Collega: - OK Nieuws

Het onderzoek
In totaal werkten ongeveer 250 collega’s
van de chirurgie, anesthesie, recovery en
verloskamers mee bij de dataverzameling.
Tijdens de onderzoeksperiode – die liep van
oktober 2010 tot en met maart 2011 – vonden
276 sectio’s plaats. Patiënten die aan de
inclusiecriteria voldeden – ten minste 18
jaar, beheersing Nederlandse taal, bevallen
van een levend geboren kind, spinale/epidurale
anesthesie – werden gevraagd mee
te doen. In totaal deden 129 patiënten mee.
Zij vulden een vragenlijst in die gebaseerd
was op bestaande valide en betrouwbare
meetinstrumenten. Meteen na afloop van
de sectio beantwoordden ze op de recovery
de eerste vier vragen, waarmee de
per- en postoperatieve angst en controle
gemeten werden. Ze zetten een kruisje op
een lijn met een range van 0 tot en met
10. De rest van de vragenlijst (met vragen
over eventueel ontvangen voorlichting)
ging in de status mee naar de afdeling,
waar de patiënten hem de volgende dag
verder invulde. Na afloop kregen ze een
kleinigheid aangeboden voor hun baby.
Bij de dataverzameling werden ook gegevens
uit diverse medische computerprogramma’s
gebruikt, uiteraard na schriftelijke
toestemming van de respondenten.
Onderzoeksvariabelen
Mijn centrale vraagstelling was: wat zijn
de verschillen in angst, controlebesef en
postoperatieve verblijfsduur tussen vrouwen
die een primaire sectio en vrouwen
die een secundaire sectio ondergaan
(waarbij gecontroleerd wordt voor eerdere
bevallingservaringen)? Deze heb ik opgesplitst
in twaalf deelvragen.
Hiermee werden negen onderzoeksvariabelen
gemeten. Behalve naar angst, controlebesef
en postoperatief ziekenhuisverblijf
heb ik ook gekeken naar de invloed
van eerdere bevallingservaringen (zowel
vaginaal als via een sectio). Verder heb ik
‘angstige zwangeren’ als een subgroep in
14 OK OPERATIONEEL JULI 2012
het onderzoek meegenomen. Deze groep
wordt in de Isala klinieken behandeld met
behulp van het POP-protocol (POP = psychiatrische
obstetrische patiënten). Deze
groep patiënten bestaat uit vrouwen die
erg bang zijn voor de bevalling, die traumatische
gebeurtenissen hebben meegemaakt
of die antidepressiva slikken. Het is
voorstelbaar dat een eerdere traumatische
bevalling of psychische problemen de
gerapporteerde angst en het controlebesef
van een patiënt beïnvloeden.
Ook werd de locus of control gemeten.
Iemand met een interne locus of control
gelooft sterk in het eigen kunnen en is
gewend om zelf beslissingen te nemen.
Mensen met een externe locus of control
laten beslissingen graag aan anderen over
(‘beslist u maar, dokter, u weet wel wat
goed voor me is’).
Tot slot werden vragen gesteld over de
voorlichting die de patiënten voorafgaand
aan de operatie hadden ontvangen. Zo
wilde ik nagaan of de primairesectiogroep
inderdaad meer voorlichting had ontvangen
dan de andere groep, en of eventuele
verschillen tussen beide groepen hiermee
verband hielden.
Resultaten
Na diverse analysemethodes konden de
volgende significante (dus niet op toeval
berustende) conclusies worden getrokken:
• Patiënten die een primaire sectio ondergingen,
rapporteerden niet minder
angst per- en postoperatief dan patiënten
die een secundaire sectio ondergingen.
Een deel van de verklaring zou
kunnen zijn dat vrouwen meteen na de
sectio minder angst aangeven dan zij
tijdens de sectio ervaren hebben. Blijkbaar
is de geruststelling dat het geboren
kind gezond is zo groot dat meteen
alle angst vergeten is, zowel bij een
primaire als bij een secundaire sectio.
Deze bevinding is in overeenstemming
met ander wetenschappelijk onder-
zoek. Ter illustratie: een operatieassistent
hielp een patiënt bij het binnenkomen
op de operatieafdeling. De patiënt,
die kwam voor een secundaire
sectio, was zo angstig dat de operatieassistent
continu tegen haar moest
praten en oogcontact moest houden
om paniek te voorkomen. Het kind
werd snel gehaald en alles was goed.
Alle angst was meteen weg. Toen de
operatieassistent meteen na de ingreep
op de recovery de vragenlijst aan de
patiënt overhandigde, zag ze dat deze
respondent nauwelijks peroperatieve
angst aangaf. De echtgenoot reageerde
verbaasd en zei tegen zijn vrouw: ‘Hoe
kun je nu nauwelijks angst aangeven?
Je was bijna in paniek en zeer angstig.’
Waarop de vrouw antwoordde: ‘Maar X
is toch gezond?’
• Patiënten die een primaire sectio ondergingen
gaven aan peroperatief meer
controlebesef te hebben dan patiënten
die een secundaire sectio ondergingen;
postoperatief was er geen significant
verschil tussen beide groepen.
• Beide groepen patiënten lagen postoperatief
ongeveer even lang in het ziekenhuis.
• Patiënten met een groter controlebesef
vermeldden peroperatief een lager
angstniveau; postoperatief was het
verschil niet meer significant.
• Patiënten met een meer interne locus
of control rapporteerden peroperatief
een groter verschil tussen de gewenste
en ervaren mate van controle dan de
patiënten met een meer externe locus
of control.
• Er was geen effect meetbaar van eerdere
vaginale bevallingen, eerdere sectio’s
en een premorbide psychische situatie
op de relatie tussen primaire of secundaire
sectio en angst, controlebesef en
verblijfsduur in het ziekenhuis.
• Patiënten die een primaire sectio ondergingen
bleken meer voorlichting