Verblijfsrecreatie in het Landelijk Gebied - Vng

Verblijfsrecreatie in het
Landelijk Gebied
Aanbeveling van de Bestuurscommissie Recreatie en Toerisme van Regio Twente

Verblijfsrecreatie in het
Landelijk Gebied
Aanbeveling van de Bestuurscommissie Recreatie en Toerisme van Regio Twente
Definitief eindrapport van 11 mei 2006

Voorwoord I Nota Verblijfsrecreatie
Colofon
Redactie en teksten
Regio Twente
Vormgeving
Digidee Ontwerpstudio, Enschede
Fotomateriaal
Digidee Ontwerpstudio, Enschede
Regio Twente
Verschijning
Dit rapport is vastgesteld door de bestuurscommissie Recreatie & Toerisme op 11 mei 2006.
Oplage
250 exemplaren
Uitgave
Regio Twente
Postbus 1400
7500 BK Enschede
tel 053 487 65 43
fax 053 487 65 00
info@regiotwente.nl
www.regiotwente.nl
Werkgroep ‘Verblijfsrecreatie in het Landelijk Gebied’
Patricia Ankersmid, gemeente Hellendoorn
Vincent Kuipers, gemeente Borne
Henk Nikkels, gemeente Hof van Twente
Rolien Nolte, Regio Twente
© 2006, Recreatie & Toerisme Regio Twente, Enschede. Auteursrechten voorbehouden.
Overname van dit rapport (of gedeelten daarvan) is toegestaan, mits de bron wordt vermeld.
4
Recreatie & Toerisme Regio Twente is onderdeel van Regio Twente, het samenwerkingsverband van de 14 Twentse gemeenten.

Voorwoord
Logeren in Twente kan op vele manieren. Overnachten
doe je bij de boer, in één van de hotels of bungalows,
op een camping, in een hooiberg of in je eigen tentje
midden in een natuurgebied. Het kan allemaal in Twente
en dat moet zo blijven.
Gelukkig zijn er steeds weer creatieve ondernemers, die
nieuwe mogelijkheden zien voor verblijfsrecreatie in het
landelijk gebied. Twente heeft zijn gasten namelijk veel
te bieden!
Gemeenten staan voor de taak, de ondernemers zo goed mogelijk te ondersteunen bij de realisering van hun
plannen. De bestuurscommissie Recreatie & Toerisme vindt het belangrijk dat dit in Twentse samenhang gebeurt.
Met genoegen presenteer ik dan ook namens de bestuurscommissie Recreatie en Toerisme de nota
“Verblijfsrecreatie in het Landelijk Gebied”.
De nota is de aanbeveling van de bestuurscommissie om het toeristisch product van verblijfsrecreatie verder te
ontwikkelen in Twentse samenhang.
Ik hoop dat de nota bijdraagt aan de realisering van nog meer machtig mooie en herkenbare Twentse “stekjes”
om te logeren. En dat daarmee nog meer mensen naar Twente komen om zich te verbazen over het originele
aanbod aan overnachtingsmogelijkheden in onze fijne regio.
Bert Kuiper
voorzitter bestuurscommissie Recreatie & Toerisme
5

Inhoudsopgave I Nota Verblijfsrecreatie
Inhoudsopgave
Inleiding .................................................................................................................................................................................................. 8
Aanbeveling op hoofdlijnen...................................................................................................................................................... 11
1. Beleidskaders en wetgeving .................................................................................................................................................. 13
1.1 Wetgeving ...................................................................................................................................... 13
1.1.1 Wet op de Ruimtelijke Ordening .................................................................................................... 13
1.1.2 Wet Stankemissie veehouderij in landbouwontwikkelingsgebieden
en verwevingsgebieden (Stankwet) ................................................................................................ 13
1.1.3 Reconstructiewet concentratiegebieden ........................................................................................ 14
1.1.4 Wet op de Openluchtrecreatie (WOR) ............................................................................................ 14
1.1.5 Wet milieubeheer ............................................................................................................................ 15
1.1.6 Woningwet en Brandweerwet ........................................................................................................ 15
1.2 Intrekken van de WOR.................................................................................................................... 15
1.2.1 Redenen.......................................................................................................................................... 15
1.2.2 Intrekking ........................................................................................................................................ 15
1.2.3 Gevolgen voor gemeenten.............................................................................................................. 16
1.3 Beleidskaders.................................................................................................................................. 16
1.3.1 Rijksbeleid en provinciaal beleid .................................................................................................... 16
1.3.2 Provinciaal beleid............................................................................................................................ 16
1.3.3 Gemeentelijk beleid en regionaal beleid ........................................................................................ 16
2 Welke vormen van verblijfsrecreatie onderscheiden we? ........................................................ 18
3 Beleidsvoorstellen per verblijfsrecreatieve voorziening .......................................................... 20
3.1 Kamperen op reguliere kampeerterreinen ...................................................................................... 20
3.2 Kamperen op kleinschalige kampeerterreinen .............................................................................. 21
3.3 Kamperen op natuurkampeerterreinen .......................................................................................... 28
3.4 Groepskamperen buiten een kampeerterrein ................................................................................ 29
3.5 Verenigingskamperen op eigen kampeerterrein ............................................................................ 30
3.6 Kamperen voor eigen gebruik ........................................................................................................ 30
3.7 Trekkershutten ................................................................................................................................ 31
3.8 Gereguleerde Overnachtings Plaatsen (GOP’s).............................................................................. 32
3.9 Bed & breakfast .............................................................................................................................. 34
3.10 Plattelandskamers .......................................................................................................................... 34
3.11 Plattelandsappartementen.............................................................................................................. 38
3.12 Groepsaccommodaties .................................................................................................................. 39
3.13 Bungalowparken ............................................................................................................................ 41
3.14 Hotels/pensions .............................................................................................................................. 42
3.15 Jachthavens.................................................................................................................................... 42
6

4 Conclusie ...................................................................................................................................... 43
Bijlagen .......................................................................................................................................... 44
7

Inleiding I Nota Verblijfsrecreatie
Inleiding
Het landelijk gebied maakt een enorme verandering door in de komende tientallen jaren. De veranderingen in de
landbouwsector, waaronder schaalvergroting en opheffing van agrarische bedrijven, leidt tot veranderingen in
het landschap en tot andere economische dragers in het landelijk gebied. Toerisme en recreatie is één van die
economische dragers. Gemeenten worden geconfronteerd met aanvragen voor nieuwe mogelijkheden voor
verblijfsrecreatie in het landelijk gebied en met gewijzigde of ontbrekende regelgeving hierover. De wijzigingen
in de Wet op de Openluchtrecreatie (WOR) en de ontwikkelingen als gevolg van het Reconstructieplan Salland-
Twente zijn aanleiding voor de gemeenten in Twente om de ontwikkelingen voor verblijfsrecreatie in het landelijk
gebied gezamenlijk af te stemmen binnen Regio Twente.
De Wet op de Openluchtrecreatie
Op 11 oktober 2004 is het wetsvoorstel tot wijziging van de Wet op de Openluchtrecreatie, te weten de gefaseerde
intrekking van de wet, ingediend bij de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Het wetsvoorstel voorziet in a) een
overgangsperiode (1 november 2005 tot 1 januari 2008) en in b) de intrekking van de WOR op 1 januari 2008.
Tot 1 januari 2008 is de WOR nog van kracht en gelden de regels van de overgangsperiode. Vanaf 1 januari 2008
bestaat geen landelijke kampeerregelgeving meer. Gemeenten in Nederland moeten dan hun beleid ten aanzien
van openluchtrecreatie zelf hebben bepaald. De overgangsperiode is bedoeld om dit beleid voor te bereiden,
te ontwikkelen en te implementeren, zodat het kan gaan gelden op 1 januari 2008.
De gemeenten van Regio Twente willen hun toekomstige kampeerbeleid in regionaal verband ontwikkelen en
afstemmen. Dit geeft duidelijkheid voor gemeenten, voor burgers en voor ondernemers.
Reconstructieplan Salland-Twente
Op 15 september 2004 is het Reconstructieplan Salland-Twente goedgekeurd door de Provinciale Staten van
Overijssel. Na goedkeuring door het Ministerie van VROM en LNV is het plan begin 2005 in werking getreden.
Het plan heeft tot doel het bevorderen van de ruimtelijke structuur, gericht op:
• landbouw;
• natuur en landschap;
• water en milieu;
• sociale en economische leefbaarheid van het gebied.
In de komende jaren zal een deel van de agrarische bedrijven zich omvormen richting de toeristisch-recreatieve
sector, bijvoorbeeld verblijfsrecreatie. Gemeenten willen ook voor deze ontwikkeling het beleidskader regionaal
afstemmen.
Voor wat betreft toerisme en recreatie zijn alle individuele gemeenten binnen de regio zelf verantwoordelijk voor
het toeristisch-recreatief beleid. Binnen de kaders van Regio Twente vindt echter overleg en afstemming plaats
om het lokale beleid in onderlinge samenhang in te richten, zodat voor Twente een herkenbaar toeristisch-recreatief
product ontstaat (zie artikel 5, lid 1, sub 7, Regeling Regio Twente).
8
Bij de inwerkingtreding van de Wet op de Openluchtrecreatie in 1995 is er door de Twentse werkgroep
“Wet Openluchtrecreatie” regionaal beleid geformuleerd voor “Kleinschalig Kamperen”. De werkwijze van de
werkgroep werd als bijzonder plezierig ervaren.

