lesmap le renard et l'enfant - Lessen in het donker

Film & educatie
Le renard
et l’enfant

Film en educatie...
... in het vertoningscircuit van Lessen in het donker, in het
kader van Filmfestival Open Doek, ter gelegenheid van een
workshop verzorgd door Jekino of gewoon bij het bekijken
van een film in de klas...
Het medium film kreeg een plaats in het lessenpakket van
heel wat scholen; daarom vinden we een degelijke programmatie
en pedagogische omkadering ook zo belangrijk.
We maken jaarlijks een pittige selectie van een 30-tal films
uit het afgelopen seizoen, we organiseren op heel wat plaatsen
vertoningen en we zorgen voor kant-en-klare lesmappen
die garant staan voor een boeiende verwerking in de klas.
Daarbij spelen we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen.
In elke lesmap streven we naar een filmtechnische
en inhoudelijke benadering van de film én telkens focussen
we op één filmterm.
www.lesseninhetdonker.be www.jekino.be www.opendoek.be
feeDback!
We horen graag je reactie op de film, de bespreking en lesmap. Surf
naar www.lesseninhetdonker.be als je een evaluatiefiche wilt invullen.
Ook de leerlingen kunnen hun reactie kwijt op de pagina van de film
die ze zagen. Alvast bedankt!
filmfiche
Kopieer de filmfiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo
zijn ze meteen goed voorbereid op de voorstelling! Ook voor je collega’s
die de leerlingen vergezellen, kan het een handige leidraad zijn.
Doelgroep le renarD et l’enfant:
2e graaD basisonDerwijs
Inhoudstafel
FilmFiche 3
Over de regisseur en de prOductie 4
Regisseur Luc Jacquet / Het verhaal / Scenario / Productie /
Locaties / Genre / Enkele leuke weetjes over de productie
reacties verzamelen bij de leerlingen 7
bespreking van de belangrijkste persOnages 8
Titou / Lila / Het meisje als volwassen vrouw / De ouders
thema’s 10
Vrijheid / Angst / Mens & dier / Vriendschap / Overdracht van kennis
FOcus Op… de vOs in zijn natuurlijke biOtOOp 11
In de film / Algemeen / Zintuigen / Voedsel / Voortplanting / Jacht /
Het bos, de natuurlijke biotoop van de vos
stijlkenmerken 12
De vorm: een modern sprookje / Voice-over / Close-ups /
Geluid en muziek / Licht
Fiche vOOr de leerlingen 15
verwerkingstips 16
1. Chronologie van het verhaal / 2. De seizoenen
3. Emoties / 4. Angst / 5.Vriendschap
6. Ik had ‘houden van’ verward met ‘bezitten’
7. De relatie tussen mens en dier
8. De seizoenen en de chronologie van het verhaal
9. De vijf zintuigen / 10. Artistieke expressie: decor
11. Artistieke expressie: tekenen
filmfiche
Kopieer de filmfiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo
zijn ze meteen goed voorbereid op de voorstelling! Ook voor je collega’s
die de leerlingen vergezellen, kan het een handige leidraad zijn.
— le renard et l’enfant — — 2 —

Filmfiche
synopsis
Lila, een tienjarig meisje, is met haar fiets op weg naar school. Tijdens
die koude herfstochtend ziet ze een vos en ze raakt door het dier gefascineerd.
Elke dag trekt ze het bos in, geobsedeerd als het ware, in de
hoop een glimp van ‘haar vos’ op te vangen, maar tevergeefs. Wanneer
ze op een dag een spoor van broodkruimels achterlaat en zich verstopt
in de kruin van een boom ziet ze haar geliefde vos terug. In de dagen en
weken die volgen raken de twee zo aan elkaar gewend dat het meisje de
vos mag aanraken. Maar dan gaat ze te ver: ze wil de vos als haar huisdier
aan de leiband houden en verstoort zo de orde van de natuur.
technische k a art
Frankrijk / 2007 / 92 minuten
Originele versie, nederlands Ondertiteld OF nederlands gesprOken versie
regie: luc jacquet
scenariO: luc jacquet en eric rOgnard
prOductie: Yves darOndeau, christOphe liOud, emmanuel priOu
muziek: evgueni galperine, alice lewis, david reYes
cast: lila - bertille nOël-bruneau
lila als vOlwassene - isabelle carré (vertelstem)
Glimp van de film
Op de officiële website kun je de trailer van de film bekijken. Je vindt er
ook heel wat leuke informatie: www.lerenardetlenfant.com
Enkele beelden van the making of kun je bekijken op:
http://nl.youtube.com/watch?v=DPaI5j9bHmg
We horen graag je reactie bij deze film. Laat die achter op:
www.lesseninhetdonker.be (selecteer de film op de homepage)
— le renard et l’enfant — — 3 —

Over de regisseur en de
productie
regisseur luc jacquet
het verha al
Een onbekende wereld
Een onverwachte ontmoeting
Een onvergetelijke vriendschap
Regisseur Luc Jacquet is wereldwijd
bekend geworden dankzij zijn natuurdocumentaire
March of the Penguins
(2005). In die speelfilm - zijn eerste
- brengt hij het leven van de koningspinguïn
in beeld. Jacquet is van opleiding
natuurbioloog, maar hij raakte
geboeid door het medium film tijdens
één van zijn wetenschappelijke missies
naar de Zuidpool. Hij zette een punt
achter zijn opleiding Natuur en Bosbeheer,
en werd filmmaker.
Le renard et l’enfant is een autobiografisch verhaal. Als kind bracht
regisseur Luc Jacquet veel tijd door in de bossen en bergen van Ain
in Frankrijk. Hij trok er met een rugzak en een wandelstok op uit, op
zoek naar avonturen. Alle redenen waren goed om aspecten van de
natuur te ontdekken: bomen, paddenstoelen, noten, dieren, het uitzicht
op de Mont Blanc. Het gevolg was dat hij in een eigen wereld
begon te leven, met eigen geuren, beelden en geluiden, net zoals
dat met het meisje in de film het geval was. Op een dag ontdekte
hij een vos. Dertig jaar later heeft hij van deze ontmoeting een film
gemaakt.
scenario
Jacquet: “Mijn verhaal is toevallig begonnen, op weg naar
school. Ik herinner het me heel goed, ik was pas tien geworden.
Het was de eerste keer dat ik een vos van zo dichtbij
zag. Hij was mij niet gewaar geworden toen ik hem naderde…
Hij bleef staan en ik bekeek hem. Mijn hart ging wild
tekeer… Hij was zo mooi ! Heel even dacht ik dat ik hem
kon aanraken. Op school kon ik de hele dag aan niets anders
denken dan aan de vos bij de oude beuk. Ik was er zeker van
dat ik hem zou zien als ik terugkeerde. Mijn besluit stond
vast: ik zou die vos temmen! Ik wist toen nog niet dat dit
voor mij het begin van een groot avontuur zou worden. De
herfst verstreek, mijn vos bleef onvindbaar. Mijn wandelingen
waren langzamerhand avonturen geworden. Ik vond het bos
mysterieuzer, boeiender nu ik wist dat mijn vos daar woonde.”
Een scenario of script is eigenlijk de ‘handleiding’ van een film. Het
beschrijft alles wat er in de film te horen en te zien is, tot in het kleinste
detail. Dialogen en actie zijn de twee belangrijkste elementen van
een scenario. De dialogen - wat de personages zeggen - worden
soms aangevuld met aanwijzingen over de manier waarop de tekst
dient gebracht te worden. Actie is eigenlijk alles wat je ziet gebeuren
en alle relevante geluiden die daarbij horen.
In het script kun je ook enkele boodschappen terugvinden. Hoewel
de regisseur in een interview vertelt dat hij eigenlijk geen levensles
in de film wou verwerken – hij heeft veel liever dat de kijker er zijn
eigen boodschap of levensles uit puurt – toch kun je zeker enkele
boodschappen terugvinden in de film:
» Draag zorg voor de natuur
» Een wild dier moet niet zonodig tam gemaakt worden
» Bezitten ≠ houden van
— le renard et l’enfant — — 4 —

