William Schrikker Groep Tactus_ Jonge delinquenten_LVB_problematisch middelengebruik (2)

Hoofdstuk 3
De problemen met jonge delinquenten met een LVB en
problematisch middelengebruik in Nederland
In dit hoofdstuk worden de problematiek van jonge delinquenten met LVB en problematisch middelengebruik
vanuit de dagelijkse praktijk geschetst evenals de knelpunten in de aanpak van deze
groep. Hierbij wordt gebruik gemaakt van wetenschappelijke literatuur, een aantal rapporten en informatie
uit de expertmeeting.
3.1 Literatuur: problematiek van de doelgroep in Nederland
Uit literatuur komt naar voren dat delinquente jongeren met een LVB en problematisch middelengebruik
naast de triple- problematiek vaak met andere problemen kampen. Hieronder worden deze problemen
besproken.
Bijkomende aandoeningen en problemen
Naast de drie elementen van Triple problematiek (verstandelijke beperking, delinquentie, middelengebruik)
en de in hoofdstuk 1 genoemde risicofactoren wordt deze groep gekenmerkt door een hoog
percentage bijkomende problematiek. Bijna 30 tot 40 % van de jongeren met een LVB (niet-specifiek
delinquent of middelengebruiker) heeft ook een psychiatrische stoornis, en de groep heeft een grote
kans om op latere leeftijd psychiatrische stoornissen te ontwikkelen (Van Nieuwenhuijzen, 2012). In
een Vlaamse studie naar gedetineerden met middelengebruik en uiteenlopende cognitieve niveaus
had de groep met een laag IQ meer bijkomende problematiek, zoals familieproblemen en psychologische
problemen (Van de Velde, 2005). In de studie van Teeuwen (2012) werd de groep delinquenten
met een LVB (niet specifiek middelengebruiker) gekenmerkt door – ten opzichte van een controlegroep
van niet-delinquente LVB jongeren- een laag zelfbeeld, weinig zelfvertrouwen, impulsief gedrag,
beperkte sociaal emotionele ontwikkeling, voornamelijk externaliserende copingstijlen, hoge
mate van beïnvloedbaarheid, veelal vrienden met een negatieve invloed, en een hoge frequentie van
ingrijpende levensgebeurtenissen. Ruim 95% van de jongeren had een of meer ingrijpende levensgebeurtenissen
meegemaakt zoals echtscheiding, overlijden een of beide ouders, huiselijk geweld,
middelenmisbruik en/of psychiatrische problematiek bij ouders, fysiek en/of seksueel geweld. Voor
35% van de jongeren waren dit zelfs vijf of meer life events. Ook de psychiatrische comorbiditeit in
deze groep was hoog: naast 48% gediagnosticeerde psychiatrische comorbiditeit was er ook sprake
van jongeren met gedragsproblemen bij wie (nog) geen formele diagnose was gesteld. Desalniettemin
bleek dat bijna de helft van de onderzoekspopulatie in de periode voor het delict nog geen vorm
van hulpverlening had gehad, terwijl dit voor de niet-delinquente controlegroep (met veel minder ernstige
en frequente problemen) slechts 30% was.
Gebrek aan adequate zorg
Voor de jongeren met triple-problematiek is sinds enige jaren een justitiële jeugdinterventie voorhanden,
namelijk Stay-a-way Plus. Voor delinquente jongeren (en volwassenen) met LVB zijn sinds een
paar jaar enkele specialistische interventies beschikbaar binnen het strafrechtelijk systeem of in ontwikkeling
(Deze worden nader beschreven in hst 4). Een groot deel van de LVB jongeren in het strafrechtsysteem
profiteert echter nog onvoldoende van specialistische zorg. Daarvoor zijn een aantal
21
Jonge delinquenten van 16-23 jaar met een lichte verstandelijke beperking en problematisch middelengebruik
J. van der Nagel en R. Kea