Rapport - Algemene Rekenkamer

8 Tweede kamer, vergaderjaar 2001–2002,
27 925, nr. 10.
9 Tweede kamer, vergaderjaar 2001–2002,
27 925, nr. 34.
Doorzoeken schepen
Personen kunnen zich in schepen, vooral grote vrachtschepen, gemakkelijk
verbergen om zich aan controle te onttrekken. De Vreemdelingenwet
bepaalt dat ambtenaren belast met grensbewaking bevoegd zijn om
schepen (net als vliegtuigen en voertuigen) te doorzoeken als zij een
redelijk vermoeden hebben dat iemand zich er schuilhoudt. In de praktijk
bestaat veel onduidelijkheid over deze bevoegdheid. Zo stellen veel
grensbewakingsambtenaren dat sprake moet zijn van een verdenking en
dat er toestemming nodig is van de Officier van Justitie voordat zij de
scheepruimten kunnen doorzoeken. Ook stellen zij dat privé-ruimten van
schepen niet mogen worden doorzocht. De uitvoeringsorganisaties
ervaren het ontbreken van een algemene bevoegdheid tot doorzoeking als
een belemmering voor het realiseren van de doelen van de grensbewaking.
Het Ministerie van Justitie stelt dat uit het Vreemdelingenbesluit
volgt dat de controlerende instanties aan een kapitein van een
schip alle aanwijzingen kunnen geven die noodzakelijk zijn voor het
uitvoeren van een goede grenscontrole aan boord van diens schip. Dit kan
dus ook de aanwijzing zijn om toegang te verlenen tot alle ruimten aan
boord van dat schip.
2.2.3 Gebruik voor terrorismebestrijding
Beleid van de minister van Justitie
De minister van Justitie heeft geen analyse gemaakt van de, met het oog
op terrorismebestrijding, sterke en zwakke punten van het grenscontrolesysteem.
Wel stelde de regering na de aanslagen in de Verenigde Staten
in oktober 2001 het Actieplan Terrorismebestrijding en Veiligheid op. Dit
Actieplan omvatte maatregelen («actiepunten») op tal van terreinen om
het internationaal terrorisme te bestrijden. Eén van de actiepunten was
het versterken van de grenscontroles om ongewenste binnenkomst in
Nederland tegen te gaan. Uit de uitleg van dit actiepunt 8 moet begrepen
worden dat het zich alleen richtte op de personencontrole en niet op de
goederencontrole.
Later dat jaar 9 werkte de regering uit met welke concrete activiteiten de
personencontroles verbeterd zouden moeten worden. Het betrof:
1 het intensiever raadplegen van opsporingsregisters;
2 het vergroten van de deskundigheid op het gebied van reisdocumenten,
bijvoorbeeld om valse paspoorten te herkennen;
3 het versterken van de informatiepositie;
4 verschillende maatregelen in de haven van Rotterdam, waaronder het
opvoeren van het aantal patrouilles en (personen)controles;
5 verschillende maatregelen op de luchthaven Schiphol, waaronder het
komen tot zogenaamde «Schengenconforme controles» (dat wil
zeggen het nakomen van de verplichting om al het extra-Schengen
personenverkeer fysiek te controleren) en het intensiveren van het
toezicht in de niet-Schengen transitzone.
De Algemene Rekenkamer constateert dat de meeste van deze maatregelen
niet nader zijn onderbouwd, geconcretiseerd of genormeerd.
Daarom blijft veelal onduidelijk waarom deze aspecten verbeterd moeten
worden, wat de beoogde streefcijfers of resultaten zijn en wanneer ze
moeten zijn bereikt. Beleidsdocumenten die daarna zijn verschenen op het
terrein van terrorismebestrijding bevatten geen nadere uitwerkingen van
de uitgangspunten die de regering in 2001 heeft geformuleerd. De KMar
en de Zeehavenpolitie vinden dat het Actieplan weinig gevolgen heeft
Tweede Kamer, vergaderjaar 2005–2006, 30 315, nrs. 1–2 22