –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––<br />
E-mail: ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––<br />
IQ: –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––<br />
0505 IEX 00-00 zwendeladv.indd 45 28-09-2005 10:24:57<br />
Ultrahedge<br />
Zorgeloos beleggen met Ultrahedge en<br />
met arbitragekansen risicovrij 34% per jaar<br />
boeken.<br />
Naschrift redactie: Gefeliciteerd, lezers. Of u<br />
heeft er overheen gelezen, of u heeft de nepadvertentie<br />
correct op zijn waarde – nul – geschat.<br />
Als zo’n advertentie ook nog eens in een<br />
speciaal dossier over beleggingssprookjes en<br />
financiële valkuilen staat, horen de alarmbellen<br />
af te gaan. Bij veel lezers was dat gelukkig ook<br />
zo; het aantal enthousiaste aanmeldingen was<br />
op de vingers van een hand te tellen.
G O E R O E @ I E X . N L<br />
door Frank van Dongen<br />
De gouden tip<br />
In het vorige nummer vroeg ik u mij melding te maken van goeroes die<br />
superrendementen beloven. Eén gouden tipgever nam de handschoen op.<br />
Cees Smit is onder<br />
zijn alias Frank van<br />
Dongen de vliegende<br />
keeper van iex. Offi cieel<br />
optiespecialist, maar in<br />
de praktijk bemoeit hij<br />
zich met alles en iedereen,<br />
waar hij onmiddelijk<br />
een beleggingsadvies<br />
aan knoopt. Specialiteit:<br />
éénregelige fundamentele<br />
en technische analyse.<br />
Stockpaardje: fl itspalen en<br />
12<br />
parkeerbonnen.<br />
Het kan zijn dat dit magazine<br />
en dus ook mijn columns<br />
hierin niet zo vaak en intensief<br />
gelezen worden als mijn artikelen<br />
op de iex-website. Ik deed in<br />
het vorige nummer namelijk een<br />
oproep aan beleggers in en aanbieders<br />
van gouden tips om zich te<br />
melden met goudgerande rendementen<br />
(na kosten en abonnement)<br />
van 30%, 40% of meer. Het kan natuurlijk<br />
zijn dat er maar weinig van<br />
die kanjers rondlopen in Nederland,<br />
want ik heb nog maar één serieuze<br />
reactie gehad. Dit was een aanbieder<br />
van een adviesproduct (ik<br />
noem zijn naam nog niet) die zegt<br />
30% per jaar te maken. Als bewijs<br />
leverde hij een lijstje niet samenhangende<br />
affaires mee, althans de<br />
samenhang was niet door mijn simpele<br />
geest te doorgronden. Ook vertelde<br />
hij netjes dat je aan hem bijna<br />
eenderde (30%) van de winst moet<br />
afstaan en sowieso 15.000 euro per<br />
jaar betaalt, die wordt verrekend<br />
met de winstpremie.<br />
Een gratis call<br />
Een gratis calloptie voor de aanbieder<br />
dus, te meer omdat deze niet<br />
over vergunningen beschikt en ook<br />
niet is aangesloten bij het Dutch Securities<br />
Institute (dsi) of een beleggerscompensatieregeling.Eigenlijk<br />
zou een adviseur u als belegger<br />
moeten betalen voor zo’n kans op<br />
een positieve pay-out. Ook voor beheerders<br />
zijn klanten geld waard, al<br />
was het alleen maar voor de waardeberekening<br />
van het vermogensbedrijf<br />
op zich.<br />
Ik noem een paar recente trades die<br />
deze goeroe meestuurt:<br />
Hagemeyer:<br />
Op 03-08 verkocht 20.000 voor<br />
2,19, die waren gekocht voor 2,09.<br />
Winst 2000 euro.<br />
Op o5-09 verkocht 20.000 voor<br />
2,37, die waren gekocht voor 2,25.<br />
Winst 2400 euro.<br />
Magnus:<br />
Op 05-09 gekocht 60.000 voor 0,51,<br />
op 27-09 verkocht voor 0,57.<br />
Winst 3600 euro.<br />
Binck:<br />
Op 16-09 gekocht 7000 voor 5,66,<br />
op 29-09 3000 voor 5,79, en op<br />
02-10 verkocht 10.000 voor 6,18.<br />
Winst 4800 euro<br />
Op 03-10 gekocht 5000 v00r 7,20,<br />
op 05-10 gekocht 5000 voor 7,31 en<br />
op 10-10 verkocht 10.000 voor 7,85.<br />
Winst 6000 euro<br />
Pharming:<br />
Op 27-09 gekocht 20.000 voor 3,64<br />
en op 29-09 verkocht voor 3,74.<br />
Winst 2000 euro.<br />
Van der Moolen:<br />
Op 29-09 gekocht 10.000 voor 4,54<br />
en op 05-10 verkocht voor 5,04.<br />
Winst 5000 euro<br />
Er schijnen geen verlieslatende affaires<br />
te zijn. Dit zou briljant zijn,<br />
want in mijn bijna twintig jaar ervaring<br />
in dit vak is dit de eerste keer<br />
dat ik zoiets meemaak. Zeker als dit<br />
een structureel karakter heeft. Toch<br />
ben ik niet onder de indruk van de<br />
rendementen en dat heeft alles te<br />
maken met de risico’s. Het zijn namelijk<br />
speculatieve affaires in speculatieve<br />
fondsen. Een winst van<br />
2000 euro op een investering van<br />
meer dan 40.000 euro is slechts 5%<br />
en 5% op een trade waar je theoretisch<br />
bijna 100% op kan verliezen,<br />
bij een acuut failliet van bijvoorbeeld<br />
Hagemeyer. Daar zou ik niet<br />
15.000 euro voor betalen. Ook heb<br />
je op deze manier meerdere posities<br />
open op hetzelfde moment en<br />
dus is je winst op je handelskapitaal<br />
procentueel veel lager. Hoewel<br />
ik hou van actief beheer ben ik geen<br />
voorstander van heel korte transacties.<br />
Uit onderzoeken blijkt dat<br />
op lange termijn deze actieve manier<br />
van handelen niet winstgevend<br />
genoeg is ten opzichte van de kosten.<br />
Ook worden veel handelaren<br />
verblind door de willekeur van de<br />
markt en verwarren winstgevende<br />
periodes met eigen genialiteit. Het<br />
boek Fooled by Randomness van Nassim<br />
Nicholas Taleb gaat daarover.<br />
Er staan voorbeelden in van handelaren<br />
die in de bullmarkt van 1982<br />
tot 2000 geld verdienden en in een<br />
paar dagen meer verloren dan ze in<br />
de periode daarvoor verdienden.<br />
Nu is deze aanbieder waarschijnlijk<br />
niet veel anders dan zijn collega-goeroes;<br />
ze hebben allemaal<br />
moeite met het vertalen van winstgevendheid<br />
naar de juiste percentages.<br />
En daarbij geldt: hoe minder je<br />
betaalt voor de transacties en voor<br />
de ideeën – het abonnement en der-<br />
gelijke – hoe minder resultaat je<br />
hoeft te maken om toch winstgevend<br />
te zijn.<br />
Transparantie is ook vaak ver te<br />
zoeken bij deze tipgevers. Want<br />
kloppen de trades wel? Een beroemd<br />
voorbeeld is de marktbrief<br />
waarbij een adviseur één groep beleggers<br />
adviseert om puts te kopen<br />
en een andere om calls te kopen.<br />
De adviseur krijgt altijd 30% van de<br />
winst en verdient dus of aan de één,<br />
of aan de ander. Ik ben per saldo<br />
meer onder de indruk van bijvoorbeeld<br />
het Quant-systeem dat inclusief<br />
kosten begin oktober plus 50%<br />
stond en dat voor iedereen wel toegankelijk<br />
is zonder abonnement.<br />
Maar zelfs dit systeem kan, hoewel<br />
het gemiddeld vanaf 1996 op plus<br />
65% per jaar staat, door randomness<br />
gefooled worden en wordt dan ook<br />
als uiterst speculatief beschouwd.<br />
Badeend-belegger<br />
Als laatste moet<br />
me nog even<br />
van het hart<br />
dat de badeend-belegger<br />
wel heel positief<br />
uit een artikel<br />
in het vorige<br />
iex magazine<br />
leek te ko-<br />
men. Het cynisme<br />
werd door<br />
velen niet begrepen.<br />
Ik begrijp<br />
dat u liever niet over<br />
uw uw verliezen wilt praten,<br />
toch roep ik u op om<br />
mij te schrijven over de charlatans<br />
van deze wereld, in de<br />
hoop dat ik anderen tijdig<br />
kan kan waarschuwen. Mail mij<br />
op goeroe@iex.nl<br />
<br />
<br />
<br />
4<br />
4<br />
4<br />
44<br />
4<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Sinus 3.0 opent een wereld van mogelijkheden<br />
Voor iedere koersbeweging bestaat een passende optiestrategie.<br />
Sinus zoekt en vindt deze strategieën. Sinus 3.0 is de software voor het<br />
werken met optiestrategieën, het beheren van uw portefeuille<br />
en veel meer...... zoals gratis real time koersen*.<br />
Het enige dat beperkt is<br />
aan Sinus 3.0 is de prijs.<br />
* via Binck Bank € 235,-<br />
omdat het resultaat telt<br />
Meer info: www.sinus.nl<br />
s o f t w a r e<br />
sinus<br />
13
A A N D E E L V A N D E M A A N D<br />
Bliksemafl eider gezocht<br />
Ahold maakt straks weer de<br />
kwartaalcijfers bekend. Het zal<br />
de onderneming er misschien<br />
veel aan gelegen zijn om de<br />
aandacht daarvan af te leiden met een overname<br />
of een nieuw initiatief. Het concern<br />
heeft zich namelijk ten doel gesteld om<br />
bij haar supermarkten een omzetgroei van<br />
5% te boeken en een operationele marge<br />
te bereiken van 5%. De vorige cijferpublicatie<br />
begin september wijst erop dat<br />
de onderneming de lat waarschijnlijk net<br />
iets te hoog heeft gelegd. Indertijd werd<br />
bekend dat de netto-omzet in het tweede<br />
kwartaal met bijna 1% was gedaald naar<br />
10,4 miljard euro. Als wisselkoerseffecten<br />
buiten beschouwing<br />
blijven was dat weliswaar<br />
een plus van<br />
0,5% geweest, maar<br />
dat is nog altijd een<br />
<br />
enorm eind verwij-<br />
derd van de groei die<br />
Ahold voor volgend<br />
jaar nastreeft en ook<br />
de marge van 2,4%<br />
komt nog niet in de<br />
buurt van de eigen<br />
wensen voor 2006.<br />
Als belangrijke oorzaak<br />
wees topman<br />
Anders Moberg tegenvallende<br />
groei in<br />
de Verenigde Staten aan en hij weigerde indertijd<br />
om aan de doelstellingen te tornen.<br />
En uiteindelijk kwamen de matige cijfers<br />
het aandeel op een koersverlies van ruim<br />
9% te staan.<br />
Het zou een fl inke klap zijn als Moberg<br />
binnenkort wel aan de verwachtingen zou<br />
gaan sleutelen, maar de onderneming heeft<br />
zo nodig mogelijkheden om de aandacht<br />
van de fi nanciële wereld hiervan af te leiden.<br />
De aankoop van een branchegenoot<br />
zou in dat opzicht een handige zet zijn.<br />
Het Amerikaanse Alberson is in dat opzicht<br />
één van de meest voor de hand liggende<br />
kandidaten. Deze onderneming heeft ruim<br />
2500 winkels in 37 verschillende staten en<br />
maakte op dezelfde dag als Ahold tegenvallende<br />
resultaten bekend. De huidige beurswaarde<br />
van 8,5 miljard dollar zou nog een<br />
obstakel kunnen vormen, aangezien Moberg<br />
al heeft aangegeven dat een echt grote<br />
aankoop voorlopig niet aan de orde is.<br />
Koerswijziging<br />
Daarnaast kan het bedrijf de cijferpresentatie<br />
aangrijpen om het spotlicht te<br />
zetten op een strategische koerswijziging.<br />
Verschillende kranten wisten al te melden<br />
dat Ahold een proef is begonnen met een<br />
nieuwe formule, waarin het accent ligt op<br />
huismerkproducten. Het bedrijf zou hiermee<br />
kunnen anticiperen op een groei van<br />
het discountsegment in de Nederlandse<br />
supermarktbranche. Momenteel vormen<br />
dergelijke winkels iets meer dan 15% van<br />
het totaal, tegenover bijvoorbeeld ruim 30<br />
en bijna 40% in respectievelijk België en<br />
Duitsland.<br />
De positie van Ahold als nummer één in<br />
Nederland is onbedreigd en door de prijzenoorlog<br />
die het concern ontketend heeft,<br />
is het marktaandeel de afgelopen jaren<br />
fractioneel gegroeid naar 28%. Laurus is<br />
het voornaamste slachtoffer geworden van<br />
deze slag, want voormalig nummer twee<br />
Laurus zakte sinds 2002 van 21 naar 16%.<br />
Het is overigens pijnlijk om te zien wat<br />
deze top-twee beleggers de afgelopen jaren<br />
heeft opgeleverd (zie grafi ek). In de tweede<br />
helft van de jaren negentig kenden beide<br />
beursfondsen een bijzonder goede tijd.<br />
Sinds de millenniumwisseling is deze winst<br />
volledig weggegeven en Laurus staat zelfs<br />
meer dan 95% lager dan in 1994.<br />
Wal-Mart<br />
Zwarte vrijdag<br />
enigde Staten alweer zwarte<br />
vrijdag. Dit heeft niets te maken<br />
met bomaanslagen of zonsverduisteringen,<br />
maar alles met de start van<br />
het inkoopseizoen in de aanloop naar de<br />
kerstdagen. Op de vrijdag na de nationale<br />
feestdag Thanksgiving staan de Amerikanen<br />
soms al om vijf uur ’s morgens in de<br />
rij voor de winkels om maar niets te missen<br />
van alle aanbiedingen die voor vroege<br />
vogels zijn weggelegd. In de winkelstraten<br />
ziet het daarom zwart van de mensen en<br />
bovendien was dit in het verleden vaak<br />
de dag dat veel ketens uit de rode cijfers<br />
kwamen en het resultaat weer in het zwart<br />
konden schrijven. Een spannende dag dus<br />
voor veel winkelbedrijven, waarbij er voor-<br />
Ahold Op 25 november is het in de Ver-<br />
door Michiel Pekelharing<br />
Oorlog in beeld<br />
koersverloop Ahold en Laurus<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
De cijfers<br />
Omzet: 52 miljard euro<br />
Beurswaarde: 9,6 miljard euro<br />
Verwachte k/w: 12,3<br />
Verwachte wpa: 0,50 euro<br />
Analisten: 13 x kopen, 8 x houden,<br />
3 x verkopen<br />
door Michiel Pekelharing<br />
Wedden tegen Wal-mart?<br />
Jaaromzet Wal-mart in miljarden dollars<br />
<br />
Maar beleggen is een sport waarbij vooruit<br />
kijken veel belangrijker is dan terugkijken.<br />
En in dat opzicht wordt 29 november<br />
interessant, want dan maakt Ahold de<br />
defi nitieve cijfers over het derde kwartaal<br />
bekend. De kans is groot dat tijdens de<br />
pers- en analistenconferentie de vinger dan<br />
opnieuw op de zere plek van de overambitieuze<br />
doelen voor 2006 wordt gelegd.<br />
Tenzij Ahold natuurlijk voor die tijd een<br />
mooie bliksemafl eider gevonden heeft.<br />
al bij Wal-Mart veel aan gelegen zal zijn om<br />
de schade van vorig jaar weg te werken.<br />
Met een verwachte jaaromzet van meer dan<br />
300 miljard dollar is Wal-Mart de grootste<br />
winkelketen van deze planeet, met in eigen<br />
land ruim 1200 winkels onder de eigen<br />
naam, meer dan 2500 vestigingen met een<br />
andere naam en een slordige 1600 locaties<br />
buiten de Verenigde Staten.<br />
Luxear tikelen<br />
Het pijnpunt lag een jaar geleden op de<br />
Amerikaanse thuismarkt, waar het concern<br />
zich gepositioneerd had als een prijsvechter.<br />
Op zwarte vrijdag 2004 gingen de<br />
Amerikanen juist op jacht naar luxeartikelen<br />
en lieten daarbij Wal-Mart links liggen.<br />
Met als gevolg dat de koers in één dag met<br />
2,25 dollar daalde en er 10<br />
miljard dollar aan beurs-<br />
waarde in rook opging.<br />
En dat was nog maar het<br />
begin, want het aandeel<br />
noteert nu bijna een kwart<br />
lager dan een jaar geleden.<br />
Wal-Mart lijkt de pijnlijke<br />
les ter harte te hebben genomen.<br />
De onderneming<br />
zet steeds meer in op wat<br />
duurdere artikelen en<br />
fi nanciële topman Tom<br />
Schoewe kon onlangs al<br />
trots bekendmaken dat er<br />
tegenwoordig onder meer<br />
hypermoderne digitale<br />
camera’s van bijna duizend dollar in de<br />
schappen liggen. Daarnaast wordt er alles<br />
aan gedaan om de kledingafdeling een minder<br />
stoffi g karakter te geven en er gaan geruchten<br />
dat het bedrijf probeert om merkconcern<br />
Tommy Hilfi ger over te nemen.<br />
Er wordt zelfs uitgebreid geadverteerd in<br />
modemagazine Vogue en Wal-Mart gaat zo<br />
op een heel andere manier het feestdagenseizoen<br />
in dan een jaar geleden.<br />
Half oktober werd bekend dat de inkomsten<br />
van bestaande vestigingen ondanks<br />
de orkaan Katrina in september met 3,8%<br />
zijn gestegen. Deze groei gaat niet ten<br />
koste van de winst, want de huidige nettowinstmarge<br />
van 3,6% is hoger dan het<br />
gemiddelde over de voorgaande tien jaar.<br />
Tegelijkertijd ligt de waardering op het<br />
laagste niveau in tien jaar. Momenteel hoeven<br />
beleggers slechts vijftien maal de verwachte<br />
winst voor volgend boekjaar voor<br />
de onderneming neer te tellen. De laatste<br />
keer dat dit niveau bereikt werd, won Ajax<br />
de Champions League en werkte Nick Leeson<br />
nog bij Barings.<br />
Nieuwe strategie<br />
Volgens onderzoeksbureau Value Line kan<br />
de concernomzet door autonome groei en<br />
internationale expansie de komende drie tot<br />
vijf jaar met ruim 45% groeien. Als de waardering<br />
niet verder inzakt en de winstgevendheid<br />
op peil blijft, moet de beurskoers<br />
wel meestijgen. Dit klinkt waterdichter dan<br />
het is. De precieze gevolgen van de nieuwe<br />
strategie moeten nog duidelijk worden<br />
en de kwartaalcijfers die op dinsdag 14<br />
november bekendgemaakt worden, zullen<br />
nog geen duidelijkheid scheppen. De zogenoemde<br />
zwarte vrijdag op 25 november<br />
lijkt daarvoor een betere gelegenheid. En als<br />
het verleden een ding heeft uitgewezen is<br />
het wel dat het onverstandig is om tegen de<br />
groei van Wal-Mart te wedden.<br />
14 15<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
De cijfers<br />
Omzet: 300 miljard euro<br />
Beurswaarde: 187,9 miljard dollar<br />
Verwachte k/w: 15,0<br />
Verwachte wpa: 3,00 dollar (boekjaar<br />
2006/2007)<br />
Analisten: 11x kopen, 8x houden, 0x<br />
verkopen
A A N D E E L V A N D E M A A N D<br />
SBM Offshore<br />
Eindelijk vergelijk<br />
door Michiel Pekelharing<br />
Op 2 november was het precies<br />
een half jaar geleden dat ihc Caland<br />
zichzelf omdoopte in sbm<br />
Offshore. De naam is echter niet<br />
het enige wat is veranderd, want na het afstoten<br />
van de scheepsbouwactiviteiten kan<br />
de onderneming veel makkelijker vergeleken<br />
worden met Europese branchegenoten<br />
zoals het Franse Technip.<br />
De onderneming boekt een groot deel van<br />
de omzet met de verkoop en verhuur van<br />
zogenoemde fpso’s (Floating Production<br />
Storage and Offl oading). Dat klinkt heel<br />
ingewikkeld, maar eigenlijk is het een apart<br />
soort mammoettanker die niet de hele wereld<br />
over vaart maar als een soort drijvende<br />
opslagloods bij een oliebooreiland blijft<br />
liggen. Ondanks een stijgende olieprijs<br />
vertoonde de vraag naar dergelijke schepen<br />
de afgelopen periode nauwelijks een teken<br />
van leven. De grote energieconcerns legden<br />
de nadruk in voorgaande jaren op landprojecten,<br />
maar het is hard gegaan sinds sbm<br />
Offshore in oktober 2004 enkele grote orders<br />
kon aankondigen. Nu lijkt het concern<br />
op weg naar een topjaar, maar aangezien er<br />
Trossen los<br />
koersverloop sbm Offshore en Technip<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
geen derdekwartaalcijfers bekendgemaakt<br />
worden is het voorlopig nog gissen hoe<br />
goed het precies gaat worden. Resultaten<br />
die de Franse branchegenoot Technip op<br />
17 november publiceert, kunnen hiervoor<br />
bruikbare aanwijzingen opleveren.<br />
Energiemaatschappijen<br />
De activiteiten van beide bedrijven kunnen<br />
niet volledig over elkaar gelegd worden.<br />
Met een jaaromzet van circa 5 miljard euro<br />
is de Franse onderneming ongeveer vijf<br />
keer zo groot en bovendien is Technip ook<br />
voor de helft van de omzet afhankelijk van<br />
landprojecten. Maar beide bedrijven zijn<br />
voor ruim driekwart van de omzet afhankelijk<br />
van grote energiemaatschappijen<br />
en deze spelers reserveren een groeiend<br />
deel van hun budget voor het aanboren<br />
van relatief moeilijk bereikbare velden,<br />
zoals olievoorraden die op grote diepte<br />
in de oceaan liggen. Dit laatste speelt met<br />
name het Nederlandse concern in de hand.<br />
Bovendien ligt de marge op dergelijke<br />
offshore-activiteiten traditioneel boven de<br />
percentages die op landprojecten gehaald<br />
worden en de winstgevendheid van sbm<br />
<br />
16<br />
<br />
De cijfers<br />
Omzet: 1,0 miljard euro<br />
Beurswaarde: 2,15 miljard euro<br />
Verwachte k/w: 18,4<br />
Verwachte wpa: 3,40 euro<br />
Analisten: 11x kopen, 2x houden, 3x<br />
verkopen<br />
Offshore is dan ook ruim dubbel zo groot<br />
als die van Technip.<br />
De afgelopen jaren was van dit voordeel<br />
niet veel terug te zien op de beurs (zie<br />
grafi ek). Sinds begin 2004 is het Franse<br />
aandeel ruim dubbel zo snel gestegen als<br />
sbm Offshore. Een mogelijke verklaring is<br />
dat beleggers wilden wachten op duidelijke<br />
signalen dat de vraag naar fpso’s groeide.<br />
Een tweede factor is dat de resultaten van<br />
beide bedrijven moeilijk te vergelijken waren<br />
doordat de cijfers van het voormalige<br />
ihc Caland vertekend werden door een matig<br />
renderende scheepsbouwdivisie. Deze<br />
activiteiten zijn inmiddels afgestoten en er<br />
is weinig twijfel meer over de goede gang<br />
van zaken op de fpso-markt. En nu oogt de<br />
koerswinstverhouding (k/w) van 18,4 voor<br />
sbm Offshore in het lopend boekjaar opeens<br />
vrij karig ten opzichte van de ruim 27<br />
die beleggers voor Technip neertellen.<br />
Té goed<br />
Toch is enige terughoudendheid op zijn<br />
plaats bij sbm Offshore. Het is namelijk<br />
een van de weinige ondernemingen waar<br />
het simpelweg té goed kan gaan. De bouw<br />
van een fpso kost honderden miljoenen<br />
euro’s en deze kosten kunnen vaak niet<br />
direct verhaald worden op de opdrachtgever.<br />
Topman Didier Keller heeft al laten<br />
weten dat zijn bedrijf mogelijk in 2006 een<br />
beroep moet doen op de kapitaalmarkt om<br />
de bouw van nieuwe fpso’s te fi nancieren.<br />
Maar voor die tijd komen eerst de resultaten<br />
van Technip. Aan het eind van de eerste<br />
jaarhelft bedroeg de orderportefeuille 8,2<br />
miljard euro en een snelle groei van dat<br />
bedrag is een goede aanwijzing dat sbm<br />
Offshore eveneens aan een zeer goed jaar<br />
bezig is.