De huidige ontwikkelingen in het landelijk gebied en de intrekking van de WOR zijn aanleiding voor de gezamenlijke
Twentse gemeenten om het toeristisch-recreatieve beleid op het gebied van kampeerbeleid en overige verblijfsrecreatie
in het landelijk gebied in regionale samenhang uit te werken. Dit resulteert in de voorliggende beleidsnota
Verblijfsrecreatie in het Landelijk Gebied.
Doel van de nota
Deze nota is een aanbeveling van de bestuurscommissie Recreatie en Toerisme van Regio Twente voor verblijfsrecreatie
in het landelijke gebied. De aanbeveling is specifiek gericht op de regionale samenhang van het
verblijfsrecreatie aanbod in Twente.
9

Inleiding I Nota Verblijfsrecreatie
Het hoofddoel van de nota Verblijfsrecreatie in het Landelijk Gebied is:
Het ontwikkelen van een regionale beleidsaanbeveling voor verblijfsrecreatie om het toeristische product in
Twente te versterken.
De nota Verblijfsrecreatie in het Landelijk Gebied is gebaseerd op de volgende doelstellingen:
1. Verhoging van het aantal toeristische overnachtingen, met speciale aandacht voor stimulering van het aantal
toeristische overnachtingen in het voor- en naseizoen (seizoensverbreding).
2. Evenementen vormen een instrument om deze seizoensverbreding in te vullen*.
3. Productdifferentiatie en productkwaliteit als uitgangspunt voor het toeristische product in Twente.
4. Verblijfsrecreatie als nieuwe economische drager van het landelijk gebied.
5. Streven naar zoveel mogelijk uniforme regelgeving en handhaafbaarheid.
6. Deregulering waar dit mogelijk is.
7. Zonering als instrument om verblijfsrecreatie in te passen in het landschap.
8. Behoud, c.q.versterken van het Twentse landschap en specifiek het winterlandschap.
De aanbeveling van de bestuurscommissie R&T zal leiden tot een vertaling in gemeentelijke beleidsplannen voor
verblijfsrecreatie in het landelijk gebied. Bij de vastlegging van deze beleidsplannen wordt een evenwicht gezocht
tussen de vastlegging van de ruimtelijke hoofdlijnen in bestemmingsplannen en de niet-ruimtelijke voorschriften in
een gemeentelijke verordening.
* Evenementen zijn een belangrijk instrument om seizoensverbreding in de verblijfsrecreatie te bereiken.
Deze nota gaat echter niet in op evenementenbeleid, maar beveelt het stimuleren en faciliteren van evenementen aan.
Leeswijzer
De inleiding geeft de aanleiding weer en de doelen van de nota. Hoofdstuk 1 beschrijft met welke wetgeving en
beleidskaders in de nota is rekening gehouden. Hoofdstuk 2 geeft inzicht in de beweegredenen van onze toeristen,
met welke doel ze in Twente komen overnachten. Hoofdstuk 3 geeft de analyse op basis van alle mogelijke
maatregelen en laat de concluderende aanbeveling zien. Hoofdstuk 4 is de conclusie hoe gemeenten het beleid
kunnen implementeren en vastleggen in bestemmingplannen en verordeningen.
10

Aanbeveling op hoofdlijnen
Kamperen op reguliere kampeerterreinen
• Vergunning vereist
• Bedrijfsnatuurplan nodig bij nieuwe ontwikkelingen
• Themacampings vallen onder de vereisten voor een regulier kampeerterrein
• Instrument: positieve bestemming bestemmingsplan vereist
Kleinschalig kamperen
• Toestaan bij functionerend en voormalig agrarische bedrijf
• Agrarische uitstraling belangrijk, niet bij burgerwoningen
• Maximaal 25 kampeerplaatsen
• Mogelijke zonering en quotering aantal kleinschalige kampeerterreinen per gemeente
• Stacaravans uitgesloten
• Kampeerseizoen: 15 maart - 31 oktober
• In principe niet in landbouwontwikkelingsgebieden wegens primaat landbouw
• Instrument: vrijstelling van bestemmingsplan vereist
Natuurkampeerterreinen
• Vergunning vereist
• In bos/natuurgebieden van 25 ha
• Het kampeerterrein heeft een maximale capaciteit van 30 plaatsen per hectare
• Verblijfsduur maximaal 28 dagen
• Jaarrond kamperen mogelijk
• Instrument: positieve bestemming in bestemmingsplan vereist
Groepskamperen
• Tijdelijke ontheffing vereist
Verenigingskamperen
• Via vergunning (bij frequent gebruik eigen terrein)
• Via ontheffing (bij incidentele aanvragen)
Kamperen voor eigen gebruik
• Niet toestaan
Trekkershutten
• Op regulier kampeerterrein 1-5 toestaan
• Op specifieke locaties mogelijk, gekoppeld aan toeristische infrastructuur, onder voorwaarden
• Bij specifieke toeristische locaties mogelijk, onder voorwaarden
• Instrument: toets volgens WRO of algemene verklaring van geen bezwaar.
11

Aanbeveling op hoofdlijnen I
Nota Verblijfsrecreatie
Gemeentelijke overnachtingsplaatsen (GOP's)
• Aanbieden tegen vergoeding
• Beperkte voorzieningen
• Jaarrond mogelijk
• Instrument: via verordening
Bed & Breakfast
• Kan overal in gemeente worden toegestaan
• Instrument: geen
Plattelandskamers
• Op functionerende en voormalige agrarische bedrijven en in cultuurhistorische panden
• In extensiveringsgebieden en in verwevingsgebied en in landbouwontwikkelingsgebied,
indien geen beperkingen voor omliggende agrariërs ontstaan.
• Jaarrond mogelijk
• Wordt beschouwd als nevenfunctie op agrarisch bedrijf
• Instrument: Verordening Kleinschalige nevenactiviteiten
Plattelandsappartementen
• Alleen mogelijk op locaties bestemd als verblijfsrecreatie
• Op functionerende en voormalige agrarische bedrijven en in cultuurhistorische panden
• In extensiveringsgebieden en in verwevingsgebieden. In landbouwontwikkelingsgebieden niet van toepassing.
• Jaarrond mogelijk
Groepsaccomodatie
Drie verschijningsvormen zijn toegestaan:
• Tijdelijke omvorming van een agrarische in gebruik zijnde schuur;
• Permanente omvorming van een agrarische schuur voor maximaal 100 dagen per jaar
• Permanente verbouwing tot kampeerboerderij met bestemmingswijziging naar verblijfsrecreatie.
• Instrument: tijdelijke ontheffing van het bestemmingsplan (1e bolletje), vrijstelling van het bestemmingsplan
(2e bolletje) en positieve bestemming van het bestemmingsplan (3e bolletje).
Bungalows, hotels en pensions
• Apart bestemmingsplan maken
Jachthavens
• Geen gemeentelijk beleid nodig
12

