Xavier Ghellynck, Universiteit Gent

Hoe economie, ecologie en ethisch verantwoord
werken hand in hand gaan
4 de Vlaamse afval– en materialencongres
Brugge, 6 april 2011
Xavier Gellynck & Ray Jacobsen
Universiteit Gent
pag. 1

Overzicht
1. Inleiding
2. Doel
3. Inzameling restfractie gemeenten
4. Bedrijven en voedselketens
5. Besluit
pag. 2

1. Inleiding
Economie:
kosten en baten
Duurzaamheid/sustainability
Ecologie:
roofbouw natuurlijke
hulpbronnen
vermijden
Ethiek:
sociale aspecten
pag. 3

Algemeen kader
- ECONOMIE: winstmaximalisatie, kosten en baten,
optimale dienstverlening
- ECOLOGIE:
A) Natuurlijke hulpbronnen vrijwaren, geen roofbouw
B) Hot topic:
1) tegen 2050: verdubbeling aantal mensen in steden
2) tegen 2050: verdubbeling consumptie vlees en zuivel
3) carbon footprint van voedselproductie
pag. 4

Algemeen kader
ETHIEK: sociale aspecten
1) Verschillen noord-zuid
(honger)
2) Fair trade: juiste vergoeding
actoren
3) Welvaartsziekten:
obesitas/diabetes
4) Voedselverliezen: ± 50 % van
het geproduceerde voedsel
=> 3 aspecten combineren
Ecologie
DUURZAAM
Ethiek Economie
pag. 5

2.Doel
- Inzameling restfractie:
1) kosten voor inzameling van de restfractie op niveau van de
gemeenten ?
2) mogelijke oorzaken van de verschillen in kosten ?
3) werkpunten voor de toekomst
- Verliezen langsheen de keten:
1) complexiteit van de keten
2) oorzaken voedselverliezen
3) alternatieven om verliezen te beperken
pag. 6

3. Inzameling restfractie
3.1 Betrokken actoren
-Verantwoordelijkheid inzameling ligt bij de
gemeenten
- Gemeenten:
1) ZELF: - eigen diensten
- privé
2) INTERCOMMUNALE (schaalvoordelen)
- eigen diensten
- privé
pag. 7

3.2 Kost inzameling restfractie
- onderzoek: verschillen in kosten tussen gemeenten
betreffende inzameling (verschil tot € 2,3/inwoner/jr.)
- oorzaken:
1) gemeentelijke autonomie: veelheid van systemen komt
transparantie niet ten goede
2) grote verschillen in graad van dienstverlening (publiek vs. privé)
3) efficiëntie verschilt sterk tussen gemeenten => management tools
pag. 8

3.3 Doelstellingen publiek vs private
inzamelaars
- privé: economische belangen
Verborgen kosten (administratie, veegvuil, …) bij de gemeenten
- publiek: andere doelstelling dan puur economisch
Totaalpakket van dienstverlening
densiteit
Gemeentespecifieke
karakteristieken
populatie
Restfractie/
capita
Verklaren verschil
in kosten niet
volledig
pag. 9

3.4 Uitdagingen
-Gemeenten hebben onvoldoende zicht op
de details van kosten voor de inzameling
- Veelheid van systemen komt de
transparantie niet ten goede
- Belastingbetaler moet op een transparante
manier geïnformeerd worden
Beleid op regionaal niveau kan gemeenten
stimuleren om transparant te werken
pag. 10

4.Voedselverliezen in ketenverband
Er zijn 2 types verliezen:
1) duidelijke: waarneembare verliezen
=> 30-50 % van agrarische productie gaat
verloren langsheen de keten
2) verborgen: management verliezen
(energieverliezen, verlies aan arbeid,
overproductie, grondstoffen,…)
pag. 11

4.1 Duidelijke verliezen per productgroep in
België (consument)
Bron: OIVO
productgroep Aandeel in voedselverlies (%)
Zuivel 29
Groenten en fruit 23
Brood 17
Vlees en vleeswaren 6
Koek en gebak 3
Oliën en vetten 3
Eieren 1
Rijst / vis 1
Overig 16
pag. 12

4.2 Management verliezen
pag. 13

4.3 Oorzaken voedselverliezen
3 grote lijnen voor oorzaken voedselverliezen:
1) Gebrekkige afstemming tussen
schakels in de keten:
- slechte verkoopprognoses
- weersomstandigheden
- kwaliteit grondstoffen
- defecte verpakking
- consumentengedrag
2) Uitstalling bij retail (verpakt/ onverpakt)
- aanraken van voeding
- slechte bewaaromstandigheden
3) Consumenten voorkeur
pag. 14

4.4 Ketenmanagement
Het management van veelvuldige
relaties:
Flows van:- producten en
diensten
- financiën
- informatie
- kennis
=> Hogere toegevoegde waarde
door kwaliteit ketenrelaties te
verbeteren
pag. 15

5. Conclusies/ uitdagingen
- Rol overheid bij inzameling restfractie: gemeenten
stimuleren om transparanter te werken
- Complexiteit van de keten
=> Ketenmanagement: voedselverliezen beperken
=> Streven naar hogere voedselkwaliteit en –veiligheid en
verminderde milieulast
=> (economische) INCENTIVES ontwikkelen om externaliteiten te
internaliseren
pag. 16

Dank voor uw aandacht !!
pag. 17