VM85 Kwaliteitsborgingsaspecten bij de vervaardiging van ... - Induteq

23
standaard lasmethode speciale aandacht te worden geschonken
aan de eigenlijke beschrijving van de essentiële
lasvariabelen, teneinde de goedgekeurde WPS onafhankelijk
te maken van een bepaald lasmachinemerk of van
elke bepaalde voorwaarde gedurende het lassen van de
proefstukken. Indien de definitieve WPS is goedgekeurd
door de beoordelaar of keuringsinstantie, dan wordt dit
een standaard lasmethode die daarmee beschikbaar is voor
iedere fabrikant. De door het NIL op de markt gebrachte
database WPSelect® is opgebouwd rond beproefde
lasprocedures en derhalve een voorbeeld van de toepassing
van deze wijze van kwalificeren.
Ad 5. Goedkeuring door middel van een lasproef direct
voor het begin van de productie (NEN-EN-ISO 15613)
Goedkeuring door middel van een proef die direct voor
het begin van de productie is gelast, kan worden verkregen,
indien de vorm en de afmetingen van de vereiste
proefstukken geen juiste afspiegeling is van de naad die
gelast moet worden, bijvoorbeeld een lasverbinding van
plaat aan een dunne pijp.
In dergelijke gevallen dienen één of meer speciale proefstukken
te worden gemaakt om de productie-las na te
bootsen op alle essentiële kenmerken, bijvoorbeeld afmetingen,
lasspanningen en onregelmatige warmteafvoer.
De proef dient te worden uitgevoerd voorafgaand aan de
productie en onder de voorwaarden die tijdens de productie
van toepassing zijn.
Keuring en beproeving van het proefstuk dient (voor zover
mogelijk) te worden uitgevoerd volgens de eisen van
de relevante norm. Deze beproeving mag zo nodig worden
aangevuld of worden vervangen door specifieke beproevingen
overeenkomstig de aard van de las in kwestie
en dient te worden goedgekeurd door de beoordelaar of
keuringsinstantie.
Een aanvaardbare lasproef direct voor het begin van de
productie houdt goedkeuring in van iedere WPS die gelijksoortig
is aan die welke werd gebruikt bij de beproeving.
Welke methode nu moet worden gevolgd voor bijvoorbeeld
een drukvat (onder hoge druk), wordt aangegeven
in de daarop betrekking hebbende module, de Europese
richtlijn PED, geldend voor drukvaten en eventueel daarvan
afgeleide normen. De NEN-EN-ISO 15613-regels zijn
dus zeer algemeen en het toepassingsgebied, c.q. de
constructievorm of uitsluitend het contract bepaalt dus
welke vorm van goedkeuring van een lasprocedure
kan/mag worden toegepast.
2.3.4 De pWPS voor kwalificatie van de lasser
Indien de lasser bij het lassen van de kwalificatieproef niet
in staat blijkt te zijn goede resultaten te behalen volgens
de in de (p)WPS vermelde gegevens kan dit in principe
twee oorzaken hebben:
de lasser heeft onvoldoende vaardigheid;
de (p)WPS is niet correct.
Bij een niet eerder aan de praktijk getoetste pWPS (bijv.
voorproeven) kan het mogelijk zijn, dat de opgegeven gegevens
moeten worden gecorrigeerd. Dit laatste kan alleen
plaatsvinden door of in overleg met de verantwoordelijke
personen. Na bijstelling van de pWPS kan de procedure
(en de lasser) volgens de verbeterde versie alsnog worden
gekwalificeerd.
2.4 NEN-EN-ISO 15614 Deel 1 en 2
Deze delen beschrijven de beproevingsmethodiek van een
lasprocedure voor het booglassen van de diverse staalsoorten
en nikkel en nikkellegeringen (deel 1) en aluminium en
zijn legeringen (deel 2). Hierin is vastgelegd hoe een lasmethodebeschrijving
wordt goedgekeurd door middel van lasmethodebeproevingen.
De voorwaarden voor de uitvoering
van de lasmethodebeproevingen worden beschreven en de
geldigheidsgebieden van een goedgekeurde lasmethode
worden in dit deel weergegeven.
Bijzondere omstandigheden kunnen meer uitgebreide beproevingen
verlangen, dan in de norm is vastgelegd. Om te
voorkomen dat lasmethodebeproevingen op een later tijdstip
onnodig moeten worden herhaald, dient tijdig te worden
vastgesteld of uitgebreidere beproevingen vereist zijn,
zoals bijvoorbeeld:
dwarstrekproef in de las;
buigproeven op het lasmetaal;
Charpy-V kerfslag proeven;
vloeigrens of 0,2% rekgrens bepaling;
rekmeting;
onderzoek op chemische samenstelling;
micro-onderzoek;
bepaling delta-ferriet bij austenitisch roestvast staal;
enz.
Allereerst moet een voorlopige lasmethodebeschrijving (pWPS)
worden opgesteld. Deze pWPS dient als werkinstructie
voor het uitvoeren van de proeflas. Voor alle van toepassing
zijnde parameters moet het bereik worden vastgelegd.
2.4.1 Lasmethodebeproeving
Het maken en beproeven van proefstukken die maatgevend
zijn voor de lasmethode in de productie moet in overeenstemming
zijn met de hierna volgende bepalingen.
De lasser die de lasmethodebeproeving volgens deze norm
met succes heeft uitgevoerd, is voor het desbetreffende
gebied, zoals vermeld in het van toepassing zijnde deel van
NEN-EN 287 of NEN-EN-ISO 9606, gekwalificeerd.
Proefstukken
Voor het kwalificeren moeten één of meerdere proefstukken
worden gelast, die representatief zijn voor de in de
productie toe te passen lasmethode. Ze moeten voldoende
afmetingen hebben om een redelijke warmteverdeling te
garanderen. De proefstukken moeten worden gelast volgens
de pWPS, onder de algemene voorwaarden die tijdens de
productie zullen gelden.
De verschillende vormen voor lasproefplaten zijn gestandaardiseerd
en worden in de normen gegeven (zie figuur 2.1).
Het lassen en beproeven van de proefstukken moet worden
bijgewoond door de beoordelaar.
figuur 2.1
Proefstukken voor lasmethodekwalificatie
Onderzoek en beproeving
De beproeving moet worden uitgevoerd overeenkomstig
tabel 2.3.
Voor de uitvoering van het niet-destructief en destructief
onderzoek wordt verwezen naar de norm NEN-EN-ISO
15614-1 en 2 par. 7 e.v.