Luc Jacquet schreef het scenario van de film samen met Eric Rognard.
Ze wilden een sterk, boeiend verhaal maken én tegelijkertijd
respect tonen voor het gedrag van de vos door hem op een natuurlijke
manier in beeld te brengen.
proDuctie
Het was een hele uitdaging om deze film te realiseren. Er moesten
acteurs, bekwame technici en crewleden gezocht worden. En de
allerbelangrijkste opdracht: bestond erin op zoek te gaan naar dieren
en begeleiders.
De weerkundige omstandigheden waren ongemeen lastig en de filmploeg
moest talrijke onverwachte hindernissen overwinnen.
Luc Jacquet kende de streek waar meestal werd gefilmd op zijn duimpje:
dat was natuurlijk een meevaller.
Er zijn twee soorten filmopnames. Eerst werd een ploeg van vier
crewleden naar de Abruzzen gestuurd, een natuurpark in Italië. Ze
kregen de opdracht gedurende zes maanden wilde vossen in hun biotoop
te observeren en te filmen. Dat team keek naar gedragingen die
konden ingepast worden in dramatische scènes van het scenario, dat
tezelfdertijd geschreven werd. Zij ontdekten bijvoorbeeld dat de vossen
in de lente verzot zijn op krokussen.
Daarnaast waren er traditionele filmopnames die dertig weken duurden.
De crew installeerde zich in de bergen van Ain en filmde er de
vier seizoenen lang. Dat betekent dat de ploeg elke ochtend aanwezig
was, weer of geen weer.
locaties
Een medewerker van Jacquet, Jerôme Bouvier, ging op zoek naar
locaties voor Le renard et l’enfant. Net zoals Jacquet is hij cameraman
en hij begreep heel goed naar welke locatie zijn regisseur op zoek
was: een middelhoge bergstreek met zachte, niet al te ruwe landschappen.
Dus ging hij in heel Europa (Frankrijk, Noorwegen, Slovenië,
Roemenië, Hongarije en Italië) op zoek naar speciale locaties
met veel vossen en wouden.
Uiteindelijk werd beslist om op twee locaties te draaien. In Frankrijk
in de Ain (departement Rhône-Alpes), rond het Plateau de Retord.
Dat is het landschap waar Jacquet zijn jeugd doorbracht en waarvan
hij elke vierkante meter kent. De Ain ligt ten zuiden van het
Juramassief, rakend aan de Zwitserse grens. De streek is tegelijk wild
én toegankelijk, met pijnboombossen, maar ook met open ruimten
met weiden en ravijnen.
De tweede locatie werd het nationaal park van de Abruzzen in Italië,
een wonderlijke plek en één van de oudste beschermde plaatsen
van Europa waar nog wolven, beren en de originele fauna van
Europa aanwezig zijn. In de Abruzzen wordt er al 100 jaar niet meer
gejaagd op vossen.
— le renard et l’enfant — — 5 —

genre
Het is niet eenvoudig om deze film onder één genre onder te brengen.
Het is een fictiefilm, aangezien het verhaal verzonnen is (behalve
de ontmoeting tussen kind en vos, als persoonlijke herinnering van
Luc Jacquet).
Het is eigenlijk ook een beetje een documentaire, omdat er heel
wat beelden op een documentaire manier werden geschoten, ze
tonen dus hoe het er in het echt aan toe gaat in een bos.
En eigenlijk is de film ook een beetje een modern sprookje.
De term die het vaakst gebruikt wordt om deze film te benoemen is
docufictie. Deze term komt uit het Engels en is een samentrekking
van ‘documentary fiction’. Het is dus een fictiefilm in een documentairestijl.
Enkele voorbeelden van ‘docuficties’: de beruchte reportage
van de RTBF over de onafhankelijkheid van Vlaanderen, de
televisieserie 16+ en de anti-Bush film Fahrenheit 9/11 van Michael
Moore.
enkele leuke weetjes over De proDuctie
» De filmcrew heeft 122 dagen gefilmd, en dat tijdens de vier seizoenen:
de film begint in de herfst en eindigt in de zomer.
» Le renard et l’enfant kreeg de prijs van de organisatie ‘30 miljoen
vrienden’, wat betekent dat er geen enkel dier werd mishandeld
tijdens de productie. Tijdens de opnames werd heel veel aandacht
besteed aan de veiligheid van de dieren. Wanneer de vos
bijvoorbeeld over een ravijn moest springen had het team een net
gehangen. Wanneer hij uit een raam moest springen, lag er een
matras. Soms werd er zelfs een valse vos gebruikt. De dieren werden
behandeld als echte acteurs!
» Er speelt een echte, wilde vos mee in de film. Dit gebeurde toevallig:
op een bepaald moment hing er een kippenbil aan een touwtje
in een boom. Op het moment dat de filmcrew hun vos wilde
klaarmaken voor de scène, kwam een wilde vos aangelopen die
aan het stuk vlees kwam knabbelen. Ze hebben hem gefilmd en
die beelden gebruikt.
» In totaal komen 10 vossen/acteurs voor in de film.
» Het egeltje in de film heet in het echt Pickwick en woont bij Marie-
Noëlle Baroni, die verantwoordelijk was voor de dieren in de film.
vragen
» Heb jij ook herinneringen aan wilde dieren, of heb je zelf al eens
oog in oog gestaan met een wild dier?
» Wat is een scenario en waarvoor dient het?
» Waarom is een scenario belangrijk?
» Wordt er veel gesproken in de film? Vind je dat leuk of niet?
» Zit er een boodschap in de film?
» Wat is een filmgenre? Kun je dat begrip uitleggen? Kun je enkele
voorbeelden geven van filmgenres? Welke films vallen daaronder?
» Welk genre zie je het liefst? Welke kenmerken heeft dat genre?
» Onder welk genre valt deze film?
» Heeft de film veel geld gekost, denk je?
» Denk je dat het gemakkelijk was om deze film te maken?
» Denk je dat het moeilijk is om met dieren te werken in een langspeelfilm?
»
Waar is alles opgenomen, denk je?
— le renard et l’enfant — — 6 —

Reacties verzamelen bij
de leerlingen
In dit hoofdstuk verzamelen we enkele vragen en korte opdrachten
die je kunt gebruiken om de eerste reacties van je leerlingen te
verzamelen. In het tweede deel van de lesmap vind je dan enkele
uitgewerkte verwerkingstips over de thema’s die in de film aan bod
komen.
vragen aan de leerlingen
algemeen:
» Wat vond je van de film? Wat vond je goed en minder goed?
Waarom?
» Wat heb je onthouden? Welke scène is je bijgebleven?
» Vond je Le renard et l’enfant een spannende film? Welke momenten
vond je het spannendst?
» Wat is volgens jou de belangrijkste gebeurtenis in het verhaal?
» Kon je het verhaal goed volgen?
Waren er zaken die je niet begreep?
» Zou je de film aanraden aan vrienden?
» Welke gevoelens had je na het bekijken van de film: was je blij,
nerveus, triestig, verward, boos…?
» Kun je de film in enkele woorden samenvatten?
» Wat heb je gezien? Probeer je indrukken te verwoorden.
» Wat heb je onthouden? Welke scène is je bijgebleven?
» Welke situatie in de film vond je het leukst? Waarom?
» Welke situatie vond je niet leuk? Waarom?
» Wat vond je van het einde?
» Als jij regisseur was, zou je iets aan de film veranderen?
varia:
» Welke dieren heb je allemaal gezien?
» Waarom denk je dat de mens vossen wil doden/ verjagen?
» Op een bepaald moment sterft het kameraadje van de vos, hoe
komt dit, denk je? (Jagers hebben de vos vergiftigd)
» Wat doen de mensen om de dieren te doden? (Holen blokkeren
zodat ze er geen nest kunnen maken, gif gebruiken, op dieren
jagen/ ze neerschieten)
» Waarom denk je dat de vos haar jongen verplaatst nadat het meisje
haar hol heeft ontdekt?
» Hoe zie je aan de natuur dat het lente/ zomer/ herfst/ winter is?
ga je akkoord met volgende stellingen? motiveer!
» Lila, het meisje, is een lastpak.
» Haar ouders zorgen niet goed voor haar.
» Het meisje heeft veel vrienden.
» Lila verveelt zich nooit in het bos.
» Bertille (het meisje) acteert heel goed.
» De vos is een goede vriend van het meisje.
» De vos vertrouwt het meisje.
» Het meisje is een goede vriendin van de vos.
» Dieren kunnen niet praten met mensen.
» Dieren hebben ook gevoelens, net als mensen.
»
Het verhaal is heel triestig.
— le renard et l’enfant — — 7 —

Bespreking van
de belangrijkste
personages
titou
“Titou, het klonk zacht
en was geschikt voor
een brombeer!”
lila
waarom een vos?
Luc Jacquet: “Ten eerste omdat ik echt van dat dier hou, vossen boeien me
mateloos. Ik vond het ook tijd om de vos, die altijd een bijrol speelt, eens op
de voorgrond te plaatsen. Ten slotte is de vos een ideaal dier om de moeilijke
relatie tussen mens en dier te tonen. Enerzijds is het een schuw dier dat verdwijnt
zodra het een mens ziet. Maar daarnaast hoor je ook geregeld verhalen
van mensen die zoveel vertrouwen van een vos kregen, dat hij uit hun hand
kwam eten. Ik vond de vos ideaal om na te denken over onze neiging om dieren
tam te maken.”
Jean-Steve Meia, gedragsbioloog en wetenschappelijk raadgever van
de film, wist dat het project een enorme uitdaging zou zijn: “Wanneer
je denkt dat je iets begrepen hebt van het karakter van de vos, verbaast hij je
plots door net het tegenovergestelde te doen. Vroeger dacht ik dat vossen alleen
leefden, maar toen heb ik holen of burchten gevonden waar vijf verschillende
dieren de welpjes kwamen voeden.”
een echte acteur
Kon de vos goed acteren? Het was alleszins makkelijk om zijn emoties
te lezen: hij communiceert zoals een hond, waardoor veel van
zijn gedragingen bekend voorkomen. De vos kon zich ook aan allerlei
situaties aanpassen. Maar als acteur was hij wel enorm onvoorspelbaar.
Na zes maanden draaien moest de crew vaststellen dat de
vos echt niet deed wat hij niet wou doen. Je kunt een goede relatie
hebben met een vos, maar hij is en blijft enorm koppig: hij komt en
gaat wanneer het hem past. Het gevolg daarvan is dat je in de film
enkel de échte vos ziet, en niet de acteur. Wanneer een vos twijfelde,
kon je dat goed zien: een beetje zoals je ziet dat iemand niet goed kan
acteren. De filmploeg moest altijd rekening houden met zijn humeur:
op sommige dagen hadden de vossen echt geen zin om te werken.
— le renard et l’enfant — — 8 —
lila
Lila is tien jaar en ze woont
met haar ouders aan de
rand van het bos. Elke dag
fietst ze naar school. Tot ze
plots een vos ziet en dit haar
leventje op z’n kop zet. Ze
raakt als het ware geobsedeerd
door het dier, ze wil
haar elke dag zien, en wil
dat ze haar beste vriend
wordt. Ze trekken samen
door de bossen, spelen spelletjes, maar ze beseft dat je een wild dier
beter niet tam maakt.
Op het einde van de film zien we Lila als volwassen vrouw. Ze vertelt
de avonturen die ze beleefde met Titou aan haar zoontje. Ze vertelt
alles als een sprookje, net voor het slapengaan.
In de film hoor je maar één keer de naam van het meisje.
Weet jij nog wanneer?
(Wanneer de ouders van Lila naar haar op zoek gaan in het bos, roepen ze
haar naam.)