1. Beleidskaders en wetgeving
1.1 Wetgeving
Hoofdstuk 1 geeft een overzicht van de wetgeving en de beleidskaders, die relevant zijn bij de ontwikkeling van
regionaal beleid voor verblijfsrecreatie in het landelijk gebied.
Relevante wetgeving voor Verblijfsrecreatie in het landelijk gebied
Wet op de Ruimtelijke Ordening
Wet Stankemissie veehouderij in landbouwontwikkelingsgebieden en verwevingsgebieden
Reconstructiewet concentratiegebieden
Wet op de Openluchtrecreatie (komt te vervallen)
• Besluit hygiëne, gezondheid en veiligheid kampeerterreinen (komt te vervallen)
• Regeling natuurkampeerterreinen (komt te vervallen)
Wet Milieubeheer
• Besluit horeca-, sport- en recreatie-inrichtingen
Brandweerwet en Woningwet
1.1.1 Wet op de Ruimtelijke Ordening
De Wet op de Ruimtelijke Ordening regelt de ruimtelijke planning in Nederland. Op provinciaal niveau is dit
vertaald in streekplannen. Voor de provincie Overijssel geldt het Streekplan 2000+. Momenteel wordt in regionaal
verband de Ruimtelijke Structuurvisie voor Twente (RSV) opgesteld. Het streekplan is uitgewerkt in bestemmingsplannen.
De meeste vormen van verblijfsrecreatie zijn hierin ruimtelijk vastgelegd. De ontwikkeling van nieuwe
mogelijkheden zijn dan ook afhankelijk van huidige bestemmingsplannen of van bestemmingsplanwijzigingen.
Slechts enkele vormen van verblijfsrecreatie zijn momenteel niet afhankelijk van de Wet op de Ruimtelijke
Ordening. Dit zijn natuurkampeerterreinen, groepskamperen buiten kampeerterreinen en vrij kamperen buiten
kampeerterreinen.
1.1.2 Wet Stankemissie veehouderij in landbouwontwikkelingsgebieden en
verwevingsgebieden (Stankwet)
In de reconstructiegebieden volgens de Reconstructiewet concentratiegebieden is de Stankwet van kracht.
In deze wet worden stankgevoelige objecten onderscheiden. Deze zijn ingedeeld in vier categorieën.
Categorie-indeling voor stankgevoelige objecten*
Voor stank gevoelig object Categorie I:
• bebouwde kom met stedelijk karakter;
• ziekenhuis, sanatorium, internaat;
• objecten voor verblijfsrecreatie.
Voor stank gevoelig object Categorie II:
• Bebouwde kom of aaneengesloten woonbebouwing van beperkte omvang in een overigens agrarische
omgeving;
• Objecten voor dagrecreatie.
Voor stank gevoelig object Categorie III:
• Verspreid liggende niet-agrarische bebouwing die aan het betreffende buitengebied een overwegende
woon- of recreatiefunctie verleent.
13

1. Beleidskaders en wetgeving I Nota Verblijfsrecreatie
Voor stank gevoelig object Categorie IV:
• Woning, behorende bij een agrarische bedrijf, niet zijnde een veehouderij waar 50 of meer
mestvarkeneenheden op grond van een vergunning aanwezig mogen zijn.
• Verspreid liggende niet-agrarische bebouwing
Voor stank gevoelig object categorie V
• Woning, behorend bij een veehouderij waar 50 of meer mestvarkeneenheden op grond van een vergunning
aanwezig mogen zijn.
* Categorie I geniet de meeste bescherming en categorie V geniet de laagste bescherming tegen stank.
In afwijking van het tweede lid worden niet als voor stankgevoelig object aangemerkt een kampeerterrein als
bedoeld in artikel 8 (lid 2a) of artikel 8 (lid 3) van de WOR, een gebouw of als kamphuis of blokhut aan te merken
bouwwerk, dat deel uitmaakt van een agrarisch bedrijf en ter beschikking wordt gesteld voor het houden van
recreatief nachtverblijf. Dit houdt in dat kleinschalig kamperen niet als stankgevoelig object wordt aangemerkt.
Dit is van belang voor de beleidsaanbevelingen voor kleinschalig kamperen na intrekking van de WOR.
Bij ministeriële regeling wordt bepaald hoe de afstand tussen een veehouderij en een voor stank gevoelig object
wordt bepaald.
1.1.3 Reconstructiewet concentratiegebieden
Deze wet regelt een aantal zaken in speciaal aangewezen concentratiegebieden. De reconstructiewet biedt meer
mogelijkheden dan de bestaande wetten en regelgeving afzonderlijk. Deze wet wordt toegepast in aangewezen
gebieden met een hoge veedichtheid, een concentratiegebied. Salland-Twente is zo een aangewezen gebied.
Voor een gebied waar de reconstructiewet geldt, wordt een reconstructieplan opgesteld. Het reconstructieplan
voor Salland en Twente is een integraal plan dat alle onderwerpen die relevant zijn voor de ontwikkeling van het
landelijk gebied in hun onderlinge, inhoudelijke, organisatorische en ruimtelijke samenhang meeneemt, en de
prioriteiten daarin aangeeft. In dit plan zijn alle Rijksbeleidszaken en Provinciale beleidszaken integraal uitgewerkt.
Beleid Vrijkomende Agrarische Bebouwing (VAB)
Het hoofddoel van het programma voor hergebruik vrijkomende agrarische bedrijfsgebouwen is het behouden
van economische activiteit en het daar waar mogelijk verbeteren en behouden van de ruimtelijke kwaliteit van het
landelijke gebied. De realisatie van dit doel vindt plaats door de mogelijkheid te bieden voor het hergebruiken van
bestaande gebouwen voor andere activiteiten dan alleen maar landbouw. Andere activiteiten kunnen gelieerd zijn
aan de landbouw, maar kunnen ook volledig anders zijn.
Gedeputeerde Staten van Overijssel is op dit moment bezig een uitvoeringskader te ontwikkelen. Verwachting is,
dat deze aan het eind van het jaar definitief zal zijn. Het beleidskader heeft de status van beleidsregel en bevat
zowel criteria als handreikingen voor gemeenten die beleid ontwikkelen voor de toepassing van hergebruik
vrijkomende agrarische gebouwen.
14
1.1.4 Wet op de Openluchtrecreatie (WOR)
De WOR regelt een aantal zaken over drie onderwerpen, te weten kampeerregelgeving, hygiëne op jachthavens
en vestiging van volkstuincomplexen.Voor de nota verblijfsrecreatie in het landelijk gebied is het onderdeel
kampeerregelgeving relevant. De WOR bevindt zich tot 1 januari 2008 in een overgangsfase. In de overgangsfase
geldt een speciale regel voor kleinschalig kamperen. Op 1 januari 2008 wordt de WOR ingetrokken. Er komt geen
nieuwe wet voor in de plaats. Dit betekent dat gemeenten een overgangstermijn wordt gegund van ongeveer
twee jaar. Dit is de kortst mogelijk termijn om eventuele bestemmingsplannen aan te passen. Gedurende de
overgangstermijn blijft de WOR van kracht, met daarbij een wijziging t.o.v. de oude situatie. Het aantal toegestane
kampeermiddelen wordt verhoogd van 10 naar 15 gedurende het gehele kampeerseizoen. De periode tot

1 januari 2008 brengt dus nog relatief weinig verandering voor gemeenten, provincies en betrokken kampeerterreinen.
Vergunningen, vrijstellingen en ontheffingen, verleend op grond van de WOR, vervallen in beginsel
van rechtswege op 1 januari 2008. Zij kunnen uiteraard op een eerder moment worden ingetrokken of eerder
vervallen. Gemeenten krijgen tot 1 januari 2008 de gelegenheid om hun eigen kampeerbeleid te ontwikkelen en
te implementeren.
1.1.4.1 Besluit hygiëne, gezondheid en veiligheid kampeerterreinen (BHGVK)
Dit besluit is gekoppeld aan de WOR. Het besluit is opgesteld ter bescherming van een algemeen belang van
hygiëne, gezondheid en veiligheid op kampeerterreinen.
1.1.4.2 Regeling natuurkampeerterreinen
De regeling is gekoppeld aan de WOR. De regeling regelt de aanvullende voorschriften over aarde en grootte van
zg. natuurkampeerterreinen.
1.1.5 Wet milieubeheer
De Wet milieubeheer stelt regels ter bescherming van het milieu. Deze wet kent vergunningplichtige en
niet-vergunningplichtige inrichtingen. Vergunningplichtige inrichtingen zijn kampeerterreinen met meer dan 750
kampeermiddelen. Hiervoor is een milieuvergunning vereist. Met behulp van een algemene maatregel van bestuur
(amvb) zijn beschermende regels voor het milieu opgesteld voor kampeerterreinen met minder dan 750
kampeermiddelen. Dit is het besluit horeca-, sport en recreatie-inrichtingen.
1.1.5.1 Besluit horeca-, sport- en recreatie-inrichtingen.
In dit besluit staan voorschiften voor de opvang en afvoer van afvalwater naar het openbaar riool voor horeca-,
sport en recreatie-inrichtingen ter bescherming van het milieu.
1.1.6 Woningwet en Brandweerwet
In het algemeen belang van de veiligheid van recreatieve inrichtingen kan binnen de Woningwet (art. 8, lid 2), op
grond van de gemeentelijke bouwvergunning een gebruiksvergunning van de brandweer worden verleend. Indien
de bouwverordening niet voorziet in brandveiligheidsvoorschriften kan de veiligheid van recreatieve inrichtingen
beschermd worden via een gemeentelijke verordening volgens artikel 12 van de Brandweerwet.
1.2 Intrekken van de Wet op de Openluchtrecreatie
1.2.1 Redenen
Het intrekken van de WOR heeft twee redenen. Allereerst is uit de evaluatie van de kampeerregelgeving gebleken
dat het vergunningenstelsel niet noodzakelijk was voor het kampeerbeleid. De bestemmingsplannen met
voorschriften bieden in principe voldoende mogelijkheden om een gedifferentieerd kampeerbeleid te voeren.
In het kader van deregulering is het vergunningstelsel niet langer wenselijk, volgens het ministerie van LNV.
Daarbij is gebleken is dat de onderdelen van de WOR in het algemeen belang van gezondheid, hygiëne en
veiligheid ofwel zijn geregeld in anderen wetten of kunnen worden geregeld door zelfregulering.
1.2.2 Intrekking
Bij het vervallen van de WOR, komt dan ook het Besluit hygiëne, gezondheid en veiligheid kampeerterreinen
(BHGVK) te vervallen, omdat de beoogde bescherming op onderdelen is vastgelegd in andere wetgeving, zoals
Waterleidingwet met Waterleidingbesluit (drinkwatervoorziening) en de Wet milieubeheer via het Besluit horeca,
15

