humus - Humanistisch Verbond

Humanisme
en kunst
Naar aanleiding van de oproep in het juni-
nummer van Humus aan de beeldende
kunstenaars onder u, om foto’s van eigen
beeldend werk in te zenden - een oproep die
overigens nog steeds geldt - stroomden de
afbeeldingen bij ons binnen. We zouden het
nog moeilijk krijgen bij het maken van een
keus, zoveel was duidelijk. Uit de vele
inzendingen hebben we uiteindelijk gekozen
voor het werk van Riek Milikowski-de Raat.
De eerste ‘tentoonstelling’ voor de website
van het Humanistisch Verbond is binnenkort
een feit.
Kunst maakt zichtbaar
Kunst is een middel bij uitstek om
doelen en waarden te bevorderen
waar het humanisme voor staat:
menselijkheid, zelfontplooiing,
ontwikkeling, vrijheid, verantwoordelijkheid,
gelijkwaardigheid,
kritisch denken. ‘Kunst maakt
zichtbaar’, zei Paul Klee. Deze
vaak geciteerde woorden geven
een belangrijke functie van kunst
aan. Het is de motor om de
waarden van het humanisme in
de praktijk te brengen. Kunst stelt
vragen, daar waar maatschappelijke
verworvenheden dreigen te
verzanden. Kunst houdt de
maatschappij op een effectieve
manier spiegels voor. Met name
in de jaren zeventig van de vorige
eeuw lieten avant­gardistische,
kritische kunststromingen van
zich horen. Zij hadden de pre­
Riek Milikowski­de Raat werd in 1918 geboren in de Amsterdamse
Jordaan. Zij komt uit een christelijk arbeidersgezin, maakte al
vroeg kennis met de Arbeidersbeweging en sloot zich op jonge
leeftijd daarbij aan. Van kinds af aan wilde zij leren tekenen,
bekwaamde zich – tegen de verdrukking in – door avondlessen
te volgen op de Nieuwe Kunstschool die door Paul Citroen in 1933
werd opgericht. Na een intens verzetsleven tijdens de zware oorlogsjaren
werd zij toegelaten tot de Rijksacademie voor Schone
Kunsten. Met mededogen en onvoorwaardelijke aandacht voor
haar onderwerp en voor het ambacht dat zij al vele jaren met
meesterschap beoefent, tekent en schildert zij portretten waarop
het leven, maar ook armoede, oorlog of sociaal onrecht, indringend
zichtbaar worden. Haar stillevens zijn van symboliek doortrokken
en zij ontwikkelde er een persoonlijke beeldtaal voor:
rood verwijst naar de sociale, maatschappelijke strijd, geel en
blauw naar het zonlicht en de nacht, paars is de kleur voor de
hoop. Geen penseelstreek blijkt zonder betekenis wanneer zij
vertelt dat de uien in een prachtig, recent gemaakt stilleven
verhalen van het verdriet van anderen en haarzelf.
Het werk van deze – nog altijd maatschappelijk bewogen –
kunstenares is van bijzondere kwaliteit; Alles is gemaakt in de
verwachting dat het – ondanks twee wereldoorlogen en de hardnekkige
armoedeproblematiek – ooit goed zal komen met de mens.
Haar zoon Efraïm Milikowski stelde een monografie samen onder
de titel De kleur van de realiteit. Een overzicht van 60 jaar werk
van Riek Milikowski-de Raat, een uitgave van de Stichting
Atelier ’92 (2002).
Wij zijn er gelukkig mee dat deze kunstenares ons gevonden heeft,
opdat wij op de website van het Humanistisch verbond – tot de
verschijningsdatum van de volgende Humus in december – een
aantal van haar werken kunnen tonen.
Annette Brattinga - Aeneae Venema
tentie de maatschappij te willen
veranderen. Hun werk viel in
vruchtbare aarde. Het was immers
de tijd van bevrijding op allerlei
gebied, van gelijke rechten voor
vrouwen tot seksuele en religieuze
bevrijding. Kunstuitingen in
vele gedaanten hebben daartoe
in belangrijke mate bijgedragen.
De website van het Humanistisch
Verbond staat open voor professionele
kunstenaars die lid zijn
van het Humanistisch Verbond.
Wilt u uw werk presenteren op
Riek Milikowski-de Raat
Vrouw met hoofddoek, juni 1945 (Siberisch krijt)
onze website? Stuur maximaal
vijf afbeeldingen in jpeg­formaat
op naar annetteb@dds.nl, vergezeld
van een korte toelichting
waarin u uitlegt waarom uw werk
in wezen humanistisch is.
Vier keer per jaar zal de redactie
van Humus een keuze maken uit
de digitale exposanten.
Voor meer informatie over humanistische
kunstcriteria mailt u
naar: annetteb@dds.nl.
Christine van Stralen
HUMUS no. 3 | 2008 11