B E D R I J F S B E Z O E K<br />
René van der Bruggen<br />
Voorzitter Raad van<br />
Bestuur Imtech nv<br />
Imtech is actief op het gebied van technische installaties en<br />
distributieve groothandel. De activiteiten worden verbonden door de<br />
gemeenschappelijke kenmerken dienstverlening, hoogwaardige logistieke<br />
kennis en geavanceerde informatietechnologie.<br />
Opvallend? Imtech zoekt de oplossing voor het fileprobleem niet bij<br />
de automobilist, maar in de techniek. Zo heeft Imtech in opdracht<br />
van Rijkswaterstaat diverse verkeerscentrales gerealiseerd, zoals de<br />
verkeerscentrale Oudenrijn (zie foto) waarin ook het Traffic Information<br />
Centre (tic) is gevestigd.<br />
Nog meer opvallends? De groei van Imtech zit, geheel volgens plan, in<br />
Europa. Met een nadruk op Spanje, het Verenigd Koninkrijk en Oost-<br />
Europa. Recent heeft Imtech in een aantal van deze landen ook grote<br />
orders bekendgemaakt.<br />
Nettowinst 2004: 37 miljoen euro<br />
Winst per aandeel 2004: 1,42 euro<br />
Omzet 2004: 2,067 miljard euro<br />
Marktkapitalisatie: 674 miljoen euro<br />
Aandeelhouders: ing Groep (10%), Fortis (6,16%), Smoorenburg (5,84%),<br />
Aviva (5,24%), Delta Deelnemingen (5,2%)<br />
door Peter van Kleef / fotografie Ruud Binnekamp<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
“De maatschappelijke kosten van files<br />
rijzen de pan uit. Technologie helpt<br />
die te beheersen. Zo zorgen hightech-<br />
verkeerscentrales voor een optimale<br />
doorstroming. Imtech is een specialist in<br />
deze technologie. Maar ook op het spoor,<br />
in tunnels, bruggen en sluizen zijn wij één<br />
van de grootste technische dienstverleners<br />
in Nederland en België.”<br />
18 19
B E D R I J F S I N T E R V I E W<br />
René van der Bruggen<br />
Lekker op weg met Imtech<br />
Vooral door overnames groeit technisch<br />
dienstverlener Imtech in Europa volgens<br />
plan. In Nederland lijkt het dieptepunt<br />
voorbij en heeft Imtech een goede positie<br />
voor verdere groei.<br />
Imtech groeit lekker door als we de persberichten<br />
mogen geloven. Ligt u op schema?<br />
“We hebben, conform onze strategische<br />
doelstellingen, in het eerste halfjaar van<br />
2005 duidelijk de richting ingeslagen naar<br />
verdere groei en het bereiken van een<br />
sterke positie in Europa. Dit ondanks het<br />
feit dat de omstandigheden in een aantal<br />
marktsegmenten nog altijd niet gunstig<br />
zijn. De nettowinst in de eerste helft van<br />
2005 is 20,5 miljoen. Dat is 10% meer dan<br />
dezelfde periode vorig jaar. Ook nam het<br />
bedrijfsresultaat (ebita) met 18% toe. De<br />
orderportefeuille staat met ruim 2,6 miljard<br />
euro op een voor Imtech historisch<br />
hoog niveau. Dat geeft me wel vertrouwen<br />
voor de toekomst.”<br />
Goede orderportefeuille en een goed bedrijfsresultaat.<br />
Dat betekent ook een leuke omzet?<br />
“Ja, die groeide met ruim 7% tot 835 miljoen<br />
euro in het eerste halfjaar.Dat kwam<br />
onder andere door de overname van onze<br />
Spaanse branchegenoot Mavisa. Dat is<br />
één van de grotere industriële technische<br />
dienstverleners in Spanje. En we hebben<br />
het Engelse Goodmarriott & Hursthouse,<br />
een sterke technische dienstverlener in de<br />
regio Midlands, overgenomen. In die landen<br />
is Imtech nu heel goed op weg om een<br />
vooraanstaande speler te worden. Onlangs<br />
hebben we ook nog onze positie in België<br />
verder versterkt met de overname van infraspecialist<br />
Synerco en een aantal overgenomen<br />
onderhoudscontracten.”<br />
20<br />
En hoe staat Imtech er in eigen land voor?<br />
“In Nederland namen zowel de omzet<br />
als het bedrijfsresultaat iets af, maar het<br />
dieptepunt lijkt hier nu wel gepasseerd.<br />
We zetten in op groeimarkten als care &<br />
cure, security, food & feed en onderwijs, en<br />
met succes. Ik heb ook hoge verwachtingen<br />
van de samenwerking met Arcadis en<br />
Dura Vermeer voor management en beheer<br />
op de Nederlandse railinframarkt. Hier is<br />
sprake van veel achterstallig onderhoud en<br />
er is grote behoefte aan nieuwe veiligheidssystemen<br />
om meer treinen over bestaand<br />
spoor te kunnen laten rijden.”<br />
“De groei van Imtech zit nu volgens plan<br />
in Europa. Met de nadruk op Spanje,<br />
het Verenigd Koninkrijk en – vanuit ons<br />
marktleiderschap in Duitsland – Oost-<br />
Europa. In een aantal van deze landen<br />
hebben we onlangs ook grote orders<br />
bekendgemaakt, waaronder bijvoorbeeld<br />
een opdracht van 40 miljoen euro voor de<br />
technologie van luxe tot zeer luxe appartementen<br />
in Londen, diverse opdrachten ter<br />
waarde van 30 miljoen euro voor energieoplossingen<br />
in Duitsland en orders in de<br />
internationale olie- en gasmarkt ter waarde<br />
van 26 miljoen euro.”<br />
“Met zo’n portfolio heb ik alle vertrouwen<br />
voor de toekomst. We zijn goed gepositioneerd<br />
om verder te groeien. Onze doelstelling<br />
is om in 2008 een jaaromzet van ten<br />
minste 3 miljard euro bij een hogere marge<br />
te boeken.”<br />
“De<br />
orderportefeuille<br />
staat nu met<br />
een omvang<br />
van ruim<br />
2,6 miljard euro<br />
op een<br />
voor Imtech<br />
historisch<br />
hoog niveau”
C O L U M N<br />
door Corné van Zeijl<br />
Op naar de 700<br />
Corné van Zeijl is senior<br />
portfolio manager bij SNS<br />
Asset Management waar<br />
hij verantwoordelijk is<br />
voor de Nederlandse<br />
aandelenportefeuilles.<br />
Van Zeijl beheert<br />
het SNS Nederland<br />
Aandelen Fonds.<br />
22<br />
Stijgt de AEX ooit nog door tot de 700 of ligt een Japans<br />
defl atiescenario meer voor de hand? De toekomst van de AEX<br />
op de langere termijn hangt af van de winstgroei.<br />
Het is alweer vijf jaar geleden<br />
dat we de 700 in de aex<br />
hebben gezien. Dat waren<br />
nog eens tijden. We rekenden toen<br />
al in euro’s, althans op de beurs.<br />
Das war einmal. Maar wat nu? Zien<br />
we die 700 ooit nog terug of gaan<br />
we een Japan-scenario in. En kijken<br />
we nog decennialang terug op het –<br />
ooit bereikte – hoogtepunt?<br />
Om te kunnen bepalen of we de<br />
700 ooit nog terugzien, moeten<br />
we onderzoeken waar die enorme<br />
koersdaling aan te wijten is.<br />
Allereerst is de aex fl ink achtergebleven<br />
bij de Wereld Aandelen Index.<br />
Dit komt vooral omdat er in<br />
Nederland een aantal schandalen<br />
en andere beursdrama’s plaatsvonden.<br />
Het woord Koninklijk werd in<br />
de internationale beleggingswereld<br />
bijna als waarschuwing gezien. U<br />
kunt de voorbeelden ongetwijfeld<br />
zo opnoemen: Ahold, Numico, Hagemeijer<br />
en Koninklijke Olie.<br />
Een tweede reden voor de koersdaling<br />
is dat de indexmakers het aex<br />
lidmaatschap vrijgegeven hadden<br />
aan internet-achtige fondsen zoals<br />
upc, Versatel en kpnQwest. Bedenk<br />
dat upc een grotere beurswaarde<br />
had dan bijvoorbeeld Unilever,<br />
maar dan zonder winst te maken.<br />
Een grote veroorzaker van de daling<br />
is dat de koersen van deze upcachtigen<br />
volledig zijn verdampt.<br />
Pas toen deze bedrijven failliet waren,<br />
werden ze uit de index verwij-<br />
derd. Het zal u dan ook niet verbazen<br />
dat de waardering van de aex<br />
schromelijk overdreven was. De<br />
koerswinstverhouding bedroeg een<br />
forse 24. Nu is dat slechts 11 (zie de<br />
grafi ek links).<br />
Winstgroei<br />
Dan komen we bij de vraag of we<br />
die 700 ooit nog terugzien? Op zich<br />
is het antwoord daarop simpel. Ja,<br />
dat zal best wel een keer. Belangrijker<br />
is het antwoord op de vraag<br />
hoe de aex in de buurt van de 700<br />
komt? Ik denk via het pad van de<br />
winstgroei.<br />
Op de lange termijn volgen de aan-<br />
delenkoersen de winstgroei van de<br />
onderliggende bedrijven. Dat is logisch.<br />
Hoe meer winst een bedrijf<br />
maakt, hoe meer het bedrijf waard<br />
is. is. Op de beurs wordt dat op korte<br />
termijn termijn wel eens uit het oog verloren,loren,<br />
maar op de lange termijn<br />
gaat dat zeker op. op. Professor Siegel<br />
van de universiteit universiteit van PennsylvaPennsylvania<br />
heeft deze relatie eens onderzocht<br />
en het blijkt al sinds 1870<br />
op te gaan.<br />
OK winstgroei = koersgroei.<br />
Maar waar komt die<br />
winstgroei dan vandaan?<br />
Simpel, de winstgroei komt<br />
onder andere door de economische<br />
groei. Hoe meer de<br />
economie groeit, hoe meer de<br />
omzetten van bedrijven groeien<br />
en hoe meer winst ze maken. Over<br />
de langere termijn bedraagt de economische<br />
groei 2 a 3%.<br />
Andere winstfactoren<br />
Een tweede winstmotor is infl atie.<br />
Als de omzet met 2% stijgt en de<br />
kosten ook, dan houdt de ondernemer<br />
2% meer winst over. Natuurlijk<br />
is dat niet altijd gelijk verdeeld<br />
over alle sectoren. Als bijvoorbeeld<br />
de infl atie stijgt door een hogere<br />
olieprijs, dan profi teert Royal Dutch<br />
Shell daarvan. En bijvoorbeeld<br />
tnt heeft daar juist last van. Voor<br />
de beurs als geheel gaat de regel zeker<br />
op. Voor de langere termijn ga<br />
ik uit van 2 à 3% infl atie.<br />
Naast deze twee winstfactoren is<br />
er ook nog sprake van stijgende arbeidsproductiviteit.<br />
We maken<br />
met zijn allen steeds meer in steeds<br />
minder tijd. Dat is een kostenvoordeel<br />
voor de ondernemers. En als<br />
wij het werk niet doen, dan kan het<br />
nog altijd worden uitbesteed aan<br />
Polen of Chinezen. Die zijn veel<br />
goedkoper. Dat betekent minder<br />
kosten in vergelijking tot de omzet<br />
en dus een stijging van de winst.<br />
Dat alles leidt ertoe dat de winst<br />
met een procent of 8 zou moeten<br />
groeien. Let op, dit is de verwachting<br />
voor de lange termijn. Het ene<br />
jaar zal dat plus 15% zijn, het andere<br />
jaar weer een daling.<br />
Tien jaar<br />
Helaas is er ook sprake van slippage.<br />
Het topmanagement neemt een<br />
fl inke salarishap uit de winst. Het<br />
topmanagement doet bovendien af<br />
en toe stomme overnames, waardoor<br />
de winst er in deze gevallen<br />
met bakken weer uit gaat. Per saldo<br />
kost dit op indexniveau zeker een<br />
procent of 2 per jaar.<br />
En zo houden we 5 à 6% per jaar<br />
over (zie de grafi ek rechts). Als de<br />
koersen en de winsten elkaar weer<br />
de aex-generator<br />
Op hoeveel procent winstgroei rekent u? Zoek de bijbehorende stand van de AEX<br />
mooi in lijn gaan volgen, dan betekent<br />
dat we over een jaar of tien<br />
weer bij de 700 zijn. Maar let wel,<br />
bovenop dit koersrendement krijgt<br />
u ook nog dividend. En dat is op<br />
dit moment uitzonderlijk hoog,<br />
bijna 4%. Dat brengt het totale rendement<br />
op 9%, per jaar.<br />
Kan er dan helemaal niets misgaan?<br />
Ja natuurlijk wel. De beren moeten<br />
ook te eten hebben. Dus er zou zomaar<br />
een defl atiescenario à la Japan<br />
kunnen ontstaan.<br />
Ik geloof daar echter niet zo in. De<br />
winstgroei ziet er immers al heel<br />
anders uit dan we na de bubbel in<br />
WINSTGROEI<br />
BEGIN WAARDE 400 3% 4% 5% 6% 7% 8%<br />
AANTAL JAREN 5 464 487 511 535 561 588<br />
10 538 592 652 716 787 864<br />
15 623 720 832 959 1104 1269<br />
20 722 876 1061 1283 1548 1864<br />
Japan zagen. De Nederlandse winsten<br />
zijn nu al hoger dan tijdens de<br />
topjaren in 2000, terwijl die in Japan<br />
vijf jaar na de bubbel, slechts<br />
de helft bedroegen. Maar goed zeg<br />
nooit, nooit. Het stomste wat je als<br />
belegger kunt doen, is niet nadenken<br />
over risico’s. Maar als de winsten<br />
netjes doorgroeien, dan hebben<br />
we over een jaar of tien zeker<br />
de 700 weer te pakken.<br />
klik hier...<br />
Meer over Corné van Zeijl en zijn<br />
huidige posities is te vinden op:<br />
magazine.iex.nl/vanzeijl.<br />
23
T E C H N I S C H E A N A L Y S E<br />
door Gökhan Erem<br />
Net even anders<br />
Voor de derde keer op rij aandacht voor de Relatieve Sterkte Index. Naast de<br />
oorspronkelijke handelsregels van bedenker Wilder, zijn er nog drie factoren van<br />
belang voor de interpretatie van deze indicator.<br />
Gökhan Erem is senior<br />
technisch analist bij<br />
Rabo Securities. Erem<br />
belegt niet in items waar<br />
hij over schijft.<br />
24<br />
In de jaren zeventig bestond technische<br />
analyse met als doel een<br />
poging te wagen aan te geven<br />
waar koersen met enige waarschijnlijkheid<br />
naar toe zouden bewegen.<br />
De analisten hadden een objectieve<br />
analyse bedacht, waarbij een berekening<br />
op koersen werd losgelaten<br />
om verborgen informatie naar<br />
boven te halen, los van enige vorm<br />
van emotie van de analist zelf.<br />
Als vervolg hierop heeft Wellis<br />
Wilder in de pre-historie van the<br />
computer age een indicator ontwikkeld<br />
die zeer vernieuwend was in<br />
die tijd. De bestaande indicatoren<br />
hadden volgens Wilder tekortkomingen<br />
en hij vond het tijd voor<br />
vernieuwing. Dus Wilder bedacht<br />
de Relative Strength Index, in het<br />
Nederlands de Relatieve Sterkte<br />
Index (rsi).<br />
In de afgelopen twee nummers<br />
van iex magazine heeft collega<br />
columnist Geert Jan<br />
Nikken al twee toepassingen<br />
van de rsi behandeld. Aangezien<br />
er meer is te vertellen<br />
in deze editie weer aandacht<br />
voor deze indicator.<br />
De rsi is te gebruiken<br />
voor het bepalen<br />
van een<br />
koersdoel<br />
en het<br />
aangeven<br />
van een<br />
mogelijk<br />
moment voor<br />
een trendom-<br />
keer, maar ook bij het aangeven van<br />
correcties en hervattingen van bewegingen<br />
binnen de trends of zelfs<br />
voor het aangeven van de te volgen<br />
richting binnen trading ranges.<br />
Wonderformule<br />
Wij gebruiken de rsi nu niet meer<br />
op de manier die Wilder voor ogen<br />
had. Hij dacht met de rsi een wonderformule<br />
te hebben uitgevonden<br />
voor de vraag of de koers nou hoog<br />
of laag staat? De Relatieve Sterkte<br />
Index geeft namelijk aan wanneer<br />
een aandeel overgekocht (overbought)<br />
of oververkocht (oversold) is.<br />
Overbought wil zeggen dat de beleggers<br />
van een fonds of een andere<br />
onderliggende waarde meer hebben<br />
gekocht dan ze eigenlijk – lees<br />
onder normale omstandigheden<br />
– in hun bezit willen hebben. Voor<br />
oversold geldt het natuurlijk vice<br />
versa.<br />
De oorspronkelijke handelsregels<br />
zagen er als volgt uit ( zie de bovenste<br />
fi guur):<br />
• Koop open bij een opwaartse<br />
doorbraak door de oversoldgrens.<br />
• Verkoop close bij een opwaartse<br />
doorbraak door de overboughtgrens.<br />
• Verkoop open bij een neerwaartse<br />
doorbraak door de overboughtgrens.<br />
• Koop close bij een neerwaartse<br />
doorbraak door de oversoldgrens.<br />
Naast deze Wilder-regels zijn in<br />
de loop van de tijd een aantal andere<br />
factoren een belangrijke rol<br />
gaan spelen bij de interpretatie van<br />
Als er drie van de vier factoren<br />
te ontdekken zijn, is het tijd om<br />
te gaan handelen<br />
de rsi. De volgende drie punten<br />
vormen een aanvulling op het overbought-<br />
en oversold-signaal.<br />
1. De trend van de rsi.<br />
Trendlijnen worden bij de rsi<br />
op dezelfde manier toegepast<br />
als in de koersgrafi ek. Steun- en<br />
weerstandslijnen mogen worden<br />
getrokken en geven bij een breuk<br />
daarvan meestal betrouwbare signalen<br />
voor een trendbreuk in de<br />
koersgrafi ek. Vaak is het zo dat een<br />
trendbreuk in de rsi een voorspellend<br />
karakter heeft voor de trend<br />
in de koersgrafi ek.<br />
2. De formaties in de rsi-grafi ek.<br />
Koerspatronen zoals dubbele top-<br />
pen en bodems en andere formaties<br />
die toegepast worden op de koersgrafi<br />
ek kunnen ook worden toegepast<br />
op de rsi. Ook patronen als<br />
kop-en-schouderformaties, vlaggen,<br />
wimpels kunnen zich voordoen<br />
in de rsi-grafi ek. De patronen<br />
hebben dezelfde uitwerking op de<br />
te volgen koers in de rsi als in de<br />
koersgrafi ek.<br />
3. De convergentie en divergentie<br />
tussen de rsi en de koersgrafi ek.<br />
De rsi ondersteunt het koersverloop<br />
zolang de rsi in dezelfde<br />
richting beweegt als de koers. Op<br />
het moment dat de rsi afwijkt<br />
van de koers en er dus divergentie<br />
optreedt, vindt een koersbeweging<br />
geen bevestiging meer van de rsi.<br />
Mogelijk wordt deze non-confi rmatie<br />
gevolgd door een koersreactie<br />
of misschien zelfs wel door een<br />
trendomkeer op korte termijn.<br />
The new way: drie uit vier<br />
De manier waarop de rsi tegenwoordig<br />
geïnterpreteerd wordt,<br />
is dus vierledig. De hiervoor genoemde<br />
factoren plus de oversold-<br />
en overbought-signalen worden<br />
tegenwoordig samen bekeken en<br />
vormen in combinatie het defi nitieve<br />
signaal.<br />
De regel is dat als er drie van de vier<br />
bestudeerde factoren te ontdekken<br />
zijn, er voldoende reden is om een<br />
handelspositie te initiëren. Het<br />
lijstje dat nagelopen moet worden<br />
om tot een oordeel te komen, ziet<br />
er dus als volgt uit.<br />
<br />
Is er sprake van …<br />
... divergenties?<br />
... oversold- of overbougt-indicaties?<br />
... koerspatronen?<br />
... trendbreuken?<br />
Wanneer het antwoord op drie van<br />
deze punten ja is, is het tijd om te<br />
handelen. Deze toepassingen van<br />
de rsi maken het instrument bij<br />
uitstek een trading tool voor de<br />
korte termijn.<br />
<br />
<br />
De onderste grafi ek toont het<br />
koersverloop van de aex met daaronder<br />
de rsi. Voor de duidelijkheid<br />
heb ik alleen de trends en de handelsmomenten<br />
aangegeven. Mijn<br />
advies aan u is om zelf de grafi ek te<br />
bekijken en uw conclusie te trekken.<br />
Gebruik daarbij het lijstje van<br />
vier mogelijke signalen, en probeer<br />
deze signalen te begrijpen. Ik denk<br />
dat u net als ik de rsi als vast item<br />
in uw set van indicatoren gaat opnemen.<br />
25
O L I E<br />
Wat is er in hemelsnaam aan de hand met de olie?<br />
Volgens Chevron hebben we de helft van de olie al<br />
opgemaakt. De andere helft is de komende dertig<br />
jaar aan de beurt. Volvo en Ford waarschuwen dat de<br />
olieproductie binnen tien jaar zal pieken en daarna<br />
zal gaan dalen. En volgens Shell is het tijdperk van de<br />
gemakkelijke olie defi nitief voorbij. Grote zorgen en<br />
bedreigingen dus. Maar voor beleggers een<br />
veld van mogelijkheden.<br />
o l i e<br />
door Willem Middelkoop<br />
H e t l a a t s t e b e e t j e<br />
26 27
O L I E<br />
Volgens olieanalisten betekent een top in de productie van<br />
Saudi-Arabië ook een top in de wereldwijde olieproductie<br />
Toen Edwin Drake in 1859 in<br />
Pennsylvania voor het eerst met<br />
succes naar olie boorde, besefte<br />
hij nog niet het belang van zijn<br />
ontdekking. Economische groei<br />
zonder goedkope energie is onmogelijk.<br />
Van alle producten heeft 80% olie als basis<br />
en de voeding van meer dan zes miljard<br />
wereldburgers is alleen te realiseren door<br />
intensieve landbouw, mogelijk gemaakt<br />
door kunstmest, gemaakt uit fossiele<br />
brandstoffen.<br />
Nieuwe energiecrisis<br />
De afgelopen honderdvijftig jaar liep de<br />
ontwikkeling van de welvaart vrijwel gelijk<br />
op met de ontwikkeling van de olie-industrie.<br />
En omdat olie tegen een kostprijs<br />
van drie dollar per vat uit de grond komt<br />
en de productie jaarlijks gemakkelijk kon<br />
worden vergroot hebben we ons nooit echt<br />
zorgen gemaakt over de toekomst. Nou ja<br />
één keer dan. Begin jaren zeventig draaiden<br />
Arabieren de oliekraan dicht als straf voor<br />
“Let’s look at it simply. The most important difference<br />
between North Korea and Iraq is that economically, we<br />
just had no choice in Iraq. The country swims on a sea of<br />
oil.”<br />
Paul Wolfowitz, voormalig onderminister van defensie van de<br />
Verenigde Staten<br />
“I did not think so at first. But the US is incredibly dependent<br />
on oil. They wanted to secure oil in case competition<br />
on the world market becomes too hard.”<br />
Hans Blix, voormalig leider van de VN-wapeninspecties in Irak<br />
“... roept de regering op te erkennen, dat de productiepiek<br />
onvermijdbaar is … en dat dit dus het einde van het<br />
tijdperk van goedkope en overvloedig beschikbare olie<br />