1. Beleidskaders en wetgeving I Nota Verblijfsrecreatie
sport en recreatie-inrichtingen (opvang en afvoer van afvalwater).
Ook de regeling natuurkampeerterreinen komt na intrekking van de WOR te vervallen. Vanaf 1 januari 2008
worden natuurkampeerterreinen, verenigingskampeerterreinen en het groepskamperen buiten kampeerterreinen
niet meer bij wet genoemd. Gemeenten zijn vrij om al of niet voorschriften over de aard en grootte van
natuurkampeerterreinen, verenigingskampeerterreinen en het groepskamperen buiten terreinen te hanteren.
1.2.3 Gevolgen voor gemeenten
In de WOR werd het formuleren van kampeerbeleid al voor het grootste deel aan de gemeenten overgelaten.
Voor de hand ligt om na intrekking de beleidslijnen op hoofdlijnen te continueren. Gemeenten kunnen weliswaar
kiezen voor een aantal toe te laten kampeermiddelen op kleinschalige kampeerterreinen, natuurkampeerterreinen
en buiten kampeerterreinen dat hoger ligt dan de maxima, die vastgesteld zijn in de WOR. Gemeenten zullen
steeds dezelfde afwegingen blijven maken als met de WOR het geval is. Dus wordt er rekening gehouden met
andere belangen en gebruiksmogelijkheden in het landelijk gebied en met de kaders voor bescherming van
natuur en landschap. Voor de keuze voor aantallen op reguliere en verenigingskampeerterreinen wordt dit nu
ook aan gemeenten overgelaten en voor groepskamperen buiten kampeerterreinen ook.
1.3 Beleidskaders
1.3.1 Rijksbeleid en de relatie met het Reconstructieplan
Het Reconstructieplan Salland-Twente is een integraal plan voor ondermeer de gemeenten van Regio Twente.
In het plan is rekening gehouden met de relevante wetgeving en bestaand beleid. Daarom hoeven deze
beleidsnota’s niet herhaald te worden. De Nota Ruimte en Agenda Vitaal Platteland zijn recenter verschenen.
1.3.2 Provinciaal beleid
De provincie heeft haar recreatie- en toerismebeleid vastgelegd in de nota: “Overijssel, Struinen door de Tuin
van Nederland”. Recent is dit beleid geactualiseerd in het Meerjaren Uitvoeringsprogramma. De negen thema’s
van het provinciale beleid zijn: Beleven van natuur en landschap, routegebonden recreatie, stedenbeleid,
waterrecreatie, cultuurtoerisme, verblijfsrecreatie, evenementen, attracties en promotie.
Voor de uitwerking van bestemmingen zijn het Streekplan 2000+ met de Handreiking en beoordeling van ruimtelijke
plannen de belangrijkste instrumenten. Daarbij is voor Twente het Reconstructieplan Salland-Twente het kader
voor de ontwikkeling van verblijfsrecreatie in het landelijk gebied. De provinciale notitie “Recreatie bij de boer”
biedt mogelijkheden om verblijfsrecreatie bij de boer verder uit te werken. In deze notitie wordt aangegeven dat
vanuit wetgeving de koppeling van kleinschalig kamperen aan het agrarisch bedrijf is losgelaten, maar dat de
provincie aanbeveelt om deze koppeling vast te houden.
16
1.3.3 Gemeentelijk beleid en regionaal beleid
Gemeenten ontwikkelen hun eigen recreatie- en toerismebeleid binnen de daarvoor geldende wet- en regelgeving.
Binnen de kaders van Regio Twente worden op meerdere terreinen relevant beleid ontwikkeld voor de sector
recreatie en toerisme. In november 2004 is het Regionaal Economisch Ontwikkelingsplan (REOP) door de
Regioraad vastgesteld. Eén van de vier pijlers van het REOP is de verdere ontwikkeling van toerisme als bron van
werkgelegenheid. Gelijktijdig met de uitvoering van het REOP wordt de Regionale Structuur Visie Twente (RSV)
voorbereid. De economische ontwikkelingen worden ruimtelijk vertaald in een structuurplan voor Twente. In het
RSV zal ook recreatie en toerisme ruimtelijk worden vertaald. Het programma Vrije Tijd van Regio Twente ontwikkelt
een Uitvoeringsprogramma Vrije Tijd in Twente, waarin de huidige en toekomstige projecten voor recreatie en
toerisme in samenhang worden ontwikkeld.

Voor wat betreft het veiligheidsbeleid heeft de hulpverleningsdienst van Regio Twente een Handboek
Risicobeheersing opgesteld. Hierin staan aanbevelingen voor de ambtenaren Openbare Veiligheid ter ondersteuning
van de beoordeling van brandveiligheid. Voor kampeerterreinen is een Regionale handreiking Brandveiligheid
kampeerterreinen in ontwikkeling om de brandweer te ondersteunen bij de veiligheidstaken.
17

2. Welke vormen van verblijfsrecreatie onderscheiden we? I Nota Verblijfsrecreatie
2. Welke vormen van verblijfsrecreatie
onderscheiden we?
Verblijfsrecreatie is het totaal van mogelijkheden en voorzieningen om te recreëren op een bepaalde plaats in
Nederland, waarbij recreatief nachtverblijf centraal staat.
Voor dit recreatieve nachtverblijf zijn mogelijkheden te onderscheiden. We hebben de volgende onderdelen
onderscheiden. Dit is gebaseerd op de verschillende typen toeristen.
Overnachten in de openlucht
Kamperen is een vorm van verblijfsrecreatie in de openlucht. Meestal is het de bedoeling om meerdere nachten
te verblijven, want het kamperen is een doel op zich. Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden:
• kamperen op reguliere kampeerterreinen;
• kamperen op kleinschalige kampeerterreinen;
• kamperen op natuurkampeerterreinen;
• kamperen buiten (bestemde) terreinen (vrij kamperen);
• groepskamperen buiten een kampeerterrein;
• verenigingskamperen op eigen kampeerterrein;
• kamperen voor eigen gebruik.
Overnachten kort verblijf
Andere groepen toeristen zijn op doorreis en de logievorm is slechts een onderdeel. Het doel op zich is het
rondtrekken in het gebied. De logievorm is onderdeel van de route. Er worden eenvoudige voorzieningen vereist.
Hiervoor zijn de verschillende mogelijkheden:
• trekkershutten;
• gereguleerde Overnachtings Plaatsen (GOP’s);
• bed en breakfast;
• paalkamperen.
Overnachten lang verblijf
Toeristen kiezen voor een hotel, vakantiewoning of bungalow, wanneer het doel van de vakantie is om voor
langere tijd in het gebied te verblijven zonder daarbij in de openlucht te overnachten.
• Bungalowparken.
• Vakantiewoningen.
• Hotels en pensions.
18