casting
Tijdens de auditie voor de rol van Lila, werden 800 meisjes uitgenodigd,
en er werden proefopnames gedraaid met 150 van hen. Bertille
maakte meteen indruk op de filmploeg door haar mysterieuze
karakter. Ze gaf niet meteen alles bloot en dat sprak de regisseur aan.
Maguy Aime was verantwoordelijk voor de casting: “Meestal zoek ik
drie acteurs/actrices voor één rol: twee evidente en één uitzondering. Bertille
was die uitzondering.”
tijdens de opnames
Voor de jonge actrice was het zeker niet eenvoudig om haar personage
te vertolken, aangezien ze in haar rol weinig praat en bijna uitsluitend
door middel van gelaatsuitdrukkingen en lichaamstaal communiceert.
Bertille is opgegroeid in de stad, en ze had dus weinig of
geen voeling met de natuur. Jacquet: “Bertille heeft heel hard gewerkt en
heeft ook geleerd om met dieren te werken. De vossen waren niet altijd zachtaardig
met Bertille, maar ze was heel geduldig. Net zoals haar personage heeft
ze het leven in de natuur ontdekt.”
en wat vond bertille?
In een interview vertelt de jonge actrice dat ze die drie maanden elke
dag aanwezig was bij de opnames. Er kwam een lerares op de set die
ervoor zorgde dat ze niet achterop raakte op school. Haar leukste
herinnering aan de opnames was de scène met de wolven, omdat ze
het fascinerende dieren vindt, en Lila er alles aan doet om haar vos
te redden. “Wat ik wel vreemd vond was de reactie van enkele mensen die de
film hadden gezien. Ze waren verwonderd dat het meisje alleen in de bossen
liep, en dat ze nooit beelden zagen van haar ouders,” vertelt Bertille. “Ze
vonden dat het meisje geen normaal leven leidde. Maar eigenlijk is dat wel zo:
ze heeft een huis, een slaapkamer, en je ziet of hoort haar ouders af en toe.”
het meisje als volwassen vrouw
— le renard et l’enfant — — 9 —
Het meisje is
volwassen geworden,
maar de herinnering
is er nog steeds.
De Franse actrice Isabelle Carré vertolkt de rol van het meisje als
volwassen vrouw. In een interview vertelt ze dat ze nooit eerder zo’n
ervaring had gehad: “Net als het meisje heb ik me met veel enthousiasme
laten gaan in de natuur. Ik was daar zeer gevoelig voor, want ik ben een in
Parijs geboren stadsmus. Ik kreeg zelf zin om de vos te volgen!”
Wanneer ze werd gevraagd of ze de wens van het meisje kon begrijpen,
was haar reactie: “Net als haar willen wij onze dromen realiseren
en de realiteit aanpassen aan onze wensen. In onze jeugd hebben wij allen
belangrijke ervaringen opgedaan. Ik dacht bijvoorbeeld dat ik kon vliegen, wat
op een pijnlijke wijze eindigde.”
De ouDers
Wie de film bekijkt zal vaak de opmerking maken dat het verhaal niet
geloofwaardig overkomt, omdat het meisje zomaar kan rondzwerven
in de bossen, zonder toezicht van haar ouders. Volgens velen leidt
ze geen ‘normaal’ leven. De ouders van Bertille komen inderdaad
niet vaak in beeld, maar toch zijn ze aanwezig in de film. Wanneer
Bertille twee maanden moet binnenblijven met haar gebroken voet,
krijgt ze een boek over vossen, een attent cadeau. Ze leest er zo vaak
in dat ze het bijna uit het hoofd kent. Lila vertelt in de film ook dat
haar vader haar meer had verteld over de burchten van de vossen,
en er haar enkele had getoond. Wanneer Lila een nacht in het bos
doorbrengt, zijn haar ouders uiteraard enorm ongerust, gaan ze naar
haar op zoek en krijgt ze een strafperiode van een week.
Je kunt eventueel vragen aan de leerlingen of het een bewuste keuze was
van de regisseur om de ouders zo veel mogelijk buiten beeld te laten.

vragen
» Welke zijn de belangrijkste personages uit de film?
» Vind je de vos een volwaardig personage? Leg uit waarom! (Moet
een personage in een film een mens zijn?)
» Vond je de vos een goede acteur? Waarom?
» Denk je dat het makkelijk was om met een vos te werken?
» Geef voor elk personage enkele typische kenmerken.
» Welk personage had je het liefst en waarom?
» Ken je andere films waarin een jonge acteur of actrice de hoofdrol
speelt?
» Omschrijf het karakter van het meisje? Waarin is ze anders dan
haar leeftijdsgenoten? Herken je jezelf in haar?
» Wat doet ze allemaal in de bossen? Zou je dat zelf ook durven?
» Is het meisje soms bang?
» Hoe weet je dat het meisje als het ware geobsedeerd is door de vos?
Hoe wordt dit getoond in de film? (tijdens de winter doet ze niet
anders dan in het boek over vossen lezen, ze gaat elke dag naar
hem op zoek, zit in de regen op hem te wachten …)
» Zou jij in de regen in het bos zitten wachten om een dier te zien?
» Wat vond je van de acteerprestatie van Bertille Noël-Bruneau
(het meisje)? Sterk, matig, zwak… Vond je dat ze overtuigend
acteerde?
» Zou het moeilijk geweest zijn voor Bertille Noël-Bruneau (het
meisje) om op jonge leeftijd zo’n grote rol te spelen? Waarom wel/
niet?
» Heeft iemand in de klas al geacteerd in een theaterstuk of film?
Hoe was dat? Is het moeilijk om je in te leven in een rol?
» Wanneer horen of zien we de ouders van Lila in de film?
» Vond je het vreemd dat je de ouders van Lila niet vaak zag?
» Vind je dat Lila een normaal leven heeft? Waarom wel/ niet?
» Omschrijf waar het meisje woont… Zou je het leuk vinden om
daar te wonen? Waarom wel/niet?
» Denk je dat de film anders zou geweest zijn als een jongen de
hoofdrol had gespeeld? Waarom wel/niet?
Thema’s
vrijheiD
Het meisje krijgt heel wat vrijheid, ze kan naar hartelust de bossen
verkennen. Het publiek en de jonge kijkers zullen zich ongetwijfeld
de vraag stellen of het meisje niet te veel vrijheid krijgt van haar
ouders.
Het begrip vrijheid wordt ook goed geïllustreerd door het gedrag van
de vos. Voor het wilde dier is vrijheid onontbeerlijk. Maar hoe meer
de vos het meisje gaat vertrouwen, hoe meer het meisje wil hebben
dat de vos haar bezit wordt. Ze probeert haar eerst af te richten met
een stukje eten dat aan een touw is geknoopt. De vos gaat er wel mee
lopen, maar Lila’s plan mislukt: de vos heeft het touw stukgebeten
en is ervandoor. Ook de tweede maal dat ze de vos probeert vast te
binden, mislukt. Titou raakt onrustig doordat ze haar vrijheid aan
banden voelt gelegd en ze rukt zich los. Haar laatste poging loopt
bijna fataal af: het meisje leidt de vos mee naar haar slaapkamer en
doet de deur dicht. De vos voelt zich niet meer vrij en springt in een
wanhoopspoging door het raam.
angst
Angst, één van de thema’s uit de film, is een gevoel dat te maken
heeft met de situatie. Wanneer het meisje samen met de vos de grot
bezoekt, ontdekt ze vol verwondering de onbekende plaats. Maar
wanneer ze Titou kwijtraakt, wordt ze plots heel bang. De grot die
daarnet nog zo fascinerend was, is nu plots heel eng geworden. Hetzelfde
gebeurt met de dieren in het bos. De eens zo interessante dieren
worden angstaanjagend wanneer het meisje vermoeid door het
donkere bos loopt. Wanneer ze kalmeert en inslaapt, wordt de natuur
weer vreedzaam.
Niet alleen het meisje voelt angst, ook de vos beleeft enkele bange
momenten: ze wordt achterna gezeten door een lynx, en aangevallen
door een bende wolven. Elk moment van de dag moet ze op haar
hoede zijn voor mogelijke gevaren.
— le renard et l’enfant — — 10 —