aangeeft, met steeds grotere consequenties voor transport,<br />
landbouw, werkgelegenheid, het financiële systeem,<br />
vrede en veiligheid.”<br />
John Hemming, Brits parlementslid<br />
28<br />
de Westerse steun aan Israël.<br />
Het afgelopen jaar werden we echter geconfronteerd<br />
met een nieuwe energiecrisis.<br />
In 33 van de 48 olieproducerende landen<br />
daalt de olieproductie.<br />
Saudi-Arabië<br />
Voor het eerst blijkt de vraag naar olie groter<br />
dan het aanbod. Volgens de energiespecialisten<br />
van het Amerikaanse ministerie<br />
van Energie, de eia zal er in 2006 een dagelijks<br />
tekort zijn van 100.000 vaten. Op een<br />
totale productie van 84 miljoen vaten niets<br />
echt schokkend, maar dit tekort heeft grote<br />
gevolgen. Alleen een fors hogere prijs kan<br />
de markt namelijk weer in balans brengen.<br />
De prijs moet steeds verder omhoog om<br />
voldoende vraag te laten uitvallen.<br />
Zonder recessies en oorlogen stijgt de<br />
vraag elk jaar. Vooral vanuit de opkomende<br />
economieën als India en China. De groeiende<br />
productie van de opec (Organisation<br />
of Petroleum Exporting Countries) en<br />
landen zoals Rusland<br />
moeten dat op kunnen<br />
vangen. Vooral de olieproductie<br />
van Saudi-<br />
Arabië is essentieel. De<br />
groeiende vraag naar<br />
olie, van 85 nu naar 120<br />
miljoen vaten per dag<br />
in 2020, moet voor de<br />
helft door de Saudiërs<br />
worden verzorgd.<br />
Zij hebben altijd beloofd<br />
dat de productie<br />
eenvoudig zou kunnen<br />
worden verdubbeld tot<br />
twintig miljoen vaten.<br />
Maar de gepensioneerde<br />
president-directeur<br />
Sadad al-Husseini van<br />
het Saudische staatsoliebedrijf<br />
Aramco<br />
noemde dat in de New<br />
York Times “onrealistisch”.<br />
Deze zorgelijke geluiden komen toevallig<br />
kort nadat bankier en olieanalist Matthew<br />
Simmons, zijn boek Twilight in the Desert<br />
publiceerde. Simmons kwam als één van<br />
de eersten tot de conclusie dat Saudi-Arabië<br />
de productie veel minder hoog kan<br />
opvoeren dan iedereen denkt. En dat heeft<br />
volgens hem zeer grote gevolgen. Volgens<br />
Simmons en andere onafhankelijke wetenschappers<br />
en olieanalisten verenigd in<br />
aspo (Association for the Study of Peak<br />
Oil) betekent een top in de productie van<br />
Saudi-Arabië namelijk ook een top in de<br />
wereldwijde olieproductie.<br />
Peak oil<br />
Een olieveld is geen vat met olie in de<br />
grond. Gedurende het ‘productieleven’ van<br />
een olieveld moet de olie van steeds verder<br />
weg komen door verschillende rotslagen.<br />
Hierdoor neemt de oliedruk steeds iets af.<br />
Door water-, gas- en stoominjectie lukt het<br />
om de productie op peil te houden. Uiteindelijk<br />
begint de druk toch in te zakken en<br />
daarmee ook de productie: het veld heeft<br />
gepiekt. Een jaar of tien later begint de<br />
productie zelfs heel erg sterk te dalen.<br />
Dit geldt ook voor de gehele oliewinning<br />
in de wereld. Ooit zal de olieproductie wereldwijd<br />
pieken waarna er per jaar minder<br />
aanbod van olie op de markt komt. Dit<br />
verschijnsel noemen we Peak oil: de piek<br />
in de wereldproductie van olie. Olie zal<br />
vanaf dan steeds schaarser en duurder worden.<br />
Het is voor niemand de vraag óf dit<br />
gebeurt. Het gaat erom wanneer de piek<br />
wordt bereikt.<br />
De stichting Peakoil Nederland voorspelt<br />
dat de piek in de periode tussen 2010 en<br />
2015 valt. En ze staan daarin niet alleen.<br />
Ook energieonderzoekclub ecn kwam<br />
met een opvallend rapport. Hierin staat<br />
dat een top rond 2010 goed mogelijk is en<br />
dat je maar beter naar de zogenaamde pessimisten<br />
kan luisteren dan naar de sussende<br />
officiële instanties. Een Franse studie komt<br />
uit op “a possible peak in world production
2013”. En een studie van het Amerikaanse<br />
ministerie van Energie houdt rekening met<br />
een top in productie rond 2015.<br />
Ze waarschuwen bovendien dat de wereld<br />
twintig jaar voor het bereiken van de piek<br />
koortsachtig aan alternatieven moet werken.<br />
Alleen dan kan grote economische<br />
schade door torenhoge olieprijzen worden<br />
voorkomen. Als de wereld pas de handen<br />
ineenslaat op het moment dat we ruw worden<br />
geconfronteerd met Peak oil dan is de<br />
economische schade niet te overzien.<br />
Oorlog om energie<br />
Zodra de olieproductie heeft gepiekt moeten<br />
we rekening houden met torenhoge<br />
prijzen en een gigantische en blijvende economische<br />
crisis. Deze crisis gaat leiden tot<br />
oorlogen om energie.<br />
Er wordt ook steeds minder nieuwe olie<br />
ontdekt. De ontdekkingen van nieuwe<br />
olievelden nemen al sinds 1964 af. Vanaf<br />
1984 consumeren we meer olie dan dat<br />
we vinden. De olie-industrie gaf in 2003<br />
ongeveer 8 miljard dollar uit om voor 4<br />
miljard dollar aan olie te vinden. Voor het<br />
eerst sinds 1920 werd er niet één nieuw<br />
olieveld van meer dan vijfhonderd miljoen<br />
vaten gevonden. Een vondst van honderd<br />
Chevron: “Energie is een van de bepalende onderwerpen van<br />
deze eeuw. Eén ding is duidelijk: het tijdperk van goedkope<br />
olie is voorbij.”<br />
Airfrance klm topman Van Wijk: “Er is niemand meer die gelooft<br />
dat de olieprijs, die nu rond de 60 dollar per vat ligt, naar<br />
25 tot 30 dollar zal zakken.”<br />
ExxonMobil: “Er zijn geen makkelijke antwoorden. Oliegebieden<br />
buiten de OPEC-landen zullen over vijf jaar hun piek<br />
bereiken.”<br />
Chevron: “De olieproductie daalt in 33 van de 48 grootste<br />
olieproducerende landen, terwijl de vraag alleen maar toeneemt.”<br />
miljoen vaten, genoeg voor ruim één dag<br />
olieconsumptie, haalt tegenwoordig de<br />
voorpagina. Het is een goed voorbeeld van<br />
de snelheid waarmee we huidige reserves<br />
aan het opmaken zijn. Onze eigen Shell<br />
ziet elk kwartaal de productie dalen en<br />
weet jaarlijks maar 25% van haar productie<br />
te vervangen door nieuw gevonden olie.<br />
Teerzandvelden<br />
En toch geeft deze unieke situatie beleggers<br />
enorme kansen. Veel olieaandelen zijn<br />
in korte tijd al verdubbeld. Waar normaal<br />
gesproken het leven vol onzekerheden is,<br />
is de huidige situatie aardig voorspelbaar.<br />
De olie die na Katrina uit de strategische<br />
reserves wordt gehaald leidt nu tijdelijk<br />
tot lagere prijzen en een correctie van<br />
olieaandelen. Maar die reserves moeten<br />
wel weer worden gevuld en dat zorgt weer<br />
voor hogere prijzen. Bovendien is op de<br />
website van de eia in de Verenigde Staten<br />
elke maand een voorspelling te zien over<br />
de verwachte ontwikkeling van vraag en<br />
aanbod. Elke verstoring van de productie<br />
door storm en ander ongemak laat de prijs<br />
onmiddellijk stijgen.<br />
Vooral beleggers in de teerzandvelden van<br />
Canada beleven<br />
gouden tijden.<br />
In het zand zou<br />
meer dan 170<br />
miljard vaten olie<br />
verborgen zitten.<br />
Het is echter veel<br />
duurder om deze<br />
olie te winnen.<br />
Maar nu 50 dollar<br />
de bodem onder<br />
de olieprijs lijkt te<br />
worden, is de productieprijs<br />
van 10<br />
à 15 dollar per vat<br />
opeens ook interessant.<br />
Gebruik de<br />
huidige correctie<br />
daarom voor het<br />
onderzoeken van de mogelijkheden. Voor<br />
geïnteresseerden heb ik een gratis researchrapport<br />
van 140 pagina’s klaar liggen. Wilt<br />
u weten welke aandelen interessant zijn,<br />
stuurt u mij dan een e-mail. Dan stuur ik<br />
het researchrapport met allerlei kleine en<br />
grote Canadese aandelen naar u toe. Veel<br />
simpeler en verstandiger is het echter om<br />
het stock picken over te laten aan de professionele<br />
fondsbeheerder. Zoek bij Fundix of<br />
Fundcoach naar een gespecialiseerd energy<br />
fonds en u bent verzekerd van een goed<br />
energieaandeel in uw porfolio.<br />
klik hier...<br />
Meer over olies is te vinden op<br />
magazine.iex.nl/olie.<br />
O L I E<br />
Elke verstoring van de productie door storm en ander ongemak<br />
laat de olieprijs onmiddellijk stijgen<br />
29
C E N T E R F O L D<br />
Daal, dollar, daal<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
32<br />
Dollar uitgedrukt in euro’s. Koersen vóór 1 januari 2000 zijn teruggerekend van Duitse marken.<br />
Januari 1973 – Akkoord<br />
van Parijs: Amerikanen uit<br />
Vietnam<br />
Juni 1987 – Reagan benoemt<br />
Alan Greenspan tot voorzitter<br />
van de Federal Reserve<br />
Waarom deed de Amerikaanse economie het de laatste decennia per saldo<br />
beter dan de Europese? Een van de factoren zou wel eens het prettige<br />
voordeel van de gestaag dalende dollar kunnen zijn. Sinds de Amerikanen in<br />
1971 de gouden standaard loslieten is de dollar altijd wereldvaluta nummer<br />
één geweest, maar heeft de koers ook in een vrijwel permanente glijvlucht<br />
verkeerd, met uitzondering van een spike halverwege de jaren tachtig. En<br />
nu? Hebben we rond het aftreden van Alan Greenspan eindelijk de bodem<br />
bereikt? Wie het weet mag het zeggen op redactie@iex.nl.<br />
November 1989 – Val Berlijnse Muur<br />
Oktober 1987 – Wall Street Crash<br />
Augustus 1990 – Irak valt<br />
Koeweit binnen<br />
Januari 2002 – Introductie<br />
fysieke euro<br />
Januari 1991 – Start Eerste<br />
Golfoorlog<br />
Maart 2003 – Tweede Golfoorlog<br />
September 2001 – Aanslag op<br />
World Trade Center<br />
De grafi ek der grafi eken kunt u als pdf of jpg downloaden op magazine.iex.nl/centerfold<br />
33
m a g a z i n e<br />
DOSSIER<br />
Beleggen voor<br />
gevorderden<br />
36 Beleggersblufgids – Gereedschap voor de ervaren belegger<br />
42 Broeden op Google – Is venture capital iets voor u?<br />
44 Kat in het wild – Interview met hedge fund-autoriteit Harry Kat<br />
48 Hedge fund bouwpakket – Zo maakt u uw eigen hedge fund-strategie<br />
54 Aanlokkelijke huurprijs – De invloed van de huurpijs op vastgoed
D O S S I E R<br />
Op een verjaardag kan tegenwoordig weinig indruk meer gemaakt<br />
worden met de aankoop van een pakket Tom Tommetjes. Echt<br />
opscheppen kan pas met een ratio-spread op de aex, een mooie<br />
reversed exchangable of zelfs een positie in een bedrijf dat nog niet<br />
eens een beursnotering heeft. Daarom introduceert iex beleggen voor<br />
gevorderden. Succes gegarandeerd bij het opscheppen en afbluffen op<br />
het volgende partijtje of op de volgende borrel.<br />
door Michiel Pekelharing / illustraties Nico den Dulk<br />
Beleggers blufgids<br />
Het is al een stuk beter als u in<br />
plaats van met een plukje aandelen<br />
Tom Tom kunt opscheppen<br />
met een pakketje opties. Vaak<br />
is de aanschaf van een calloptie de eerste<br />
stap van een aandelenbelegger die zich<br />
wat actiever op de beursvloer wil begeven<br />
en heel veel indruk kan er met een paar<br />
simpele opties niet worden gemaakt. Een<br />
stuk interessanter is het al als u terloops<br />
weet te melden dat u vorige week een éénstaat-tot-twee<br />
ratio-callspread op de index<br />
heeft opgezet om optimaal te profiteren<br />
van een beperkte stijging van de aex. Deze<br />
constructie klinkt ingewikkeld, maar is in<br />
de praktijk vrij eenvoudig op te zetten. Bij<br />
36<br />
een indexstand van bijvoorbeeld net iets<br />
onder de 400 punten kan de calloptie met<br />
uitoefenprijs van 400 worden gekocht en<br />
tegelijkertijd tweemaal een calloptie met<br />
uitoefenprijs 410 worden geschreven. De<br />
investering in deze constructie zal beperkt<br />
zijn, aangezien de aanschafprijs van de gekochte<br />
optie grotendeels wegvalt tegen de<br />
inkomsten uit de twee geschreven opties.<br />
Zolang de index onder de 410 blijft, lopen<br />
de geschreven opties waardeloos af en is elk<br />
punt boven de 400-grens pure winst. Hier<br />
staat tegenover dat een snelle stijging weer<br />
een financiële strop op kan leveren. Maar<br />
dan heeft u er weer wel een sterk verhaal bij<br />
voor aan de borreltafel.<br />
Back to the future<br />
Voor de echte handelaar zijn opties op de<br />
aex een gepasseerd station. De ware speculant<br />
neemt posities in met futures. Behalve<br />
op de index zijn er ook futures op aandelen<br />
en valuta, maar in Nederland is de aex Index<br />
Future (fti) veruit de meest bekende. De<br />
fti heeft 200 maal de aex als onderliggende<br />
waarde en er zijn futureseries met looptijden<br />
van een, twee, drie, zes, negen en twaalf<br />
maanden. Omdat deze producten geen<br />
vaste uitoefenprijs kennen en op het moment<br />
van expiratie tegen de dan geldende<br />
koers verhandeld worden, volgt de fti het<br />
koersverloop van de aex in grote lijnen. De<br />
enige correcties zijn voor de rente over de<br />
resterende looptijd en de dividenden die in<br />
deze periode uitgekeerd worden. Maar het<br />
meest kenmerkende aan de fti zijn toch<br />
wel de enorme bedragen die ermee zijn<br />
gemoeid. De aan- of verkoop van een future<br />
heeft betrekking op 200 maal de index, wat<br />
bij een indexstand van 400 neerkomt op<br />
maar liefst 80.000 euro. Dat is even slikken.<br />
Gelukkig hoeft de koper niet dit hele bedrag<br />
te storten en hoeft er alleen maar een zogenaamde<br />
initial margin aangehouden te worden<br />
van 10% van de onderliggende waarde.<br />
In het voorbeeld zal dus 8.000 euro worden<br />
geblokkeerd op de effectenrekening van de<br />
handelaar. De enorme hefboom betekent<br />
ook dat elke koersstijging of -daling van de<br />
aex met één punt zich meteen vertaalt in<br />
een winst of verlies van 200 euro. In een volatiele<br />
beurs kan het dus heel erg hard gaan<br />
met futures en een verkeerde gok kan een<br />
handelaar snel op een verlies van duizenden<br />
euro’s komen te staan. Hiermee is de future<br />
wel weer één van de ultieme wapens in de<br />
gereedschapskist van gevorderde beleggers.<br />
Short gaan in palladium<br />
Behalve de grillen van de beurs vormt ook<br />
de olieprijs een populair gespreksonderwerp<br />
voor beleggers. De meeste handel in grondstoffen<br />
zoals olie, zilver en goud, vindt<br />
plaats op de nymex (New York Mercantile<br />
Exchange). Het is zeer prijzig om op deze<br />
beurs posities in te nemen, maar gelukkig<br />
zijn er verschillende turboseries aanwezig<br />
op deze grondstoffen. De uitgevende instantie<br />
financiert het grootste deel van de<br />
aankoop van de onderliggende waarde. De<br />
belegger moet vervolgens het laatste beetje<br />
bijpassen, maar strijkt vervolgens wel de<br />
volledige koerswinst op. Of het verlies. Dit<br />
leidt ertoe dat de waarde van een turbo procentueel<br />
gezien vaak vele malen sneller stijgt<br />
of daalt dan de koers van de onderliggende<br />
waarde. De hefboomwerking geeft aan hoeveel<br />
sneller dat gaat, waarbij een hefboom<br />
van vier bijvoorbeeld betekent dat de koers<br />
van de turbo vier maal sneller beweegt dan<br />
de onderliggende waarde. abn Amro, die de<br />
37
turbo’s uitgeeft, hanteert een stop-loss die<br />
altijd iets boven het zogen0emde financieringsniveau<br />
ligt (het gedeelte van de inleg<br />
dat door de bank wordt gefinancierd), zodat<br />
beleggers nooit meer dan hun inleg kunnen<br />
kwijtraken. De turbo’s worden gewoon op<br />
Euronext verhandeld, wat de kans biedt<br />
om al met een paar euro een shortpositie<br />
in bijvoorbeeld palladium in te nemen.<br />
Dit edelmetaal wordt normaal verhandeld<br />
in eenheden van 100 troy ounce (één troy<br />
ounce is 31,1 gram). Bij de huidige koers van<br />
213 dollar zou een transactie dus minimaal<br />
20.000 dollar kosten. abn Amro heeft echter<br />
turboseries uitgegeven met een tiende van<br />
een ounce als onderliggende waarde, zodat<br />
er al voor enkele euro’s gespeculeerd kan<br />
worden op prijsfluctuaties van het edelmetaal.<br />
En wat is nu mooier dan een beetje<br />
pochen met uw shortpositie op de palladiummarkt?<br />
Het is in ieder geval geen schande<br />
om een selectie turbo’s in portefeuille te<br />
hebben. In de prospectus van de producten<br />
wordt al aangekondigd dat “turbo’s met<br />
name geschikt zijn voor ervaren beleggers”.<br />
Warrant: dead or alive<br />
Plotseling een Engelse term laten vallen<br />
in een discussie over de beurs is ook een<br />
goede manier om gesprekspartners bij de<br />
les te houden. Alleen daarom is het al de<br />
moeite waard om een pakket warrants in<br />
portefeuille te hebben. Een warrant lijkt<br />
nog het meest op een calloptie. Het derivaat<br />
geeft recht om tot een vooraf vastgesteld<br />
tijdstip tegen een vooraf vastgestelde koers<br />
een aandeel of een index te kopen. De Commerzbank<br />
heeft bijvoorbeeld een warrantserie<br />
uitgegeven waarin vier warrants recht<br />
geven om tot 15 juni 2006 een aandeel kpn<br />
te kopen tegen een koers van 7,50 euro. Dit<br />
is alleen wat voor beleggers die nog veel van<br />
het telecomconcern verwachten. De warrant<br />
noteert namelijk 0,17 euro en omdat<br />
er vier warrants nodig zijn om één aandeel<br />
te kopen, wordt er in feite 8,18 euro (7,50<br />
euro plus vier maal 0,17) betaald. Op Euronext<br />
kost een aandeel nu 7,56 euro zodat<br />
de koper van de warrants een dief lijkt van<br />
zijn eigen portemonnee. Of portefeuille.<br />
Dat verandert als de koers van kpn tussen<br />
nu en 15 juni 2006 stijgt tot bijvoorbeeld<br />
8,50 euro. De eigenaar van de aandelen heeft<br />
dan een winst van ruim 12% te pakken. En<br />
blijft daarmee ruim achter bij de warranthouder<br />
die dan op een winst staat van ruim<br />
47%. Het verschil van één euro tussen de<br />
uitoefenprijs van 7,50 euro en de mogelijke<br />
koers van 8,50 euro moet over vier warrants<br />
verdeeld worden, zodat de koers op 25 eurocent<br />
uitkomt. En dan is de huidige koers<br />
van 0,17 euro een koopje. Als kpn echter<br />
terugvalt tot onder 7,50 euro staat de warranthouder<br />
weer met lege handen. Maar hij<br />
heeft ondertussen wel een mooi klinkend<br />
onderdeel van de beleggingsportefeuille.<br />
Omgekeerde obligaties<br />
Het is geen toeval dat obligaties een saai<br />
karakter hebben in beleggersland. Want<br />
vergeleken met bijvoorbeeld aandelen is<br />
D O S S I E R<br />
En wat is nu mooier dan een<br />
beetje pochen met uw shortpositie<br />
op de palladiummarkt?<br />
een rendement van circa 4% per jaar en de<br />
zekerheid dat de inleg aan het eind van de<br />
looptijd weer wordt uitgekeerd toch ronduit<br />
stoffig. Gelukkig zijn er ook obligaties<br />
waarbij dat laatste helemaal niet zo zeker is.<br />
Bij converteerbare obligaties kan de houder<br />
bijvoorbeeld kiezen of hij zijn uitkering in<br />
contanten of in een vooraf vastgesteld aantal<br />
aandelen wil ontvangen. Als de koers van<br />
het aandeel stijgt, kan de einduitkering dus<br />
een stuk hoger zijn dan de oorspronkelijke<br />
investering.<br />
Het hele idee van beleggen voor gevorderden<br />
is om net weer iets verder te gaan en<br />
reverse convertibles zijn dan de logische<br />
stap. Zoals de naam al doet vermoeden is<br />
een reverse convertible, ook wel reverse<br />
exchangeable genoemd, in zeker opzicht<br />
het omgekeerde van een converteerbare<br />
38
obligatie. Maar eerst de overeenkomsten; de<br />
obligatiehouder ontvangt elk jaar een vaste<br />
couponrente en aan het eind van de looptijd<br />
wordt de hoofdsom uitgekeerd in geld of<br />
in het aantal aandelen dat bij uitgifte van de<br />
lening is vastgesteld. Een in het oog springend<br />
verschil is dat converteerbare obligaties<br />
bijna altijd door bedrijven zelf worden<br />
uitgegeven, terwijl reverse convertibles op<br />
de markt worden gebracht door banken of<br />
andere financiële instellingen. De onvermijdelijke<br />
adder onder het al even onvermijdelijke<br />
gras is dat de beslissing om de hoofdsom<br />
in contanten of in aandelen uit te keren<br />
bij de uitgevende instelling ligt in plaats van<br />
de obligatiehouder. Dit lijkt een detail, maar<br />
het kan wel betekenen dat de obligatiehouder<br />
aan het eind van de rit een pakket aandelen<br />
in de maag gesplitst krijgt dat veel minder<br />
waard is dan de oorspronkelijke inleg.<br />
De Commerzbank heeft eerder dit jaar een<br />
reverse exchangeable uitgegeven met ing<br />
als onderliggende waarde. De uitgevende<br />
partij heeft het recht om aan het eind van de<br />
looptijd de nominale waarde van 2000 euro<br />