Overnachten op het platteland
Overnachten op het platteland geeft een aantal verblijfsvoorzieningen weer, waarbij het doel van de vakantie is
om het platteland te beleven. Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden, in verschillende voorzieningenniveau’s.
• Plattelandskamers.
• Plattelandsappartementen.
• Groepsaccommodatie.
• Kampeerboerderij als hoofdfunctie.
• Kampeerboerderij als seizoensgebonden nevenfunctie.
• Kamperen op kleinschalige kampeerterreinen.
19

3. Beleidsvoorstellen per verblijfsrecreatieve voorziening I Nota Verblijfsrecreatie
3. Beleidsvoorstellen per
verblijfsrecreatieve voorziening
3.1 Kamperen op reguliere kampeerterreinen
3.1.1 Beschrijving
Een kampeerterrein is een terrein of plaats, geheel of gedeeltelijk ingericht, en blijkens de inrichting bestemd,
om daarop gelegenheid te geven tot het plaatsen of geplaatst houden van kampeermiddelen ten behoeve van
recreatief nachtverblijf.
Op dit moment is het - ingevolge artikel 8 van de Wet op de Openluchtrecreatie - verboden zonder vergunning
van burgemeester en wethouders een kampeerterrein houden.
Voor kampeerterreinen met toeristische, seizoens- en/of vaste standplaatsen kan bij B en W een vergunning worden
aangevraagd. De vergunning kan alleen worden verleend als het terrein in het bestemmingsplan uitsluitend of
mede de bestemming kampeerterrein heeft.
B. en W. verbinden aan de vergunning voorwaarden over de soort en het aantal van de op het kampeerterrein toe
te laten kampeermiddelen.
Daarnaast kunnen B en W in het belang van de orde, de rust, de veiligheid, de natuur- en landschapsbescherming,
de bescherming van het milieu, de hygiëne en de gezondheid, alsmede andere onderwerpen betreffende het
kamperen, nadere beperkingen en voorschriften aan de vergunning verbinden.
3.1.2 Alternatieven
Binnen de bestemming Verblijfsrecreatie kan via het bestemmingsplan worden vastgelegd, hoeveel recreatiewoningen
en/of trekkershutten op het terrein zijn toegelaten. In de kampeerexploitatievergunning wordt daarentegen
vaak het toegelaten aantal kampeermiddelen op toeristische,
seizoen en vaste standplaatsen vastgelegd. Hierin wordt
meestal als voorwaarde gesteld dat er een bepaalde
verhouding tussen toeristische en vaste staanplaatsen
moet zijn en dat er voor vaste standplaatsen een verhouding
tussen oppervlakte kampeermiddel en oppervlakte
standplaats dient te zijn.
20
3.1.3 Aanbeveling
Daar waar het gaat om nieuwe initiatieven of herinrichting
van terreinen wordt gestreefd naar een grotere mate van
toeristisch gebruik. Dat wil zeggen dat over het algemeen
gestreefd wordt naar uitbreiding van het aantal toeristische
standplaatsen en/of het aantal vaste standplaatsen
beschikbaar voor de recreatieve verhuur.
Toeristische standplaatsen of recreatief verhuurde vaste
standplaatsen leveren over het algemeen meer
overnachtingen op en een verhoging van de toeristische
bestedingen. Niet-recreatief verhuurde vaste standplaatsen
daarentegen leveren een stukje financiële zekerheid op

voor de exploitant. Ondernemers dienen bij de inrichting van hun kampeerterreinen dan ook voldoende ondernemersvrijheid
te krijgen om zodoende in te kunnen blijven spelen op de veranderingen in de markt.
Kwaliteitsverbetering op kampeerterreinen staat hierbij voorop. Indien ondernemers initiatieven hebben die leiden
tot een duidelijke kwaliteitsverbetering, zullen deze initiatieven zoveel mogelijk worden ondersteund.
Bedrijfsnatuurplan
Om de kwaliteit van verblijfsrecreatieve bedrijven te kunnen waarborgen wordt aanbevolen een bedrijfsnatuurplan
verplicht te stellen voor uitbreidingen van bestaande ondernemers of bij nieuwvestiging van kampeerterreinen.
Hiermee wordt vereist dat het bedrijf landschappelijk ingepast wordt en voldoet aan bepaalde milieueisen zodat
de natuurlijke waarden behouden blijven en zo mogelijk vergroot worden. Ook kan gestimuleerd worden dat
bedrijven meedingen naar de milieubarometers die jaarlijks uitgereikt worden.
Themacampings
Momenteel ontwikkelen ondernemers nieuwe vormen van themacampings, zoals landgoedcampings en
landschapscampings. Deze ontwikkeling leidt tot productdifferentiatie en kwaliteitsproducten. Dit is een aanwinst
voor het toeristische product in Twente. Alle vormen vallen onder de beschrijving van reguliere kampeerterreinen.
De aanbeveling ondersteunt de doelstelling 3 om productdifferentiatie en productkwaliteit na te streven.
3.1.4 Zonering
Voor de vestiging of uitbreiding van (grootschalige) verblijfsrecreatieve complexen is een uitwerking van het
Streekplan nodig. Complexen worden gerealiseerd in de directe omgeving van steden of dorpen of sluiten aan bij
bestaande grootschalige recreatieve voorzieningen. In het Streekplan staan de uitgangspunten aangegeven voor
nieuwvestiging of uitbreiding van verblijfsrecreatieve complexen. Dit is gebaseerd op de zone-indeling van het
Streekplan:
• Zone I: incidenteel mogelijkheden voor nieuwvestiging van een toeristisch-recreatief bedrijf.
• Zone II: mogelijkheden voor nieuwvestiging en uitbreiding van toeristisch-recreatieve bedrijven.
• Zone III: vestiging van verblijfsrecreatie is alleen mogelijk als onderdeel van een integraal plan waarbij per
saldo natuur en landschap winst wordt geboekt. Het cultureel erfgoed dient behouden te blijven. Bestaande
bedrijven kunnen in beperkte mate uitbreiden. Dit zal in beginsel buiten de bos- en natuurgebieden moeten
plaatsvinden.
• Zone IV: nieuwvestiging is uitgesloten. Bestaande bedrijven kunnen in beperkte mate uitbreiden. Dit zal in
beginsel buiten de bos- en natuurgebieden moeten plaatsvinden.
3.1.5 Tijdsperiode
Mede gelet op de mogelijkheden voor seizoensverlenging wordt geadviseerd voor reguliere kampeerterreinen een
jaarrond exploitatievergunning af te geven.
3.2 Kamperen op kleinschalige kampeerterreinen
3.2.1 Beschrijving
Een kleinschalig kampeerterrein is een terrein of plaats, geheel of gedeeltelijk ingericht, en blijkens die inrichting
bestemd, om daarop gelegenheid te geven tot het plaatsen of geplaatst houden van kampeermiddelen ten
behoeve van recreatief nachtverblijf. Het kampeerterrein heeft betrekking op een kampeerterrein voor een beperkt
aantal kampeerplaatsen.
21

3. Beleidsvoorstellen per verblijfsrecreatieve voorziening I Nota Verblijfsrecreatie
Bij de inrichting van kleinschalige kampeerterreinen worden de volgende uitgangspunten gehanteerd:
• Het erf is van voldoende omvang voor het plaatsen van kampeermiddelen;
• Het kleinschalig kamperen wordt landschappelijk ingepast: het kampeerterrein is voorzien van een zodanige
(gebiedseigen) beplanting dat het een passend element vormt in de omgeving en dat aan een doelmatige
inrichting wordt bijgedragen.
• "Vrije veld"-situaties worden uitgesloten en het kleinschalig kamperen vindt in ruimtelijke samenhang met de
gebouwen plaats.
• Het kampeerterrein moet voldoen aan redelijke eisen van welstand i.v.m. omgeving.
• Toilet- en wasvoorzieningen dienen in principe in bestaande gebouwen te worden gerealiseerd.
• Parkeren dient op het terrein van de houder van de ontheffing plaats te vinden.
• Parkeerplaatsen dienen landschappelijk te worden ingepast.
Voormalige varkensschuur verbouwd tot toiletgebouw.
22
Bestemmingsplan en Stankwet
De Stankwet bepaalt dat kleinschalig kamperen geen activiteit is die stankgevoelig is en dat deze daarom geen
bescherming behoeft via afstandnormering. Volgens de Stankwet valt kleinschalig kamperen bij een agrariër die
gestopt is na 19 maart 2000 onder dezelfde categorie als de woning behorende bij het voormalige bedrijf. Als een
agrariër al vóór deze datum gestopt is, dient heel formeel gesteld te worden dat kleinschalig kamperen bij deze
agrariër in categorie I gaat vallen. Dit onderscheid is om stankredenen moeilijk te verklaren, het is puur om
landbouweconomische redenen.