mens & Dier
Kun je communiceren met een dier? Dieren zijn vaak de helden in
strips of animatiefilms en kunnen vaak praten. Maar Titou praat
niet met Lila. Hoe weet ze dan wat de vos voelt en wat ze haar wil
vertellen? Er groeit een hechte band tussen de twee, maar hoe kan
dat wanneer ze niet met elkaar praten? Praten ze dan op een andere
manier met elkaar? Kennen we dankzij hun gedrag hun emoties en
gewaarwordingen? Weten vossen wat ‘houden van’ betekent? Hebben
ze gevoelens?
vrienDschap
In Le renard et l’enfant groeit een mooie vriendschap tussen het meisje
en de vos. Die vriendschap evolueert doorheen de film. Eigenlijk
kunnen we ons afvragen of de vriendschap nog wel wederzijds is
wanneer het meisje naar het einde van de film de vos als haar bezit
wil beschouwen. Ze gebruikt bijvoorbeeld haar broodje als lokaas,
bindt een touw rond haar nek, noemt haar ‘mijn vos’…)
Het meisje houdt te weinig rekening met de grenzen van hun vriendschap.
Ze handelt zonder rekening te houden met het karakter en
de angsten van het dier. Was dit van bij het begin een onmogelijke,
onbereikbare vriendschap? Kun je überhaupt bevriend worden met
een wild dier? En natuurlijk heeft deze vriendschap ook alles te
maken met vertrouwen. Maakt het meisje misbruik van het vertrouwen
dat de vos in haar stelt?
overDracht van kennis
Luc Jacquet noemt zijn film “een fantastische reis van een meisje dat dankzij
een vos een wereld ontdekt waar ze voordien geen weet van had.” In de film
geeft de vos kennis door aan het meisje en leert haar heel wat bij over
de natuur.
Dit is een unieke manier van leren. Het kan interessant zijn om aan
de leerlingen te vragen waar je zoal informatie kunt vinden, van wie
je kunt leren. Wat is overdracht van kennis? Welke informatie geeft
men door? Eén van die bronnen wordt ook aangehaald in de film:
de moeder. Zij vertelt haar ervaringen aan haar zoontje en hij zal op
zijn beurt lessen trekken uit het verhaal.
Focus op…
Dieren als acteurs
Dieren in De filmwerelD
Al in de alleroudste filmpjes kon je af en toe dieren zien passeren.
Toen was dat meestal toevallig, maar in onze huidige films worden
dieren bewust gebruikt als echte personages: ze acteren zoals menselijke
acteurs! Of zo lijkt het toch tenminste…
Door de inzet van trainers, filmregisseurs en filmmonteurs zijn dieren
ware sterren geworden. Sommigen, zoals Lassie, zijn tientallen
jaren een ster gebleven.
De dieren die in films worden gebruikt worden meestal vanaf jonge
leeftijd onderworpen aan specifieke trainingen. Natuurlijk kunnen de
dieren geen scenario volgen, maar kunnen ze wel bepaalde handelingen
uitvoeren: van links naar recht lopen, ergens naar kijken, zitten, staan…
Die handelingen worden dan door de monteur aan elkaar geplakt en
zo lijkt het alsof het dier echt ‘weet wat het doet’.
Het is belangrijk dat ze op afstand opdrachten kunnen aannemen,
zodat de trainer het werk van de acteurs en technici op de set niet
belemmert. Het is bovendien belangrijk dat de dieren niet bang worden
van de lampen en al het lawaai dat gewoonlijk voorkomt tijdens
een opname. Daarnaast moeten dieren die in actiefilms voorkomen
ongevoelig worden gemaakt voor bijvoorbeeld ontploffingen, brand
en grote hoogten. Het spreekt voor zich dat de dieren correct behandeld
moeten worden. Er zijn instanties wereldwijd die erop toezien
dat dieren niet mishandeld worden.
Zoals er castingbureaus zijn voor menselijke acteurs, bestaan er ook
voor dieren. Zo kan een filmregisseur gemakkelijk op zoek gaan naar
het dier van zijn keuze. Op onderstaande links vind je twee voorbeelden
van castingbureaus voor dieren:
http://www.dierencasting.nl/index1.html
http://www.castingtails.be/
— le renard et l’enfant — — 11 —

le renarD et l’enfant
Pascal Tréguy, de verantwoordelijke van de dieren, heeft veel tijd
besteed aan het vinden van vossen die van bij hun geboorte contact
hadden met mensen. Hij heeft mensen gevonden die één of meerdere
vossen bezaten. Zo heeft hij Marie–Noëlle Baroni ontmoet. Zij
verzorgt al jaren voorstellingen met vossen voor kinderen. Dankzij
haar achtergrond als pedagoge kon zij Bertille helpen bij het begrijpen
van de gedragingen van de vos. Beide specialisten zijn erg professioneel,
ze hebben dezelfde ethiek: het natuurlijke gedrag van de
vossen moet bewaard blijven! Het is hun verdienste dat zij het temperament
en karakter van elke vos in die mate begrepen dat ze hem
in de gepaste scène konden laten spelen.
In totaal werden tien verschillende vossen gebruikt, met elk een verschillend
temperament en karakter. De andere vossen die je ziet zijn
wild, ze werden gefilmd in het natuurpark van de Abruzzen.
Pascal Treguy: “Het scenario bevatte zo’n indrukwekkende
lijst van dieren, dat ik contact heb opgenomen met gespecialiseerde
africhters omdat ik uiteraard niet over een eigen dierentuin
beschik. Voor de hoofdrol was er een probleem: maar
weinig mensen werken met vossen. Het zijn onvoorspelbare
dieren, ze zijn altijd bij de pinken en doen altijd hun zin.
We gebruikten jonge en nerveuze vossen voor de actiescènes
en oudere en kalmere voor de scènes met het meisje.”
De dieren hebben volgens Baroni heel wat pret beleefd aan het werken
in de natuur: “De vossen waren vóór elke scène duidelijk ongeduldig. Ze
werden zich weer bewust van hun band met de natuur. Titus is twaalf jaar
oud, hoewel in de natuur vossen zelden ouder worden dan vier of vijf jaar.
Hij beleefde een tweede jeugd en genoot ervan.”
Stijlkenmerken
De vorm: een moDern sprookje
Het verhaal van Le renard et l’enfant is niet gebaseerd op een bestaand
sprookje. Luc Jacquet heeft zelf de plot of verhaallijn geschreven,
maar hij heeft dat wel gedaan volgens een klassiek sprookjesrecept.
Enkele kenmerken van een sprookje, zoals je die ook in de film
vindt:
sprookjes spelen zich af op een onbekende plek: we zien
duidelijk dat het verhaal zich afspeelt in een bos, maar we weten niet
precies waar het gelegen is.
het verhaal speelt zich af in het verleden, maar het is niet
duidelijk wanneer. Het verhaal is eigenlijk één grote flashback.
Dit weten we doordat het meisje als volwassen vrouw het verhaal
vertelt aan haar zoon.
Vaak gaat een sprookje over een conflict of opdracht, waardoor
de held een reeks van avonturen vol hindernissen tot
een goed einde moet brengen. Dit is ook het geval bij Le renard et
l’enfant: Lila heeft zich voorgenomen de vos te temmen. Terwijl ze dit
probeert te doen beleeft ze allerlei avonturen.
een sprookje bevat vaak een sleutelmoment/kantelmoment.
In de film is dit het moment waarop Lila de vos ziet en ze
er op slag door gefascineerd raakt. Een ander kantelmoment valt op
het einde van de film: de vos sterft bijna en Lila realiseert zich dat ze
te ver is gegaan.
Deugd wordt beloond en kwaad wordt bestraft, d.w.z. dat
goed en kwaad in een duidelijk zwart-witverhouding staan
en dus goed herkenbaar zijn. in die zin geeft elk sprookje
een levensles mee. In de film gedraagt Lila zich niet echt voorbeeldig:
ze wil een wild dier africhten en hem van zijn vrijheid beroven.
Op het einde van de film wordt dit gedrag ‘bestraft’: ze beseft
dat ze geen vrienden kunnen blijven en ze moet de vos loslaten! De
moraal: respecteer de natuur én wilde dieren laat je beter in hun
wilde staat.
— le renard et l’enfant — — 12 —

