De tuin - Antwerpen, Kerken en Toerisme

Antwerpen, Sint-Pauluskerk
Syllabus - Rondom de Kerk - de kloostertuin
De voormalige kloostertuin wordt grotendeels in beslag genomen door de verkaveling van de
St.-Paulusstraat (1852-‘55).
De poort van de Sint-Paulusstraat
Bij de opening van de Sint-Paulusstraat in 1855 beslist de kerkfabriek aan haar straatzijde 12
woningen te bouwen die gecentreerd staan t.o.v. het neoclassicistische poortgebouw dat tussen de
nrs. 20-22 toegang verleent tot de parochiekerk. De poort wordt opgetrokken door B. De Proost en J.
Van Roey (1859-‘62). De 4 evangelistensymbolen sieren het hoofdgestel: leeuw, engel, adelaar en
rund. De door vergulde letters benadrukte inscriptie in de arduinen attiek luidt: “ChrIsto DoMIno
sanCtoqUe apostoLo fabrICI” (aan Christus, de Heer en aan de heilige apostel, de makers (lees: de
kerkfabriek). Wie het bouwjaar van de poort wil weten, kan een beroep doen op het Latijnse
chronogram (100–1/500–1000–1/100-5/50/1-100-1) en leest ‘1859’. In het houten timpaan staat de
volplastische buste van St.-Paulus (J. Van Rooy, ca. 1861).
De beide immense poortvleugels (J.B. Van Rooy) bevatten een reliëf waarin het misgerei uitnodigt
om (langs hier binnen te komen en) de H. Mis bij te wonen. Op de rechtervleugel prijken de
ampullenschotel, een monstrans, een stool en een wierookvat, gevat in graanhalmen, druiven en
maïskolven. Op de linkervleugel staat de kelk met geconsacreerde hostie, een missaal en (slechts)
één ampul, met onderaan plastische druiven en maïskolven.
Beschermde boom
In de tuin, achter de koorapsis, staat een zeldzame, pittoreske bergiep, die officiële bescherming
geniet. In de Nederlanden bestaat er slechts een tiental exemplaren van deze boomsoort.
De zijgebouwen van het koor
Het klein zijgebouw dat zich ten tijde van de dominicanen bevindt naast het koor en de
noorderdwarsbeuk, vormt bij de aanpassing van de kloosterkerk tot parochiekerk in de 19 de eeuw de
aanzet tot de huidige kamers van de kapellen en de kerkfabriek.
De Lourdesgrot
Zoals de Calvarietuin aan de andere kant van de kerk in de 18 de eeuw een ersatz bood voor de
bedevaart naar Jezus’ heilige plaatsen in Jeruzalem, zo vormt de Lourdesgrot in de tuin van de
St.-Paulusstraat a.h.w. een vervangstuk voor de bedevaart naar het populaire mariale heiligdom van
Lourdes (Frankrijk). De grot in gewapend beton (H. De Wit, 1908) is een van de talloze ‘grotteke’-s in
Vlaanderen die, zij het in kleiner formaat, getrouw dé grot nabootsen waar de heilige Bernadette
Soubirous in 1858 de verschijningen van O.-L.-Vrouw beleefd heeft. De veertienjarige Bernadette zit
geknield op de grond en kijkt op naar “de Dame in het wit” in de nis boven de grot.
Getrouw aan de boodschap van de verschijning en aan het beeld in de grot te Lourdes, staat geheel
in het aureool de tekst: “Ik ben de Onbevlekte Ontvangenis”. Beiden dragen de rozenkrans. Soms zie
je hier nog een kaarsje branden … en niet altijd door toedoen van kerkgangers.
Het beeld van O.-L.-Vrouw Onbevlekt Ontvangen
Het Mariabeeld kwam in 2002 terecht tegen de muur van de kapellenkamers door toedoen van de
oud-scouts van de 10 de St.-Paulus. Het gepolychromeerde, gipsen beeld, naar ontwerp van Nora
Persoons, was ca. 1936 door de scoutsgroep van St.-Paulus geplaatst tegen hun lokaal bij de
Potagiepoort. Maria, met hoofddoek en sierlijk gedrapeerde, spierwitte mantel, heeft, in gebed voor
de wereld, de handen gevouwen en slaat de ogen neer. De halve, blauwe wereldbol onder haar
wordt immers belaagd door de slang van het kwaad, met appel in de muil. Als Apocalyptische Vrouw
~ 1 ~

Antwerpen, Sint-Pauluskerk
Syllabus - Rondom de Kerk - de kloostertuin
staat zij op de maansikkel en is haar aureool voorzien van (6 van de 12) sterren. Zoals het een
straatbeeld betaamt, wordt het beeld door een grote luifel beschermd.
Het monument voor de vluchteling
A.h.w. uit een gebroken grafplaat steken het hoofd en de handen van een vluchteling uit. Met dit
monument wil de vzw De Loodsen (Stadspastoraal) sinds 2005 de aandacht permanent richten op de
vele vluchtelingen die van waar ook ter wereld afzakken naar het rijke Westen.
Het O.-L.-Vrouwbeeld
“Hier willen we de vele
bekende en onbekende vluchtelingen
aanwezig brengen
in het geweten van onze stad.
Velen overleven het niet.”
Op de muur van de voormalige pastorie werd ca. 1947 een Mariabeeld (F.A. Van Dongen) geplaatst
in opdracht van pastoor Van Bostraeten als dank aan O.-L.-Vrouw, omdat er over heel het parcours
van de processie van O.-L.-Vrouw-van-de-Rozenkrans geen enkele inslag van een V-bom te betreuren
viel. De tekst vermeldt ook expliciet met data deze voor Groot-Antwerpen zo verschrikkelijke
periode. Het Jezuskind dat de voorbijgangers aankijkt, wijst hen het hart van Maria aan. De
rozenkrans hangt aan haar riem.
AAN O.L.V. VAN DEN H. ROZENKRANS
Dankbare Hulde
van
Sint Paulus Parochie
1940
13-10-44. 23-3-45
~ 2 ~