Collega: - OK Nieuws

More documents

Recommendations

Info

Arts/neurobioloog Ronald Siecker schreef een boek over manipulatie ‘Wees op je hoede!’ Een manipulator op de afdeling kan veel schade veroorzaken. Gelukkig bent ú niet te manipuleren – dacht u. ‘Iedereen is een potentieel slachtoffer’, weet arts en neurobioloog Ronald Siecker. Hij schreef een boek over manipulatie en de mogelijkheden om je daartegen te verweren. Tekst: Linda van Pelt | Illustratie: Shutterstock Met zijn boek Manipulatie, van marionet tot regisseur wil Ronald Siecker de lezer helpen zich te wapenen tegen manipulatie. De arts en neurobioloog beschrijft hierin allerhande manipulatieve technieken, en tips om deze zo snel mogelijk een halt toe te roepen. De 20 hoofdstukken en 360 pagina’s van Manipulatie, van marionet tot regisseur staan boordevol met voorbeelden van manipulatie. Van lichte vergrijpen waaraan iedereen zich wel eens bezondigt tot ernstige delicten in de sfeer van chantage en indoctrinatie. Maar het boek besteedt vooral ook aandacht aan contramanipulatie, met tips en tricks om beter bestand te zijn tegen manipulatieve technieken. JE LATEN INPAKKEN Toen hoogleraar cognitieve en sociale psychologie Diederik Stapel onderzoeksgegevens bleek te hebben gemanipuleerd (vervalst!), werd dat scherp veroordeeld. Maar lang niet altijd is manipulatie zo ernstig dat het predicaat ‘valsheid in geschrifte’ erop van toepassing is. Politici, verkopers, managers, therapeuten en coaches maken stuk voor stuk gebruik van manipulatie. Vakgebieden als de reclame kunnen zelfs niet zonder. Siecker: ‘De grens tussen manipulatie en alledaags, algemeen geaccepteerd gedrag zit hem vooral in twee punten: hoe ver is iemand bereid te gaan en hoe sterk benadeelt hij de mensen die hij manipuleert?’ Het lastige is dat manipulators hun gedrag goed camoufleren. ‘Vaak kom je er pas laat achter dat iets wat eerst nog acceptabel leek, eigenlijk veel verder gaat’, vertelt Siecker. ‘Mogelijk kun je dit sneller ontdekken als je weet dat iemand de grenzen van de moraal al eerder heeft opgerekt. De kans dat iemand manipulatief gedrag herhaalt is namelijk groot.’ 28 <strong>OK</strong> MANAGEMENT JULI 2012 HAND BOVEN HET HOOFD Manipulatie is een onderwerp dat Siecker van nature interesseert. Met een verleden als arts in de psychiatrie en in de Bijlmerbajes, en als bedrijfsarts in de sociale werkvoorziening, kan hij bovendien putten uit een breed scala aan praktijkervaringen. ‘Maar manipulatie kan zich in elk bedrijf en elke organisatie voordoen’, vertelt Siecker. Hij herinnert zich nog het ‘verborgen’ verbond tussen medewerkers in een bedrijf. Hun relatief kleine afdeling presteerde al jaren beneden niveau. Toen Siecker om advies werd gevraagd, ontdekte hij al snel dat het klagen over de hoge werkdruk niet realistisch was. ‘Door met z’n allen systematisch te simuleren dat harder werken niet tot de mogelijkheden behoorde, konden ze zich als groep tijdenlang aan taken onttrekken die tot de normale functie-uitvoering behoorden. De zes collega’s hielden elkaar voortdurend de hand boven het hoofd, bijvoorbeeld tijdens functioneringsgesprekken’, belicht hij de hier gevoerde strategie. ‘Zo was de werkgever jarenlang bezig om de problemen met de werkdruk op te lossen terwijl het er eigenlijk rustiger was dan op de andere afdelingen. Pas als een werkgever dit doorheeft kan hij dat ingesleten patroon doorbreken.’ Het vereist niet per se een bovengemiddelde intelligentie om goed te kunnen manipuleren. Eerder een zekere mate van ‘slimheid’ om te kunnen inschatten welke manipulatieve tactiek in een bepaalde situatie de meeste kans van slagen heeft. LEVENSGEVAARLIJKE SITUATIES Ook in de gezondheidszorg komt manipulatie voor. ‘Er zijn patiënten die hun behandelaars onder druk zetten met valse beschuldigingen van aanranding of erger. Als iemands dossier een patroon van valse beschuldigingen laat zien, is het belangrijk je hiertegen
in te dekken door altijd in gezelschap van een collega met deze patiënt te praten.’ Zeker in de medische sector kan manipulatie tot levensgevaarlijke situaties leiden. Siecker vertelt over een ervaring in een ziekenhuis waar hij zijdelings betrokken was bij onvrede op de werkvloer. ‘Toen een van de artsen een totaal verkeerde inschatting had gemaakt over de behandelwijze van een patiënt, spraken de verpleegkundigen af dit te laten gebeuren. Welbewust namen zij gezamenlijk het besluit hem niet te corrigeren, omdat ze hem op deze manier “een lesje wilden leren” voor zijn jarenlange oncollegiale en autoritaire gedrag.’ Hoewel Siecker deze gedachtegang enigszins kon begrijpen, heeft hij alles in het werk gesteld om deze beslissing te doorkruisen. ‘Doorgaan op deze weg had de dood van een patiënt kunnen betekenen, en dat is uiteraard een prijs die nooit betaald mag worden. Over mijn lijk!’, stelt hij ferm. ‘Manipulatie is nooit goed te praten, maar zeker niet in een werkomgeving waar mensenlevens in het geding zijn. Dat mag absoluut niet gebeuren. Je moet elkaar blind kunnen vertrouwen.’ VALKUILEN Een kracht van bijna alle manipulators is mensenkennis. ‘Logisch’, redeneert Siecker. ‘Want dit is de basisvoorwaarde om iemand te kunnen bespelen. Er zijn talloze manieren om keuzes en beslissingen van mensen subtiel te beïnvloeden. Een simpele tactiek is vleien en iemand in een goede stemming brengen. Als je een stap verder gaat, kun je iemand ook geschenken geven en zo proberen te paaien. Voer je dit op naar een hogere graad, dan ben je iemand aan het omkopen. En zo loopt alles op in gradaties, tot en met indoctrinatie en chantage aan toe.’ Een manipulator stemt zijn strategie af op iemands karakter, is Sieckers ervaring. Ook denkt de auteur dat iedereen een potentieel manipulatieslachtoffer is. ‘Bij de een werkt een andere methode dan bij de ander, maar we hebben allemaal onze zwakke plekken. Van zo’n zwakke plek maakt de manipulator misbruik.’ Wie zich bewust is van de eigen valkuilen, kan zichzelf beter beschermen, weet Siecker. Mogelijke valkuilen behandelt hij in het tweede gedeelte van het boek, met gerichte tips en aanwijzingen voor contramanipulatie. ‘Wees op je hoede’, adviseert hij. Specifiekere verdedigingsmechanismen beginnen bij het (h)erkennen van je eigen zwakheden. Deze lopen uiteen van gebrek aan zelfvertrouwen of weinig eigenwaarde tot een groot verantwoordelijkheidsgevoel of een sterke beschermingsdrang. Denken dat jijzelf nooit zult worden gemanipuleerd is het grootste risico. ‘Juist als je denkt: ik sta stevig in mijn schoenen, dat gaat mij niet gebeuren, bevind je je in de gevarenzone. Je valt namelijk altijd in de valkuil die je niet ziet.’ Een van de punten die bij de contramanipulatie ter sprake komen, is de schijnbare ongevoeligheid van manipulators. Ze houden tenslotte geen rekening met andermans gevoelens en wensen. Siecker: ‘Het hoeft ze ook helemaal niet te interesseren dat we hun gedrag niet prettig vinden. Maar ze zijn wel degelijk ergens gevoelig voor, namelijk voor het doel dat ze willen bereiken. Degene die gemanipuleerd wordt heeft dat doel in handen. Logisch, want anders hoefde de manipulator al die moeite niet te doen. Die situatie biedt kans voor tegenzetten.’ CV’S CHECKEN Iets waarover Siecker zich verbaast, is dat rond sollicitatieprocedures niet strikt wordt gecheckt wat iemands achtergrond is. ‘Cv’s worden vaak “opgeklopt” en evengoed wordt de inhoud simpelweg voor kennisgeving aangenomen. Waarom wordt niet vaker de moeite genomen om te controleren of het ook werkelijk klopt?’, uit hij zijn verbijstering. ‘Sterker nog: als later blijkt dat de sollicitant wat in zijn voordeel heeft overdreven, wordt dat nog wel gewaardeerd, ook omdat dit gedrag wordt beschouwd als bewijs van gedrevenheid. Maar daarbij wordt over het hoofd gezien dat list en bedrog kunnen uitmonden in een storend patroon, met negatieve effecten op de werksfeer. Eén manipulator op de afdeling kan veel schade veroorzaken en het kost de baas gigantisch veel tijd om de schade te beperken. Terwijl met wat meer achtergrondinformatie veel ellende had kunnen worden voorkomen.’ SUBTIELE SCHAAKMAT Ook is het verstandig zo veel mogelijk te registreren in het personeelsdossier. ‘Dan hoeft bij overplaatsing van de medewerker of het aantreden van een nieuwe leidinggevende niet opnieuw het wiel uitgevonden te worden’, meldt Siecker praktisch. ‘Met zo’n persoonlijke “gebruiksaanwijzing” achter de hand is de kans dat werkleiders zich tegen elkaar laten uitspelen al flink gereduceerd. Elkaar informeren vormt de basis van een goede contratechniek.’ Tot slot nog een belangrijk advies: ‘Blijf alert, maar laat nooit merken dat je de trucs van de manipulator doorhebt. Daarmee maak je hem alleen maar slimmer en geslepener. Manipulatie is te vergelijken met een schaakspel. Daadwerkelijke winst bereik je alleen als je erin slaagt de manipulator op subtiele wijze schaakmat te zetten.’ ■ <strong>OK</strong> MANAGEMENT JULI 2012 29
Page 1 and 2: 7 E JAARGANG, NR. 4, juli 2012 Sect
Page 3 and 4: Deze publicatie en alle teksten, il
Page 5 and 6: Voorlichting helpt patiënt bij sec
Page 7 and 8: Patiënt bij chirurg in opleiding i
Page 9 and 10: Ziekenhuizen eind 2012 in bezit van
Page 11 and 12: Hoe ben je ooit op het idee gekomen
Page 13 and 14: Bevallen is spannend: de aanstaande
Page 15 and 16: Patiëntenvoorlichting bij sectio
Page 17 and 18: Escherichia coli is een gram-negati
Page 19 and 20: sico’s van verspreiding van resis
Page 21 and 22: Rob van den Dool (Maasstad Ziekenhu
Page 23 and 24: Grenzeloos OK Management Tja, Europ
Page 25 and 26: Rob van den Dool (Maasstad Ziekenhu
Page 27: ehoorlijk confronterend. In mijn la
Page 31 and 32: Foto: Shutterstock KOUDE OORLOG En
Page 33 and 34: Veiligheid garanderen in een multif
Page 35 and 36: lijven de verantwoordelijkheden in
Page 37 and 38: Operatieassistenten Mary Melchior e
Page 39 and 40: COLOFON OK Operationeel is hét vak

Collega: - OK Nieuws

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?