het verhaal van het sprookje wordt soms verteld door een
‘alwetende’, een verteller. In de film wordt het verhaal verteld
door het meisje dat ondertussen volwassen is geworden: zij heeft het
zelf beleefd en weet dus hoe het verhaal zal aflopen.
Wat je meestal wel ziet in sprookjes, maar wat ontbreekt in de film is
de aanwezigheid van fantastische figuren en gebeurtenissen of zaken
die in het echte leven niet mogelijk zijn, zoals elfen, kabouters, tovenaars,
sprekende dieren, bovennatuurlijke krachten…
voice-over
Luc Jacquet maakt in zijn film gebruik van een voice-over stem. Dit
is een commentaarstem die het verhaal vertelt. Je hoort wat ze zegt,
maar je ziet de persoon nooit. Bij een speelfilm is de voice-over vaak
de stem van één van de hoofdrolspelers die optreedt als ‘verwoorder’
van de gedachten van de speler. In Le renard et l’enfant is de voice-over
die van het meisje als volwassen vrouw.
Voice-overs worden ook gebruikt in reclames, documentaires, televisieseries…
Sommige landen zoals Frankrijk en Duitsland gebruiken
voice-overs om speelfilms op televisie te vertalen. Ze gebruiken geen
ondertiteling maar laten acteurs elke dialoog opnieuw inspreken. Dit
geluid wordt dan over de beelden geplakt. (Soms kun je dit aan de
lippen van de acteurs zien!)
close-ups
De regisseur van de film maakt vaak gebruik van close-ups (en zelfs
ook van enkele extreme close-ups). Dit zijn beelden die van heel
dichtbij zijn opgenomen en waarop je heel wat details kunt zien. Jacquet
maakt vaak gebruik van close-ups bij de vos, vooral wanneer
hij nadruk wil leggen op zijn zintuigen: een goed voorbeeld daarvan
is de close-up van zijn gespitste oren, als hij gevaar vermoedt. Ook
in de natuur toont hij vaak een close-up: een besneeuwde tak, een
vlinder…
Close-upbeelden komen heel krachtig over, zeker op een bioscoopscherm!
clOse-up extreme clOse-up
— le renard et l’enfant — — 13 —

geluiD en muziek
Je ziet niet alleen de seizoenen in de film, je hoort ze ook. In de
lente horen we de vogeltjes, in de winter krakende voetstappen in
de sneeuw. Naast de natuurlijke geluiden gebruikte de regisseur ook
heel mooie muziek, speciaal gecomponeerd voor de film. Hij deed
daarvoor een beroep op drie jonge componisten.
Jacquet: “De personages spreken heel weinig zodat de muziek doorslaggevend
is bij het vertellen en aanvoelen van het verhaal. Ze geeft ook de emoties van
de personages weer. Ik wilde werken met uitstekende musici die in staat waren
om een veelkleurig muzikaal universum te scheppen. De drie componisten hadden
een moeilijke opdracht: de film toont delicate situaties, kleine gelukkige
momenten, de vreugde en de zorgen van de jeugd. Ze moesten muziek maken
die de verwondering over en het plezier in kleine dingen uitdrukte. Zij hebben
bij de film de muziek gemaakt die een beeld van de wereld gaf zoals ik die in
gedachten had.”
Wil je de muziek van de film herbeluisteren? Dat kan op…
http://www.evgueni-galperine.com/page_le_renard_et_enfant.htm
(bevat 7 fragmenten)
http://www.myspace.com/evguenigalperine
http://www.myspace.com/dreyesmusic
http://www.myspace.com/alicelewiss
licht
Bij de meeste (om niet te zeggen alle filmopnames) wordt gebruik
gemaakt van extra lichtmateriaal: studiolampen, speciale spots, eventueel
met kleurfilters versterkt… Maar aangezien Luc Jacquet een
realistische film wou maken, wou hij liever zo weinig mogelijk artificieel
licht gebruiken. Dat merk je ook aan de film: het licht dat je
ziet, is echt zonlicht.
De regisseur was soms heel koppig op dit vlak. De crew heeft bijvoorbeeld
vijf dagen na elkaar een zonsopgang gefilmd - dit is dan
later het beginbeeld van de film geworden. Iedere dag gingen ze op
dezelfde plaats staan om de zonsopgang te filmen, maar ieder keer
was Jacquet ontevreden over wat hij zag, dus stonden ze er de volgende
dag opnieuw. Voor het beeld dat in de film enkele seconden
duurt hebben ze dus vijf volle dagen moeten zwoegen.
vragen:
» Lijkt het verhaal van Le renard et l’enfant op andere sprookjes die de
kinderen kennen?
» Waar denk je aan bij een sprookje? Welke elementen moeten er
zeker inkomen?
» Heb je zelf al eens sprookjes gelezen? Welke? Vond je ze leuk om
te lezen en waarom?
» Wat is jullie favoriete sprookje?
» Vinden jullie sprookjes kinderachtig? Waarom wel/niet?
» Wat vond je van de voice-overtekst? Leuk of vervelend?
» Ken je nog films waarin er een voice-over wordt gebruikt?
» Close-up: is het jullie opgevallen dat er in de film af en toe closeups
werden gebruikt? Hoe was het om dat op een groot scherm
te zien?
» Wat is het verschil tussen het geluid in een film en de muziek die
je in een film hoort?
» Heb je op de muziek gelet? Vond je ze mooi of passend bij de
film?
Bronnen:
www.lerenardetlenfant.com
http://crdp.ac-paris.fr/seanceplus/lerenardetlenfant/
http://www.commeaucinema.com/film=le-renard-etl-enfant,70876.html
http://www.animalplanet.nl/dieren_in_de_filmwereld/
het_voorbereidingswerk_van_een_acteur/index.shtml
fiche voor De leerlingen:
Op de volgende pagina vind je een fiche voor de leerlingen.
Daarop staan een aantal trefwoorden, citaten en vragen die
met de film te maken hebben. Je kunt deze fiche gebruiken
als leidraad tijdens de bespreking van de film.
— le renard et l’enfant — — 14 —

Fiche voor de leerlingen
» Een onbekende wereld
Een onverwachte ontmoeting
Een onvergetelijke vriendschap
»
Het meisje als volwassen vrouw vertelt het verhaal.
» Autobiografisch verhaal: regisseur Luc Jacquet had zelf ook een
ontmoeting met een vos tijdens zijn jeugd.
» locaties: Gefilmd in Frankrijk en Italië
» genre: Fictiefilm? Documentaire? Sprookje? Docufictie?
» thema’s: vrijheid / angst / mens & dier / vriendschap
»
Bezitten ≠ houden van
Wij horen graag je reactie bij deze film. Laat die achter op:
www.lesseninhetdonker.be (selecteer de film op de homepage)
— le renard et l’enfant — — 15 —

Verwerkingstips
In dit tweede deel van de lesmap verzamelden we een aantal verwerkingstips.
Je kunt twee soorten tips onderscheiden.
Oefeningen 1 t.e.m. 3 staan op één A4’tje en je kunt ze overnemen,
kopiëren en uitdelen aan je leerlingen. Bij deze opdrachten hebben
we ook een formulier voor de leerkracht gevoegd, met antwoorden
en richtvragen om de oefening te sturen.
Bij oefening 4 t.e.m. 9 bestaat er geen formulier voor de leerling; de
antwoorden die je van de kinderen verwacht, staan cursief gedrukt.
1. De chronologie van het verhaal
Deel de twee bijgevoegde pagina’s uit aan de leerlingen (pagina met
beelden en invulrooster). Vertel aan de kinderen dat de beelden niet
chronologische geordend zijn. Laat ze eerst commentaar geven op
de beelden.
» Wat zien jullie op de foto?
» Op welk moment in de film zitten we? In het begin? Het midden?
Het einde?
» Hoe weet je dit? Aan welke elementen kun je dit zien?
De kinderen zullen een aantal argumenten geven, zoals:
» Ik weet dat we in het begin van de film zitten omdat het meisje de
vos nog niet kent of omdat ze hem van heel veraf bekijkt.
» Ik weet dat dit het midden van de film is, omdat het winter is, en
het meisje haar been heeft gebroken.
» Ik weet dat het beeld aan het einde van de film komt, omdat de vos
ontsnapt uit Bertilles kamer.
Schrijf de antwoorden op het bord, ze zullen later van pas komen bij
het maken van de onderschriften bij de beelden.
Laat de leerlingen de beelden uitknippen en in de juiste volgorde
kleven op de bijgevoegde pagina. (correcte volgorde: meisje met fiets
– meisje begluurt de vos – meisje met gebroken voet – vos achternagezeten
door lynx – op stap met de vos – ze mag hem aaien – vos in
haar kamer – houdt gewonde vos in haar armen)
Laat ze daarna een onderschrift maken bij de foto’s. Vertel ze dat de
tekst duidelijk moet worden voor mensen die de film niét gezien hebben.
Die mensen moeten aan de hand van hun teksten het verhaal
van de film kunnen begrijpen. (Onderschriften zijn teksten die uitleggen
wat er op de foto uitgebeeld staat, zoals dat bij onderschriften in
de krant het geval is.)
enkele voorbeelden van onderschriften:
» Het meisje met de fiets – In het begin gaat het meisje met haar fiets op
stap in het bos.
» Het meisje bekijkt de vos – Daarna begluurt ze de vos, die zich achter
een tak verbergt.
» Het meisje in haar kamer met gebroken voet – Even later breekt het
meisje haar been.
» De vos en het meisje op stap – Uiteindelijk worden de vos en het meisje
vrienden. Ze mag de vos strelen.
» De vos in het meisje haar kamer – Na enkele maanden komt de vos de
kamer van het meisje binnen.
» De vos springt uit het raam – De vos ontsnapt. Hij voelt zich bedreigd
en opgesloten. Hij raakt gewond.
— le renard et l’enfant — — 16 —

le renarD et l’enfant
Knip de beelden uit en kleef ze in de juiste volgorde op de volgende pagina. Schrijf er een onderschrift bij.
— le renard et l’enfant — — 17 —