in contanten uit te betalen of in de vorm van<br />
89,57 aandelen ing. Voor de houders van<br />
deze obligatie is het dus zaak om het koersniveau<br />
van dit beursfonds goed in het oog te<br />
houden. In het extreme geval dat de koers<br />
bijvoorbeeld daalt van de huidige 23,81 naar<br />
bijvoorbeeld 10 euro, zal de Commerzbank<br />
ongetwijfeld in aandelen aflossen. De obligatiehouder<br />
ontvangt dan slechts een aandelenpakket<br />
ter waarde van 895,70 euro (89,57<br />
aandelen à 10 euro). De kans dat ing zo hard<br />
onderuit gaat is natuurlijk niet erg groot en<br />
wie erop vertrouwt dat de koers boven het<br />
kritieke punt van 22,33 euro blijft, strijkt<br />
tot het eind van de looptijd in mei 2007 wel<br />
mooi een jaarlijkse couponrente van 8,75%<br />
op. En minstens zo belangrijk is dat in deze<br />
tijd de blits gemaakt kan worden met een<br />
beleggingsportefeuille waarin mooi wel een<br />
8,75% reverse exchangeable bond op ing<br />
Groep zit.<br />
Certificaat van vermogen<br />
Aan het eind van elke opleiding, cursus of<br />
soms al van een simpele presentatie krijgen<br />
de deelnemers een certificaat uitgereikt.<br />
Maar tegenwoordig is het niet eens nodig<br />
om een paar dagen in een mooi hotel op<br />
de hei te gaan zitten om een certificaat aan<br />
de collectie toe te voegen, want abn Amro<br />
geeft ook beleggingscertificaten uit. Deze<br />
derivaten volgen de koersontwikkeling van<br />
de onderliggende waarde één-op-één en<br />
hebben over het algemeen geen afloopdatum.<br />
Dit maakt ze ongeschikt om Nederlandse<br />
aandelen te volgen – het is immers<br />
veel makkelijker om de stukken gewoon<br />
aan Euronext te kopen – maar ideaal om<br />
de wat meer exotische markten of grondstoffen<br />
in portefeuille te krijgen. Wat te<br />
denken van het Brazilië- of Turkije-certificaat.<br />
Maar het certificaat op de Kospi 200<br />
spreekt nog het meest tot de verbeelding.<br />
Deze Zuid-Koreaanse index omvat 93%<br />
van de marktkapitalisatie van alle beursgenoteerde<br />
bedrijven in het land, waaronder<br />
bekende namen zoals Samsung, Hyundai,<br />
lg Electronics en natuurlijk lg.Philips lcd.<br />
De index bestaat al sinds 1990 en had indertijd<br />
een beginstand van 100. Inmiddels<br />
staat de Kospi 200 op 150 en de stijging<br />
van vijftig punten doet vermoeden dat er<br />
in vijftien jaar tijd nauwelijks iets is gebeurd.<br />
In de praktijk kwam echter alleen<br />
vorig jaar een koersbeweging van minder<br />
dan 10% in de boeken en stijgingen of<br />
dalingen van meer dan 30% per jaar waren<br />
in deze periode geen uitzondering. De<br />
financiële problemen waar verschillende<br />
ondernemingen in Zuid-Korea mee kampten<br />
zijn de laatste jaren grotendeels opgelost<br />
en veel bedrijven profiteren nu van de<br />
snelle groei van economieën in Zuidoost-<br />
Azië. Hierdoor is de index sinds eind 2004<br />
al met bijna 50% gestegen, alhoewel een<br />
deel van deze winst verloren gaat in de<br />
vertaling naar de sterke euro.<br />
Maar voor tijdens de borrel is het natuurlijk<br />
vooral van belang dat Kospi 200 goed<br />
in het gehoor ligt en dat u daar een mooie<br />
D O S S I E R<br />
positie in heeft dankzij een certificaat in<br />
een van de meest snelstijgende indices in<br />
het Verre Oosten.<br />
Buiten de beurs om<br />
Het mooiste is natuurlijk als u kan pronken<br />
met een belang in een onderneming die<br />
niet eens een beursnotering heeft. Er zijn<br />
voldoende partijen die een portefeuille<br />
hebben opgebouwd van bedrijven die nog<br />
niet rijp zijn voor de beurs of die daar juist<br />
net van afgehaald zijn omdat beleggers er<br />
onvoldoende de waarde van zouden inzien.<br />
Met een mooie term heet dat private equity<br />
en de laatste jaren heeft dat een enorme<br />
vlucht genomen. Dat is vooral te danken<br />
aan de lage rente, zodat de grote spelers<br />
binnen de branche makkelijk aan geld<br />
kunnen komen voor de aankoop van (een<br />
belang) in kansrijke bedrijven.<br />
De grote spelers op de markt voor private<br />
equity zijn grote financiële instellingen en<br />
hedge funds, maar er is ook ruimte voor<br />
Alleen daarom is het al de moeite<br />
waard om een pakket warrants in<br />
portefeuille te hebben<br />
particuliere beleggers. Tot voor kort was<br />
het gebruikelijk dat de grote banken een<br />
aparte private equity-tak hadden, maar veel<br />
partijen hebben deze divisie afgestoten of<br />
ondergebracht bij een gespecialiseerd concern.<br />
In Nederland kan de particulier onder<br />
meer terecht bij Gilde en mpc Capital.<br />
Om de inkomsten hoeft u het niet te laten,<br />
want volgens de European Private & Venture<br />
Capital Association hebben Europese<br />
investeerders in private equity over de afgelopen<br />
25 jaar een gemiddeld rendement<br />
geboekt van 9,1%. De instapdrempel kan<br />
weer wel een probleem vormen.<br />
Wie bijvoorbeeld via Gilde in private<br />
equity wil participeren, moet minimaal 1<br />
miljoen euro meebrengen. Het is tenslotte<br />
niet voor niets beleggen voor gevorderden…<br />
39
D O S S I E R<br />
Wat is er mooier dan bij<br />
de kruidenier om de<br />
hoek de hele rij bij de<br />
kassa over te slaan om<br />
meteen te kunnen afrekenen?<br />
Dat is namelijk precies wat de grote<br />
financiële instellingen vaak gedaan krijgen<br />
bij de toewijzing van aandelen bij beursintroducties.<br />
Er is een manier om werkelijk<br />
iedereen voor te blijven: geld schieten aan<br />
een onderneming met een kansrijk product<br />
of technologie die net van start is gegaan.<br />
Met een mooie term heet dit venture capital.<br />
Dit roept een romantisch beeld op van<br />
een paar enthousiastelingen die in een achteraf<br />
schuurtje aan het sleutelen zijn en die<br />
net even wat geld tekort komen om door te<br />
groeien tot een volwassen bedrijf. Maar het<br />
is ook het verhaal achter de financiers die<br />
tientallen projecten tegelijk uitbroeden,<br />
wat soms successen oplevert zoals bij Google.<br />
Een investering in Google van enkele<br />
miljoenen werd na de beursgang tientallen<br />
miljarden waard.<br />
En er zijn legio bedrijven die niet eens aan<br />
een beursgang toekomen. Skype, een grote<br />
speler op de markt voor telefonie via het<br />
internet (wat met een mooie afkorting ook<br />
wel als VoIP wordt aangeduid), werd eerder<br />
dit jaar voor 2,6 miljard dollar in contanten<br />
en aandelen aan eBay verkocht. Als bepaalde<br />
doelstellingen gehaald worden, kan daar<br />
over enkele jaren nog eens 1,5 miljard dollar<br />
bijkomen. En dat is geen slecht rendement<br />
Veel geld verdienen met investeren in<br />
kansrijke, startende ondernemingen is<br />
– ondanks de succesverhalen – niet zo<br />
makkelijk als het lijkt. De wondere wereld<br />
van venture capital.<br />
door Michiel Pekelharing<br />
voor venture capitalists zoals Draper Fisher<br />
Jurvetson die in 2004 nog 18,8 miljoen dollar<br />
hadden geïnvesteerd.<br />
Zazzle<br />
Het volgende sprookje lijkt zich alweer af te<br />
tekenen in de vorm van Zazzle. Bij deze site<br />
kan iedereen zijn eigen t-shirt, postzegel of<br />
poster ontwerpen. Het bedrijf, waarvan de<br />
naam overigens niet toevallig net zo lekker in<br />
het gehoor ligt als ‘Google’, heeft onlangs 16<br />
miljoen dollar opgehaald bij dezelfde partijen<br />
die Google op gang hebben geholpen.<br />
Verder blijft het moeilijk om uit te tekenen<br />
wat er precies gebeurt in de wondere<br />
wereld van venture capital. De Universiteit<br />
van Californië participeerde bijvoorbeeld al<br />
22 jaar in de projecten van Sequoia Capital<br />
toen deze partij op 27 augustus de samenwerking<br />
plotseling verbrak. De universiteit<br />
was als openbare instelling namelijk verplicht<br />
om de rendementen van de verschillende<br />
beleggingen te publiceren en in deze<br />
openheid had Sequoia weinig trek. Europese<br />
investeerders in venture capital zijn<br />
iets minder gesloten dan hun Amerikaanse<br />
evenknieën, en er zijn meer verschillen.<br />
In vergelijking met de miljarden die er<br />
dagelijks op de aandelenmarkten rondgaan<br />
is de omvang van venture capital bijna verwaarloosbaar.<br />
De totale omvang van deze<br />
investeringen in Europa kwam in het eerste<br />
kwartaal op 880,3 miljoen euro, volgens<br />
onderzoek van brancheorganisatie VentureOne<br />
en Ernst & Young. Dat was een<br />
toename van 19%, maar er werden minder<br />
dan tweehonderd transacties gedaan wat<br />
een daling is van 27%. Bijna de helft van de<br />
investeringen kwam terecht in de technologiesector.<br />
Nederventure<br />
In Nederland heeft bijvoorbeeld Mapper in<br />
de aanloop naar een eventuele beursgang al<br />
geld opgehaald bij verschillende partijen.<br />
De samenstelling van deze investeerders<br />
illustreert dat het niet eenvoudig is voor<br />
een particuliere belegger om in een heel<br />
vroeg stadium in kansrijke bedrijven<br />
te stappen. Naast instellingen zoals de<br />
Technische Universiteit van Delft en buitenlandse<br />
partijen zoals Residex Venture<br />
Capital Network, kt Venture Group en<br />
het Belgische Almanij zitten er slechts<br />
drie private investors in Mapper. Meedoen<br />
via een groter fonds kan een oplossing<br />
zijn. Maar wie een kans wil maken om<br />
te participeren in de beleggingen van<br />
bekende spelers zoals Sequoia Capital of<br />
Kleiner Perkins Caufield & Byers (beide<br />
onder meer bekend van Google) heeft<br />
behalve een paar goedgevulde koffers met<br />
geld ook heel goede contacten in Silicon<br />
Valley nodig. Een Nederlandse partij zoals<br />
nethave, onderdeel van Greenfield Capital,<br />
kan een alternatief zijn voor vermogende<br />
particulieren.<br />
Broeden op Google<br />
Voor Nederlandse beleggers is het overigens<br />
geen ramp dat het zo moeilijk is om<br />
een voet tussen de deur te krijgen op het<br />
vlak van venture capital. Tegenover elke<br />
Cisco staan soms wel tien bedrijven die<br />
het niet lukt om de stap naar de beurs te<br />
maken. De winst op individuele transacties<br />
kan dus in de duizenden procenten lopen,<br />
maar dat is bepaald niet typerend voor het<br />
gebruikelijke rendement voor deze beleggingscategorie.<br />
Uit cijfers van de European<br />
Private Equity & Venture Capital Association<br />
(evca) blijkt dat op de lange termijn<br />
een zogenaamde internal rate of return van<br />
gemiddeld 6% wordt gehaald. Maar de laatste<br />
jaren zijn karig, want vorig jaar kwam<br />
dat percentage op 1,3 uit en in 2003 was<br />
dat zelfs een min van 8,1. Daar komt bij dat<br />
het steeds langer duurt voordat de investering<br />
ten gelde gemaakt kan worden. Momenteel<br />
wordt een bedrijf na gemiddeld<br />
5,3 jaar naar de beurs gebracht of op een<br />
andere wijze verkocht. Dat is bijna twee<br />
keer zo lang als in 2002. Instellingen als de<br />
evca worden hierdoor niet weerhouden<br />
om nieuwe proefballonetjes op te laten<br />
om de markt voor venture capital groter<br />
en toegankelijker te maken. De organisatie<br />
beargumenteerde onlangs dat een pan-<br />
Europese aandelenbeurs voor startende<br />
ondernemingen een prima manier kan zijn<br />
om de economische groei te stimuleren<br />
en de kansen voor starters te vergroten.<br />
Maar voorlopig zal het voor weinig beleggers<br />
weggelegd zijn om al in een heel<br />
vroeg stadium te investeren in de nieuwe<br />
Google of Microsoft. Of u moet het geluk<br />
hebben dat de buurjongens in de garage<br />
of op de zolderkamer aan een wel heel<br />
baanbrekende technologie aan het werken<br />
zijn en net even die duizend euro tekort<br />
komen om het briljante van hun vinding<br />
aan te tonen.<br />
42 43
D O S S I E R<br />
Beleggen in hedge funds is populair. Naast<br />
vermogende beleggers kunnen door de<br />
opkomst van funds of hedge funds nu ook de<br />
minder vermogende particulieren hedgen.<br />
Een gesprek met specialist Harry Kat.<br />
Kat in het wild<br />
Hedge funds hebben zich de laatste<br />
jaren met grof geweld een<br />
toegang gebaand tot de beleggingsportefeuille<br />
van steeds<br />
meer particuliere beleggers. De meer vermogende<br />
beleggers kunnen dat al langer<br />
rechtstreeks, maar ook de kleinere visjes<br />
voor wie de instapdrempel (vaak 50.000<br />
euro tot meer dan 1 miljoen euro minimuminleg)<br />
te hoog is, hebben door de opkomst<br />
van funds of hedge funds sinds enkele<br />
jaren toegang tot de wondere wereld<br />
van de hedgers, waar het risico laag is en<br />
het rendement hoog. Risico en rendement<br />
zijn volgens alle boekjes voor beginnende<br />
beleggers onlosmakelijk met elkaar verbonden,<br />
maar die boekjes en cursussen zijn in<br />
het pre-hedge fund tijdperk geschreven.<br />
Anno 2005 kunnen beleggers via dit beleggingsvehikel<br />
in alle markten rendement<br />
maken. Weg met de beleggingsfondsen,<br />
waarbij het lot onlosmakelijk verbonden is<br />
met de opwaartse én neerwaartse bewegingen<br />
van de aandelenbeurzen.<br />
Tot zover het sprookje uit hedge fund-land,<br />
dat u in min of meer gelijke bewoordingen<br />
uit de mond van elke hedge fund-verkoper<br />
zult horen. Het probleem is dat er in beleggingsland<br />
maar bitter weinig kennis is over<br />
44<br />
hoe hedge funds nu écht werken. Financieel<br />
journalisten en beleggers die aankloppen<br />
bij kenners stuiten op één klein probleempje:<br />
de mensen met kennis van zaken<br />
zitten ín de business en hun verhaal is zo<br />
gekleurd als dat van de Durex pr-afdeling<br />
over de veiligheid van condooms. Tenzij u<br />
per ongeluk een kenner tegen het lijf loopt<br />
die in de materie gedoken is en de hedge<br />
fund-industrie desondanks van buitenaf<br />
beoordeelt. Harry M. Kat is zo iemand.<br />
Kat is Professor of Risk Management en<br />
directeur van het Alternative Investment<br />
Research Centre, aan de Sir John Cass Business<br />
School in Londen en een autoriteit op<br />
het gebied van hedge funds. Speciaal voor<br />
iex magazine doet hij zijn verhaal uit de<br />
doeken – aanvragen voor televisie-interviews<br />
op cnn en Bloomberg wijst hij stelselmatig<br />
van de hand. “Daar krijg je alleen<br />
maar stomme vragen. Moet je als belegger<br />
hedge funds kopen? Weet ik veel. Dat is<br />
net zoiets als: moet je een auto kopen? Dat<br />
hangt ervan af, wil je een Rolls Royce of<br />
een Ford Fiesta en heb je een bijstandsuitkering<br />
of 100 miljoen euro op de bank. De<br />
hedge fund-industrie is ingewikkelder dan<br />
een ja- of nee-stelling.” Tijd is kort en voor<br />
stomme vragen heeft Kat geen tijd. Wie<br />
vragen heeft over hedge funds moet begrij-<br />
pen wat hedge funds zijn en doorgronden<br />
dat het aanbod bijzonder divers is.<br />
Forse flaters<br />
“Er is een wereld van verschil tussen stabiele<br />
groeistrategieën als fixed income arbitrage,<br />
merger arbitrage en distressed securities<br />
enerzijds en global macro, managed futures en<br />
equity long/short anderzijds.” De tweede<br />
groep heeft duidelijk de voorkeur van Kat.<br />
Die zijn namelijk min of meer ongecorreleerd<br />
aan de aandelen- en obligatiemarkt en<br />
bieden een grotere kans op grote meevallers<br />
terwijl de kans op forse flaters klein is.<br />
In de eerste groep – de arbitragestrategieën<br />
– is de kans op zeperds veel groter, bovendien<br />
nemen de kansen daar af, naarmate het<br />
aantal spelers is toegenomen. De spreads<br />
“Particuliere beleggers verloren de helft van hun geld in de<br />
internetbubbel en van wat ze over hadden staken ze de ene<br />
helft in Legio Lease en de andere helft in hedge funds”<br />
worden daardoor kleiner. Omdat hedge<br />
funds vaak een aanzienlijke minimuminvestering<br />
verlangen is voor particuliere<br />
beleggers en kleine instituten beleggen in<br />
een fund of hedge funds, waarbij het paraplufonds<br />
een selectie maakt van allerlei<br />
strategieën, de enige manier om in hedge<br />
funds te beleggen. Een inferieure optie,<br />
meent Kat. “De beheerders daarvan ontberen<br />
vaak de echte kennis. Zij slaan van alles<br />
wat in en leunen tevreden achterover met<br />
een goed gediversificeerde portefeuille.<br />
Tien soorten in een mandje en klaar is<br />
Kees.” Maar echte goede rendementen<br />
hebben de funds of hedge funds van Kees<br />
nog niet laten zien in de afgelopen drie<br />
jaar. Toch doet het verhaal van de hoge<br />
rendementen van hedge funds nog steeds<br />
de ronde en dat trekt nog altijd drommen<br />
beleggers aan. Kat: “De rente is de laatste<br />
tien tot vijftien jaar fors gedaald. Begin jaren<br />
negentig was de rente hoog, nu staat hij<br />
op 2%. Wat hedge funds doen is rendement<br />
halen via een extra risicopremie van 4% bovenop<br />
de rente. Dan kom je nu uit op een<br />
reeël te verwachten rendement van slechts<br />
6%. En zelfs dat halen ze nauwelijks. Er is<br />
1 triljoen dollar op zoek naar opportunities<br />
in een relatief kleine markt. Jaren geleden<br />
boekten de hedge funds 12% bij een rente<br />
van 8% en was iedereen dolblij. Nu halen<br />
ze 6% bij een rente van 2% en is iedereen<br />
ontevreden, terwijl het verschil met de rente<br />
nog altijd 4% is. Dan begrijp je gewoon<br />
niet hoe het werkt.”<br />
Hedge funds presenteren zich nog altijd<br />
als een klein wonder in een doosje, zolang<br />
ze beweren 12 of 15% rendement per jaar<br />
te kunnen maken bij een lage volatiliteit.<br />
Wie dat doosje echter nader beschouwt,<br />
treft geen wonder aan maar een black box<br />
waarin een paar draadjes aan elkaar zijn<br />
geknutseld. Daardoor lijkt het rendement<br />
hoger dan het in werkelijkheid is, en de<br />
volatiliteit lijkt daardoor lager dan het<br />
in het echt is. “Die getallen zijn namelijk<br />
vertekend”, zegt Kat, terwijl hij met een<br />
tevreden glimlach onderuit zakt, “Hedge<br />
funds doen gewoon wat iedereen in het<br />
vermogenswereldje doet: ze zoeken naar<br />
de meest lucratieve risicopremie en dat is<br />
45
D O S S I E R<br />
het liquiditeitsrisico. Kortom, ze spelen<br />
market makertje.” Het hedge fund koopt<br />
verschrikkelijk illiquide rommel van een<br />
pensioenfonds dat er tegen elke prijs<br />
vanaf wil. Het hedge fund betaalt 97 voor<br />
iets wat eigenlijk 100 waard is en gaat er<br />
vervolgens op zitten. Die tijd hebben ze<br />
omdat ze vaak met een lock up-periode van<br />
drie tot zes maanden werken. In de tussentijd<br />
zoekt het hedge fund naar een grotere<br />
gek die er 103 voor wil betalen. Zo krijgen<br />
ze 6% voor het nemen van een liquiditeitsrisico.<br />
Het pure spel van een market maker.<br />
Wonder in een doosje<br />
Hegde funds móéten elke maand resultaten<br />
publiceren en dat is geen gemakkelijke<br />
bevalling. “Een bijna onmogelijke opgave”,<br />
stelt Kat. “Hoe plak je een prijs op illiquide<br />
obligaties of derivaten die misschien één<br />
keer per week verhandeld worden? Dus<br />
gaan de rekenmeesters uit van conservatieve<br />
schattingen, waarbij gekeken wordt naar<br />
de laatste prijs en via een model wordt er<br />
een prijs aan vastgeplakt. Het probleem dat<br />
ontstaat, is dat de waarde van de portefeuille<br />
dus wordt overschat of juist onderschat.<br />
Is er rendement, dan wordt slechts een deel<br />
daarvan in het maandverslag meegenomen,<br />
de rest wordt naar de volgende maand<br />
getransporteerd. Bij negatief rendement<br />
idem dito. Daardoor ontstaat auto-correlatie<br />
tussen de maanden. Was oktober goed,<br />
dan is er een grotere kans dat november<br />
ook goed wordt, omdat een deel van oktober<br />
meegenomen wordt naar november.” Is<br />
daar iets mis mee? Ja, want de rendementen<br />
worden daardoor afgevlakt. Een simpel<br />
rekenvoorbeeldje: het rendement van een<br />
hedge fund in oktober was in werkelijkheid<br />
10%, maar de beheerder gaat uit van<br />
8% en er wordt achteraf 2% doorgeschoven<br />
naar de volgende maand. Op die momenten<br />
zijn de uitslagen minder groot en wordt<br />
de volatiliteit kunstmatig laag gehouden.<br />
Kat is de naam<br />
Harry M. Kat is expert op het gebied<br />
van derivaten en hedge funds.<br />
Op het moment is hij professor<br />
risk management en directeur van<br />
het Alternative Investment Research<br />
Centre aan de Sir John Cass Business<br />
