Competenties: van complicaties tot compromis - Onderwijsraad

More documents

Recommendations

Info

Ook is voor een aantal verwante begrippen nagegaan in welke mate er sprake is van overlap met het competentiebegrip. Er is sprake van een sterke overlap tussen ‘competentie’ en respectievelijk ‘expertise’ en ‘sleutelkwalificatie’, maar de inhoud van het competentiebegrip wordt niet volledig afgedekt door andere begrippen. Het competentiebegrip heeft dus bestaansrecht. De gemeenschappelijke kenmerken die de analyse van de bestaande definities heeft opgeleverd, zijn in interviews voorgelegd aan een aantal experts. De interviewgegevens zijn vervolgens met de experts in een bijeenkomst besproken. Alle kenmerken werden relevant geacht, hoewel bij twee kenmerken werd opgemerkt dat ze eerder aangeven hoe competenties te ontwikkelen dan dat ze aangeven wat een competentie is. Nagenoeg alle experts waren van mening dat een generieke definitie mogelijk en wenselijk is. In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op de mogelijkheid tot conceptuele harmonisatie. Voorgesteld wordt om het begrip competentie te definiëren aan de hand van zes dimensies, waarbij op iedere dimensie meerdere posities zijn in te nemen. Drie dimensies worden noodzakelijk geacht. Ze geven tezamen weer wat een competentie is: ■ specificiteit; ■ integrativiteit; ■ duurzaamheid. Drie dimensies zijn niet noodzakelijk maar wel zeer relevant voor onderwijsdoeleinden, omdat ze condities aangeven hoe competenties te verwerven zijn: ■ handelingsgerichtheid; ■ leerbaarheid; ■ onderlinge afhankelijkheid. Het voorstel om met zes dimensies het begrip competentie te definiëren, waarbij een onderscheid wordt gemaakt in noodzakelijke en relevante dimensies, in combinatie met de mogelijkheid om op een dimensie meerdere posities in te nemen, garandeert de noodzakelijke flexibiliteit die nodig is om tegemoet te komen aan de variatie tussen onderwijssectoren en arbeidsorganisaties. Hierdoor wordt de acceptatie en de kans op een succesvolle implementatie van de definitie vergroot. Vervolgens wordt ingegaan op de consequenties van het voorstel voor harmonisatie van het competentiebegrip. Hoewel harmonisatie belangrijk is vanuit het oogpunt van heldere communicatie en om afstemming van onderwijsprogramma’s te bevorderen, is harmonisatie in zichzelf onvoldoende om innovatie in de richting van competentiegericht onderwijs te bewerkstelligen. Hiervoor is noodzakelijk dat geïnvesteerd wordt in ontwikkelingsonderzoek om voorbeelden en 'best practices' aan te kunnen reiken. Met name voorbeelden op het terrein van toetsing en ontwerpmethodieken zijn van groot belang om de innovatie richting kwalitatief hoogwaardig competentiegericht onderwijs te doen slagen. 10 Onderwijsraad, november 2002
1 Vraagstelling en opbouw van het rapport ‘Competentie’ is een veelvuldig gehanteerd begrip in arbeidsorganisaties en onderwijsland. Het wordt gebruikt in verschillende onderwijssectoren en voor uiteenlopende doeleinden. Daarbij is opvallend dat er veel betekenissen circuleren: kerncompetentie, academische competentie, beroepscompetentie, loopbaancompetentie, leercompetentie, en zo verder. Ook worden er telkens nieuwe definities geformuleerd. Dit roept de vraag op naar de gemeenschappelijkheid van de diverse betekenissen die aan het competentiebegrip worden toegekend. De Onderwijsraad was geïnteresseerd in het antwoord op deze vraag en gaf het Onderwijstechnologisch Expertisecentrum van de Open Universiteit Nederland de opdracht een studie te verrichten naar de mogelijkheden tot conceptuele harmonisatie van het competentiebegrip. De studie beoogt een conceptuele verheldering van het begrip competentie. Deze conceptuele verheldering dient bij voorkeur te leiden tot harmonisatie van het begrip ten behoeve van gebruik voor praktijk en beleid in de verschillende onderwijssectoren en onderwijsleersituaties. Om dit doel te realiseren, worden er drie deelvragen aan de orde gesteld: 1 Hoe heeft het begrip competentie zich de afgelopen decennia ontwikkeld? 