Download hier de PDF-versie van het tijdschrift Tax Audit ... - IBR

A U G U S T U S 2 0 0 7
T A X A U D I T & A C C O U N T A N C Y
De zaak Scandic 6
In de zaak Scandic boog het Hof van Justitie
zich over de vraag hoe de maatstaf van heffing
wordt bepaald voor een handeling die
wordt verricht tegen een prijs die lager is dan
de kostprijs.
Het Zweedse bedrijf Scandic overweegt om
aan zijn personeel lunches te verstrekken
tegen een prijs die lager is dan de kostprijs, in
een door de onderneming ingerichte kantine.
Om de fiscale gevolgen van het verstrekken
van maaltijden aan zijn personeel te kunnen
inschatten, vroeg Scandic aan Skatterättsnämnden
7 of het verstrekken van maaltijden
aan zijn personeelsleden tegen een prijs die
lager is dan de kosten, betekent dat belasting
moet worden geheven op grond van de
bepalingen van de Zweedse wet inzake onttrekkingen,
dan wel of de door de werknemer
betaalde prijs deze maatstaf van heffing is.
Het Hof moet zich met andere woorden
uitspreken over de volgende vragen: moet
de BTW enkel worden geïnd op de door de
leverancier ontvangen tegenprestatie als de
prijs lager is dan de kostprijs ? Of mogen de
Lidstaten de maatstaf van heffing verhogen
en zich hiervoor baseren op de artikelen van
de zesde richtlijn 8 die bepaalde om niet verrichte
handelingen gelijkstellen met onder
bezwarende titel verrichte handelingen ?
In zijn arrest gaat het Hof van Justitie uit
van het volgende principe: “het feit dat een
economische handeling wordt uitgevoerd
tegen een hogere of een lagere prijs dan de
kostprijs, is niet relevant indien een handeling
moet worden gekwalificeerd als een handeling
onder bezwarende titel.”
Bijgevolg komen de artikelen van de zesde
richtlijn – die bepaalde handelingen waarvoor
door de belastingplichtige geen werkelijke
tegenprestatie wordt ontvangen, gelijkstellen
met onder bezwarende titel verrichte handelingen
– niet voor toepassing in aanmerking
wanneer de leverancier een werkelijke tegenprestatie
ontvangt. Deze werkelijke tegenprestatie
vormt de maatstaf van BTW-heffing.
Het is interessant dat het Hof in zijn redenering
aanstipte dat het feit dat een tegenprestatie
onder de kostprijs symbolisch is, niets
verandert aan de argumentatie.
In dat opzicht brengt het Hof in herinnering
dat de Lidstaten een verzoek zouden kunnen
indienen op basis van artikel 27 van de zesde
richtlijn, met de bedoeling een afwijkende
maatregel in te voeren teneinde bepaalde
vormen van belastingfraude of -ontwijking te
voorkomen.
Net als andere Lidstaten talmde België niet
om de ‘raad’ van het Hof van Justitie op te
volgen en diende het op 18 mei 2005 een
verzoek tot afwijking in 9 .
Dit verzoek werd niet afzonderlijk behandeld:
was het een toeval van de kalender of een
gevolg van de vele verzoeken tot afwijking die
door de Lidstaten waren ingediend? Feit is
dat de Europese wetgever een richtlijn 10 goedkeurde
die bepalingen bevat om de Lidstaten
desgewenst te laten ingrijpen. Zo kunnen zij,
in bepaalde welomschreven omstandigheden,
de maatstaf van heffing voor handelingen
tussen verbonden partijen wijzigen.
Anders gezegd, de Lidstaten kunnen vermijden
dat de normale prijzen worden verhoogd
of verlaagd enkel en alleen omwille van de
BTW. Zij hebben namelijk de mogelijkheid
om de “normale waarde” 11 van de transactie
te hanteren als maatstaf van BTW-heffing,
wat ook de tussen de partijen overeengekomen
prijs moge zijn.
De redenen om de prijzen tussen partijen te
manipuleren kunnen als volgt worden samengevat:
• ofwel wil men de positie van de koper verbeteren,
wanneer die geen recht heeft op
een totale aftrek van de BTW die al eerder
betaald werd;
• ofwel wil men de positie van de verkoper
verbeteren, wanneer die geen recht heeft
op een totale aftrek van de BTW die hij
reeds betaalde.
De Belgische wetgever 12 heeft zeer snel gereageerd
op de geboden kans, maar heeft die
slechts zeer gedeeltelijk benut 13 .
Bij het lezen van het nieuwe artikel 33, § 2
van het WBTW blijkt immers dat slechts
zelden wordt teruggegrepen naar de normale
waarde om een maatstaf van heffing op te
leggen die verschilt van de tussen de partijen
afgesproken prijs. Dit gebeurt enkel in geval
van een combinatie van de onderstaande
elementen:
• “de tegenprestatie is lager dan de normale
waarde”;
• “de afnemer van de levering van goederen
of de dienst heeft geen volledig recht op
aftrek van de verschuldigde belasting”;
• “de afnemer is verbonden met de leverancier
van de goederen of de dienstverrichter:
- ingevolge een arbeidsovereenkomst, met
inbegrip van hun familieleden tot in de
vierde graad;
- als vennoot, lid of bestuurder van de
vennootschap of rechtspersoon, met
inbegrip van hun familieleden tot in de
vierde graad.”
1
Zie in dit verband onze bijdrage in nr. 4/2006 van
Tax Audit & Accountancy.
2
Arrest HvJ EG van 2 juni 2005, C-378/02, zaak Wa-
terschap Zeeuws Vlaanderen.
3
Arrest HvJ EG van 11 juli 1991, C-97/90, zaak Len-
nartz.
4
Arrest HvJ EG van 30 maart 2006, C-184/04, zaak
Kaupunki.
5
Zie onder meer beslissing ET 110.412 van 20 de-
cember 2005.
6
Arrest HvJ EG van 20 januari 2005, C-412/03, zaak
Scandic.
7
Speciale commissie belast met het geven van voor-
afgaandelijk advies op fiscaal vlak.
8
Artikel 5, § 6 en 6, § 2 van de zesde richtlijn, de
huidige artikels 16, 1e en 2e lid en 26 § 1 van richt-
lijn 2006/112.
9
Bericht betreffende de maatstaf van heffing voor
handelingen verricht tussen partijen verenigd door
een bijzondere band – 29.07.2005 – Informaties en
mededelingen (A.O.I.F.-BTW).
10
Richtlijn 2006/69/EG van de Raad van 24 juli 2006
tot wijziging van de zesde richtlijn wat betreft
bepaalde maatregelen ter vereenvoudiging van
de BTW-heffing en ter bestrijding van de belas-
tingfraude en -ontwijking en tot intrekking van
bepaalde derogatiebeschikkingen.
11
De normale waarde wordt gedefinieerd in artikel
32 van het WBTW en komt eenvoudig uitgelegd
neer op de marktprijs in een situatie van volledige
concurrentie.
12
De definitie en de gevallen waarin de normale
waarde wordt toegepast als maatstaf van heffing,
werden toegevoegd aan het WBTW door de pro-
grammawet van 27 december 2006 in de artikels
32 en 33 van het WBTW.
13
In een eerste reactie rechtvaardigt de administratie
deze minimalistische stellingname door zich te
beroepen op het volgende feit: “de administratie
heeft geen weet van manipulaties bij het vaststel-
len van de waarde van de handelingen” wanneer
de leverancier of dienstverrichter geen recht op
volledige aftrek heeft. Zie circulaire 3/2007 – AFZ
3/2007 van 15 februari 2007.