School van de City University in<br />
London. Voor hij terugkeerde in<br />
de academische wereld was Kat<br />
hoofd Equity Derivatives Europe van de<br />
Bank of America in London, hoofd<br />
Derivatives Structuring and Marketing<br />
bij First Chicago in Tokyo en hoofd<br />
Derivatives Research bij MeesPierson in<br />
Amsterdam.<br />
Voor die tijd studeerde hij economie<br />
en econometrie aan het Tinbergen<br />
Instituut van de Universiteit<br />
van Amsterdam. Hij is lid van de<br />
redactieraad van Journal of Derivatives,<br />
Jounal of Alternative Investment en<br />
Journal of Wealth Management. Hij was<br />
(mede-)auteur van diverse artikelen<br />
in bekende internationale financiële<br />
tijdschriften zoals het Journal of<br />
Financial and Quantitative Analysis en<br />
Journal of Portfolio Management. Zijn<br />
meest recente boek Structured Equity<br />
Derivatives is gepubliceerd in juli 2001.<br />
Daardoor lijkt het risicoprofiel van hedge<br />
funds kleiner dan zij in werkelijkheid is. En<br />
daarmee is de helft van het wonder in het<br />
doosje al veel minder groot dan zij lijkt. Bij<br />
convertible arbitrage ligt de werkelijke volatiliteit<br />
volgens onderzoeken van Kat 30%<br />
hoger dan wordt opgegeven.<br />
Ook de andere helft van het wonder in het<br />
doosje is discutabel. Kat: “Bij het gemiddeld<br />
rendement van de hedge fund- industrie<br />
wordt vaak alleen gekeken naar<br />
fondsen die nu nog bestaan. Alle hedge<br />
funds die gefaald hebben en uit de lucht<br />
zijn vanwege slechte rendementen, vallen<br />
dus buiten de rekenmodules. Daardoor valt<br />
het gemiddeld rendement minimaal 3%<br />
per jaar hoger uit dan de werkelijke score.<br />
Bovendien komt een fonds gemiddeld pas<br />
in de database als het meer dan 32 maanden<br />
bestaat. Maar het neemt dan wel de historie<br />
van de beginperiode mee. Zijn de eerste 32<br />
maanden echter slecht, dan haalt het fonds<br />
de database niet eens. Ook dat scheelt weer<br />
circa 2% per jaar.” In totaal wordt het rendement<br />
van de industrie daarmee met 4 tot<br />
5% overschat. Van het hoog-rendement-bijlage-volatiliteit-mirakel<br />
blijft na de uiteenzetting<br />
van Kat weinig meer over. “Hedge<br />
funds presenteren zich als een Rolls Royce<br />
voor de prijs van een Ford Fiesta, maar ze<br />
zijn gewoon een goede Mercedes 320 tegen<br />
een marktconforme prijs. Het is een asset<br />
class met een relatief lage correlatie met de<br />
aandelenmarkt (maar wel een correlatie, in<br />
tegenstelling tot wat te pas en te onpas beweerd<br />
wordt) en een redelijke risico-rendementverhouding.<br />
Zomaar een bosje hedge<br />
funds plukken en in een fund of hedge<br />
funds stoppen is echt niet interessant.”<br />
Daar komt nog bij dat bepaalde strategieën<br />
niet meer werken. Vooral de real valuestrategieën<br />
zijn kwetsbaar. De spread traders<br />
krijgen het steeds zwaarder en dat is niet<br />
verwonderlijk. Kat doceert: “Arbitrage<br />
“Hedge funds presenteren zich als een Rolls Royce voor de prijs<br />
van een Ford Fiesta, maar ze zijn gewoon een goede Mercedes<br />
320 tegen een marktconforme prijs”<br />
“BEN JE INEENS WEER BLIJ MET JE SPAARREKENING...” (HARRY KAT)<br />
HFRX Index Sept. ‘05 YTD Std Dev ( jaar) Sharpe ( jaar)**<br />
Global Hedge Fund 1,11% 1,42% 3,59% 1,11<br />
Equal Weighted Strategies 0,71% 0,39% 2,88% 0,97<br />
Absolute Return 1,22% 0,08% 2,83% 1,03<br />
Market Directional 1,12% 2,09% 6,63% 1,47<br />
Convertible Arbitrage 1,31% -6,12% 4,93% -0,66<br />
Distressed Securities 0,37% 0,95% 4,21% 1,86<br />
Equity Hedge 1,22% 2,46% 4,90% 0,97<br />
Equity Market Neutral -0,70% -1,34% 2,56% -1,29<br />
Event Driven 0,13% 2,15% 4,38% 1,84<br />
Macro 3,55% 2,85% 6,11% 0,63<br />
Merger Arbitrage -0,08% 4,27% 2,61% 1<br />
Relative Value Arbitrage 0,21% -0,51% 2,38% 0,63<br />
Overzicht rendementen hedge fund strategieën over de eerste drie kwartalen. Bron: HRFX<br />
** Sharpe index = een maatstaf van het rendement gewogen naar risico. Een getal boven 1 wordt als goed beschouwd.<br />
speler A handelt in 63-57 spreads en pakt<br />
zo keurig 6%. Als zijn hedge fund 2 miljard<br />
dollar groot is, wil hij een hard close invoeren<br />
(geen nieuwe kapitaalinstroom meer)<br />
omdat hij vreest dat hij anders zijn eigen<br />
markt verziekt. Zijn collega B is het er niet<br />
mee eens, stapt op en begint één deur verder<br />
zijn eigen toko. A werkt met een spread van<br />
63-57. Om deals te kunnen sluiten, neemt<br />
B genoegen met spreads van 62-58 en pakt<br />
4% liquiditeitspremie. A ziet zijn handel<br />
verdampen en slaat terug door genoegen te<br />
nemen met 61-59 spreads. Die ontwikkeling<br />
zie je volop gebeuren en is goed voor<br />
de markt die alleen maar efficiënter wordt,<br />
maar slecht voor hedge funds. Rendement<br />
en kansen drogen op.”<br />
Een lief, klein tijdbommetje<br />
Andere strategieën als global macro hebben<br />
daar overigens geen last van. Die zijn<br />
voornamelijk actief op de rente en valutamarkt<br />
en die zijn oneindig groot. “Je krabt<br />
als hedge fund-manager achter je oor en<br />
gaat short of long yen voor 1 miljard euro<br />
en de markt geeft geen krimp. Maar hedge<br />
funds hedgen het risico op minder terreinen<br />
dan voorheen. Normaal wordt het risico<br />
op rente én credits én aandelen gehedged.<br />
Nu zie je dat ze het kredietrisico even niet<br />
hedgen omdat dat alleen maar geld kost.<br />
Wat betekent dat? Dat de hedge funds feller<br />
reageren op credit spreads en de volatiliteit<br />
toeneemt.” Omdat die markt zich zo ontwikkelt<br />
– en het risico veranderd is (lees:<br />
groter geworden is) zijn rendementen uit<br />
het verleden zeker in deze business geen be-<br />
trouwbare graadmeter. “Ze lopen nu meer<br />
kredietrisico en kredietrisico is nu juist<br />
wat je als belegger niet wilt lopen. Spreads<br />
schieten namelijk wel omhoog maar nooit<br />
omlaag. Het enige wat je in huis haalt is een<br />
lief, klein tijdbommetje. En daarvoor betaal<br />
je 1% kosten plus 20% performance fee bij<br />
een fund of hedge fund en nog wat meer bij<br />
een gewoon hedge fund. Dan houd je grofweg<br />
60% over van de risicopremie van 4%.<br />
Dan noem ik je geen spekkoper.”<br />
Het probleem is om tussen het aanbod<br />
van zesduizend tot zevenduizend hedge<br />
funds de goede te vinden – zowel voor de<br />
particulier als de beheerder van fund of<br />
hedge funds. Want goede hedge funds zijn<br />
er wel degelijk. Go Capital bijvoorbeeld.<br />
“Frans van Schaik doet gewoon wat hij<br />
moet doen: informatie verzamelen, informatie<br />
interpreteren, dag en nacht huiswerk<br />
maken. Maar dat is een uitzondering. Ze<br />
dragen allemaal dezelfde krijtstrepen en<br />
lakschoenen en hebben allemaal hetzelfde<br />
praatje. Voor een goede portefeuille moet<br />
je tien tot vijftien goeie fondsen vinden.<br />
Daar slagen de beheerders van fund of<br />
hedge funds vaak al niet in. Is er een groot<br />
debacle, dan zitten ze er allemaal in.” Het<br />
roemruchte Spaanse Vega is daarvan een<br />
voorbeeld. Terug te vinden in elke fund of<br />
hedge funds, maar de magie is er af en de<br />
modellen die de trades genereren, lijken<br />
niet meer te werken. “Bij de grote zakenbanken<br />
krijgen de traders die overal een<br />
zooitje van maken uiteindelijk de fund of<br />
hedge funds onder beheer. Die mensen zijn<br />
niet direct klonen van Einstein. Het zijn<br />
ook vaak knapen die net van school komen,<br />
een strak pak aangemeten krijgen en een<br />
setje visitekaartjes en die dan om de tafel<br />
moeten gaan zitten met mannen die twintig,<br />
dertig jaar ervaring hebben. Daar ga je!<br />
Die fondsen schermen met het feit dat ze<br />
twintig analisten rond hebben lopen. Nou<br />
en? Het enige wat dat betekent is dat ze<br />
hoge kosten hebben. Twintig jaar geleden,<br />
toen ik van school kwam, wist ik van niks<br />
en de opleidingen zijn echt niet verbeterd.<br />
De transparantie in de markt is niet verbeterd.<br />
Die knullen komen met een lange lijst<br />
met domme vragen bij gehaaide professionals.<br />
Wat kun je daarvan verwachten?”<br />
Dikke bubbel<br />
“Niemand zit in hedge funds omdat ze<br />
dat altijd al wilden. Het is puur bij gebrek<br />
aan beter. Nu smult iedereen van ‘absoluut<br />
rendement’, maar straks draait de markt<br />
en keert dat zich tegen de hedge funds.<br />
Beloven ze dan ook nog 10% absoluut<br />
rendement als de aandelenmarkten 20%<br />
maken? De equity long/short fondsen gaan<br />
dan met de maand meer op gewone beleggingsfondsen<br />
lijken om ook 20% te maken.<br />
En dat geldt ook voor andere strategieën.<br />
Dat zag je ook in 1998, 1999. Toen maakten<br />
alle strategieën hetzelfde rendement als de<br />
aandelenindices.” Zo ver zijn we nu nog<br />
niet, nu is de situatie nog ideaal voor hedge<br />
funds. Of zoals Kat het verwoordt: “Vanaf<br />
nu kan het alleen maar slechter. De bom ligt<br />
al onder tafel.” Hebzucht maakt stom en<br />
dat is nooit anders geweest. “Particuliere<br />
beleggers tuimelen van de ene bubbel in<br />
de andere. Ze hebben net de helft van hun<br />
spaarcenten verloren in de internetbubbel<br />
en van wat ze nog over hadden, staken ze<br />
de helft in Legio Lease en de andere helft in<br />
hedge funds. Het komt niet in ze op om gewóón<br />
te beleggen. Nu is alles nog OK. Aandelen<br />
zijn prut, de rente is laag, beleggers<br />
zijn aangeslagen. Alle partijen rammelen<br />
aan de poorten: ‘hedge fundje kopen?’. Dat<br />
komt allemaal samen tot één dikke bubbel<br />
op een wankel fundament. Als de rente<br />
stijgt en aandelen weer gaan stijgen, of als<br />
hedge fund rendementen blijven tegenvallen,<br />
dan loopt iedereen hard weg. Wie maalt<br />
er dan nog om absoluut rendement?”<br />
47
D O S S I E R<br />
Hedge fund bouwpakket<br />
Ze liggen wel eens onder<br />
vuur, zie het interview<br />
met Harry Kat hiervoor,<br />
maar hedge funds blijven<br />
beleggingstechnisch de<br />
hogeschool van de haute<br />
finance. Meedoen kan<br />
meestal echter pas vanaf<br />
50.000 euro tot meer<br />
dan een miljoen. Met de<br />
hulp van wat moderne<br />
belegginsginstrumenten<br />
kunt u ook zelf, zij het<br />
provisorisch, een eind<br />
komen. Of u de juiste<br />
strategie hebt weet u alleen,<br />
maar we helpen u graag<br />
aan de basistechnieken om<br />
uw eigen hedge fund te<br />
bouwen.<br />
door redactie IEX<br />
d<br />
Pair trades<br />
a<br />
De long/short-strategie is zo’n beetje de oervorm van het<br />
hedge fund-beleggen. Door één aandeel te kopen en een ander<br />
tegelijkertijd te verkopen, loop je minder marktrisico. Bij een<br />
algehele crash verlies je op de ene, maar win je weer op de<br />
andere positie. Je speelt dus voornamelijk in op het verschil<br />
in performance tussen de twee. Tot voor kort was dit voor<br />
individuele beleggers geen eenvoudige strategie om zelf uit te<br />
voeren. Short gaan in aandelen is duur en kan eigenlijk alleen<br />
bij grote volumes. In opties kan het wel, door calls of puts te<br />
kopen en te schrijven, maar ook daar zijn de transactiekosten<br />
hoog en de koersen van opties hebben ook de vervelende neiging<br />
om niet keurig in de pas te lopen met die van de onderliggende<br />
aandelen.<br />
Sinds kort zijn er echter steeds meer nieuwe instrumenten<br />
in opkomst waarmee pair trades veel eenvoudiger zijn op te<br />
zetten. abn Amro lanceerde vorig jaar de turbo’s, waarmee je<br />
net zo makkelijk long als short kunt gaan en de uit Engeland<br />
overgewaaide cfd’s zijn niets anders dan long- en shortinstrumenten<br />
in een scala aan aandelen, indices en andere effecten,<br />
voorzien van een flinke hefboom (zie leverage). David Fineberg<br />
is senior cfd Trader bij het Londense cfdcmc Markets<br />
en ziet dagelijks de populairste pair trades over zijn scherm<br />
rollen. “De farmacie wordt veel gespeeld op het moment. De<br />
laatste maand deed GlaxoSmithkline het bijna 5% beter dan<br />
de sectorindex, dus het was heel profijtelijk om long Glaxo<br />
en short in de ftse farmacie-index te gaan.” Ook in de bankensector<br />
zie je het steeds meer en ook daar wordt vaak één<br />
aandeel gespeeld tegenover de sectorindex. Als je denkt dat<br />
een fonds op het punt van uitbreken staat of een overnameprooi<br />
is, koop je het en verkoop je de index. Of wat ik ook zie<br />
gebeuren nu is dat Royal Bank of Scotland wordt gekocht en<br />
Lloyds verkocht. Kennelijk zien mensen daar iets.”<br />
c<br />
b<br />
48 49<br />
f<br />
Merger-arbitrage<br />
a<br />
Merger-arbitrage is een relatief eenvoudig te begrijpen hedge fundstrategie.<br />
Het enige wat u nodig hebt, is een fusie of overname tussen<br />
twee beursgenoteerde partijen. De afgelopen maanden hebben<br />
duidelijk gemaakt dat hedge funds dan steeds sneller ter plekke zijn.<br />
Mooie voorbeelden zijn de rel rond het bod van Deutsche Börse op<br />
lse dat getorpedeerd werd door het Londense hedge fund tci. Het<br />
hedge fund, dat grootaandeelhouder is, vond dat Deutsche Börse het<br />
beschikbare geld beter kon gebruiken voor een dividend in plaats van<br />
een te dure overname met te weinig synergievoordelen. Iets dichter<br />
bij huis vinden we het hedge fund Centaurus dat zich hard maakte<br />
voor een hogere overnameprijs van Versatel. Centaurus probeerde<br />
bieder Tele2 meer te laten betalen door andere aandeelhouders ervan<br />
te overtuigen niet op het bod in te gaan. Wat vindt hier plaats?<br />
Hedge funds hebben regelmatig posities in bedrijven die in de markt<br />
als overnameprooien worden gezien (of stappen bij de eerste concrete<br />
geruchten in). De verklaring is simpel: een overname vindt in de regel<br />
plaats tegen een premie op de beurskoers. Zodra dat duidelijk is,<br />
loopt de beurskoers van de overnameprooi doorgaans snel op tot de<br />
hoogte van het bod. Dat is snel verdiend. De kopende partij wordt op<br />
de beursvloer juist gestraft voor de premie die zij betaalt en ziet de<br />
koers daarom dalen. Reden voor de hedge funds om niet alleen een<br />
longpositie op te bouwen in de prooi, maar ook een shortpositie in de<br />
jager. Twee vliegen in één klap. Wie de beschikking heeft over Bloomberg<br />
ziet waar de kansen liggen.<br />
Een paar voorbeelden (dd. 25-10-2005):<br />
OVERNAMEPROOI BIEDER BOD KOERS VERSCHIL IN $ VERSCHIL IN %<br />
ims Health vnu 30,11 24,23 5,88 24,30%<br />
Siebel Oracle 10,66 10,29 0,37 3,60%<br />
Reebok Adidas 59,00 57,42 1,58 2,80%<br />
De overnames van Siebel en Reebok zitten al langer in het vat, dus zijn de<br />
spreads ingelopen. Die bij vnu is juist heel groot, maar dat wordt veroorzaakt<br />
door de enorme kritiek op de overname die daardoor op losse schroeven<br />
kan komen te staan.<br />
e<br />
b<br />
Managed futures<br />
Kent u die film Trading Places, waarin Eddy<br />
Murphy en Dan Aykroyd samen de wereldmarkt<br />
voor bevroren sinaasappelsap uit het lood trekken?<br />
Dat is – een tikje geromantiseerd, dat wel – de<br />
wereld van de managed futurehandel. Managed futures<br />
hebben lang een wat bezoedelde naam gehad<br />
toen allerlei obscure partijen brave Nederlandse<br />
particulieren de bijzonder riskante goederentermijnmarkt<br />
inlokten, met meestal tranentrekkende<br />
gevolgen. Maar sinds de goederenmarkt onder invloed<br />
van het Chinese mirakel weer flink aantrekt<br />
raken ook de managed futures weer en vogue.<br />
Futures zijn er op vele instrumenten; niet alleen<br />
op goederen, maar ook op de rente, valuta en<br />
beursindices. Door hun forse leverage en een éénop-één<br />
prijsrelatie met de onderliggende waarde<br />
zijn ze vooral voer voor speculanten die op intraday-basis<br />
een specifieke markt willen bespelen.<br />
Daghandelaren handelen vaak slechts in futures<br />
op één bepaald instrument, bijvoorbeeld de dax of<br />
de Eurostoxx 50-index. Wie het aandurft kan zich<br />
met futures ook als een kleine George Soros in de<br />
markt storten en bepaalde macro-scenario’s nabootsen.<br />
Neem de volgende strategie uit de koker<br />
van iex-coryfee Frank van Dongen: “De olieprijzen<br />
zijn gestegen en daardoor stijgt de rente op de<br />
kapitaalmarkt. Obligatieprijzen dalen bij stijgende<br />
rente. Dat verlies in de obligatieportefuille kan<br />
worden opgevangen door een positie in oliefutures.”<br />
Bij dat soort constructies is het wel cruciaal<br />
om precies te begrijpen hoe de onderliggende<br />
markten werken en hoe de correlatie tussen de<br />
verschillende instrumenten is. Door hun leverage<br />
hebben futures korte lontjes; wees geen rund die<br />
met futures stunt.<br />
d<br />
c
D O S S I E R<br />
d<br />
50<br />
a<br />
Rentetrades<br />
De meeste obligaties geven een couponrendement<br />
van slechts enkele procenten per jaar.<br />
Maar met een beetje fantasie en creativiteit kan<br />
dat flink opgeschroefd worden. Ruim een jaar<br />
geleden waarschuwde fondsbeheerder Pimco,<br />
de grootste belegger in obligaties ter wereld,<br />
opkomende economieën ervoor dat ze hun<br />
leningen beter moesten beschermen tegen<br />
manipulatie door hedge funds. De schuldpapieren<br />
van Mexico werden daarbij als voorbeeld<br />
genoemd. Doordat een grote speler binnen<br />
korte tijd zijn positie daarin liquideerde, steeg<br />
de risico-opslag voor het land in een klap met<br />
zeventien basispunten. De boosdoeners zijn<br />
overigens niet altijd hedge funds. In augustus<br />
2004 verkocht de Europese handelsdesk van<br />
Citigroup binnen een minuut voor bijna 13 miljard<br />
euro aan Duitse staatsobligaties. Dit leidde<br />
tot grote koersdalingen, waar de bank binnen<br />
een uur zelf gebruik van maakte door een groot<br />
deel van de leningen weer terug te kopen. De<br />
transactie leverde Citigroup een winst op van<br />
ruim 15 miljoen euro. De Britse toezichthouder<br />
fsa was echter weinig gecharmeerd van deze<br />
handelswijze en legde Citigroup een boete op<br />
van meer dan 20 miljoen euro. De hedge fund<br />
doe-het-zelver laat zich door zoiets natuurlijk<br />
niet afschrikken en gaat op zoek naar een<br />
handige manier om deze truc te kopiëren. Een<br />
probleem daarbij is dat natuurlijk niet iedereen<br />
een obligatieportefeuille heeft van een slordige<br />
tien miljard, wat toch wel het minimum is om<br />
de markt een kant op te sturen. Dat is ook niet<br />
direct noodzakelijk voor het innemen van posities<br />
op de rentemarkt, want gelukkig zijn er<br />
volop opties op onder meer de Duitse Bund verhandelbaar.<br />
En wie zijn rentevisie echt kracht<br />
bij wil zetten, kan bijvoorbeeld de aanschaf van<br />
een calloptie met als onderliggende waarde een<br />
Duitse 10-jaarsobligatie combineren met een<br />
putoptie op de Amerikaanse T-Bond. Hiermee<br />
wordt ingespeeld op een renteverhoging in de<br />
Verenigde Staten en een stabiele of dalende<br />
rente in Europa. En het mooiste is dat deze tactiek<br />
in tegenstelling tot die van Citigroup niet<br />
strafbaar is.<br />
c<br />
b<br />
Wie het aandurft kan zich<br />
met futures ook als<br />
een kleine George Soros<br />
in de markt storten en<br />
bepaalde macro-scenario’s<br />
nabootsen<br />
d<br />
a<br />
Valutabets<br />
Wie aan valutabets denkt, denkt aan<br />
George Soros, de man die bekend is geworden<br />
doordat hij in 1992 de Bank of<br />
England richting de rand van de afgrond<br />
dreef. Soros, beheerder van het Quantum<br />
Fund, zou ooit op één dag 1 miljard dollar<br />
hebben verdiend met een shortpositie in<br />
de Britse pond. Soros is een valutaspeculant<br />
bij uitstek die ook geregeld met<br />
de Russische roebel heeft gespeeld. Toch<br />
zijn situaties als met de pond in 1992<br />
hoge uitzonderingen. De valutamarkt is<br />
zó groot dat hedge funds gemakkelijk een<br />
long- of shortpositie van een paar miljard<br />
kunnen innemen zonder dat het de markt<br />
aan het wankelen brengt. Dit in tegendeel<br />
tot de markt voor convertible arbitrage,<br />
die wel nadrukkelijk lijdt onder een overschot<br />
aan spelers. In de zomer profiteerden<br />
hedge funds wel duidelijk van de gedeeltelijke<br />
ontkoppeling van de Chinese<br />
vervolg op pagina 53<br />
c<br />
b
Met turbo’s, in long- en<br />
shortsmaken verkrijgbaar,<br />
is spelen met valuta<br />
nog nooit zo makkelijk<br />