Vanuit de Stankwet wordt voor de omschrijving van kleinschalig kamperen verwezen naar de WOR. Na intrekking
van de WOR moeten gemeenten een standpunt innemen hoe deze activiteiten uit oogpunt van stank worden
beoordeeld. Door opname van deze activiteiten in een Verordening Kleinschalige Nevenactiviteiten o.b.v. de
Stankwet, kan men de gewenste beschermingscategorie vastleggen.
Op regionale schaal (Agrarische Kerngroep van Regio Twente) is een modelverordening ontwikkeld die ingaat op
de richtlijnen voor kleinschalige nevenactiviteiten (waaronder kleinschalig kamperen). Hierbij is aangegeven
wanneer een activiteit als nevenactiviteit kan worden beschouwd en derhalve ondergeschikt aan de hoofdfunctie
is. Kleinschalig kamperen valt in principe binnen de richtlijnen zoals opgesteld in de modelverordening (mits de
agrariër kan aantonen dat hij op 19 maart 2000 nog een milieuvergunning had en met uitzondering v.w.b. de
gehanteerde oppervlaktemaat van 1000m 2 ). Dit geldt ook voor plattelandskamers (zie 3.10), in het geval dat de
agrariër op 19 maart 2000 nog een milieuvergunning had. Plattelandskamers worden in dat geval beschouwd als
ondergeschikt aan de hoofdfunctie. Iedere gemeente dient afzonderlijk een verordening kleinschalige nevenactiviteiten
vast te stellen. Indien de bepalingen ten aanzien van plattelandskamers worden overgenomen, dan
blijft de activiteit ondergeschikt aan de hoofdfunctie. Hiervoor is geen bestemmingsplanwijziging noodzakelijk.
In het bestemmingsplan dient dit te worden opgenomen (middels vrijstellingsbevoegdheid of bij recht toestaan).
Indien plattelandskamers gestart worden bij bedrijven die voor 19 maart 2000 gestopt zijn met hun agrarisch
bedrijf, dan valt de activiteit in categorie 1 (verblijfsrecreatie) o.b.v. de Stankwet. Hiervoor gelden andere regels
met betrekking tot afstanden tot omwonenden en agrarische bedrijven. Indien hieraan wordt voldaan worden
plattelandskamer en kleinschalig kamperen ook op dergelijke bedrijven toegestaan. Plattelandsappartementen
(3.11) vallen buiten de verordening kleinschalige nevenactiviteiten.
3.2.2 Alternatieven
3.2.2.1 Koppeling met de agrarische sector
De Wet op de Openluchtrecreatie biedt momenteel de mogelijkheid voor een college van burgemeester en
wethouders ontheffing te verlenen voor het houden van een kampeerterrein voor tien kampeermiddelen, voor
korte perioden te verhogen tot 15. Sinds 2004 heeft een college de bevoegdheid het aantal van 15 voor het
gehele seizoen toe te staan. Alleen op grond van ruimtelijke argumenten kan kleinschalig kamperen op bepaalde
plaatsen worden uitgesloten. In principe is het ook mogelijk bij bijv. burgerwoningen.
Bij de inwerkingtreding van de WOR in 1995 heeft eveneens een regionale Werkgroep een beleidsaanbeveling
aan Twentse gemeenten gedaan. Aanbevolen werd om de koppeling met het agrarische bedrijf en het agrarisch
bouwperceel in stand te houden. In de praktijk hebben gemeenten de relatie met de boerderij steeds willen
behouden. Echter, sommige gemeenten lieten het alleen toe bij functionerende agrarische bedrijven, andere
gemeenten vonden de aanwezigheid van een agrarische bestemming op het betreffende perceel voldoende om
een ontheffing te verlenen.
In de notitie “Recreatie bij de boer” van december 2000 adviseert de Provincie Overijssel gemeenten kleinschalig
kamperen te beperken tot agrarische bedrijven en in bepaalde gevallen een quotum in te stellen voor het aantal
ontheffingen. Hierbij wil de Provincie voorkomen dat reguliere recreatiebedrijven in hun belangen geschaad worden
en het landschap versnipperd en aangetast wordt door de vele kampeerterreinen. In principe wordt dit standpunt
ondersteund. De huidige situatie is echter dat kleinschalig kamperen voorkomt bij agrarische of inmiddels voormalige
agrarische bedrijven. Het oorspronkelijke argument om aanvullende inkomsten te genereren voor boeren is hiermee
enigszins achterhaald. Aan de andere kant is het zo dat meer groeperingen in de samenleving een bijverdienste
goed kunnen gebruiken en daarnaast zijn lang niet alle boeren noodlijdend.
Het product kleinschalig kamperen heeft zijn bestaansrecht voldoende aangetoond, waarbij wel de beleving van
het platteland leidend dient te zijn. Een karakteristieke boerderij in het landelijk gebied kan voldoende agrarische
uitstraling hebben om het kleinschalig kamperen als onderscheidend toeristisch produkt aan te bieden.
23

3. Beleidsvoorstellen per verblijfsrecreatieve voorziening I Nota Verblijfsrecreatie
Een burgerwoning heeft dit niet of veel minder.
Om wildgroei tegen te gaan en het kwetsbare landschap te ontzien heeft de gemeente de mogelijkheid het aantal
kampeerplaatsen te maximaliseren, goede landschappelijke inpassing te eisen, een quotering en een zonering te
hanteren.
Na de intrekking van de WOR bepalen gemeenten zelf of ze in hun beleid een onderscheid willen aanbrengen
tussen kleinschalige en reguliere kampeerterreinen.
Als een gemeente het onderscheid tussen kleinschalige en reguliere kampeerterrein wil blijven hanteren, zal ze de
grens tussen beide typen kampeerterreinen moeten vastleggen. De gemeente kan aansluiten bij de huidige grens
van 15 kampeermiddelen, maar ze kan ook een hogere of lagere grens vaststellen of bijv. op basis van een
oppervlaktecriterium.
Met betrekking tot de binding met het agrarisch bedrijf kunnen voor kleinschalige kampeerterreinen een aantal
keuzes gemaakt worden:
1. kleinschalig kamperen dient gekoppeld te zijn aan een functionerend agrarisch bedrijf;
2. kleinschalig kamperen is toegestaan op functionerende èn op voormalige agrarische bedrijven;
3. kleinschalig kamperen is in principe zowel bij agrariërs als bij niet-agrariërs toegestaan.
Aanbeveling
Kleinschalig kamperen is mogelijk op functionerende èn op voormalige agrarische bedrijven.
Dit wordt aanbevolen om de volgende redenen:
• de dalende tendens in de agrarische sector. Steeds meer bestaande kleinschalige kampeerterreinen zijn al
lang niet meer gekoppeld aan een nog functionerend agrarisch bedrijf, maar aan een voormalig agrarisch
bedrijf;
• indien agrariërs overwegen om de agrarische activiteiten (deels) te staken wordt gekeken naar eventuele
vervolgfuncties. Het zijn dan ook juist deze agrariërs die interesse tonen in de exploitatie van kleinschalige
kampeerterreinen;
• er zijn gebieden waar de agrarische sector vanwege behoud van natuurwaarden - beperkingen opgelegd
krijgt. Indien agrariërs in dat geval besluiten de agrarische activiteiten te staken en uitkijken naar vervolgfuncties
(zoals recreatie en toerisme), zou medewerking verleend moeten kunnen worden. Er ontstaat in veel
gevallen een win-win situatie;
• de ondersteuning van de ontwikkeling van het gedifferentieerde product “kamperen bij de boer”, aangezien er
vraag is naar kleinschalige kampeermogelijkheden, waarbij de beleving van het boerenleven centraal staat.
Derhalve wordt aanbevolen om kleinschalig kamperen toe te staan indien:
• de activiteiten nevenactiviteiten zijn, waarbij de agrarische bedrijvigheid de hoofdactiviteit blijft
(oude concept “kamperen bij de boer”);
• de activiteiten vervolgactiviteiten zijn, als gevolg van het (deels) staken van de agrarische bedrijvigheid op het
erf en die een agrarische uitstraling hebben en behouden.
Deze aanbeveling ondersteunt de doelstellingen 3 - productdifferentiatie en productkwaliteit - en 4 - verblijfsrecreatie
als nieuwe economische drager van het landelijk gebied.
24
3.2.2.2 Vaststellen aantal toe te laten kampeermiddelen
Op basis van de huidige Wet op de Openluchtrecreatie kunnen maximaal 10 kampeermiddelen worden toegestaan
op kleinschalige kampeerterreinen, waarbij voor korte perioden het aantal verhoogd mag worden naar 15.

