Bedrijfjes duiken op internationale bemiddeling - Nuffic Transfer

verscherpt contrasten’
“Mijn passie is het vernieuwen van de samenle-
ving.” Niet iedereen zal er warm voor lopen, Joeri
van den Steenhoven (39) wel. Hij is voorzitter en
mede-oprichter van Kennisland. Al elf jaar staat Van
den Steenhoven aan het roer van deze onafhankelijke
denktank, die op allerlei manieren probeert de
Nederlandse kenniseconomie te versterken. Hetzij
door onderzoek te doen, hetzij door het debat op te
zoeken of computers neer te zetten in achterstandswijken.
In het kantoor van Kennisland aan
de Amsterdamse Keizersgracht laat
Van den Steenhoven zijn nieuwste
product zien: de Kenniseconomie
Monitor 2010, getiteld Voorbij
de tegenstellingen in een slimmer
Nederland. Volgens Van den
Steenhoven is het niet het zoveelste
rapport over het feit dat Nederland,
vergeleken bij andere landen, zo
weinig geld uitgeeft aan R&D. Maar een nieuwe visie
op de staat van de Nederlandse kenniseconomie.
Nederland is volgens deze monitor achtste in de
‘moederindex van de kenniseconomie’. Op basis
van vijftien veelgebruikte rankings, zoals de Global
Competiveness Index en de Times Higher Education
Ranking, heeft Kennisland de positie van Nederland
bepaald. Dat Nederland achtste staat, betekent dat er
zeven landen zijn die als kenniseconomie op meer dan
de helft van deze vijftien rankings beter scoren dan
Nederland. Nederland is een goede allrounder, volgens
Van den Steenhoven, maar haalt de top niet.
Nieuwe bedrijvigheid
De zeven die het beter doen, zijn Denemarken,
Zweden, Canada, Singapore, Zwitserland, de
Verenigde Staten en Finland. Wat kan Nederland
van hen leren? Volgens Van den Steenhoven geldt
dat veel landen die qua samenstelling en economie
op Nederland lijken, altijd net even sneller lopen
om hun kenniseconomie te versterken. Dat is goed
zichtbaar tijdens deze economische crisis. “Kijk naar
Finland”, zegt hij. “Nokia kondigde in september 2009
al een initiatief aan om de economie te stimuleren.
Duizenden ongebruikte octrooien van de multinational
kwamen beschikbaar voor Finse ondernemers.
Nokia en de Finse overheid deden daar nog eens
8 miljoen euro durfkapitaal bij. Dat heeft tot veel
nieuwe bedrijvigheid geleid.”
Internationalisering kan
wat migratie niet kan:
de vergrijzing van
krimpregio’s oplossen
De Kennisland-voorzitter is daarom allesbehalve
tevreden over het regeerakkoord van het nieuwe
kabinet. “Als je naar deze crisis kijkt, dan kiezen veel
van de landen die boven ons staan in de moederindex
ervoor om te investeren in onderwijs, kennis
en innovatie. Onze regering investeert anderhalf
miljard in onderwijs, maar bezuinigt hetzelfde
bedrag. Als je naar onderzoek en innovatie kijkt,
gaan we er fors op achteruit, omdat alle middelen
voor onderzoek en innovatie, die
voornamelijk uit het FES-fonds
kwamen, worden geschrapt.”
Van den Steenhoven is wel positief
over de beslissing van het
kabinet om innovatie te concentreren
bij het ministerie van
Economische Zaken (EZ). “Het
Innovatieplatform kwam niet goed
uit de verf, omdat OCW en EZ te
weinig met elkaar samenwerkten.”
Het in juni opgeheven Innovatieplatform was een
project uit de hoge hoed van Kennisland. Van den
Steenhoven deed samen met Frans Nauta, medeoprichter
van Kennisland, onderzoek in Finland. Ze
stuitten op een Fins platform dat het functioneren
van het kennis- en innovatiesysteem kritisch tegen
het licht hield, en voor doorbraken moest zorgen.
Dat had Nederland ook nodig, vonden ze. Het
Innovatieplatform kwam er, en Nauta werd de eerste
secretaris. Het platform liep volgens Nauta uit op een
fiasco, waarover hij een boek schreef.
Digitale trapvelden
Van den Steenhoven had zelf ook gehoopt op meer
concrete resultaten, in plaats van “een boel op zich
best mooie rapporten”. Maar het platform heeft
volgens hem wel bijgedragen aan de bekendheid van
het begrip kenniseconomie. “Dat is uit het politieke
debat niet meer weg te slaan.” Een nieuw innovatieplatform
hoeft er van hem niet te komen. “Zo’n platform
zou geld moeten verdelen, maar er lijkt geen
geld te verdelen.”
Hoe probeert Kennisland om niet in dezelfde val
te lopen als het Innovatieplatform, en wél tastbaar
resultaat te boeken? “Wij proberen juist heel
concreet projecten uit te voeren”, zegt Van den
Steenhoven. Tussen 2000 en 2004 bouwde de
denktank bijvoorbeeld vierhonderd ‘digitale trapvelden’.
transfer | november 2010 | 9