geweest als nu<br />
d<br />
a<br />
vervolg van pagina 50<br />
munt yuan. Het effect was echter tijdelijk<br />
omdat de munt de komende vijf jaar niet<br />
helemaal los wordt gelaten. De valutamarkt<br />
is circa 1,9 biljoen dollar groot<br />
– het is het grenzeloze speelveld van<br />
valutacowboys die met name euro, yen,<br />
en dollar tegen elkaar uitspelen. Maar, de<br />
beste beleggers weten het, uit de theorieboeken<br />
of uit pijnlijke ondervinding, dat<br />
niets zo moeilijk te voorspellen is als de<br />
richting van valuta. Zo zat ’s werelds bekendste<br />
belegger Warren Buffett dit jaar<br />
lang scheef in de dollar. Zijn bet tegen<br />
de dollar beliep naar verluidt 22 miljard<br />
dollar. Aan de andere kant hield Buffett<br />
longposities aan in euro, Zwitserse franc,<br />
Australische dollar en Britse pond. Volgende<br />
keer beter, Warren. Met turbo’s,<br />
in long- en shortsmaken verkrijgbaar, is<br />
spelen met valuta nog nooit zo makkelijk<br />
geweest als nu. En dat ook nog eens met<br />
een hefboom. Die kunt u ook heel hard<br />
op uw kokosnoot krijgen, natuurlijk.<br />
c<br />
b<br />
d<br />
Leverage<br />
D O S S I E R<br />
a<br />
Een goed gevulde oorlogskas is bijna even belangrijk<br />
voor een hedge fund als een degelijke<br />
strategie. In het ideale scenario wordt veruit<br />
het grootste deel van het vermogen geleend<br />
tegen een paar procent rente per jaar, waarna de<br />
investeerders het laatste beetje bijleggen om vervolgens<br />
alle winst op te strijken. Long-Term Capital<br />
Management (ltcp) is hier een uitstekend<br />
voorbeeld van. Het fonds had een eigen vermogen<br />
van nog geen 5 miljard dollar, maar door de<br />
enorme hefboomwerking had het een impact<br />
van een slordige 100 miljard dollar op de financiële<br />
markten. Een prachtig concept, totdat de<br />
combinatie van de Azië-crisis, een roebelcrisis<br />
en een crisis in Argentinië er in 1998 binnen enkele<br />
weken toe leidden dat alle posities van ltcm<br />
verliesgevend werden. Maar de doorgewinterde<br />
hedge fund doe-het-zelver herinnert zich waarschijnlijk<br />
dat er dan altijd nog teruggevallen kan<br />
worden op de Amerikaanse overheid. Dus hoe<br />
meer hefboom, of leverage zoals dit in de sector<br />
genoemd wordt, hoe beter.<br />
Een kort telefoongesprek met de financieel adviseur<br />
wijst uit dat bij een bank aankloppen voor<br />
een lening voor de start van het eigen hedge<br />
fund even kansloos is als proberen een tweede<br />
hypotheek af te sluiten op een huurhuis. Het<br />
alternatief ligt gelukkig voor de hand; beleg via<br />
derivaten waar zelf al een hoge hefboom op zit.<br />
Een optie of een future ligt het meest voor de<br />
hand, maar vaak is een turbo een beter alternatief.<br />
Op moment van schrijven zijn er turbo’s<br />
verhandelbaar op indices als de aex en de dax<br />
die een hefboom van ruim twintig hebben. Dat<br />
is dezelfde hefboom waarmee ltcm werkte en<br />
bij turbo’s op de Bund Future en de euro/yen<br />
hebben komt dat getal zelfs boven de dertig, wat<br />
de mogelijkheid biedt om nog veel agressiever<br />
posities in te nemen dan grote hedge funds.<br />
Enig nadeel is weer dat er veel te weinig turbo’s<br />
uitgegeven worden om met een stevige pot speculatie<br />
bijvoorbeeld de wisselkoers van de Amerikaanse<br />
dollar eens flink onderuit te halen.<br />
c<br />
b<br />
51
V A S T G O E D<br />
door Edwin Melchior<br />
Aanlokkelijke huurprijs<br />
Edwin Melchior is<br />
initiatiefnemer en<br />
oprichter van FundView,<br />
een organisatie die<br />
zich specialiseert in het<br />
analyseren en beoordelen<br />
van vastgoedfondsen en<br />
scheepsfondsen. Voor iex<br />
verzorgt hij de rubriek cvmeter,<br />
waarin alle nieuw<br />
aangeboden vastgoed-cv’s<br />
worden besproken.<br />
54 54<br />
Als investeerder in een vastgoed-cv moet u de huurprijzen van de<br />
huurcontracten goed bekijken. Hoe tegenstrijdig het ook lijkt, u wilt<br />
een zo laag mogelijke huurprijs per vierkante meter.<br />
Van makelaars in vastgoedland<br />
horen we het vaak. Belangrijk<br />
bij vastgoed zijn drie dingen;<br />
locatie, locatie en nog eens locatie.<br />
De locatie van een vastgoedobject<br />
is zo belangrijk voor – zoals<br />
ik het noem – de ‘verhuurbaarheid’<br />
van een object. Hoe beter de<br />
verhuurbaarheid, des te sneller is<br />
een pand bij leegstand weer te verhuren.<br />
De verhuurbaarheid wordt<br />
naast de locatie onder andere ook<br />
bepaald door de uitstraling van het<br />
object, het aantal parkeerplaatsen<br />
uitgedrukt in de parkeernorm van<br />
bijvoorbeeld één parkeerplaats op<br />
vijftig vierkante meter en met name<br />
door de huurprijs die per vierkante<br />
meter wordt gevraagd. Dit laatste<br />
punt lijkt zeer vanzelfsprekend,<br />
mijn ervaring is echter dat bij het<br />
investeren in vastgoed-cv’s hier onvoldoende<br />
op wordt gelet.<br />
Zeker in de huidige vastgoedmarkt<br />
willen we de kans op leegstand minimaliseren.<br />
Het is daarom verstandig<br />
om bij de keuze van een<br />
investering in een vastgoed-cv<br />
te letten op de<br />
volgende verhuurpunten.<br />
1. Kwaliteit van de<br />
huurder(s). De kwaliteit<br />
van de huurder is belangrijk.<br />
Het is niet altijd even<br />
makkelijk om een eenduidige<br />
mening te vormen<br />
over de huurder. Het<br />
voordeel van een vastgoedcv<br />
is dat u in ieder geval in<br />
staat bent om een eigen mening te<br />
vormen over de betreffende huurder.<br />
In welke branche is de huurder<br />
actief? Zijn er garanties van een<br />
moeder aanwezig? Wat is de kredietwaardigheid<br />
van de huurder?<br />
2. Looptijd van huurcontract(en).<br />
Betrouwbare huurders met lange<br />
huurcontracten hebben in de huidige<br />
vastgoedmarkt uiteraard de<br />
voorkeur. Het is daarom ook terecht<br />
dat de looptijd van de huurcontracten<br />
één van de eerste punten<br />
is waar investeerders naar kijken.<br />
3. Contracthuur per vierkante meter.<br />
Naast de kwaliteit van de huurder<br />
en de looptijd van het huurcontract<br />
is het zeer belangrijk om naar de<br />
huurprijs per vierkante meter te kijken.<br />
Dit kan een zeer succesbepalende<br />
factor zijn bij een vastgoedinvestering.<br />
De kwaliteit van de huurder<br />
en de looptijd van het huurcontract<br />
zijn namelijk alleen belangrijk<br />
en van toepassing zolang<br />
er een huurder is. Als een pand, gepland<br />
door expiratie van het contract<br />
of ongepland door faillissement<br />
van de huurder, leeg komt te<br />
staan, zijn de kwaliteit van de huurder<br />
en de looptijd van een huurcontract<br />
op eens niet meer relevant.<br />
Waar het dan om gaat is de verhuurbaarheid<br />
van het pand. Naast<br />
de reeds genoemde punten als locatie<br />
en parkeernorm is dan de huurprijs<br />
per vierkante meter zeer bepalend.<br />
Indien het pand voor een rela-<br />
tief hoge huurprijs was verhuurd is<br />
de kans zeer klein dat het wederom<br />
voor dezelfde prijs word verhuurd.<br />
Verhuur op hetzelfde huurniveau is<br />
echter wel vereist om het prognoserendement<br />
van de cv te kunnen realiseren.<br />
In de praktijk is dit niet reeel<br />
en zien we in sommige gevallen<br />
van wederverhuur een lagere huurprijs<br />
met als gevolg een verslechterd<br />
rendement.<br />
Kapitalisatiefactor<br />
Een extra reden voor waakzaamheid<br />
bij hoge huurprijzen is het<br />
prijsopstuwend effect bij de aankoop<br />
van een pand. De prijs van<br />
vastgoed wordt uitgedrukt in een<br />
kapitalisatiefactor, het aantal keer<br />
dat de jaarhuur wordt betaald.<br />
Hierbij wordt vaak teveel alleen<br />
naar de hoogte van de kapitalisatiefactor<br />
gekeken. Indien de huurprijs<br />
(te) hoog is, kan de kapitalisatiefactor<br />
misleidend zijn. Naast een<br />
beperkte verhuurbaarheid is er dan<br />
ook nog eens teveel betaald voor<br />
het pand.<br />
Bij de beoordeling van een vastgoed-cv<br />
is het dus van groot belang<br />
om te bekijken hoe de aanwezige<br />
contracthuur zich verhoudt met de<br />
betreffende markthuur. Hoe lager<br />
de contracthuur onder de markthuur<br />
ligt, hoe beter.<br />
klik hier...<br />
Lees ook Edwin Melchiors recensies<br />
van vastgoed-cv’s op magazine.iex.nl/cvmeter
D O S S I E R<br />
Chateaux<br />
Piramide<br />
Is het een geniale beleggingsconstructie of een piramidespel dat<br />
binnenkort instort? Wijn kopen tegen woekerprijzen en er toch 29%<br />
winst op maken kan heel goed, zegt Bordeaux Advisory. Onmogelijk,<br />
zeggen kenners van de wijnmarkt. Toch gek dat de constructie nog het<br />
beste lijkt te werken zónder beleggers.<br />
door Peter van Kleef en Michiel Pekelharing<br />
Als iemand u een rendement<br />
voorhoudt van een slordige<br />
800% in één maand, verklaart u<br />
hem voor gek en neemt u zich<br />
waarschijnlijk met nog meer vastberadenheid<br />
voor uw geld op een internetspaarrekening<br />
te zetten. Jammer, want een fl es<br />
Malescot St. Exupery Margaux 1998 had u<br />
in januari 2004 kunnen kopen voor 29,61<br />
euro en nog geen maand later kunnen verkopen<br />
voor 261,25 euro. Tel uit uw winst.<br />
Gelukkig weet Bordeaux Advisory ook wel<br />
dat een slimme belegger niet in sprookjes<br />
gelooft en dus schermt deze aanbieder niet<br />
opzichtig met dit voorval. Nou goed, het<br />
staat in hun fraai uitgevoerde brochure die<br />
u krijgt als u uw gegevens achterlaat op<br />
de website www.investeer.nu én door de<br />
telefonische screening komt, maar op die<br />
website – die u onder andere kunt vinden<br />
via banners op websites als rtlz.nl – wordt<br />
gesproken over een rendement van 12% of<br />
meer. Per jaar, ook dat nog eens.<br />
Het Amsterdamse Bordeaux Advisory van<br />
John B. Taylor begint, drie jaar na lancering,<br />
zo langzamerhand een naam te worden<br />
onder Nederlandse beleggers. Want<br />
wie wil er geen 29,6% rendement? Dát<br />
rendement heeft Bordeaux Advisory sinds<br />
aanvang volgens eigen zeggen gerealiseerd.<br />
Maar het blazoen van de wijnhandelaren is<br />
niet onbezoedeld. Tegenover positieve verhalen<br />
in Cash staan kritische commentaren<br />
in de wijnvakbladen. Hoogste tijd om eens<br />
aan te kloppen bij Bordeaux Advisory zelf.<br />
Binnenkomen – als journalist dan – valt<br />
niet mee, want na enkele mindere ervaringen<br />
zijn Taylor & Co bijzonder voorzichtig<br />
geworden. Binnen blijven is al net zo moeilijk.<br />
Ons gesprek met John Taylor lijkt een<br />
kort leven beschoren. Na de eerste de beste<br />
kritische vraag staat Taylor op om een eind<br />
aan het interview te maken. Slechts met<br />
moeite volbrengen we anderhalf uur dansen<br />
op een slap koord, zij het op Taylors<br />
voorwaarden.<br />
30% rendement. Hoe doet Bordeaux Advisory<br />
het? Nou, simpel. Taylor: “Wij handelen<br />
met geld van onze klanten. We kopen<br />
en verkopen wijn voor ze. Dat is alles. Dat<br />
onze wijnen duur zijn is onzin. Natuurlijk<br />
roepen onze concurrenten dat. Je kunt<br />
onze prijzen nergens mee vergelijken. Er ís<br />
geen wijnprijs. Een kist wijn is waard wat<br />
de klant ervoor wil geven. Ja, bij de slijter<br />
is dezelfde wijn goedkoper. Die wijnen<br />
zijn uit de kelder en uit het circuit en alleen<br />
nog geschikt voor consumptie. Onze<br />
wijnen worden geconditioneerd bewaard<br />
en niet van hot naar her gesleept.” Dat<br />
klinkt overtuigend, maar dat is precies waar<br />
Bordeaux Advisory (ba) goed in is, zegt<br />
wijnjournalist Peter van der Hoest: “Hun<br />
brochures zien er gelikt uit, en de telefonische<br />
marketeers bluffen potentiële klanten<br />
af met vaktermen. De klanten zijn dan ook<br />
geen wijnkenners, maar beleggers die worden<br />
verblind door de hogere rendementen<br />
waarmee Bordeaux Advisory schermt.”<br />
Taylor erkent dat ba vooral op zoek is<br />
naar beleggers. Op investeernu.nl wordt<br />
met geen woord gerept over wijn, slechts<br />
over rendement. Grappig genoeg blijkt uit<br />
enkele reacties van iex-lezers dat degenen<br />
die tijdens het eerste gesprek laten blijken<br />
verstand van wijn te hebben, nooit een<br />
brochure krijgen opgestuurd. ba houdt zich<br />
het recht voor de toezending ervan zonder<br />
opgave van redenen te weigeren. Ondertussen<br />
hebben we het voorrecht over de schouder<br />
van een geïnteresseerde belegger, Dirk<br />
de Vries*, mee te kijken. Eentje zonder<br />
kennis van wijn, overigens, maar “dat geeft<br />
helemaal niks” meldt de hem toegewezen<br />
consultant monter. Bordeaux Advisory regelt<br />
het allemaal voor deze belegger.<br />
Kist niks<br />
Feit is dat iex diverse reacties kreeg van<br />
zeer tevreden beleggers die de afgelopen<br />
twee jaar 10 tot 30% rendementen kregen<br />
uitbetaald. Ook op de website van Bordeaux<br />
Advisory staan meer dan een dozijn<br />
John Taylor’s retoriek<br />
• “Het is toch logisch dat de concurrentie<br />
onze prijzen duur noemt?”<br />
• “Pieter Storms komt binnen, zwaait met<br />
één A4-tje en roept dat hij zijn huiswerk<br />
gedaan heeft.”<br />
• “Sorry, de wijn staat achter de douane, er<br />
kunnen geen foto’s van genomen worden.”<br />
• “Wijnjournalisten hebben geen verstand<br />
van rendement, fi nanciële journalisten<br />
denken in fondsen, wij zijn geen fonds.”<br />
• “De afm droomt! Toezicht houden op een<br />
wereldomvattende vrije markt?”<br />
• “Is er een wet tegen winst maken?”<br />
• “Ik publiceer geen cijfers, denk je dat ik in<br />
de Quote-500 naast Melchers wil staan?”<br />
• “Wat is een piramidespel? Is iets een piramidespel<br />
omdat iemand het een piramidespel<br />
noemt?”<br />
• “Op investeer.nu wordt met geen woord<br />
over wijn gerept, nee. Vanwege vooroordelen<br />
en aannames. Mensen zitten er vol<br />
mee.”<br />
aanbevelingen van tevreden beleggers die<br />
in enkele maanden tijd 20 tot 30% rendement<br />
hebben behaald. Dus het werkt echt?<br />
Van der Hoest heeft zo z’n twijfels over hoe<br />
die rendementen behaald worden. “Veel<br />
geld verdienen met wijn is fl auwekul. De<br />
premier tranche van een grote grand cru kan<br />
wat opleveren als je het redelijk weet in te<br />
kopen – vóór de oogst. De levering is dan na<br />
een jaar of twee en als je het dan verkoopt<br />
via een veiling bij Christie’s kun je misschien<br />
15% maken. Wacht je twintig jaar,<br />
dan kan het oplopen tot 30 of 40%, maar<br />
dat is niet wat Bordeaux Advisory doet. Zij<br />
kopen een ‘kist niks’ af chateau voor 7 euro<br />
per fl es en verkopen die voor 2500 euro per<br />
kistje van twaalf fl essen. En daar moet je<br />
dan nog eens 20% rendement op maken?<br />
Dat lijkt op een bigger fool scheme.” Taylor<br />
wuift die kritiek weg. “Nou en? Is dat tegen<br />
de wet? Wat maakt het uit wat wij eraan<br />
verdienen, als we voor onze klanten een<br />
“Hedge funds doen gewoon wat iedereen in het<br />
“Als u meneer Taylor spreekt, zeg hem dan dat hij graag onze<br />
vermogenswereldje doet: ze zoeken naar de meest<br />
hele voorraad voor die prijs mag verkopen”<br />
lucratieve risicopremie en dat is het liquiditeitscrisis”<br />
56 57
D O S S I E R<br />
Hoera, we hebben de free lunch<br />
ontdekt en hij wordt geserveerd<br />
met kwaliteitswijn<br />
rendement van 20% halen? Je moet er geen<br />
moreel vraagstuk van maken. Het enige<br />
waar wij ons aan moeten houden zijn regels<br />
en wetgeving.” En die zijn er niet, heeft<br />
Taylor even daarvoor duidelijk gemaakt. De<br />
wereldwijde wijnmarkt is een vrije markt.<br />
“Wil de afm toezicht gaan houden? Ze<br />
dromen! De afm is bovendien niet officieel,<br />
het is maar een stichting (…). Hoe kunnen<br />
zij beoordelen of wij OK zijn of niet? Hoe<br />
kunnen zij controleren of de wijnboeren<br />
mengen of niet? Of wat er gebeurt tijdens<br />
het labellen, het kurken en bij transport en<br />
opslag? Wat gaan ze daarna aanpakken? De<br />
antiekmarkt, de paardenhandel?” Navraag<br />
leert dat de afm inderdaad kijkt of Bordeaux<br />
Advisory in de toekomst onder haar<br />
toezicht kan vallen, onder meer naar aanleiding<br />
van “meer dan een tiental” klachten<br />
van particuliere beleggers.<br />
Wonderrendement<br />
Taylor is op z’n best als hij boos is, en dat is<br />
hij al gauw als het gesprek kritischer wordt.<br />
“Iedereen heeft zo snel een mening over<br />
Bordeaux Advisory. ‘Wij denken… onze<br />
mening… wij vermoeden…’. Wij zijn een<br />
wijnbeurs, we kopen en verkopen wijn, net<br />
zoals een koffiebeurs of als de Albert Heijn.<br />
We gebruiken geld van investeerders om<br />
voor hun rendement te maken. Zo simpel<br />
is het. En daarbij profiteren we van de inefficiënties<br />
van de markt.” Taylor beent heen<br />
en weer, zichtbaar geïrriteerd. “Financieel<br />
journalisten willen ons in hun visie proppen,<br />
maar we passen daar niet in. Daarom<br />
houden ze niet van ons. En de wijnexperts<br />
snappen ons niet, omdat wij het niet over<br />
een goede smaak of afdronk hebben, maar<br />
over rendement. Wij zijn bovendien geen<br />
wijnfonds. Die zie je allemaal verdwijnen<br />
omdat die beleggen in de wijnmarkt met<br />
alles erop en eraan. Wij beleggen pas in<br />
wijn als het gebotteld is en we doen dat<br />
met een heel team van vinologen en sommeliers<br />
die de Bordeaux-markt kennen. We<br />
kennen het hele wereldje en onze rol wordt<br />
58<br />
ons door hun gegund. We zijn al drie jaar<br />
bezig en keren al twee jaar rendement uit.<br />
We zijn geen flight by night.”<br />
Terug naar dat wonderrendement van 29%<br />
per jaar. Taylor duwt ons een A4 onder<br />
de neus met de prijzen (dagopname) van<br />
Chateau Montrose 1997 2ème grand cru.<br />
Die variëren van 32 euro per fles bij een<br />
Britse handelaar tot 476 euro in Frankrijk.<br />
“Het is zó inefficiënt. Waarom zou het,<br />
met zulke verschillen, moeilijk zijn om 20<br />
of 30% per jaar te maken voor onze klanten?<br />
Jullie willen gaten in ons businessplan<br />
schieten, maar dat lukt je niet.” Maar wat<br />
als de prijs van een wijn daalt, opperen we.<br />
Taylor staat op, spreidt zijn armen. “Wat<br />
als, wat als… wat als de prijs stíjgt? Als je<br />
me niet vertrouwt, ga je toch gewoon naar<br />
een ander? Tot ziens.” Bordeaux Advisory<br />
bepaalt uiteindelijk de aan- en verkoopprijzen<br />
voor haar klanten en pakt daarbij<br />
provisie, 10% van de winst van de klant.<br />
Maar hoe bepaalt Taylor de waarde van een<br />
kist op het moment dat de klant wil verkopen,<br />
aangezien er geen marktprijs is? “We<br />
kijken dan weer naar het totaal aan prijzen<br />
in de markt en vragen advies aan onze sommeliers<br />
en bepalen de nieuwe waarde. Er<br />
zijn toch geen regels tegen winst maken,<br />
of wel?” In veel gevallen wordt de wijn die<br />
Bordeaux Advisory in opdracht van klant X<br />
verkoopt, doorverkocht aan klant Y. “Ja, we<br />
verkopen wijn door. Dat is het sterke punt<br />
ten opzichte van een wijnfonds dat wijn<br />
op de markt moet brengen als de klant verkoopt.”<br />
Daarbij profiteert Bordeaux Advisory<br />
van het gebrek aan transparantie in de<br />
markt en haar eigen rol, want klant Y weet<br />
niet wat klant X heeft gekregen. Uit privacy-overweging,<br />
haast Taylor te zeggen.<br />
Terwijl de wijn op papier van klant X naar<br />
klant Y gaat, blijft zij onbeweeglijk liggen<br />
in de centrale opslagplaats in Londen of<br />
Bordeaux. Transport is slecht voor de kwaliteit.<br />
Het doorverkopen is natuurlijk ook<br />
mogelijk zonder dat er daadwerkelijk wijn<br />
opgeslagen ligt, vandaar dat we voorzichtig<br />
polsen of we foto’s van de opslag kunnen<br />
maken voor bij het verhaal. Dat kan niet,<br />
meldt Taylor na ampel beraad, omdat de<br />
wijn behind customs ligt.<br />
Authentieke wijnkelders<br />
Ondertussen krijgt Dirk de Vries van zijn<br />
blijde consultant te horen dat hij twee<br />
kistjes kan kopen voor 2895 euro met een<br />
geprognosticeerd rendement van 23%<br />
in twaalf maanden tijd. Alle contacten<br />
en beloften gaan per telefoon. Dat werkt
D O S S I E R<br />
Wijn die 8 euro bij het chateau kost en<br />
20 euro bij de slijter verkopen voor het<br />
tienvoudige en dan ook nog 23%<br />
rendement beloven, is een knap kunstje<br />
sneller, zegt Taylor. En er staat niks zwart<br />
op wit. Om welke wijn het gaat, blijft nog<br />
onduidelijk, we laten ons verrassen. De<br />