Inmiddels is echter het voorstel aangenomen om gedurende het gehele kampeerseizoen 15 kampeermiddelen toe
te staan gedurende de overgangsperiode.
Bij het wegvallen van de Wet op de Openluchtrecreatie dienen gemeenten eigen beleid te formuleren op basis
waarvan het kleinschalig kamperen geregeld moet worden. Hierbij dienen ook uitspraken gedaan te worden over
aantallen. De VeKaBo en de SVR vragen al jaren om uitbreiding van het aantal standplaatsen naar 25 of zelfs 40.
De Recron daarentegen is tegenstander van uitbreiding.
Met betrekking tot het aantal toe te laten kampeermiddelen kunnen de volgende keuzes gemaakt worden:
• het maximaal aantal toe te laten kampeermiddelen hanteren op 15;
• het maximaal aantal toe te laten kampeermiddelen verhogen naar 25; mits geen onevenredig afbreuk wordt
gedaan aan landschappelijke en natuurwaarden;
• het maximaal aantal toe te laten kampeermiddelen verhogen naar 40;
• het maximaal aantal toe te laten kampeermiddelen is afhankelijk van de ligging van kampeerterreinen ten
opzichte van de reconstructiezonering. In extensiveringsgebieden en landbouwontwikkelingsgebieden wordt
het maximum aantal van 15 gehanteerd. In verwevingsgebieden en aan de randzones van extensiveringsgebieden
zou op enkele plaatsen een verhoging kunnen worden toegestaan tot 25 kampeermiddelen.
De WOR spreekt van aantallen kampeermiddelen. Misverstanden ontstaan soms over de vraag of een bijzet-tentje
wel of niet als afzonderlijk kampeermiddel geldt.
Na intrekking van de WOR kunnen gemeenten zelf bepalen in hoeverre zij het wenselijk vinden of noodzakelijk in
het bestemmingsplan de maximumcapaciteit van kampeerterreinen vast te leggen.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten adviseert gemeenten in die gevallen waarin men de maximumcapaciteit
van kampeerterreinen wil vastleggen, uit te gaan van kampeerplaatsen c.q. standplaatsen. Het aantal kampeerplaatsen
op een terrein is vaak een vast gegeven.
Zeker voor kleinschalige kampeerterreinen wordt geadviseerd het maximum aantal kampeerplaatsen vast te leggen.
Hierbij wordt een kampeerplaats aangemerkt als een plek waar één kampeermiddel geplaatst mag worden.
Definitie kampeerplaats c.q. standplaats: een in of op het terrein aangegeven, zichtbaar gemarkeerde plek, d.m.v.
nummering, stroomvoorziening, erfafscheiding of anderszins, voor het plaatsen of geplaatst houden van een
kampeermiddel. Een bijzet-tentje voor bijvoorbeeld de kinderen wordt hierbij niet als afzonderlijk kampeermiddel
aangemerkt.
Aanbeveling
Aantal kampeerplaatsen per kleinschalig kampeerterrein te maximaliseren op 25. Het mag geen automatisme
zijn dat elk kleinschalig kampeerterrein op verzoek uitbreiding tot 25 kampeerplaatsen kan realiseren. Bij de
gemeentelijke implementatie worden hiervoor eisen uitgewerkt.
Door de eigenaar/beheerder zal tenminste dienen te worden aangetoond dat geen onevenredige afbreuk wordt
gedaan aan landschappelijke en natuurwaarden.
Gelet op de pluriformiteit van gemeenten wordt aan gemeenten overgelaten of men:
a. het aantal kleinschalige kampeerterreinen (in een bepaald gebied) wil beperken;
b. de aanvaardbaarheid van kleinschalige kampeerterreinen + aantal kampeerplaatsen van geval tot geval wil
beoordelen;
c. bepaalde zones in het kader van de Reconstructiewet uit te sluiten voor vestiging van kleinschalige
kampeerterreinen.
Deze aanbeveling ondersteunt de doelstellingen 3 - productdifferentiatie en productkwaliteit - 4 - verblijfsrecreatie
als nieuwe economische drager van het landelijk gebied.
25

3. Beleidsvoorstellen per verblijfsrecreatieve voorziening I Nota Verblijfsrecreatie
3.2.2.3 Geen tijdelijke verhoging aantal kampeermiddelen
Sinds juni 2004, tot aan de intrekking van de WOR in 2008, zijn gemeenten bevoegd om gedurende het gehele
kampeerseizoen 15 kampeermiddelen toe te staan. Bij de discussie rond verhoging van het aantal kampeermiddelen
kan een tijdelijke verhoging worden heroverwogen:
• in zomer- en schoolvakanties wordt het aantal toe te laten kampeermiddelen verhoogd naar 15;
• het aantal toe te laten kampeermiddelen blijft gedurende het gehele kampeerseizoen 15.
Aanbeveling
Verhoging aantal kampeermiddelen gedurende het gehele kampeerseizoen toestaan.
Aanbevolen wordt om het aantal toe te laten kampeermiddelen gedurende het gehele kampeerseizoen gelijk toe
te staan. Dit is eenduidiger en veel beter handhaafbaar.
Deze aanbeveling ondersteunt de doelstellingen 1 - meer aandacht voor het voor-en naseizoen - en doelstelling 5
- streven naar zoveel mogelijk uniforme regelgeving.
3.2.2.4 Toegestane kampeermiddelen
In principe is het momenteel mogelijk om alle soorten kampeermiddelen te plaatsen op kleinschalige kampeerterreinen:
van tent tot stacaravan. Echter, voor kleinschalige kampeerterreinen kan ook expliciet gekozen worden
voor andere richtlijnen in de toegestane kampeermiddelen:
• op kleinschalige kampeerterreinen zijn alle - onder het begrip kampeermiddel vallende - kampeermiddelen
toegestaan;
• op kleinschalige kampeerterreinen zijn alleen kampeermiddelen toegestaan die gericht zijn op toeristisch
kamperen (zoals een tent of toercaravan). Stacaravans worden expliciet uitgesloten.
Aanbeveling
Op kleinschalige kampeerterreinen alleen kampeermiddelen toestaan die gericht zijn op toeristisch kamperen.
Stacaravans worden expliciet uitgesloten.
Dit wordt aanbevolen om de volgende redenen:
• kleinschalig kamperen dient zich vooral te richten op toeristisch kamperen; daarbij hoort een stacaravan
- vanwege het permanente karakter - niet thuis. Op reguliere kampeerterreinen is ruimte voor het plaatsen van
stacaravans;
• stacaravans hebben een negatieve uitstraling op het landschap. Er ontstaat snel aanbouw, hekwerk etc.;
• het ontstaan van handhavingsproblemen in verband met de verplichte verwijdering na 31 oktober;
• stacaravans vergroten het risico van permanente bewoning.
26
3.2.3 Zonering
Aanbevolen wordt de zonering van kleinschalige kampeerterreinen te koppelen aan de reconstructiezonering.
Op basis van deze zonering kunnen voor kleinschalige kampeerterreinen de volgende uitgangspunten worden
gehanteerd:
• kleinschalige kampeerterreinen zijn passend in verwevingsgebieden en extensiveringsgebieden, zoals
vastgelegd in het Reconstructieplan Salland-Twente;
• volgens de beoordelingscriteria van de Stankwet kunnen ook in landbouwontwikkelingsgebieden in sommige
situaties kleinschalige kampeerterreinen worden toegestaan. Aangezien het uitgangspunt van het
reconstructieplan is dat in deze gebieden de landbouw het primaat heeft, is de aanbeveling van de bestuurscommissie
R&T om in landbouwontwikkelingsgebieden kleinschalig kamperen in principe niet toe te staan.

