Middeleeuwse kloosters van Amsterdam - theobakker.net

De middeleeuwse kloosters van Amsterdam
nacht-asiel, te vergelijken met onze “hulp voor onbehuisden”. Al in
1371 werden de lasten te zwaar en werd het bestuur overgedragen
aan de rentmeesters van het Heilige-Geestgasthuis, die uit kerkelijke
bronnen konden putten. Of dat instituut al bestond of voor deze
gelegenheid werd gesticht is onbekend. Behalve Heilige Geestgast-
Boven: Het Sint Elisabethgasthuis in zijn volle glorie, alhoewel hier ook al in gebruik als
stadhuis.
huis wordt het in de literatuur ook wel “Oude Gasthuis” genoemd.
De ouderdom van dit gasthuis maakte dat ze als eenling van de
goedgeefsheid van de poorters profiteerde waardoor de financiën
steeds rooskleurig waren. In de loop van de 15 e eeuw kan echt gesproken
worden van een rijke instelling, waarbij de regenten succesvol
opereerden met de vele kleine legaten die binnen kwamen.
Vanaf 1410 werden ook proveniers opgenomen en in 1450 werd de
bayart ook ingericht voor vrouwen en kinderen; wat allemaal weer
bijdroeg aan een gezond financieel klimaat.
In 1492/3 werd het Elisabethgasthuis samengevoegd met het Sint
Pieters in de Gansoord. Dat was omdat het stadhuis nodig uitbreiding
behoefde en de gebouwen van het gasthuis die kon leveren.
De gebouwen werden niet afgebroken maar aangepast en bleven
staan tot ze voor de bouw van het nieuwe stadhuis moesten wijken.
De schilderachtige entree van het gasthuis was nog vele decennia
naast de vierschaar zichtbaar (afb. p.5). De grote stadhuisbrand
van 1652 heeft ook de laatste resten van het gasthuis met de grond
gelijk gemaakt, maar die zouden enkele jaren later toch gesloopt
zijn.
B. Heilige Sacramentsgasthuis
Tegenover de H.Sacramentskapel in de Kalverstraat, een grote
trekpleister voor pelgrimerend Nederland in de middeleeuwen, lag
het H.Sacramentsgasthuis. Het was tot nu toe niet mogelijk een afbeelding
te vinden van dit gasthuis; op de bekende houtsnede van
Cornelis Anthonisz komt op de plek waar het gestaan kan hebben
één groot inpandig huis voor. Dat ligt tegen de Begijnensloot aan
en kan daarom zowel het pesthuis als het gasthuis zelf zijn. Volgens
Ir. R.Meischke is dit inderdaad het gasthuis, maar net na de
44