2 Welke definities voor competentie worden gehanteerd? 3 Kan harmonisatie van het begrip competentie bereikt worden? Om deze vragen te beantwoorden is een literatuurstudie verricht, waarbij Nederlandse bronnen, maar ook Angelsaksische en Duitse bronnen zijn geraadpleegd. Naast literatuurstudie heeft een expertconsultatie plaatsgevonden, in de vorm van interviews en een expertbijeenkomst. De auteurs van dit rapport hadden vooraf en ook tijdens de verzameling en analyse van bronnen geen vooringenomen standpunt over de wenselijkheid en mogelijkheid van conceptuele harmonisatie. Zij hebben zich als onafhankelijke waarnemers opgesteld en de literatuur en de expertconsultatie beschouwd als instrumenten om argumenten en ideeën te verzamelen omtrent het vraagstuk van competentie. Competenties: van complicaties tot compromis 11
Page 1 and 2: COMPETENTIES: VAN COMPLICATIES TOT
Page 3 and 4: Colofon De Onderwijsraad is een ona
Page 5 and 6: Ten geleide Competentie is een begr
Page 7 and 8: Inhoudsopgave Samenvatting 1 Vraags
Page 9: Samenvatting Deze studie is uitgevo
Page 13 and 14: 2 De ontwikkeling van het competent
Page 15 and 16: 2.1.1 COMPETENTIE ALS ORGANISATIEST
Page 17 and 18: taal voor alle betrokkenen. Het com
Page 19 and 20: over de mate waarin met name het be
Page 21 and 22: functies met de mogelijkheid tot tr
Page 23 and 24: dert in het onderwijs. ‘Oude wijn
Page 25 and 26: Bij competentiegerichte vormen van
Page 27 and 28: culum. In het kerncurriculum worden
Page 29 and 30: staan. De discussie over competenti
Page 31 and 32: 2.3.3 CONCLUSIES Zowel in arbeidsor
Page 33 and 34: Competentiebegrip in internationaal
Page 35 and 36: vat als een persoonlijke bekwaamhei
Page 37 and 38: 3.2.1 BUNK: COMPETENTIE ALS GEÏNTE
Page 39 and 40: gen die licht werpen op de definiti
Page 41 and 42: De auteurs visualiseren deze vijf o
Page 43 and 44: Ellström maakt een onderscheid tus
Page 45 and 46: 1 Het leren van beschikbaar informa
Page 47 and 48: Omdat onderwijs nooit kan voorberei
Page 49 and 50: Tabel 4: De elf definities vergelek
Page 51 and 52: precies tot de elementen in het clu
Page 53 and 54: een functie te hanteren en de trans
Page 55 and 56: Volgens deze gangbare opvatting is
Page 57 and 58: ■ ■ matie over de betekenis van
Page 59 and 60: duen, terwijl de idee van performan
Page 61 and 62:
Bijlage 1 bevat de namen van de exp
Page 63 and 64:
op zichzelf al een persoonlijke bek
Page 65 and 66:
■ ■ ■ ■ ■ Persoonseigensc
Page 67 and 68:
■ ■ ■ ■ ■ ■ competentie
Page 69 and 70:
4 Conclusie en aanbevelingen In de
Page 71 and 72:
Via interviews, hoofdzakelijk telef
Page 73 and 74:
materialen, technieken en wijzigend
Page 75 and 76:
Hoge scores op de dimensies ‘spec
Page 77 and 78:
Het is ongewenst om in een situatie
Page 79 and 80:
Annotatiesysteem literatuur Paragra
Page 81 and 82:
Annotatiesysteem 1 2.2.1/3.1/3.2.2/
Page 83 and 84:
28 3.1/3.2.1/3.2.12. E. Bunk, G.P.
Page 85 and 86:
57 3.3.7. A. Harvey, R.J. (1990). J
Page 87 and 88:
85 2.2.1. A/E. Kraayvanger, G., & V
Page 89 and 90:
113 G. Onderwijsraad. (2000). Samen
Page 91 and 92:
143 2.2.3. H. Sociaal en Cultureel
Page 93 and 94:
172 2.1.3. D. Woerkom, M. van, Nijh
Page 95 and 96:
Boer, P. den., & Hövels, B. (1999)
Page 97 and 98:
Geurts, J. (1989). Van beroepenstru
Page 99 and 100:
Keursten, P. (1998). Het organisere
Page 101 and 102:
Nijhof, W.J., & Ginkel, K. van (199
Page 103 and 104:
Schuyt, C.J.M. (1995). Kwetsbare jo
Page 105 and 106:
Velenturf, M.J., & Lap, E. (1998).
Page 107 and 108:
Bijlage 1 Geraadpleegde experts Bij
Page 109 and 110:
Bijlage 2 Vragenlijst interviews Bi
Page 111 and 112:
2 Behoort kenmerk B naar uw mening
Page 113 and 114:
Ter afronding 1 Zijn er documenten,
Page 115 and 116:
Bijlage 3 Mate van instemming met d
Page 117 and 118:
16 de eisen die door jezelf of door
Page 119 and 120:
onderwijstechnoloog. Hier houdt ze
show all

Competenties: van complicaties tot compromis - Onderwijsraad

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?