85-5 - Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren

Zoals aan alle veranderingen in het onderwijs
moest ik als docent ook even wennen
aan de nieuwe computerexamens. Ik weet
niet hoe het u vergaan is. Het kan zijn
dat u allang op de hoogte was, of dat het
u overvallen heeft doordat u om de een
of andere reden niet goed opgelet heeft,
of doordat de directie u niet tijdig heeft
geïnformeerd. Maar we zullen er aan
moeten, aan de nieuwe examens wiskunde
vmbo-basis die we op de computer gaan
afnemen. Het resultaat van dit examen blijft
voor de helft meetellen in het eindcijfer.
In de Werkgroep-VMBO en van collega’s
in het land heb ik heel wat verschillende
reacties gehad. De een was positief verrast
en de ander was niet helemaal tevreden. We
zijn nu wel af van heel wat werk, omdat er
geen kilo’s papier door het land gaan.
Een groot voordeel is dat leerlingen het
examen mogen maken op tijden die de
school zelf kan bepalen. Je kunt leerlingen
dus in kleine groepjes en in een vertrouwde
omgeving de toets af laten leggen. Ik weet
uit ervaring dat met name basis-leerlingen
in de examenzaal erg veel stress hebben. Het
is ongewoon en alles is dan heel officieel.
Je kunt in je eigen klas en je eigen lokaal
op een rustige manier examen doen. Dan
komen de vaardigheden die de leerling
geleerd heeft, het best tot uiting.
Het werken met computers heeft echter ook
nadelen. Op veel scholen is ICT helaas de
sluitpost en is een goede werking van alle
computers in het computerlokaal niet altijd
gewaarborgd. Dat geeft niet alleen stress bij
de docent maar ook bij de leerling.
Om bekend te raken met de nieuwe vorm
van examineren zijn er oefenexamens
beschikbaar gesteld. Bij deze oefenexamens
zat een vraag die bij beantwoording tot
gevolg had dat het systeem vastliep. Als je
de vraag oversloeg, dan kon je wel verder.
Een collega vertelde mij dat hij zijn
leerlingen altijd de belangrijkste gegevens
en getallen eerst liet opschrijven, om daarna
pas de som te gaan uitrekenen. Bij het
examen heeft geen van zijn leerlingen dat
gedaan, terwijl dat met de papieren versie
wel goed ging. Dit is dus een vaardigheid
die bij computerexamens opnieuw geoefend
moet worden. Voor leerlingen is het niet
vanzelfsprekend de aangeleerde gewoontes
bij een papieren examen ook toe te passen
bij het computerexamen.
Het nabespreken van de oefenexamens
met leerlingen ging eigenlijk niet omdat
ze niet uitgeprint konden worden. Mijn
collega had zijn leerlingen gevraagd om de
sommen, waar ze moeite mee hadden, op te
schrijven; maar ook dat kwam er niet van.
De leerlingen krijgen wel een cijfer voor
hun proefexamen en dat geeft een indicatie
van hun niveau en van hun vaardigheden
met de computer. Gelukkig is het nakijken
van de examens simpel, want het correctiemodel
is duidelijk. De meerkeuze-vragen
worden door de computer nagekeken en
de open vragen corrigeert de docent zelf. Bij
twijfel kan de docent gemakkelijk kijken
hoe hij dat bij een andere leerling heeft
beoordeeld.
Voor vmbo-leerlingen in het algemeen,
en basis-leerlingen in het bijzonder, is
het moeilijk om geconcentreerd te lezen,
zeker vanaf een beeldscherm. Als ze van
een beeldscherm lezen, dan doen ze dat
bij voorkeur snel en vluchtig, zoals ze dat
gewend zijn met msn’en in de chatbox.
Het blijkt dat ze tijdens het examen te snel
lezen en niet lang willen nadenken om een
antwoord te vinden. Veel leerlingen vinden
het fijn om op papier wat aantekeningen te
maken naast de opgave, wat te onderstrepen
of om een rijtje op te schrijven. Dat kan
niet op een beeldscherm. Je kunt natuurlijk
wel een kladblaadje nemen, maar dat is niet
zoals ze dat gewend zijn als ze de opgaven
op papier krijgen. Docenten moeten hun
leerlingen dus aanleren om een blaadje naast
de computer te gebruiken waarop ze belang-
rijke gegevens of een stukje berekening of
wat dan ook kunnen opschrijven. Het is
echt belangrijk dat hiermee geoefend wordt,
omdat leerlingen er niet uit zichzelf aan
beginnen en er niet bekend mee zijn.
Veel vaardigheden die basis-leerlingen
geleerd hebben, hebben ze zich op papier
eigen gemaakt. Een hoek tekenen gaat lastig
op het beeldscherm en een collega vertelde
mij dat hij nog nooit leerlingen op de
manier van het examen een hoek had laten
opmeten. De vraag in het examen was ‘meet
met behulp van de hoekmeter die hoek op’.
Je moest de hoekmeter met de muis op de
te meten hoek leggen en dan de benen van
de hoekmeter zo leggen dat ze een hoek
vormden die precies even groot was als de
te meten hoek (zie figuur 1). Klaar. Mijn
vraag is daarbij wat de leerlingen moeten
weten en welke vaardigheid er wordt
getoetst. En hoek meten zullen ze nooit
meer op die manier doen.
Een andere vraag die meteen opgeroepen
wordt is of het voor leerlingen moeilijker
geworden is met dit computerexamen.
Maken leerlingen een computerexamen