Zedenangst. Het verhaal van Oude Pekela - History of Social Work

een stelsel van verkeerde opvattingen gevangen houden. Samenzwenngstheoneën
behoren tot de categorie onweerlegbare bewertngen; een veel voorkomende
vonn van mythevonnende logica. Het geloof in 'hoge heren' en 'meesterbreinen'
achter pornobendes zonder dat daar enig bewijs voor aanwezIg is,
wijst op lichtgelovigheid en afwezIgheid van wetenschappelijk scepsis.
De reeds bestaande massahysterie wordt door de verspreiding van de samenzweringstheone
verder versterkt. Omdat men niet weet waar de venneende vijand
zich schuilhoudt. wordt men steeds angstIger, wil men steeds meer weten
en neemt het gespeculeer hand over hand toe. Juist omdat zij niet weerlegd
kunnen worden, staan samenzwertngstheorieën het afnemen van de pamek in
Cle weg. Gebrek aan bewijs kan JUISt uitgelegd worClen als bewijs voor het bestaan
van de samenzwering. Een inwoner werd als volgt gecIteerd:
"De meesten In 'Pekel' denken er zo over: het IS gewoon een complot, waar­
In westerlingen de hoofdrol spelen. En die lui worden gedekt door de hoge
heren, neemt u dat maar van ons aan. Wij voelen ons beledigd. Ze hebben
ons de strokarton ai afgepakt en nu wordt er gezegd dat we nog staan te liegen
ook. Ze moeten ons met rust laten." 14
De beweringen dat het om een internationaal netwerk van pornografen ging,
waren een steeds terugkerende vorm van de samenzweringstheorie die in OUde
Pekela te horen was. Dit soort geruChten Cleed al vanaf het begm van het drama
Cle roMe. Het hoofd van Cle Hendrik WesterschooI, R. Wierth:
.. Onvoorstelbaar eigenlijk. Daarom zeg ik: ook: dit is een groep geweest die
dit vaker heeft gedaan." 52
Jan Manng van de rijkspolitie plaatste de samenzweringstheorie in het juiste
perspectIef:
,,Dat verhaal is ons vanaf de eerste dag al verteld, maar we hebben het nog
met hard kunnen maken." 53
De bev:indingen van de politie werden soms genegeerd. Dat was ook al eerder
gebeurd in gevallen waar de politie een zaak: had opgelost en de feiten naar
buiten haCl gebracht. Prof. Jaap Doek:
"Ik Clenk Clat het om een groepje mensen gaat dat dit al vaker heeft geClaan.
Er wordt gesuggereerd dat er een link is tussen deze groep en de mensen die
ziCh In het UNICEF-gebouw aan kinderen hebben vergrepen. Maar de autoriteiten
brengen buitengewoon weimg infonnatie naar bUlten." 41
Een maand voor dit interview had politie-onderzoek uitgewezen dat er geen
80
verband bestond tussen de CRIES-UNICEF affaire in België en de venneende
pomobende in Oude Pekela. Alle mensen van de CRIES-organisatle waren opgepakt
en hun huizen waren doorzoêht. Er waren geen foto's van kinderen uit
OuCle Pekela gevonClen (EIsen, 1989). Destijds was Clat publiekelijk bekeno,
maar, zoals we later wederom zullen Zien, het is niet de gewoonte van professor
Doek om zijn uitspraken op feiten te baseren.
Boos omdat er nog niemand was gearresteerd, wees Jan de Vos met de beschuldigende
vinger naar de politie:
,,Het zijn toch zelf gewetenloze lui, die dit soort schoften de kans geven alle
sporen uit te wissen. Tegenover hen moet ik: me straks verantwoorden als ik.
mijn auto verkeerd heb geparkeerd." 50
Samenzwenngstheorieën kUnnen tot paranoïde gedrag leiden. Buren verdenken
buren. Mensen beginnen naar elkaar te wijzen. Iedereen die enigszins
vreemd of neurotisch overkomt, onaardig wordt gevonden, te ann, te rijk of lid
van een religieuze mmderheid is, op een bepaalde manier anders dan anders of
gewoon onbekend is, wordt verdacht. De paranoia ging het leven van sommigen
beheersen. Jan de Vos:
,,Maar die (internationale bende) moet gehOlpen zijn door mensen uit het
dorp. (00') Iedereen let op elkaar, maar niemand durft elkaar meer in de ogen
te kijken. Het Clorp is te klem. Men weet alles van eIkaar. Als Je wat zegt,
wordt het tegen Je gebruikt." 54
Margalith Kleijwegt van Vrij Nederland werd Cloor een moeder van twee kinderen
die seksueel misbruikt zouden zijn in het dorp en de omgeving rondgere­
Clen. De chauffeuse wees maar al te graag Cle plekjes aan waar het allemaal gebeurd
zou moeten zijn:
"We rijden door het verlaten landschap, langs de sekSboerderij met de gehaakte
vitrages voor de ramen en de rode lamp buiten de deur. Langs het
grote witte hUlS met de gOUden leeuwekoppen aan het begin van de oprijlaan.
Langs verpauperde flats' In het belendende Winschoten. De lutherse
kerk, de roomSkatholieke kerk in OUde Pekela. Allemaal werden ze door
kinderen genoemd. Soms één keer, soms twee keer en soms ook vijf of meer
keer.
Het iS bijna dOnker, maar mijn gids weet met van ophOUden. Ze wil me zoveel
mogelijk laten zien. Kleine hUlzen, grote huizen. Op Industrieterreinen
en verscholen in bossen. Zelfs caravans op een camping werden verscheidene
malen genoemd. Ze wil het me laten zien, ze wil het me vooral laten geloven.
( ... )
De inwoners van Oude Pekela letten goed. op elkaar. De theorie van de bende
die verschillende huizen en auto"s gebruikte, zou betekenen dat het om
81