Rapport Evaluatie van de nota Duurzame gewasbescherming ... - Clm

(zo’n 20) biotypen, rassen of fysio’s onderscheiden die elk een specifieke
waardplantreeks kennen. Enkele van die rassen zijn polyfaag en anderen hebben
slechts enkele waardplanten. Sommige van de varianten kunnen onderling kruisen
waarbij de nakomelingen andere preferenties voor gewassen hebben dan de
ouderlijnen. In Nederland zijn het uienfysio en het roggefysio de belangrijkste
stengelaaltjes. De belangrijkste waardplanten zijn gewassen uit de lookfamilie
(knoflook, prei, uien), bolgewassen (hyacint, tulp, narcis), vlinderbloemigen (bonen,
erwten), granen, aardbeien, suikerbiet, aardappelen, en voedergewassen (mais,
lucerne). Ook sierteeltgewassen als anjer, hortensia, phlox en zonnebloem en enkele
kruiden kunnen worden aangetast.
Stengelaaltjes verkeren het grootste gedeelte van hun levenscyclus in bovengrondse
delen van de plant als stengels, bloemknoppen en bladschedes. Doordat het
organisme bij lage temperaturen al een snelle levenscyclus van 2,5-3,5 weken kent,
een vrouwtje ongeveer 200-500 eieren legt en er meerder generaties per
teeltseizoen gevormd kunnen worden, kunnen lage aanvang besmettingsniveaus al
snel uitmonden in zware besmettingen. Alle stadia zijn infectieus, behalve het 1 e
juveniele. Vooral koud en vochtig weer zorgt voor een snelle verspreiding,
weerscondities die vaak kunnen voorkomen in Nederland. Probleem is ook dat het
organisme in kleigronden met meer dan 30% afslibbaarheid meer dan 10 jaar zonder
waardplant kan overleven. Als stengelaaltjes worden blootgesteld aan uitdroging
raken ze in een rusttoestand (anhydrobiose). In deze toestand kunnen ze ook
perioden van strenge vorst overleven. Dit kan bij bewaring van opgeslagen
lookgewassen en bollen worden aangetroffen (Schomaker, 2008).
Van de vatbare planten zijn er gewassen waar er sterke vermeerdering optreedt
zoals ui, luzerne, erwten/bonen, tulp en klaver. Ook op onkruiden kan vermeerdering
ontstaan. Bij gewassen als aardappel, rogge, haver maïs en peen treedt matige
vermeerdering op. In gewassen als erwten, stamslaboon en veldboon kunnen zware
besmettingen opgebouwd worden zonder dat er symptomen zichtbaar en herkenbaar
zijn. In de gewassen gerst, tarwe, cichorei, suikerbiet, rode biet, vlas, witlof en
spinazie kan het organisme zich niet vermeerderen. Om deze reden kunnen de
gewassen in het bouwplan worden opgenomen, echter bij suikerbiet, vlas, rode biet
en spinazie kan wel schade ontstaan.
3. Wat is de schade die het organisme veroorzaakt en hoe ziet deze eruit?
In elke van de potentieel aan te tasten gewassen geeft de stengelaal specifieke
schadebeelden. In uien en sjalotten veroorzaakt het organisme kroef of bolbroek. De
bladeren blijven bij aantasting klein, gedrongen en broos en zijn blauwachtig van
kleur. De bollen zelf zijn vaak gebarsten en bij zware aantasting vallen de planten
geheel weg. Bij tulp ontstaan bij sterke aantastingen in de bladeren en bloemen
gaten met rafelige randen. De stengel is vaak onder de bloem aan één kant
aangetast. Hierdoor groeit deze krom en komt de bloem scheef op de stengel te
staan.
Bij aardappelknollen zijn ingezonken plekken te zien en ontstaat er droogrot die tot
diep in de knol kan doordringen. Ook bovengronds zijn aantastingen zichtbaar als
bladmisvormingen, verdikte bladstelen en holle stengels en blijft de plant achter in
groei. De aantasting gaat in de bewaring door. Maïs kan omvallen doordat de basis
van de stengel wordt aangetast. Bij erwten zijn de planten bij een sterke aantasting
gedrongen, de bladeren klein en gekroesd en de stengels verdikt. In suikerbieten
vallen de gedraaide bladstelen en gezwollen, vervormde bladeren op. Veelal wordt
later in het seizoen de kop van de biet aangetast. Bij peen ontstaat uitval van de
kiemplanten en in een later stadium ontstaat koprot.
113