brochure die De Vries al wat eerder gekregen<br />
heeft, ziet er overigens gelikt uit. Naast<br />
een paginagrote kleurenfoto van John B.<br />
Taylor himself treffen we krantenknipsels<br />
aan, met name lovende verhalen uit Cash.<br />
Die gaan overigens wel vergezeld van een<br />
opvallende redactionele disclaimer: “De<br />
redactie gaat uit van betrouwbaarheid van<br />
informatie aangeleverd door de aanbieder.”<br />
Verder zien we prachtig volatiele grafi eken<br />
met de waarde-ontwikkeling van Haut-<br />
Brion (1986), Gruaud-Larose (1986) en Palmer<br />
(1986). De brochure rekent prachtige<br />
stijgingen voor vanaf de dieptepunten tot<br />
de pieken, maar rept met geen woord over<br />
Vraag niet hoe het kan…<br />
Hoe kun je beleggers een wijn ruim boven de winkelprijs aanbieden, ze 10 tot<br />
30% rendement in het vooruitzicht stellen én ze een inleggarantie bieden? Een<br />
benadering van het bijzondere businessmodel van Bordeaux Advisory. We gaan<br />
uit van een doos wijn die af chateau 500 euro kost en voor 1000 aan de klant<br />
wordt verkocht. Iedere belegger maakt in dit voorbeeld 20% rendement, althans<br />
als de kist voor meer wordt verkocht. Zo niet, krijgt hij zijn inleg terug. Wat is de<br />
winst voor Bordeaux Advisory in drie scenario’s bij diverse bedragen waarvoor<br />
BA de wijn aan het eind extern weet door te verkopen. De conclusie is opvallend:<br />
hoe minder beleggers er deelnemen, hoe meer Taylor overhoudt!<br />
De scenario’s (zie tabel hiernaast)<br />
A: Eén belegger, daarna verkoop aan derden<br />
B: Drie beleggers, daarna verkoop aan derden<br />
C: Géén beleggers, directe in- en verkoop door ba<br />
net zo scherpe dalingen. Kennelijk is het<br />
met een vakman als Taylor aan het roer mogelijk<br />
de wijn alleen tijdens de opgaande<br />
trend in bezit te hebben. “Het komt voor<br />
dat de wijnprijs niet stijgt, bijvoorbeeld<br />
door een slechte recensie over die specifi<br />
eke wijn. Als de klant de partij dan niet<br />
langer aan wil houden, kopen wij hem terug<br />
voor de oorspronkelijke prijs. Dan zitten<br />
wij op die voorraad, onze adem is lang<br />
genoeg om te wachten op een herstel van<br />
de prijs.” Bent u nu nog niet enthousiast,<br />
dan wordt u het wel van de prachtige authentieke<br />
wijnkelders die op bijna elke pagina<br />
zijn afgebeeld. De wijn ligt overigens<br />
niet in wijnkelders van idyllische chateaux<br />
maar in geconditioneerde opslagruimten<br />
van transportbedrijf Schenker, maar hé, dat<br />
zijn maar details.<br />
Ondertussen ligt de markt voor Bordeauxwijnen<br />
er moeizaam bij, zijn wijnhandelaren<br />
op z’n zachtst gezegd sceptisch over<br />
ba en is de afm niet blij met Bordeaux<br />
Advisory. John Taylor ziet het als zijn lot<br />
in elk geval aan het stuur van de onderneming<br />
te blijven totdat zij geaccepteerd<br />
is. En dat kan alleen met een lang en goed<br />
track record. Daarvoor heeft hij tevreden<br />
klanten nodig. Die zijn tevens de enige<br />
marketingmachine die hij nodig heeft, stelt<br />
de wijnhandelaar. Net als bij een piramidespel,<br />
opperen we met gevaar voor lijf en<br />
leden. “Ach, wat is een piramidespel? Als<br />
iets legaal is en iemand noemt het in een<br />
what’s in it for taylor?<br />
LAATSTE VERKOOP SCENARIO A SCENARIO B SCENARIO C<br />
0* -500** -867** -500<br />
500 0** -367** 0<br />
1000 500** 133** 500<br />
1500 820 573 1000<br />
2000 1320 845 1500<br />
* = BA vindt geen koper, belegger krijgt garantie<br />
** = Laatste belegger krijgt garantiebedrag<br />
krant een piramidespel, maakt dat het dan<br />
een piramidespel? Wanneer worden we<br />
wakker? Het is geen morele kwestie, het<br />
gaat niet om jullie mening, ik heb me alleen<br />
te houden aan de wetgeving.” Taylor<br />
heeft nog altijd alle touwtjes in handen.<br />
Tegenover alle kritiek staan zijn trouwe<br />
kijkers. “Je vertrouwt me of niet”, vat hij<br />
kort samen. Daar wringt nu net de schoen.<br />
Maar daarom zijn wij maar domme, zelfi ngenomen<br />
journalisten en hebben wij het afgelopen<br />
jaar geen 29,6% rendement op een<br />
kistje Bordeaux gemaakt – in tegenstelling<br />
tot een slordige duizend naïeve beleggers.<br />
En dat terwijl Bordeaux Advisory ook nog<br />
eens een terugkoopgarantie geeft. Stijgt de<br />
wijn niet in prijs, dan garandeert zij de wijn<br />
terug te kopen voor de aankoopprijs via<br />
haar Clarett Contingency Fund Foundation<br />
(ccff). U kunt dus nooit een bok schieten.<br />
Woekermarge af chateau<br />
En Bordeaux Advisory zelf? Zij draait dus<br />
altijd voor de koersdalingen op, tenzij de<br />
kisten uiteindelijk buiten het gewone circuit<br />
en zonder garantie verkocht wordt.<br />
De 10%-commissie op het rendement van<br />
de klanten is daarvoor absoluut voldoende.<br />
Woekeropslagen tussen chateau en eerste<br />
klant en bij het doorverkopen van klant<br />
A naar klant B en van B naart C? De woekermarge<br />
af chateau, tot 100% volgens de<br />
kleine lettertjes, is mogelijk en zelfs zeer<br />
waarschijnlijk, maar tussen klant A en B<br />
heeft een marge de nare bijwerking dat<br />
daarmee de prijs wel wordt opgedreven,<br />
maar ook de garantiesom op de laatste verkoop.<br />
Het enige wat dan redding brengt,<br />
is de bigger fool buiten het gewone klantencircuit<br />
die uiteindelijk de hoofdprijs<br />
betaalt zónder garantievoorwaarden. Een<br />
waarschijnlijker scenario is dat Bordeaux<br />
Advisory uiteindelijk op een alsmaar aanzwellende<br />
hoop te dure en onverkoopbare<br />
wijn komt te zitten. Maar wat kan u dat<br />
schelen? U hebt zicht op 30% rendement<br />
in het vooruitzicht en een vangnet onder u,<br />
met dank aan het ccff (ook geregistreerd<br />
op naam van Taylor) onder u. Hoera, we<br />
hebben de free lunch ontdekt en hij wordt<br />
geserveerd met kwaliteitswijn. En ik heb<br />
nog een verrassing voor u. Als u de kleine<br />
lettertjes gelezen had, wist u dat die garantie<br />
geen fl uit waard is. Paragraaf 9.1 van de<br />
algemene voorwaarden: ‘Koper vrijwaart<br />
Verkoper van elke vordering tot terugkoop<br />
van deze Zaken van de Koper’. Taylor heeft<br />
de nooduitgang wagenwijd openstaan.<br />
Dirk de Vries is minder blij. Hij heeft een<br />
factuur binnen en moet binnen veertien dagen<br />
2895 euro betalen. Blijft hij in gebreke,<br />
dan wordt 5% van het bedrag van zijn rekening<br />
gevorderd. Euh, een factuur. Heeft<br />
De Vries iets gemist? Even bellen met ba.<br />
“Ja meneer, wij doen niet in offertes, maar<br />
in facturen”, klinkt het vrolijk “maar onze<br />
consultant belt u er morgen over terug.”<br />
Geen advies, geen onderbouwing van het<br />
geprognosticeerde rendement, alleen een<br />
factuur in de bus. Het kan allemaal op een<br />
ongereguleerde markt, zolang Bordeaux<br />
Advisory de afm er van kan overtuigen dat<br />
haar wijn geen beleggingsproduct is en niet<br />
onder toezicht hoort te vallen.<br />
Op de factuur van De Vries staan ook de<br />
door ba geselecteerde wijnen. Château<br />
Castegens Côtes de Castillon kost 950 euro<br />
per kist. Per fl es komt dat op 79,17 euro.<br />
Kort speurwerk brengt ons op de website<br />
van het chateau zelf en daar treffen we dezelfde<br />
wijn uit hetzelfde jaar aan. De prijs?<br />
Precies 7,87 euro per fl es. Ergens is de fl es<br />
dus tien keer over de kop gegaan. We leggen<br />
dat voor aan Jean Louis en Géraud de<br />
Fontenay, van Chateau Castegens zelf. Zijn<br />
antwoord laat weinig aan de verbeelding<br />
over: “Wij zijn absoluut niet bekend met<br />
Bordeaux Advisory, noch met de heer<br />
Taylor. De prijs van 950 euro voor een kist<br />
Chateau Castegens is zeer onwaarschijnlijk<br />
en toont dat deze offerte niet serieus genomen<br />
kan worden, aangezien de gangbare<br />
prijs 94,44 euro per kist is. Als u meneer<br />
Taylor spreekt, zeg hem dan dat hij graag<br />
onze hele voorraad voor die prijs mag<br />
verkopen.” De andere wijn op de factuur<br />
is Château Lynch-Moussas 1999 en wordt<br />
door Bordeaux Advisory voor 1945 euro<br />
per kist verkocht – 162,08 euro per fl es.<br />
Op diverse internationale wijnplatforms<br />
wordt deze wijn aangeboden variërend van<br />
20 tot 30 euro per fl es. Het door Bordeaux<br />
Advisory zelf als maatstaf aangedragen internetplatform<br />
1855.com hanteert een prijs<br />
van 19,90 euro per fl es. Deze wijn is ruim<br />
acht keer zoveel waard geworden voordat<br />
ze wordt aangeboden. Taylor presteert<br />
wijn die aan het begin van de keten 8 euro<br />
Hoe maak je hier ooit 29%<br />
rendement van?<br />
Twee wijnen die door Bordeaux Advisory<br />
in haar brochure als voorbeelden van<br />
échte rendementsmakers worden genoemd,<br />
leveren bij lange na niet genoeg<br />
op om tot het geclaimde jaarrendement<br />
van 29,6% te komen. De Haut Brion stijgt<br />
in zes jaar tijd 14,86% en de Gruaud Larose<br />
17,64%.<br />
haut brion 1986<br />
DATUM PRIJS BIJ BENADERING<br />
IN DOLLARS<br />
VERSCHIL<br />
01-97 1850<br />
07-97 1600 -14%<br />
01-98 1600 0%<br />
07-98 1250 -22%<br />
01-99 1750 40%<br />
08-99 1525 -13%<br />
01-00 1725 13%<br />
08-00 1800 4%<br />
01-01 1750 -3%<br />
08-01 1825 6%<br />
01-02 2250 23%<br />
08-02 2250 0%<br />
01-03 2125 -6%<br />
Gruaud Larose (1986)<br />
DATUM PRIJS BIJ BENADERING<br />
IN DOLLARS<br />
VERSCHIL<br />
01-97 850<br />
07-97 800 -6%<br />
01-98 900 12%<br />
07-98 850 -6%<br />
01-99 900 6%<br />
08-99 1125 25%<br />
01-00 1150 2%<br />
08-00 1375 20%<br />
01-01 1000 -27%<br />
08-01 900 -10%<br />
01-02 1125 25%<br />
08-02 1250 11%<br />
01-03 1000 -20%<br />
en aan het einde 20 euro kost, tussendoor<br />
voor het tienvoudige te verkopen. En dan<br />
belooft hij ook nog eens 23% rendement.<br />
Dat is een knap kunstje. Een kunstje dat<br />
een naam heeft. Chateau Piramide. Wegwezen<br />
voordat u onder de brokstukken<br />
bedolven wordt.<br />
* Dirk de Vries is een gefi ngeerde naam.<br />
59 60
H E B B E N & H O U D E N<br />
Peter-Paul de Vries, Vereniging van Effectenbezitters<br />
M i j n g e l d z i t i n…<br />
Zo fel als hij een topman het vuur aan de schenen kan leggen,<br />
zo vrolijk wordt hij van een prachtaandeel met een goed<br />
verhaal. Beroepsactivist Peter-Paul de Vries, binnenkort<br />
stralend middelpunt op de Dag van het Aandeel, vertelt over<br />
zijn onvoorwaardelijke liefde voor Franse pareltjes.<br />
door Pieter Kort / fotografie Herman van Heusden<br />
Peter-Paul de Vries is een druk man.<br />
iex magazine past nog precies in een<br />
klein gaatje in zijn agenda, mits we<br />
ons posteren in een Rotterdams grand café<br />
waar de voorzitter van de Vereniging van<br />
Effectenbezitters tijdens zijn dagprogramma<br />
langs komt. Als De Vries binnenbeent,<br />
heeft hij er net een gesprek met de rebellerende<br />
vnu-aandeelhouders opzitten en<br />
heeft hij in een internet-café even snel een<br />
column getikt over de traagheid waarmee<br />
de afm boetes uitdeelt.<br />
Eenmaal achter een cappuccino neemt hij<br />
alle tijd en boet hij niet aan gedrevenheid<br />
in. Dat is ook zijn geheim, zegt hij. “Ik<br />
vind oprecht dat beleggers slecht worden<br />
behandeld. Ik geloof volledig in wat ik doe.<br />
Ik hoef niet te doen alsof.” Hij is opper-effectenbezitter<br />
van Nederland, maar forse<br />
62<br />
posities in alle Amsterdamse fondsen kan<br />
hij er vanzelfsprekend niet op nahouden.<br />
De Vries moedigt zijn medewerkers wel<br />
aan om zelf te beleggen. “Zelfs bij de afm<br />
mogen ze beleggen. Ik hoop ook dat de<br />
voorzitter van de Vereniging Eigen Huis<br />
zelf een huis heeft. En daarbij weet je pas<br />
echt hoe een claimemissie werkt als je er<br />
aan een hebt meegedaan. Maar we hebben<br />
wel regels. We hebben een grijze en een<br />
zwarte lijst, waar we niet in kunnen handelen.”<br />
De passie waarmee De Vries het voor gedupeerde<br />
belegers opneemt, hangt niet per se<br />
samen met zijn eigen belang, zegt hij. “Ik<br />
kan mij altijd verplaatsen in de emotie van<br />
de belegger. Dat zit in me. Ik zie heel goed<br />
voor me hoe iemand op termijn wordt<br />
“Ik weet vrijwel zeker dat<br />
ik in de toekomst nog actie zal<br />
voeren voor een ander doel”<br />
gedupeerd.” En het activisme is hem aangeboren,<br />
zo lijkt het. “Op de universiteit was<br />
ik al anti-rookactivist. Ik schreef brieven<br />
naar het college van bestuur. Ik heb toen<br />
ook wel eens aan radicale actie gedacht.<br />
Het universiteitsgebouw onder een laagje<br />
water zetten tegen brandgevaar ofzo. Ik<br />
voel me snel betrokken. Ik weet vrijwel<br />
zeker dat ik in de toekomst nog actie zal<br />
voeren voor een ander doel. Ik houd me<br />
al heel lang bezig met de problemen in<br />
Afrika. Wij blokkeren de ontwikkeling<br />
van dat continent door ons beleid van importbeperkingen<br />
en landbouwsubsisdies.<br />
Je kunt beter helpen om de economie daar<br />
structureel op te bouwen dan eens in de<br />
drie jaar naar pijnlijke beelden op televisie<br />
te moeten kijken. De eu moet Afrika een<br />
kans geven, maar die krijgt het niet door<br />
een politiek die puur door nationalistische<br />
belangen wordt gedreven.”<br />
Als ik het zo hoor zou ik bijna denken: die<br />
gaat nog wel eens de politiek in…<br />
“Ik ben redelijk onafhankelijk ingesteld en<br />
in Den Haag krijg je al snel te maken met<br />
politiek spel en fractiediscipline. De beste<br />
positie die je kunt hebben in het politieke<br />
spel is oppositieleider; dan kun je compromisloos<br />
vinden wat je vindt. Ik houd<br />
daar meer van dan van omzichtig je positie<br />
bepalen. Ik hou meer van de scherpte van<br />
de argumenten van Jan Marijnissen dan van<br />
de teksten van Wouter Bos. Ik geloof ook<br />
meer dat hij het meent. Ik moet trouwens<br />
zeggen dat als gevolg van Fortuyn de tegenstellingen<br />
wel scherper en duidelijker<br />
zijn geworden. Ik merk het ook in mijn<br />
werk. Als veb nemen we ook veel opener en<br />
helderder stelling dan vroeger.”<br />
Is het fenomeen van de boze belegger<br />
die zijn gelijk haalt ook niet wat doorgeschoten?<br />
Beleggers hebben zelf ook een<br />
verantwoordelijkheid, toch?<br />
“Er zit natuurlijk ook een stukje eigen<br />
verantwoordelijkheid in. In de Dexia-zaak,<br />
waar ik zelf bij betrokken was, is geschikt<br />
voor een miljard. De pure schadeclaim zou<br />
hoger zijn geweest, maar je kon de beleggers<br />
zelf ook wel iets verwijten. Als ik<br />
namens de veb ergens tegen ageer, ben ik<br />
altijd ongenuanceerder dan in gedachten.<br />
Maar aan die nuance heb je op zo’n mo-<br />
63
H E B B E N & H O U D E N<br />
“Als je het slecht doet als topman en je moet weg, waarom zou<br />
je dan meer moeten verdienen dan iedereen die ik hier vandaag<br />
in Rotterdam ben tegengekomen?”<br />
ment niets. En daarbij: er zijn genoeg zaken<br />
waar ik me echt flink over kan opwinden.<br />
Nu zijn dat vooral de zakkenvullers<br />
in de top van het bedrijfsleven. Natuurlijk<br />
moet je worden beloond voor je prestaties.<br />
Maar het systeem zorgt er nog steeds voor<br />
dat mensen bovengemiddeld worden beloond<br />
voor gemiddelde prestaties. Gerard<br />
Kleisterlee heeft straks recht op 90% van<br />
zijn maximale bonus. Wat hij daarvoor<br />
kan laten zien is maar een mager winstje.<br />
Aandeelhouders moeten meer te zeggen<br />
krijgen over de belonning. Stel, je doet het<br />
slecht en je moet weg. Waarom zou je dan<br />
meer moeten verdienen dan iedereen die ik<br />
hier vandaag in Rotterdam ben tegengekomen?<br />
Ik zou geen reden weten.”<br />
“Een andere ergernis is het gedrag bij overnames.<br />
Aandeelhouders krijgen gewoon<br />
het mes op de keel. Dat gebeurt op allerlei<br />
manieren; bij vnu blijkt er aan beide kanten<br />
van de deal een enorme boeteclausule<br />
te zitten als de overname niet doorgaat.<br />
Dat kun je als bestuurder niet maken. Je<br />
bent maar bestuurder! Ze gedragen zich of<br />
de onderneming van hen is. Maar goed, nu<br />
gaat het alweer over de veb; we zouden het<br />
over mijn beleggingen hebben, toch?”<br />
64<br />
Ja, daar ben ik wel benieuwd naar. Ben je<br />
effectenbezitter van huis uit of ben je het<br />
door je werk geworden?<br />
“Ik ben dit geworden omdat ik belegger ben.<br />
Ik heb sympathie voor de underdog en ik<br />
ben heel cijfermatig ingesteld. Toen ik klein<br />
was hield ik in schriftjes al de voetbal- en<br />
schaatsuitslagen bij. En toen bleek er een<br />
hele pagina vol cijfers in de krant te staan: de<br />
beurskoersen. Dat was helemaal geweldig.<br />
Die liefde is altijd gebleven. Ik heb inmiddels<br />
60% van mijn leven belegd. Toen ik zestien<br />
was bezocht ik mijn eerste aandeelhoudersvergadering<br />
al. Ik was echt heel fanatiek. Ik<br />
voldeed aan geen van de functievereisten<br />
toen ik solliciteerde bij de veb. Maar ik wist<br />
ontzettend veel van de beurs.”<br />
“Er zijn weinig mensen zo veel met beleggen<br />
bezig als ik. Mijn dag begint om zeven<br />
uur en eindigt om twee uur ’s nachts als ik<br />
alles heb afgegraasd. Het gekke is, hoelang<br />
ik dit ook doe en hoeveel ik leer, je blijft<br />
beginnersfouten maken. Over de internethausse<br />
was ik vrij sceptisch, maar op<br />
zeker moment heb ik toch ook een mandje<br />
gekocht met at&t, Verizon en Worldcom.<br />
Uiteindelijk kwam ik natuurlijk net als iedereen<br />
van een koude kermis thuis.”<br />
Ik heb begrepen dat je vooral gecharmeerd<br />
bent van Franse aandelen.<br />
“Ja, dat is een fantastische hobby. Ik ben<br />
een francofiel. Mijn moeder komt er ook<br />
vandaan. In 1996 begon ik ermee. In de<br />
banksector had je bedrijven als bnp, Société<br />
Générale en Paribas. Als je een willekeurig<br />
Frans dorpje in reed zag je drie kantoren.<br />
Van elke bank één. Het was een kwestie van<br />
tijd voor daar consolidatie zou plaatsvinden.<br />
De Fransen zijn nationaliastisch. Die<br />
ergeren zich er vreselijk aan dat er in de<br />
mondiale top-20 geen Franse bank zit. Vervolgens<br />
zijn ze inderdaad verdubbeld. En<br />
daarna weer gehalveerd, want toen hadden<br />
we de Azië-crisis. Maar uiteindelijk zijn ze<br />
verdrie- of viervoudigd.”<br />
“Ik voel me wel een beetje Kuifje in Frank-<br />
rijk. De markt is drie à vier keer groter,<br />
dus er zijn meer mogelijkheden voor leuke<br />
bedrijven. Als ik in Frankrijk ben sla ik<br />
altijd bladen in. Er zijn een stuk of vijf<br />
echt heel goede beursbladen. De Journal des<br />
Finances lees ik altijd van onder naar boven;<br />
ik begin bij de kleine bedrijven. Er zijn in<br />
Frankrijk hele mooie bedrijven te vinden,<br />
waar je verliefder op wordt dan op grote<br />
aex-fondsen. Pas ontdekte ik weer een<br />
prachtig bedrijf. Het heet mg International<br />
en het maakt eigenlijk maar één product:<br />
de aquasensor. Dat is een apparaatje dat<br />
je in je zwembad kunt installeren en dat<br />
een alarm laat afgaan als er iemand in het<br />
water valt. Je moet weten dat zwembaden<br />
in Zuid-Frankrijk een van de grootste<br />
oorzaken van kindersterfte zijn. De ouders<br />
letten even niet op en het kind kan niet<br />
zwemmen. Een hek rond het zwembad is<br />
op veel plaatsen al verplicht en dat alarm<br />
ook steeds vaker. mg zette in 2003 4 euroton<br />
om, een jaar later 7 miljoen, dit jaar 18<br />
miljoen en volgend jaar waarschijnlijk 26<br />
miljoen. Zo snel gaat het. Over dat soort<br />
bedrijven lees ik eens wat en als ik het interessant<br />
vind, koop ik wat stukjes. Dan ben<br />
ik wat betrokkener en volg ik het beter. Als<br />
het goed gaat koop ik later bij. Ik hou van<br />
een helder verhaal.”<br />
Zijn die niet in Nederland te vinden?<br />
“Nee. In Nederland zijn weinig kwalitatief<br />
goede smallcaps. Een goede one productcompany<br />
is hier nauwelijks. Tom Tom is<br />
een aanwinst wat dat betreft. Zo’n story<br />
hadden we hier eigenlijk nog niet. In de<br />
biotech misschien, maar daar kan ik weinig<br />
mee. Ik kan simpelweg de kans op succes<br />
niet inschatten bij die producten. Ik vind<br />
het vooral interessant als het ruikt naar<br />
entrepreneurship. Types als Jan Aalberts en<br />
Abel Slippens, daar kan ik veel respect voor<br />
opbrengen. Belangrijk is dat ik kan snappen<br />
wat ze doen en hoe ze dat doen. Die<br />
aquasensor snap ik. Ik kan moeilijk overal<br />
verstand van hebben.”
