Download complete editie als PDF - Twijfel

Sereh Mandias & Ivan Thung
Utopia; een ontmoeting
*
«Utopia is not a state, not an artists' colony. It is the dirty secret of all architecture,
even the most debased: deep down all architecture, no matter how
naive and implausible, claims to make the world a better place.»
Rem Koolhaas
Ten tijde van het Architectuur Film Festival Rotterdam treffen
een architect en een filosoof elkaar in de foyer van een filmhuis.
Zij hebben zojuist de films ‹Desert Utopia›, ‹Um lugar ao
Sol› en ‹Utopia London› gezien. De filosoof heeft moeite met
het begrip utopie, dat in de drie films uiteenlopende gedaantes
aanneemt.
Filosoof: Ik ben blij dat ik u hier tref. U bent architect, nietwaar?
Architect: Dat klopt.
Recensie
Filosoof: Misschien kunt u mij dan helpen. Wat is toch de utopie
waar enkele filmtitels naar verwijzen?
Architect: Dat is toch evident! Heeft u niet ook zojuist ‹Desert
Utopia› gezien? Een portret van het stadje Palm Springs, een
oase in het zand van de woestijn van zuid-Californië. In de jaren
vijftig lieten de rijke inwoners er hun huizen ontwerpen door
de architecten van het modernisme. De architecten gingen niet
meer weg en ontwierpen in opdracht van de inwoners de gehele
stad! Van tankstations tot bibliotheken, van woonhuizen tot
winkels. Spierwitte villa's, huizen die om bestaande rotsformaties
heen gebouwd werden, zwembaden waarin je zo de woonkamer
in kon zwemmen. Heeft u ooit zoiets moois gezien?
Filosoof: Mooi is het zeker. Maar ik vraag mij toch af: is dit wel
een utopie? En wiens utopie zou dit dan zijn? Toch vooral die van
de architecten en hun rijke opdrachtgevers? Zou een utopie niet
meer moeten omvatten dan het perspectief van een enkele klasse?
Architect: Misschien heeft u gelijk...
Filosoof: U hebt u laten overrompelen door de prachtige beelden.
Op een grotere schaal houdt dit model geen stand. Niet iedereen
is zo rijk als de heren uit Palm Springs. Voor de armen en
de zwakken is in dit systeem geen plaats. Als u het met mij eens
bent dat dit geen utopie is, wat dan wel?
Architect: Laten we onze blik richten op Londen. ‹Utopia
London› toont ons het Londen van na de Tweede Wereldoorlog.
Er was een groot tekort aan woningen. Families van tien mensen
leefden vaak in woningen bedoeld voor maximaal vier personen.
Bovendien waren de woningen vies, donker en eerlijk gezegd vrij
lelijk. Jonge, vooruitstrevende architecten zochten naar een principe,
een leidend principe, dat kon dienen als organisatie voor alle
toekomstige woningbouw.
Filosoof: Aha! Een leidend principe!
Architect: En de oplossing, beste vriend, vonden zij in het
scheiden van functies! Wanneer wonen, werken en recreatie van
elkaar gescheiden worden, is het mogelijk de stad volledig efficiënt
te organiseren. Een mens heeft ordening nodig: op deze
18 {stedelijke} twijfel
utopia
19