Jezus' verrijzenis (Pieter-Paul Rubens, 1612) - Antwerpen, Kerken ...

Mannaerts R., De Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Antwerpen: een openbaring …
mits de juiste sleutel, Antwerpen, 2012
Hoogtepunten van het katholieke geloof en van Rubens’ barokke schilderkunst
Jezus’ verrijzenis (Pieter-Paul Rubens, 1612)
Na de 2 dramatische taferelen van Jezus’ kruisdood in de dwarsbeuk krijgen we dankzij dezelfde
grootmeester Rubens in de kooromgang het wonderlijke tafereel van Jezus’ verrijzenis te zien. Dit
epitaaf (1612) voor Jan Moretus (1543-1610) en zijn echtgenote Martina Plantin (†1616) hangt op
een minder opvallende plek in de huidige Kapel van O.-L.-Vrouw van de Vrede. Jan Moretus
(Moerentorf) was de schoonzoon van Christoffel Plantin en volgde hem op als zaakvoerder van de
wereldberoemde drukkerij.
In 1794 wordt het middenpaneel van de triptiek weggevoerd naar Parijs. In 1819 komt het terug naar
Antwerpen en wordt het opnieuw in deze kerk geplaatst door toedoen van de familie Moretus.
Het thema van Jezus’ Verrijzenis, kern van het christelijk geloof, staat in direct verband met de
functie van het kunstwerk als gedachtenismonument (‘epitaaf’) voor overledenen. Jezus, Gods eigen
Zoon, is verrezen op de derde dag na de kruisdood. Zo wordt geïllustreerd dat God de macht van het
kwaad en van de dood definitief heeft overwonnen en dat Hij ons allen een perspectief wil geven op
een eeuwig leven na de dood. En als je – ook als belangrijk zaakvoerder – met het aardse omgaat,
maar er niet in opgaat, dan heb je, net als Jan Moretus, oog voor zo’n verruimend perspectief...
(IA-IB) De beide buitenluiken stellen elk een deurvleugel voor. Vóór beide vleugels staat een engel
die op het punt staat de deur van het graf te openen.
(II) Het middenpaneel: Christus (+) is afgebeeld op het ogenblik dat hij triomfantelijk uit het graf
stapt, omstraald door een schitterend licht. De palmtak die Hij in de hand houdt en de banier waarop
Hij steunt, symboliseren Zijn overwinning op de dood. Het licht dat van de verrezen Jezus uitgaat,
verblindt in dit vroege morgenuur de verschrikte soldaten (R1-6), die achteruit deinzen.
(III-IV) De binnenluiken: de respectieve patroonheiligen van het echtpaar wenden zich naar het
middenpaneel.
(III ♂) Het linkerluik: St.-Jan de Doper (JB), in ruwe pij; op de grond het zwaard waarmee hij
onthoofd werd.
(IV ♀) Het rechterluik: St.-Martina (Mta), met martelaarspalm. Zij werd doodgemarteld omdat ze
weigerde te offeren voor een heidense afgod. Ter illustratie van de uiteindelijke overwinning van het
christendom stort achter haar de tempel van Apollo in.
Martina Plantin is in deze kerk nog een tweede maal aanwezig. In de naburige kapel van de zalige
Ludovicus Frarijn staat zij ditmaal als kind geportretteerd op het zijpaneel van het Het Laatste
Oordeel (1591). Dit epitaaf is voor haar ouders Christoffel Plantin en Jeanne Rivière geschilderd door
Jacobus De Backer.
Het glasraam in deze kapel is uitgevoerd door A. Stalins en A. Janssens (1890) in heldere, geelgrijze
pastelkleuren. Met deze optie voor grisaille wil men de kleurrijke triptiek van Rubens zo weinig
mogelijk storen met het invallend licht van het (normaal veelkleurige) glasraam.
www.topa.be ~ 1 ~

Antwerpen, Onze-Lieve-Vrouwekathedraal
Hoogtepunten van het katholieke geloof en van Rubens’ barokke schilderkunst
Jezus’ verrijzenis (Pieter-Paul Rubens, 1612)
“Jezus de Nazarener, die gekruisigd is. Hij is verrezen.” (Mc. 16:6)
“Hij is verrezen van de doden” (Mt. 28:7)
www.topa.be ~ 2 ~