1
5
2
6
— le renard et l’enfant — — 18 —
3
7
4
8

2. De Seizoenen
De chronologie van de film verloopt volgens de seizoenen: de film
begint in de herfst en eindigt in de zomer. Het kan een leuke oefening
zijn om aan de hand van de uitgebeelde seizoenen het verhaal
te reconstrueren.
Laat de leerlingen onderstaande beelden bekijken en op de stippellijntjes
op het volgende blad invullen hoe de seizoenen werden uitgebeeld
in de film: wat gebeurde er met de bomen, het landschap, welke
kleuren zagen ze, beschrijf het weer, de dieren, de planten. Laat ze
ook noteren wat de belangrijkste gebeurtenissen waren tijdens dat
seizoen. (Wat deed de vos, wat gebeurde er met het meisje?)
herfst
Overheersende kleuren zijn bruintinten:
bruin, oranje, rood, geel… Bladeren
vallen van de bomen, we zien paddenstoelen,
mos …
In de film ziet het meisje de vos voor
het eerst. Ze gaat naar hem op zoek.
winter
Sneeuw, donker, koud, voetafdrukken
in de sneeuw, winterslaap van dieren…
De vos wordt achternagezeten door een
lynx en vlucht weg in een hol. Jagers
hebben het op de vossen gemunt. ‘Eten,
niet opgegeten worden.’ Het meisje valt en
breekt haar been. Ze hoort vanuit haar
kamer de paringskreten van de vossen.
lente
— le renard et l’enfant — — 19 —
De bomen, planten en bloemen bloeien,
de natuur is weer groen. Veel zonlicht.
De geboorte van de welpjes. Het meisje
gaat weer op zoek naar haar vos. Ze zit
elke dag in een oude beuk op hem te
wachten. Ze komt oog in oog te staan
met een beer.
zomer
Het is warm, er zijn veel bloemen, sommige
plaatsen zijn dor geworden na te
veel zonlicht. Het meisje heeft vakantie
en brengt veel tijd door in het bos met
de vos, die ze Titou noemt. Ze mag hem
zelfs aaien. Ze verdwaalt en moet in het
bos slapen. Ze redt de vos van een bende
wolven. Ze probeert hem af te richten,
met verschrikkelijke gevolgen.

De seizoenen
Heb je opgemerkt dat de film de vier seizoenen overloopt? Hij begint
in de herfst en eindigt in de zomer. Vul op de stippellijntjes in hoe je
het seizoen kon herkennen. Wat gebeurde er met de bomen, planten,
het landschap. Beschrijf het weer, de kleuren, en de dieren.
Noteer ook wat er tijdens dat seizoen in de film gebeurde: wat deed
de vos, en welke avonturen beleefde het meisje?
herfst
winter
lente
zomer
— le renard et l’enfant — — 20 —

3. Emoties
Er worden een aantal emoties getoond in de film. Die zijn op het
gezicht van de van de personages te lezen: in hun mimiek, gebaren
of houdingen. Enkele voorbeelden:
emoties
» Voor het meisje: de verrassing (ontdekking van de vos), verwondering
(een geslaagde toenadering), teleurstelling (het lange wachten),
vreugde en plezier (samen spelletjes spelen), verbazing (de vos die
door het raam springt), angst (is ze dood?), schuldgevoel (wanneer
ze de welpjes ziet)
» Voor de vos: de angst (wie is die mens?), spanning (De vos begrijpt
de toenaderingspogingen van het meisje niet), angst (scènes met
de lynx en de wolven), geruststelling (wanneer het meisje Titou
streelt)
» Mimiek: de lieve, zachte blik van het meisje, pruillipje, guitige uitdrukking…
» Gebaren: het meisje strekt haar arm uit, ze wil een band met het
dier. De vos ruikt, ze wil Lila’s geur bestuderen.
» De houding: op de loer liggen, defensief zijn, ontspannen zijn,
gespannen zijn, vertrouwen hebben…
Deel het A4’tje op de volgende pagina uit aan de leerlingen. Laat ze commentaar
geven en stel de volgende vragen:
Herinner je deze scène uit de film? Wat gebeurde er? Kun je je
inbeelden wat de vos voelde? En het meisje? Hoe weet je dit?
Stel voor dat de kinderen zelf ook de scènes uitbeelden en de gevoelens tonen
van het meisje en de vos. (mimiek, gebaren, houding…) Laat ze achteraf
verwoorden wat er gespeeld werd.
Het meisje is nieuwsgierig, de vos is bang
Het meisje is teleurgesteld, ze is ontroerd
De vos is verrast, verwonderd, verward
Je kunt eventueel ook werken rond de intensiteit van emoties, bijvoorbeeld
van bezorgdheid naar verschrikking.
Geef eventueel de kinderen de opdracht om de vos te laten spreken, want in
de film is het meisje de enige die spreekt. Je kunt dit doen aan de hand van
de trailer, die je terugvindt op www.lerenardetlenfant.com. Zet het geluid op
stil en laat de kinderen de tekst maken. (“Stel je voor wat de vos zou kunnen
zeggen.”)
— le renard et l’enfant — — 21 —

Herinner je deze scène uit de film?
hoe voelde het meisje zich?
hoe weet je dit?
wat gebeurde er?
kun je je inbeelden wat de vos voelde?
— le renard et l’enfant — — 22 —

4. Angst
Angst is één van de thema’s uit de film. Dit gevoel is heel
erg verbonden met een bepaalde situatie. Wanneer het meisje
samen met de vos de grot bezoekt, ontdekt ze verwonderd de
onbekende plaats. Maar wanneer ze de vos kwijtraakt wordt
ze heel bang. De grot die daarnet nog zo fascinerend was, is
plots heel eng geworden. Hetzelfde gebeurt met de dieren in
het bos. De eens zo interessante dieren worden angstaanjagend
wanneer het meisje moe wordt. Wanneer ze kalmeert en
inslaapt, wordt de natuur weer vreedzaam.
Ook de vos is erg angstig wanneer ze wordt achternagezeten
door een lynx en een groep wolven. De angst doet haar
vluchten (overlevingsinstinct), en zet haar ertoe aan om haar
jongen te verhuizen.
vertel:
Het woord ‘angst’ omvat veel gevoelens, in heel wat verschillende
situaties. Je kunt bang zijn voor de dood, angstig zijn om uitgelachen
te worden, angst hebben voor eenzaamheid, of bang zijn voor muizen
of spinnen bijvoorbeeld.
Angst is een universeel gevoel bij mens en dier.
hebben jullie al eens angst gehad? wat maakt jullie angstig?
in welk opzicht zijn hun antwoorden gelijk of verschillend?
De duisternis, sommige dieren, onweer, donkere plaatsen, enge geluiden, sommige
films, sommige beelden…
wanneer ben je angstig?
’s Avonds, wanneer ik alleen ben, wanneer ik met mensen omga die ik niet ken,
wanneer ik alleen op mijn kamer ben, wanneer ik alleen op een onbekende
plaats ben, wanneer ik een horrorfilm of thriller bekijk.
stel enkele bijkomende vragen:
» Bang zijn is normaal, maar hoe vind je je vertrouwen terug, hoe
word je weer moedig?
» In welke situaties word je dan weer minder bang? Hoe kan je angst
vermijden?
» Het licht aansteken, de radio aanzetten, zingen, je ouders roepen,
dicht tegen je ouders, broers en zussen, vrienden kruipen, de televisie
uitzetten, je onder je kussen verstoppen…
hoe weet je dat je bang bent?
Beven, het koud zweet breekt je uit, huilen, niet meer kunnen praten, je adem
inhouden…
Eventueel kun je een onderscheid maken tussen reële en ingebeelde
angsten. De vos die bang is van de wolven: dit is een reële angst. Als
het meisje in de schaduwen van de bomen enge vormen ziet, dan
voelt ze geen reële angst, wel ingebeelde angst.
— le renard et l’enfant — — 23 —

5. Vriendschap
In deze film komen twee belangrijke thema’s aan bod: vriendschap
en de communicatie tussen mens en dier. We kunnen drie vragen
bespreken:
» Kunnen we bevriend worden met dieren?
» Kun je communiceren met dieren?
» Wat is vriendschap?
kunnen we bevriend worden met dieren?
» Hoe weten we dat het meisje bevriend wil worden met de vos?
Gaan ze beide akkoord om vrienden te worden? (Dit varieert in de
loop van de film!)
» Wat moet je denken van het broodje dat het meisje als lokaas
gebruikt? Of van het sjaaltje en het touw dat ze rond Titous nek
knoopt?
» Is deze vriendschap mogelijk? (Luc Jacquet spreekt zelf over een
utopische, onbereikbare vriendschap)
kun je communiceren met dieren?
» Is een dergelijke vriendschap utopisch of onbereikbaar omdat we
niet kunnen spreken met dieren?
» Hoe communiceren dieren? Er is geen sprake van gesproken taal,
en kun je het dan wel taal noemen?
» Hoe tonen dieren ons hun gevoelens?
» We kunnen aan de kinderen vragen om terug te denken aan het
einde van de film. De moeder vraagt aan haar zoontje: “Denk je dat
vossen weten wat dat betekent, houden van?” Het jongetje antwoordt:
“Jazeker, hij zag je toch graag?”
wat is vriendschap?
» Laat de leerlingen nadenken over wat vriendschap betekent voor hen.
» Vraag ze om op één of meerdere post-its te noteren wat voor hen
vriendschap betekent. “Wat is een vriend?” (per briefje slechts één
aspect laten aanduiden!)
» Neem een groot vel papier en teken een cirkel in het midden.
Iedereen mag zijn post-its rond de cirkel leven. Ga in een kring
rond het blad papier zitten. Om beurt mag een leerling een papiertje
bespreken: gaat hij akkoord met het standpunt op het briefje
of niet. Waarom? Vraag ook aan de andere leerlingen om hun
hand op te steken als ze erover akkoord gaan dat deze stelling over
vriendschap gaat. Gaat de meerderheid akkoord, dan mag het
briefje in de cirkel worden gekleefd. Alles wat dus in de cirkel komt,
gaat volgens de leerlingen over echte vriendschap.
» Bespreek op het einde nog eens kort alles wat er in de cirkel staat.
Vraag ze wat hun conclusie is: wat is een vriend?
eventueel ook:
Wat is vertrouwen? Kun je een vriend vertouwen? Geef het voorbeeld
waarbij de vos het meisje met haar welpjes laat spelen.
— le renard et l’enfant — — 24 —