van beleggers voor beleggers<br />
Vermogenspitch<br />
Wie is goed voor úw geld?<br />
Oud geld of nieuw rijk?<br />
Voorzichtig of dynamisch?<br />
Allrrounders of specialisten?<br />
Welke vermogensbeheerder past het best bij u?<br />
1 Ga naar www.vermogenspitch.nl<br />
2 Geef aan wat uw wensen zijn<br />
3 Vermogenspitch zoekt welke beheerders<br />
het best bij uw profi el passen<br />
Ontdek het gratis en zonder verplichtingen op<br />
WWW.VERMOGENSPITCH.NL
C O L U M N<br />
door Jos Koets<br />
Twee zonder één kap<br />
Jos Koets is erkend<br />
hypotheekadviseur (seh)<br />
en de hypotheekspecialist<br />
van iex. Hij heeft een<br />
eigen assurantiekantoor,<br />
Groenoord in<br />
Vlaardingen. Iedere<br />
maand recenseert Koets<br />
op iex.nl de nieuwste<br />
hypotheekproducten.<br />
Bij een scheiding kunnen overhaaste beslissingen veel geld kosten.<br />
Wat is de meest verstandige keuze met betrekking tot het gezamenlijk<br />
gekochte huis en de hypotheek?<br />
Als twee mensen een huis<br />
kopen, hebben zij de intentie<br />
om daar samen gelukkig<br />
in te worden. Het kan echter<br />
gebeuren dat de beide eigenaren na<br />
enkele jaren besluiten om hun eigen<br />
weg te gaan. De fi nanciële gevolgen<br />
zijn vaak groot en regelmatig<br />
beginnen ze hun nieuwe leven<br />
met een behoorlijke schuld. Hieronder<br />
geeft ik een aantal mogelijkheden<br />
wat de eigenaren kunnen<br />
doen met het gezamenlijk gekochte<br />
huis en de hypotheek. Deze mogelijkheden<br />
zijn overigens wel afhankelijk<br />
van de inkomens en de waarde<br />
van de woning.<br />
1. De hypotheek is hoger dan de<br />
waarde van de woning<br />
Als de waarde van de woning lager<br />
is dan de hypotheek, is het niet<br />
raadzaam om de woning te verkopen.<br />
De hypotheek kan namelijk<br />
niet volledig worden afgelost en er<br />
ontstaat een restant schuld. In dit<br />
de verkoopwinst moet in mindering<br />
worden gebracht op de nieuwe hypotheek<br />
Samen p.p.<br />
Verkoop woning 400.000 200.000<br />
Afl ossing hypotheek (box 1) 300.000 150.000<br />
Verkoopwinst (vervreemdingssaldo) 100.000 50.000<br />
Koopprijs nieuwe woning 190.000<br />
Kosten koper 20.000<br />
Eventuele nieuwe hypotheek 210.000<br />
Reserve eigen woning 50.000<br />
Maximale lening eigen woning 160.000<br />
geval is het verstandig om de hypotheek<br />
op één naam te zetten. Het<br />
inkomen van de persoon op wiens<br />
naam het huis komt te staan moet<br />
dan wel voldoende zijn om de hypotheek<br />
te kunnen betalen.<br />
De geldgever zal de situatie wel<br />
opnieuw bekijken en toetsen. De<br />
kans is groot dat de werkgeversverklaring,<br />
salarisstrook, identiteitsbewijs<br />
en echtscheidingspapieren<br />
(opnieuw) overlegd moeten worden.<br />
Er zijn zelfs geldgevers die opnieuw<br />
een taxatierapport vragen.<br />
Dit laatste is vaak aan de orde als de<br />
huizenprijzen dalen.<br />
2. De hypotheek is lager dan de<br />
waarde van de woning<br />
Als de waarde van de woning<br />
hoger is dan de hypotheek,<br />
hebben de eigenaren<br />
twee mogelijkheden:<br />
- de woning wordt verkochtkocht<br />
en de verkoopwinst<br />
wordt gedeeld;<br />
- één één persoon blijft<br />
in de woning<br />
wonen en koopt<br />
de ander uit.<br />
Bij verkoop van<br />
de woning hoeft<br />
over de verkoopwinst<br />
geen belasting<br />
te worden betaald.<br />
Als er binnen vijf jaar<br />
een andere woning<br />
wordt gekocht, is de<br />
bijleenregeling van toepassing. De<br />
verkoopwinst (vervreemdingssaldo)<br />
moet in mindering worden gebracht<br />
op de nieuwe hypotheek.<br />
Gebeurt dit niet, dan is de hypotheekrente<br />
over dit bedrag niet fi scaal<br />
aftrekbaar. Er is echter een uitzondering<br />
als er een goedkopere<br />
woning wordt gekocht, dan blijft<br />
het bedrag van de oude hypotheek<br />
namelijk van toepassing. In de tabel<br />
staat een voorbeeld waarbij de verdeling<br />
50% is.<br />
Eigenwoningreserve<br />
De overwaarde (vervreemdingssaldo)<br />
van 50.000 euro wordt nu als<br />
eigenwoningreserve gezien. Deze<br />
moet worden afgeboekt van de be-<br />
nodigde middelen voor de nieuwe<br />
woning en dit resulteert in een<br />
bedrag van 160.000 euro (benodigde<br />
hypotheek is 210.000<br />
– 50.000). Van de overheid<br />
mag de oude hypotheek van<br />
200.000 euro worden opgevoerd<br />
in box 1 als deze lager<br />
is dan de maximale<br />
denkbeeldige nieuwe<br />
hypotheek.<br />
Het verschil tussen<br />
de oude en eventuele<br />
nieuwe hypotheek<br />
is 10.000<br />
euro (200.000 –<br />
210.000). Dit bedrag<br />
wordt in mindering<br />
gebracht op de eigenwoningreserve<br />
van<br />
Als de nieuwe partners besluiten samen een woning te<br />
kopen is de bijleenregeling dus twee keer van toepassing<br />
50.000 euro, waardoor de reserve<br />
uiteindelijk 40.000 euro bedraagt.<br />
Let op, de eigenwoningreserve<br />
neemt na vijf jaar af tot nihil.<br />
Fiscaal aftrekbaar<br />
Het is ook mogelijk dat een van<br />
de partners een goedkopere woning<br />
koopt waarbij de koopsom inclusief<br />
kosten koper (bijvoorbeeld<br />
170.000 euro) lager is dan de oude<br />
hypotheek. Nu is alleen de hypotheekrente<br />
over het hypotheekbedrag<br />
(170.000 euro) fi scaal aftrekbaar.<br />
De eigenwoningreserve is nu<br />
50.000 euro.<br />
Als besloten wordt de ander uit te<br />
kopen, moet er geld op tafel komen.<br />
Dit kan (als het inkomen voldoende<br />
is) door een nieuwe of een<br />
tweede hypotheek af te sluiten. De<br />
hypotheekrente over dit hogere bedrag<br />
is volledig fi scaal aftrekbaar en<br />
valt dus in box 1. Bij de tweede hypotheek<br />
komen de gemaakte kosten<br />
die worden meegefi nancieerd<br />
in de hypotheek volledig in box 1<br />
terecht. Dit laatste is bij het afsluiten<br />
van een nieuwe hypotheek niet<br />
het geval. Dan moeten de kosten<br />
namelijk pro rato worden doorberekend:<br />
welk bedrag valt in box 1<br />
en welk bedrag in box 3?<br />
Bijleenregeling<br />
De situatie kan fl ink ingewikkeld<br />
worden. Vaak is er ook nog een<br />
nieuwe partner in het spel waarbij<br />
ook de bijleenregeling van toepassing<br />
is. Als de nieuwe partners besluiten<br />
samen een woning te kopen<br />
is de bijleenregeling dus twee<br />
keer van toepassing. Als ieder 50%<br />
van de woning koopt, wordt over<br />
dit gedeelte de eigenwoningreserve<br />
verrekend. Als de nieuwe partner<br />
geen eigenwoningreserve heeft,<br />
moet dit toch door de ander verrekend<br />
worden. Het is dus niet mogelijk<br />
onder de bijleenregeling uit<br />
te komen door opnieuw samen te<br />
gaan wonen.<br />
Overhaaste beslissingen kunnen<br />
veel geld kosten en er moeten dus<br />
goede afspraken worden gemaakt<br />
als partners uit elkaar gaan. Nadeel<br />
is dat de ex-partners vaak niet meer<br />
door dezelfde deur kunnen en elkaar<br />
het leven zeer lastig willen maken.<br />
Dit bevordert een goede beslissing<br />
niet zodat de ex-partners<br />
vaak achteraf spijt en nog jarenlang<br />
fi nanciële problemen hebben.<br />
klik hier...<br />
Maandelijks bespreekt Jos Koets<br />
nieuwe hypotheekproducten in de<br />
Toets van Koets. Bekijk de rapportcijfers<br />
op magazine.iex.nl/toetsvankoets.<br />
66 67
v a n b e l e g g e r s v o o r b e l e g g e r s<br />
o r g a n i s e e r t<br />
Speel gratis mee<br />
in de ABN AMRO<br />
Duurzame Competitie<br />
Gezocht: de beste Duurzame<br />
Belegger van Nederland<br />
Wat<br />
• Beleg met 100.000 euro<br />
• Kies uit duurzame aandelen, beleggingsfondsen en certifi caten<br />
• Bewijs dat u de beste Duurzame Belegger van Nederland bent<br />
Wanneer<br />
• De competitie start op dinsdag 22 november en loopt<br />
tot en met vrijdag 23 december nabeurs.<br />
• Inschrijven kan vanaf woensdag 16 november op<br />
www.duurzame-competitie.nl<br />
Uitnodiging<br />
Geachte belegger,<br />
Amsterdam, 11 november 2005<br />
Graag nodig ik u uit voor een bijzonder initiatief. Een initiatief dat<br />
ouderwets kapitalisme combineert met een actie voor het goede<br />
doel. Het gaat om een grote landelijke beleggingscompetitie die wij<br />
binnenkort gaan organiseren rond het thema Duurzaam beleggen.<br />
Nu niet meteen deze brief naast u neerleggen, graag, want zo<br />
abstract als het klinkt, het wordt echt leuk. Er zijn in de wereld<br />
inmiddels aardig wat multinationals die het nodige doen aan milieubescherming,<br />
een ethische bedrijfsvoering en sociale programma’s<br />
voor werknemers. Er zijn er echter minstens net zoveel die daar nog<br />
veel te weinig mee bezig zijn.<br />
Om beleggers eens wat verder te laten kijken dan alleen de harde<br />
cijfers achter de aandelenmarkt, organiseren wij binnenkort een<br />
grote gratis beurscompetitie, waaraan ook een actie voor het goede<br />
doel is gekoppeld. Iedereen kan meedoen aan dit spel, waarin je met<br />
virtueel geld kunt beleggen in aandelen van duurzame bedrijven (in<br />
Europa en Amerika), ‘groene’ beleggingsfondsen en andere bijzondere<br />
zaken zoals CO2-emissiecertifi caten.<br />
Per deelnemer zal IEX een euro overmaken aan een goed doel.<br />
De deelnemer kan zelf uit een aantal goede doelen kiezen waar zijn<br />
of haar euro heen gaat. We werken hierbij onder andere samen met<br />
ABN Amro, dat hoofdsponsor van dit spel is.<br />
Inschrijven kan vanaf woensdag 16 november via de website<br />
www.duurzame-competitie.nl.<br />
Hoogachtend,<br />
Hoogachtend,<br />
Pieter Pieter Kort<br />
Kort<br />
Hoofdredacteur
B E L E G G I N G S F O N D S E N<br />
door Marcel Wijma<br />
Bioleggingsfonds<br />
Marcel Wijma is de<br />
farmacie- en biotechspecialist<br />
van iex. Hij<br />
begon z’n carrière<br />
als fi nancieel analist<br />
bij iris en werkte<br />
later voor Petercam<br />
Nederland en Bank<br />
Oyens & Van Eeghen.<br />
Momenteel is Wijma<br />
onafhankelijk adviseur<br />
in de biotechnologie<br />
bij Van Leeuwenhoeck<br />
Rersearch.<br />
Gespreid beleggen in biotechnologie is een goede manier om van<br />
ontwikkelen in deze sector te profi teren. Het is wel van belang om<br />
te kiezen voor een fonds dat alleen in biotech belegt.<br />
Veel beleggers vinden het lastig<br />
om in biotechnologie te<br />
beleggen. Dat heeft vooral te<br />
maken met onwetendheid. Het is<br />
moeilijk om je een voorstelling te<br />
maken van iets als de per.c6-technologie<br />
of de rnai-technologie van<br />
Galapagos. Het is dan toch makkelijker<br />
om te beleggen in een fonds<br />
als Ahold. Dan weet je tenminste<br />
wat je koopt. Alhoewel het verleden<br />
wel heeft laten zien dat dit ook<br />
niet altijd het geval is, maar je kan<br />
het product in ieder geval aanraken.<br />
Die onwetendheid heeft ook<br />
te maken met het risicoprofi el dat<br />
verbonden is aan het beleggen in<br />
biotechbedrijven. Het duurt vaak<br />
jaren voordat een biotechnologieonderneming<br />
uit de rode cijfers<br />
komt omdat het ontwikkelen van<br />
nieuwe medicijnen een tijdrovende<br />
en geldverslindende zaak is.<br />
Vaak niet alleen een zaak<br />
van leven en dood voor<br />
de patiënt, maar ook voor<br />
de onderneming zelf.<br />
Koersbewegingen van<br />
biotechnologiebedrijvenkunnen<br />
dan ook<br />
heftig zijn. zijn. Berichten<br />
over<br />
positieve<br />
testresultaten<br />
van<br />
medicijnen<br />
kunnen<br />
de koers in<br />
korte tijd<br />
verdubbelen, maar negatief nieuws<br />
kan de waarde van een bedrijf ook<br />
binnen een paar uur halveren. Een<br />
sterke maag en stalen zenuwen<br />
zijn dus een pre. Om toch van de<br />
interessante ontwikkelingen van<br />
deze snelgroeiende sector te profi<br />
teren is het voor veel beleggers<br />
een goed idee om eens te kijken<br />
naar een beleggingsfonds dat gespreid<br />
belegt in de biotechnologie.<br />
Hier in Nederland zijn een aantal<br />
aan Euronext genoteerde beleg-<br />
gingsfondsen, die voor een groot<br />
deel rond 2000 zijn opgericht. Het<br />
jaar waarin de berichtgeving over<br />
het volledig in kaart brengen van<br />
het menselijke dna tot een ware<br />
koersexplosie leidde van veel biotechfondsen.<br />
Ook het jaar waarin<br />
Crucell en Isotis naar Euronext<br />
kwamen. In de jaren die daarop<br />
volgden zijn de meeste biotechbeleggingsfondsen<br />
weer weggezakt.<br />
Biotech en farmacie<br />
Vaak beleggen deze beleggingsfondsen<br />
zowel in biotech- als in<br />
farmaciefondsen om het risico wat<br />
te spreiden. Wat de performance<br />
van het fonds meestal niet ten<br />
goede komt. Want vaak is het stuivertje<br />
wisselen tussen biotech en<br />
farma. Terwijl de farmasector meer<br />
als een defensieve belegging wordt<br />
gezien, is de biotechsector meer<br />
een offensieve belegging. Als je in<br />
een beleggingsfonds wilt stappen<br />
in deze sector, kies dan ook een<br />
fonds dat daadwerkelijk belegt in<br />
biotechnologie.<br />
BioPharma Fund<br />
Het eerste genoteerde biotechnologie<br />
beleggingsfonds in Nederland<br />
was het BioPharma Fund. Het is<br />
nog steeds het grootste van oor-<br />
Het BioPharma Fund belegt niet in<br />
bedrijven die niet gericht zijn op de<br />
ontwikkeling van producten<br />
sprong Nederlandse biotechfonds<br />
en heeft zich goed staande weten<br />
te houden in de afgelopen jaren.<br />
Het merendeel van de beleggingen<br />
wordt gedaan in Amerikaanse biotechbedrijven.<br />
Dit is op zich niet<br />
zo vreemd omdat de Amerikaanse<br />
biotechsector in vergelijking met<br />
de Europese een stuk volwassener<br />
is. In de Verenigde Staten zijn er<br />
meer bedrijven die producten in<br />
de latere fasen van ontwikkelingen<br />
hebben dan in Europa.<br />
De performance van het Bio-<br />
Pharma Fund over de eerste negen<br />
maanden van dit jaar kwam uit op<br />
6,5%. Op zich is dit niet heel goed.<br />
Het heeft te maken met tegenvallers<br />
bij ondernemingen als Biogen<br />
idec (stopzetting middel Tysabri<br />
tegen ms) en osi Pharmaceuticals<br />
(te dure overname van Eyetech).<br />
Het BioPharma Fund wordt geleid<br />
door een drietal fundmanagers die<br />
alledrie jarenlang ervaring hebben<br />
op Wall Street en ook andere<br />
biotechfunds hebben geleid. Zo<br />
heeft fundmanager Reijer Lenstra<br />
ondermeer het biotechfund van<br />
ubs gemanaged en hij heeft bij de<br />
Amerikaanse zakenbank een biotechfonds<br />
onder zijn hoede gehad.<br />
Fase II<br />
Het BioPharma Fund belegt specifi<br />
ek in biotechbedrijven die producten<br />
in Fase II of verder hebben.<br />
Er wordt niet belegd in bedrijven<br />
die niet gericht zijn op de ontwikkeling<br />
van producten of die alleen<br />
producten in vroegere fasen van<br />
ontwikkeling hebben. Dit verkleint<br />
ook voor beleggers in het fonds de<br />
kans op miskleunen, alhoewel dat<br />
gevaar in deze tak van sport natuurlijk<br />
altijd aanwezig is.<br />
Sinds eind 2003 is het fonds gevestigd<br />
in Luxemburg en voldoet het<br />
aan de Europese regels voor aandelen<br />
beleggingsfondsen (ucitsi).<br />
Het BioPharma Fund is nog steeds<br />
genoteerd aan Euronext. Volgens<br />
mij biedt het fonds een goed alternatief<br />
voor het beleggen in individuele<br />
biotechbedrijven.<br />
Daar komt bij dat het binnen de<br />
op Euronext verhandelde biotechbeleggingsfondsen<br />
een van de<br />
fondsen is met de meeste beleggingskennis<br />
over de biotechsector.<br />
Meer informatie over het fonds is<br />
te vinden op de website www.biopharmafund.nl<br />
klik hier...<br />
Maandelijkse analyses van<br />
Marcel Wijma staan op magazine.iex.<br />
nl/medicalnieuwsbrief<br />
Uitstervend soort<br />
De actieve belegger is een uitstervend soort. Dat<br />
heeft een aantal oorzaken. Eén ervan? De gevolgen<br />
van de maatregelen van de Autoriteit Financiële<br />
Markten. Die heeft banken gedwongen hun zorgplicht<br />
serieus op te pakken. Zij nemen met hun clienten<br />
hun risicoprofi el door, gesprekken die vooral<br />
gaan over het indekken tegen risico’s dan over hoe<br />
goed de koers van een beursfonds gaat. Daar is tegenwoordig<br />
alles bij voor te stellen. Een individueel<br />
bedrijf dat een zeperd maakt of een onderneming<br />
die blootstaat aan een fraudeonderzoek, kan<br />
een fl inke koersdaling tegemoet zien. Niet alleen<br />
voor het gemoed, maar zeker ook voor de mogelijkheden<br />
zitten meer en meer beleggers tegenwoordig<br />
in beleggingsfondsen.<br />
Anno 2005 belegt 75 procent van alle beleggers in<br />
beleggingsfondsen, 28 procent belegt uitsluitend<br />
daarin. Onder beleggingsfondsen zijn aandelen- en<br />
mixfondsen nog het meest populair. Ook is er een<br />
toename in obligatie- en vastgoedfondsen. En de<br />
horizon van beleggers in fondsen wordt langer. Bijna<br />
de helft van de beleggers denkt op een termijn<br />
van tien jaar of meer. Dat wil niet zeggen dat fondsen<br />
saai zijn. Integendeel. Wat te denken van fondsen<br />
die zich richten op de snel opstomende economieën<br />
van Brazilië, Rusland India en China? Of een<br />
fonds dat uitsluitend belegt in bedrijven waarvan<br />
de directie bewezen heeft succesvol te zijn? Fraaie<br />
beleggingsmogelijkheden geboden door binnen-<br />
en buitenlandse aanbieders. En via www.snsfundcoach.nl<br />
laagdrempelig bereikbaar.<br />
Jeroen Vetter, directeur SNS Fundcoach<br />
Beleggers kunnen via SNS Fundcoach online beleggen in<br />
fondsen van de meest gerenommeerde fondsaanbieders<br />
ter wereld.<br />
70<br />
71<br />
advertentie
72<br />
m a g a z i n e<br />
In het volgende nummer:<br />
Kopen in 2006<br />
• De beursvisie van álle iex-columnisten<br />
• De beste stockpicks voor 2006<br />
• Verdienen aan de<br />
belangrijkste<br />
beurstrends<br />
Adverteerdersindex<br />
ABN Amro Markets, 51<br />
Alex, 17<br />
Antea, 59<br />
Bank Oyens & Van Eeghen, 52<br />
BinckBank, 4<br />
CMC, 34<br />
Ecoforest, 29<br />
Goodwood Investments, 11<br />
IEX duurzaam beleggen, 68-69<br />
IEX lezersaanbieding, 75<br />
IEX vermogenspitch, 65<br />
ParTrust, 2<br />
Sinus, 13<br />
SNS Fundcoach, 71<br />
Strong Buy Selection, 21<br />
Synvest, 55<br />
Today’s Beheer, 9<br />
TradingPort, 30<br />
Trilab, 40<br />
VEB, 38<br />
Wereldhave, 76<br />
WH Selfinvest, 13
C O L U M N<br />
door Warrum Buffet<br />
Holle vaten<br />
Warrum Buffet is<br />
een literator volgens<br />
de definitie van Van<br />
Dale: ‘beoefenaar van<br />
de schone letteren’.<br />
Hij schrijft over<br />
zijn waarneming<br />
van alledaagse<br />
gebeurtenissen, voor<br />
zover die gerelateerd<br />
zijn aan beursgenoteerde<br />
bedrijven. Dédain,<br />
overgevoeligheid en een<br />
groot beeldend vermogen<br />
vormen Warrum Buffets<br />
handelsmerk. Lijfspreuk:<br />
“You only write once”.<br />
Een Jongen van Jan de Wit is Buffet allang niet meer.<br />
Om van de opdringerige verkoper af te komen laat hij zich<br />
weer van alles aansmeren.<br />
begrijp de helft écht<br />
wel”, schreeuwde de vrou- “Ik<br />
we terwijl ze haar handen<br />
in haar zij zette en op haar strepen<br />
ging staan. Alleen de deegroller<br />
ontbrak nog in het huiselijk tafereel.<br />
Dat was nou precies wat ik<br />
haar duidelijk wilde maken toen ik<br />
zei dat ze de helft niet snapte, maar<br />
het leek me beter er het zwijgen<br />
toe te doen. Als de vrouwe op haar<br />
strepen gaat staan, weet ik genoeg.<br />
Vrouwen – en de vrouwe is daarop<br />
geen uitzondering – hebben zo hun<br />
eigen logica. Zo beweren ze (als het<br />
hun uitkomt) bij hoog en bij laag<br />
dat twee keer de helft, één maakt,<br />
terwijl wij mannen weten dat twee<br />
keer de helft een kwart oplevert.<br />
Maar dat moet je wel willen zien.<br />
Het zijn ook de vrouwen die met<br />
twee propvolle tassen kleren, frutsels<br />
en andere overbodige boodschappen<br />
thuiskomen, het zweet<br />
van hun voorhoofd afvegen en triomfantelijk<br />
uitroepen: “Je wilt niet<br />
weten hoeveel geld ik heb bespaard<br />
met al die aanbiedingen.”<br />
Daar hebben ze overigens wel een<br />
punt, ik wil het inderdaad niet weten.<br />
Peperdure brokken<br />
Beleggen is niets voor vrouwen, beleggen<br />
is in de kern te simpel voor<br />
hun genen. Zij geloven nog dat ze<br />
10% verlies goed kunnen maken<br />
met 10% winst. Da’s logisch, als u<br />
kijkt wat de hbo’s en universiteiten<br />
van deze tijd afleveren. Holle<br />
vaten, niets meer en minder. Geen<br />
wonder dat de paar slimme jongens<br />
die er nog zijn de markt overrompelen<br />
met dermate gecompliceerde<br />
producten dat noch de jonge verkopers,<br />
noch de aspirant-klanten er<br />
iets tegenin kunnen brengen.<br />
Hapklare, peperdure brokken die<br />
u niet nodig hebt, maar toch koopt<br />
omdat het de look and feel van een<br />
aanbieding heeft. Hieruit blijkt – ik<br />
geef het met schroom toe – dat wij<br />
mannen geen Jongens van Jan de<br />
Wit meer zijn, maar oude wijven.<br />
De verkoper ratelt door dat het een<br />
lieve lust is. Holle vaten, derivaten,<br />
optieconstructies, valuta-hedge,<br />
straddles, strangles, butterflies, alpha,<br />
beta. Hallo, bent u er nog?<br />
Delta, leverage, vega. “Ja, doe mij<br />
maar zo’n vegaburger, ja”, roept u<br />
in pure wanhoop en dat is precies<br />
wat u krijgt van het krijtstreeppak<br />
op lakschoenen. Een beleggingsproduct<br />
dat vlees noch vis is.<br />
Genant tafereel<br />
U spartelt als een dikke vis aan zijn<br />
hengel en smeekt om genade, om<br />
het einde van dit pijnlijke gesprek.<br />
U bent bereid alles te slikken, zolang<br />
die gelikte junior-accountmanager<br />
u maar met rust laat. Dat hij<br />
u er nog 3,6% rendement (vóór aftrek<br />
van de kosten) bij belooft, is<br />
mooi meegenomen. Vriendelijk<br />
wijst u hem de deur en slaat die<br />
achter hem dicht, veegt het zweet<br />
van uw voorhoofd en trekt uw<br />
hemd recht. Schichtig kijkt u om u<br />
heen of uw vrouw – die dit gesprek<br />
nooit begonnen zou zijn – het genante<br />
tafereel heeft gadegeslagen.<br />
Dan kleppert de brievenbus nog<br />
één keer en tien vingers van de junior-accountmanager<br />
steken er<br />
door heen. Zachtjes gaat u door<br />
de knieën en legt uw oor tegen de<br />
brievenbus. “Psst, wat ik u nog<br />
vergeten was te vertellen, meneer,<br />
is dat rendementen uit het<br />
verleden…” Nu is het genoeg. U<br />
grijpt de binnenklep van de brievenbus<br />
en slaat hem hard dicht en<br />
duwt hem met alle kracht aan totdat<br />
tien vingertopjes afbrokkelen<br />
en naar binnen vallen. U schuift ze<br />
met de punt van uw schoen achteloos<br />
onder de deurmat. Vaag, heel<br />
vaag, dringt er een wild gekerm tot<br />
u door, maar – held als u plotseling<br />
bent geworden – dat laat u voor<br />
wat het is.<br />
73
I N S I D E R<br />
Deur dicht, het tocht<br />
De analistencarroussel<br />
draait nog, maar nu de<br />
bonuspotjes zowaar<br />
weer een beetje gevuld raken<br />
en de carroussel bij iedere<br />
omwenteling een paar paarden<br />
blijkt te missen, is het aantal<br />
jobhoppers wel gestaag aan het<br />
afnemen. Het verhaal van de<br />
maand was natuurlijk de prijzenregen<br />
die het trio analisten<br />
van Theodoor Gilissen over<br />
zich kreeg uitgestort. Nico van<br />
Geest, Herman Huizinga en<br />
Patrick Rutten behoren volgens<br />
het onderzoekbureau Starmine<br />
tot de eenzame top van het<br />
Nederlandse analistencorps.<br />
Probleempje was alleen dat dat<br />
74<br />
Waarin Theodoor Gilissen postume prijzen krijgt en<br />
ing en sns Bank open huis houden<br />
nu net de analisten waren die<br />
Gilissen na de fusie met Stroeve<br />
van het etiket ‘overbodig’ had<br />
voorzien en aan de gracht had<br />
gezet. De postume eer is het<br />
trio volledig gegund – het is in<br />
ieder geval een leuke binnenkomer<br />
om hun sollicitatiebrieven<br />
mee te openen – maar in de<br />
directievertrekken van Gilissen<br />
zal er toch even een ijzingwekkende<br />
stilte zijn gevallen toen<br />
de nieuwe topman Cees Haasnoot<br />
(ex-Stroeve) de feestelijke<br />
tijding kreeg. Maar goed, als je<br />
nummer één bent heb je niets<br />
meer om naar te streven, zullen<br />
we maar zeggen. De analisten<br />
van Stroeve – die er nog wel<br />
zitten – staan slechts op plaats<br />
tien, dus aan uitdaging geen<br />
gebrek.<br />
Dan was er nog de onverkwikkelijke<br />
zaak rond Jurgen Spelbos.<br />
Niet dat de ing-directeur<br />
marketing en communicatie<br />
zelf zo onverkwikkelijk was,<br />
maar nadat hij een rechtzaak<br />
tegen zijn eigen bedrijf won,<br />
omdat hij onjuist was beschuldigd<br />
van het aannemen van<br />
snoepreisjes en cocaïnegebruik,<br />
moest hij alsnog het veld ruimen.<br />
Moet je je eigen baas maar<br />
niet sue-en.<br />
Kennelijk heeft hij vergeten de<br />
deur achter zich dicht te doen,<br />
want er waaien de laatste tijd<br />
nogal wat mensen naar buiten<br />
bij ing. Zo plukte bnp Paribas<br />
twee investment bankers weg<br />
bij ing Wholesale Banking.<br />
De grote pensioenbaas bij<br />
ing, Jan Nijssen vertrekt met<br />
onbekende bestemming en<br />
de chief economist van ing,<br />
Fred von Dewalle gaat met<br />
vervroegd pensioen. Wordt<br />
hij opgevolgd? Tja, dat is een<br />
beetje vaag. Officieel neemt<br />
global head of research Mark<br />
Cliffe zijn functie over, maar<br />
die blijft tegelijkertijd ook...<br />
global head of research. Ach,<br />
wie heeft er eigenlijk ook een<br />
hele werkweek nodig om de<br />
wereld te analyseren, tenslotte?<br />
En geen paniek, de brain drain<br />
aan de top down-kant wordt<br />
gelukkig opgevangen in het<br />
bottom down-segment. Andre<br />
Moons komt van csfb om de<br />
small- en midcapresearch voor<br />
de Benelux te gaan leiden.<br />
Daarnaast komen er nog twee<br />
aandelenanalisten bij, onder<br />
andere van abn Amro.<br />
Wie bereid is om de Zuidas te<br />
verruilen voor het Pettelaarpark<br />
– ervaren A2-rijders weten<br />
dat we het nu over Den Bosch<br />
hebben – heeft de vacatures<br />
nog voor het opscheppen.<br />
sns heeft namelijk ook de deur<br />
openstaan, maar dan met een<br />
welkom-mat ervoor. Hans<br />
Molenaar, afkomstig van Swiss<br />
Life, is er net directeur asset<br />
management geworden.<br />
In de hoofddirectie van sns<br />
Bank vliegt Henk Kroeze van<br />
nib Capital binnen en ook de<br />
communicatie krijgt vers bloed<br />
in de vorm van Tom Gordijn,<br />
die een paar tropenjaren aan<br />
het hoofd van de Unilever-persdienst<br />
afwisselt om ’t allemaal<br />
te gaan regelen voor sns Reaal.<br />
Zelfs de Amsterdamse dealingroom<br />
van sns Securities krijgt<br />
versterking in de persoon van<br />
olie- en industrie-analist Danny<br />
van Doesburgh, die overstapt<br />
van Van Lanschot.<br />
We horen, tussen twee haakjes,<br />
niet zoveel meer over Van Lanschot,<br />
dat toch nog steeds het<br />
gulzig opgeslokte c&e Bankiers<br />
aan het integreren is. Insider<br />
gaat zijn licht eens voor u opsteken.