6. Ik had ‘houden van’verward met ‘bezitten’.
Duidelijk maken dat het meisje twee soorten van gedrag vertoonde:
enerzijds wilde ze de vos leren kennen, begrijpen en
van alles met hem delen. Aan de andere kant wenste ze hem
te bezitten, te domineren.
De leerlingen laten inzien dat de wens om de vos te bezitten
een egoïstische reflex is, die geen rekening houdt met zijn
natuurlijke drang naar vrijheid. Haar drang om te bezitten
is in geen enkel opzicht een teken van liefde of vriendschap.
Inzien dat je veel kunt leren uit je eigen fouten of misstappen.
Wat denk je dat het meisje bedoelde met de zin “Ik had
besloten dat ik die vos zou africhten”.
Ze wil een band creëren, ze wil dat ze vrienden worden.
Hebben jullie opgemerkt dat het meisje vaak de vos, ‘mijn
vos’ noemt. (“Mijn vos was onvindbaar.” - “Ik dacht heel
hard aan mijn vos.”)
Hebben jullie gezien dat ze de vos zelfs mag aaien? Het is
alsof ze niet meer bezig is met dingen die normaalgezien
bij het leven van een jong meisje horen?
Ze heeft zich ‘ontdaan van haar menselijke huid’ door zich te gedragen als een
dier. Ze blijft in het bos, en slaapt er, zoals alle andere dieren. Ze denkt niet meer
aan de raad en regels van haar ouders, keert niet terug naar huis, vergeet dat het
donker zal worden…
Eigenlijk kunnen we zeggen dat het meisje niet meer beseft wie ze is: ze gedraagt
zich als elk ander dier in het bos. Begrijpen jullie dan waarom de vos, die bang is
voor mensen, het meisje die dag heeft geaccepteerd? Ze is ook een vos geworden.
Is er vanaf het moment dat het meisje het vertrouwen krijgt
van de vos sprake van enige verandering in haar gedrag?
Geef voorbeelden.
Ja, ze kan niet meer aanvaarden dat de vos zich gedraagt als een vrij wezen.
Ze wil niet enkel de vriendschap van de vos, ze wil meer.
Wat wil ze precies?
Ze wil de vos bezitten, zodat hij naar haar luistert, ze wil een tam dier..
Wanneer begrijpt het meisje dat ze zich heeft vergist? Wanneer
ze de gevolgen ziet van haar gedrag.
Met welk gebaar toont dat ze aan dat ze haar fout begrijpt?
Ze laat Titou gaan.
Heeft deze ervaring het meisje veranderd? Wat heeft ze
geleerd? (Dit zegt ze letterlijk in de film!)
Ze heeft geleerd om ‘houden van’ en ‘bezitten’ niet te verwarren.
Het meisje heeft hier een heel belangrijke les geleerd. Veel
volwassenen maken nog steeds dezelfde fout, die trouwens
heel erge gevolgen kan hebben. Iets in het gedrag van het
meisje zorgde ervoor dat ze hieruit lering trok. Zou ze ook
iets geleerd hebben als ze de fout bij de vos gelegd had?
Nee, dan zou ze steeds dezelfde fout blijven maken. Het meisje heeft geleerd uit
deze situatie omdat ze erkende dat zij zelf een fout had gemaakt.
Iemand die zijn verantwoordelijkheid ontloopt (door zijn gedrag goed te praten, door
de fout bij anderen te leggen…) zal dezelfde fouten blijven maken. Die persoon zal
steeds hetzelfde gedrag vertonen en kan nooit een verantwoordelijk persoon worden.
— le renard et l’enfant — — 25 —

7. De relatie tussen mens en dier
In het begin van de film zegt het meisje: “Ik had besloten dat ik die vos
zou temmen!”
Lang geleden is de mens beginnen jagen op dieren voor
het vlees. Daarna heeft hij de dieren afgericht. Waarom
heeft de mens, volgens jullie, dieren afgericht?
Hij wilde waarschijnlijk hun kracht gebruiken, hen laten werken in zijn plaats.
Hij wilde ze kweken voor hun vlees, of hij wou dierlijke producten gebruiken.
Wat wil het meisje met die woorden zeggen? Wat betekent
voor haar ‘Ik ga die vos africhten!’
Haar minder wild maken. Met haar kunnen communiceren, spelen…Een
band scheppen, een relatie hebben. Haar alleen voor zich hebben.
Kunnen jullie de eerste reacties beschrijven van de vos,
wanneer het meisje haar probeert te benaderen?
Ze vlucht, bewaart haar afstand, verstopt zich…
Wat voelt die vos voor het meisje, volgens jullie?
Ze is bang van het meisje. Ze vertrouwt haar niet.
Waarom heeft de vos angst?
Ze weet niet wat het meisje gaat doen. Ze zou haar kunnen pijn doen, haar in
een kooi stoppen, of haar doden, net als de jagers die we in de film zien.
Meer in het algemeen dan: is de vos enkel bang van de
mens? Weet je nog wat het meisje zei over het leven van
de vos in het bos? “In de winter is elke dag onzeker: eten
en niet opgegeten worden!” “Ze (de vos) was de hele tijd
waakzaam.”
Maar de vos bleef niet angstig voor het meisje, hoe
gedroeg ze zich daarna?
Ze aanvaardt dat het meisje hem volgt. Ze laat zich benaderen. Ze aanvaardt
dat het meisje haar aait. Ze aanvaardt dat ze met haar jongen speelt. Ze gaat
het meisje zelf opzoeken.
De angst die de vos eerst voelde heeft plaatsgemaakt
voor een ander gevoel, weten jullie welk?
Ze vertrouwt haar.
Laten we nog eens terugkomen op het thema angst. Wanneer
heeft men angst?
Wanneer we denken dat er ons iets ergs kan overkomen. Wanneer we ons niet
veilig voelen.
En wat is vertrouwen?
We hebben vertrouwen wanneer we denken dat er ons niets ergs kan overkomen.
Wanneer we ons veilig voelen.
De vos voelt zich dus veilig bij het meisje. Ze denkt dat
het meisje haar geen kwaad zal doen. Laten we nu even
een moeilijker vraag beantwoorden… Wanneer een dier
(of een persoon) ons vertrouwt, moeten wij ons op een
bepaalde manier gedragen. Hoe heet dat gevoel?
Verantwoordelijkheid
Laten we even bekijken wat die verantwoordelijkheid
betekent voor het meisje. Nu de vos niet meer bang is
voor haar, zich niet meer beschermt tegen haar, betekent
dit dat dan dat ze mag doen wat ze wil? Ze moet rekening
houden met het dier. Welke definitie zou je kunnen
geven voor ‘verantwoordelijkheid’?
Verantwoordelijk zijn, betekent dat je moet ophouden uit eigenbelang te handelen
en dat je de gevolgen van je handelingen begrijpt en ermee rekening houdt.
— le renard et l’enfant — — 26 —

8. De seizoenen en de chronologie van het verhaal
Geef als inleiding een woordje uitleg over de chronologie van de film:
de film begon in de herfst en eindigt in de zomer. Schrijf dit eventueel
op het bord als geheugensteuntje.
Verdeel de klas in groepjes.
Geef elk groepje vier vellen gekleurd papier, één voor elk seizoen.
Vraag ze voor welk seizoen het kleur geel zou kunnen staan?
En bruin?
Herfst: rood of bruin van de afgevallen bladeren
Winter: wit van de sneeuw
Lente: groen van de natuur
Zomer: geel van de zon
Vertel over een situatie of scène uit de film, laat de leerlingen onderling
overleggen en laat ze dan beslissen in welk seizoen dit zich
afspeelde, door het papier met de juiste kleur omhoog te steken. Laat
ze ook motiveren waarom ze dat denken.
Het meisje ziet de vos voor de eerste keer. (HERFST)
Lila ontdekt dat de vos een vrouwtje is, ze ontmoet haar welpjes.
(LENTE)
Het meisje redt de vos van een bende wolven. (ZOMER)
Lila raakt verdwaald in het bos en moet er de nacht doorbrengen.
(ZOMER)
Lila breekt haar voet (WINTER)
Titou wordt achternagezeten door een lynx. (WINTER)
De vos wordt verliefd. (WINTER)
Het meisje zit twee maanden op haar kamer opgesloten en leest een
boek over vossen. (WINTER)
Jagers vergiftigen het liefje van de vos (LENTE)
Het meisje neemt de vos mee naar haar kamer (ZOMER)
Eventueel: Je kunt ook elke zin uittypen op een aparte blad papier.
Kleef de vier gekleurde vellen naast elkaar op het bord. Wanneer de
kinderen gestemd hebben over een uitspraak, kun je ze onder het
gepaste kleur of seizoen hangen. Achteraf kun je de zinnen nog eens
chronologisch rangschikken per seizoen. Wat gebeurde er eerst?
— le renard et l’enfant — — 27 —

9. De vijf zintuigen
Vraag eerst aan de kinderen wat ze zich allemaal herinneren van
de vos. Wat hebben ze gezien in de film: haar gedrag, wat eet ze,
hoe leeft ze? Bespreek de vijf zintuigen van de vos via onderstaande
vragen.
GeHoor / Horen • oren
reukzin / ruiken • neus
Hoe gedraagt de vos zich in het begin
van de film? Hij vlucht weg, verstopt zich.
Waarom? Hij is bang.
Hoe weet hij dat er iemand nadert?
Dankzij zijn gehoor.
Wat gaat hij eten? Hoe zoekt hij zijn voedsel?
We zien hem snuffelen wanneer iemand hem
nadert of wanneer hij voedsel zoekt.
GezicHtsVermoGen / zien • oGen
De vos woont in het bos. Hoe komt hij te
weten dat het meisje geen bedreiging
vormt? Hij observeert haar, hij bekijkt haar.
Wanneer hij zijn prooi bespiedt, waarvan
maakt hij dan gebruik? Zijn ogen, hij bekijkt
elke beweging van zijn prooi.
smAAkzin / proeVen• tonG
tAstzin / Voelen • Huid
— le renard et l’enfant — — 28 —
De vos eet niet om het even wat, en hij
wordt niet bejaagd door om het even welk
dier! Hoe gaat de vos te werk om eten te
vinden? Hij jaagt, observeert, luistert en loopt op zijn
prooi af.
Hoe eet hij? Met zijn poten, hij verscheurt zijn prooi
met zijn scherpe tanden.
Hij raakt zijn jongen aan met zijn vacht.
Hoe toont het meisje haar vriendschap? Ze
praat tegen hem, maar ze kan hem pas na een tijdje
aanraken omdat de vos haar eerst moet leren vertrouwen.
De vos is gevoelig voor de aanrakingen van het meisje.
Laat de kinderen daarna per zintuig een kort tekstje formuleren.

speel Daarna eventueel ‘De vijf zintuigen quiz’
Stel enkele vragen aan de leerlingen, waarop het antwoord telkens
een zintuig is. Geef elk groepje een toeter of een instrument. Het
groepje dat het eerst toetert, mag antwoorden. Duid na elke vraag
twee of drie kinderen aan die moeten verantwoorden waarom ze dat
bepaalde zintuig als antwoord gaven. (Meerdere zintuigen kunnen
correct zijn!)
» Hoe weet hij dat er iemand nadert? (horen, ruiken, zien)
» Hoe zoekt hij naar zijn voedsel? (ruiken, horen, zien)
» Hoe kan hij zich in het donker voortbewegen? (zien)
» Wat kan hij in het begin niet verdragen, maar mag het meisje wel
doen op het einde van de film (voelen)
» Hoe beschermt de vos zichzelf tegen bedreigingen? (horen, zien,
ruiken)
» Via welk zintuig houdt ze contact met haar welpjes? (voelen)
je kunt ook het vijf zintuigenspel spelen
Via deze opdracht kunnen de leerlingen ondervinden hoe en wanneer
de mens zijn zintuigen gebruikt.
proeven
Met geblinddoekte ogen laat je de kinderen proeven van een aantal
zaken: citroen, suiker, zout, chocolade, … Vraag waar ze naar smaken,
of ze zoet, zout zijn, welke voedingswaren er op lijken.
voelen
In een ondoorzichtige zak stop je een aantal materialen van verschillende
textuur: karton, pels/bont, plastiek… Vraag aan de leerlingen
wat ze voelen, is het stevig, glad, ruw?
horen
Blinddoek een leerling. Met zijn vinger moet hij aanwijzen waar een
geluid vandaan komt (belletje, toeter, stem…) Je kan ook de trailer
van de film gebruiken. Wat horen ze? Gefluit van vogel, lachen van
het meisje, wind door de bomen?
zien
Hang een aantal foto’s van de film aan het schoolbord (zie de foto’s
bij oefening 1: de chronologie van het verhaal ) Vraag aan de kinderen
waar de fotograaf stond toen hij de foto nam. (lager of hoger dan
de personages, achter, voor of naast het meisje, dichtbij of veraf,…)
ruiken
Blinddoek de leerlingen en zet enkele potjes op tafel met sterke geuren:
geraspte kokosnoot, chocolade, koffie, ajuin… Laat ze raden
welk product er voor hun neus staat en naar wat het ruikt, waaraan
de geur hen doet denken.
— le renard et l’enfant — — 29 —

10. Artistieke expressie: decor
Verdeel de klas in groepjes. Vertel dat je zult werken rond het aspect
decor of achtergrond: de plaats waar de film zich afspeelt.
tekening maken
materiaal: vier grOte vellen papier, kleurstiFten, kleurpOtlOden,
verF, wasstiFten…
Elk vel papier zal uiteindelijk een seizoen voorstellen. Bespreek eerst
met de leerlingen wat ze allemaal gezien hebben in de film, wat zo
typisch is aan het seizoen dat zij moeten tekenen en met welke materialen
ze dit kunnen uitwerken.
Laat ze het decor maken. (ZONDER PERSONAGES! Vertel ze wel
dat ze straks nog de personages aan het geheel moeten toevoegen,
hou dus een plaatsje vrij!) Eventueel kun je ook met natuurlijke producten
werken: bloemetjes, bloesems, gedroogd gras… voor de lente.
Of met wattenbollen of piepschuim voor de sneeuw.
Daarna ga je over op de personages. Bespreek welke personages ze
gezien hebben in de film, tijdens het seizoen dat ze getekend hebben:
het meisje, de vos, andere dieren, haar ouders?
Laat ze de personages maken uit karton. Later kunnen ze de figuren
op de juiste plaats in het decor kleven.
kijkDoos maken
materiaal: vier schOendOzen, kartOn, lijm, verF, kleurstiFten,
crêpepapier…
snijd een kijkraampje uit de zijkant van de schOendOOs (zO grOOt
mOgelijk!)
Vertel de leerlingen dat ze een kijkdoos gaan maken van het bos. Elke
doos zal een seizoen uitbeelden. Brainstorm over wat ze allemaal
gezien hebben in de film, wat zo typisch is aan het seizoen dat zij
moeten uitbeelden. (het landschap, het bos, hoe zien de bomen eruit,
de bloemen, insecten, kleuren, voetafdrukken van dieren…)
Daarna ga je over op de personages. Bespreek welke personages ze
gezien hebben in de film, tijdens dat specifieke seizoen: het meisje, de
vos, andere dieren, haar ouders?
De kinderen mogen alle mogelijke materialen gebruiken. (stel eventueel
voor dat ze een ijzerdraadje bevestigen op de rug van de personages,
zodat ze kunnen bewegen.)
Op de achterzijde van de binnenkant van de schoendoos kunnen ze
het decor schilderen van het bos. Let erop dat de proporties kloppen
(personages niet groter maken dan de bomen bijvoorbeeld) en dat ze
goed gebruik maken van de drie dimensies van de doos. (niet alles op
één lijn, werken met voorgrond-achtergrond.)
Op het einde van de opdracht kun je het deksel vastmaken aan de
doos. Vraag aan de leerlingen wat ze nog kunnen doen om de kijkdoos
levendig te maken. (Je kunt eventueel ook gaatjes maken in de
zijkant van de doos: zo kun je er met een zaklamp doorheen schijnen,
en zo kan het natuurlijk licht in een bos nagebootst worden. Of ze
kunnen er geluiden bij maken!)
De kinderen kunnen ook hier werken met natuurlijke materialen. Als
het praktisch mogelijk is, ga met de kinderen op stap in de natuur en
verzamel allerlei organisch materiaal dat ze kunnen gebruiken voor
hun schaalmodel van het bos. (takjes, mos, gras, bloemen, bessen,
bladeren…)
— le renard et l’enfant — — 30 —

11. Artistieke expressie: tekenen
materiaal: papier en kleurstiFten, kleurpOtlOden, verF, wasstiFten…
Op de volgende bladzijden vind je enkele kleurplaten. Laat de kinderen
er één uitkiezen die ze willen inkleuren.
Ze mogen ook zelf een tekening maken van een scène uit de film.
(Hang de illustraties ook aan het schoolbord, zo kunnen de kinderen
ze gebruiken als inspiratie.)
— le renard et l’enfant — — 31 —

— le renard et l’enfant — — 32 —

— le renard et l’enfant — — 33 —

— le renard et l’enfant — — 34 —

— le renard et l’enfant — — 35 —

— le renard et l’enfant — — 36 —