3.2.4 Tijdsperiode
In principe wordt de mogelijkheid geboden om kleinschalig kamperen het gehele jaar mogelijk te maken.
De bestuurscommissie R&T beveelt aan om de activiteit in tijd te beperken om de volgende redenen:
• voorkoming van ontsiering van het winterlandschap met kampeermiddelen;
• verkleining van de kans op het plaatsen van stacaravans en daarmee op het ontstaan van jaarplaatsen;
• voorkoming van het risico van permanente bewoning;
• deze vorm van verblijfsrecreatie leent zich minder voor wintertoerisme.
Aanbeveling
De bestuurscommissie R&T stelt voor om het kampeerseizoen voor kleinschalig kamperen vast te stellen op:
15 maart tot en met 31 oktober. Voor de periode van 1 november tot en met 14 maart geldt dan de verplichting
dat alle kampeermiddelen met toebehoren moeten worden verwijderd uit het landschap.
Deze aanbeveling ondersteunt doelstelling 3 - productdifferentiatie en productkwaliteit - en doelstelling 7 -
behoud en versterken van het landschap.
3.2.5 Quotering
Iedere gemeente kan een quotering voor het aantal kleinschalige kampeerterreinen binnen de eigen gemeente
vaststellen. Indien hiervoor gekozen wordt, is het raadzaam om dit op te nemen in een gemeentelijke verordening.
27

3. Beleidsvoorstellen per verblijfsrecreatieve voorziening I Nota Verblijfsrecreatie
3.2.6 Samenvatting aanbevelingen kleinschalig kamperen
Samengevat wordt met betrekking tot kleinschalige kampeerterreinen het volgende aanbevolen:
• kleinschalig kamperen toestaan op zowel functionerende èn voormalige agrarische bedrijven; hierbij dienen de
locatie en de bebouwing een agrarische uitstraling te hebben en te behouden;
• het aantal toe te laten kampeermiddelen op een kleinschalig kampeerterrein stellen op maximaal 25 kampeermiddelen
gedurende het kampeerseizoen. Het mag geen automatisme zijn dat elk kleinschalig kampeerterrein
op verzoek uitbreiding tot 25 kampeerplaatsen kan realiseren. Hierbij geldt de voorwaarde dat geen
onevenredige afbreuk gedaan mag worden aan landschappelijke en natuurwaarden. Bij de gemeentelijke
implementatie worden hiervoor eisen uitgewerkt in het kader van maximale oppervlakten en quotering;
• kleinschalige kampeerterreinen zijn bedoeld voor kampeermiddelen, gericht op toeristisch kamperen.
Stacaravans worden expliciet uitgesloten;
• kleinschalig kamperen in principe toestaan in verwevingsgebieden en in extensiveringsgebieden. In landbouwontwikkelingsgebieden
is kleinschalig kamperen toegestaan indien het de landbouw niet frustreert. In de praktijk
is dit slechts mogelijk indien het agrarisch bedrijf op 19 maart 2000 nog een milieuvergunning had.
De bestuurscommissie beveelt aan in deze gebieden kleinschalig kamperen in principe niet toe te staan,
om hiermee het beleid van het reconstructieplan, te weten: primaat aan de landbouw, te ondersteunen.
• kleinschalig kamperen is mogelijk in het kampeerseizoen 15 maart tot en met 31 oktober. In de periode van
1 november tot en met 14 maart geldt dat alle kampeermiddelen moeten worden verwijderd uit het landschap;
• iedere gemeente kan een quotering voor het aantal kleinschalige kampeerterreinen binnen de eigen gemeente
vaststellen.
3.3 Kamperen op natuurkampeerterreinen
3.3.1 Beschrijving
Een natuurkampeerterrein is een aaneengesloten gebied van tenminste 25 ha bos, natuurgebied en/of waardevol
cultuurlandschap, maximaal 30 plaatsen per hectare en een maximum verblijfsduur van 28 nachten. Een natuurkampeerterrein
is qua inrichting eenvoudig van aard en heeft een sober voorzieningenniveau. Er is geen beperking
opgenomen aan de openingsperiode.
Een natuurkampeerterrein wordt beschouwd als een regulier kampeerterrein. Een natuurkampeerterrein is afhankelijk
van bestemde locaties in het bestemmingsplan. Het doel van de regeling is een vorm van kamperen toe te staan
op eenvoudige terreinen, die zijn gelegen in een natuurgebied. Het is de bedoeling dat door de aanwezigheid van
deze terreinen het natuurgebied waarin ze gelegen zijn, zo min mogelijk wordt verstoord. Daarom is het wenselijk
dat de terreinen in het algemeen slechts basale voorzieningen kennen.
3.3.2 Alternatieven
Een natuurkampeerterrein kan in principe op twee wijzen beoordeeld worden:
1. als kleinschalig kampeerterrein: er worden ontheffingen afgegeven;
2. als regulier kampeerterrein: er worden vergunningen afgegeven
28
3.3.3 Aanbeveling
Bij voorkeur dient deze vorm van verblijfsrecreatie uit te gaan naar een regeling via vergunning, waarbij het terrein
volgens het bestemmingsplan als een natuurkampeerterrein moet zijn bestemd. Hiervoor kunnen de volgende
argumenten worden aangedragen:
• via het vergunningsregime is het gebruik beter te reguleren;

• de ligging van deze terreinen, meestal in kwetsbare natuurgebieden;
• er kan sprake zijn van een frequent en langdurig gebruik.
Deze aanbeveling ondersteunt de doelstellingen 5 uniforme regelgeving en 7 behoud en versterking van het
Twentse landschap.
3.3.4 Zonering
Natuurkampeerterreinen liggen zoals de naam ook al aangeeft met name in natuurgebieden. Het betreft hier veelal
dus extensiveringsgebied. Onder voorwaarden zijn in deze gebieden mogelijkheden voor natuurkampeerterreinen.
3.3.5 Tijdsperiode
Op natuurkampeerterreinen zijn slechts toeristische standplaatsen aanwezig. Op elk regulier kampeerterrein is
jaarrond kamperen mogelijk, dus ook op een natuurkampeerterrein.
3.4 Groepskamperen buiten een kampeerterrein
3.4.1 Beschrijving
Groepskamperen buiten kampeerterreinen betreft het incidenteel gelegenheid geven tot het plaatsen of geplaatst
houden van kampeermiddelen buiten de reguliere, kleinschalige of natuurkampeerterreinen bestemd voor groepen
of verenigingen.
3.4.2 Aanbeveling
Burgemeester en Wethouders kunnen aan groepen, organisaties of verenigingen ontheffing verlenen om gedurende
een korte aaneengesloten periode te kamperen buiten een regulier, kleinschalig, of natuurkampeerterrein.
29

3. Beleidsvoorstellen per verblijfsrecreatieve voorziening I Nota Verblijfsrecreatie
Het betreft hier dan incidenteel kamperen door groepen zoals bijvoorbeeld scoutinggroepen en sportverenigingen.
Aan de ontheffing dienen voorschriften te worden verbonden over de soort en het aantal van de toe te laten
kampeermiddelen.
3.5 Verenigingskamperen op eigen kampeerterrein
3.5.1 Beschrijving
Organisaties met een doelstelling van sociale, culturele, educatieve of wetenschappelijke aard kunnen voor het
houden van een kampeerterrein en het gebruiken daarvan voor eigen doeleinden, een verzoek tot vrijstelling of
ontheffing indienen bij Burgemeester en Wethouders. In de WOR is wel de voorwaarde opgenomen dat het
bestemmingsplan zich er niet tegen mag verzetten. Hierbij moet gedacht worden aan organisaties als bijv. Scouting
en Nederlandse Caravan Club. Zij kunnen voor het houden van een kampeerterrein en het gebruiken daarvan
voor eigen doeleinden een verzoek tot ontheffing indienen. Uitgangspunt van de werkgroep is dat verenigingen
die frequent op eigen terrein kamperen onder de vergunningplicht dienen te vallen. Argumenten hiervoor zijn:
• via vergunningregime gebruik beter te reguleren;
• de terreinen waarvan deze organisaties gebruik maken kunnen omvangrijk zijn;
• verhoging van de druk op het landschap.
Een ontheffing kan echter als voordeel hebben dat tegemoet kan worden gekomen aan de behoefte aan een
eenvoudige inrichting. Via de voorschriften verbonden aan de ontheffing kunnen vervolgens wel op de situatie
toegespitste eisen worden gesteld.
3.5.2 Aanbeveling
Verenigingen die frequent kamperen op eigen terrein in principe binden aan een vergunning.
Incidentele aanvragen kunnen via een ontheffing worden afgedaan.
3.6 Kamperen voor eigen gebruik
De gemeente kan bij verordening toestaan dat de eigenaar van een terrein tot maximaal twee kampeermiddelen
voor eigen gebruik heeft staan. Dit kan voor langere perioden worden toegestaan dan het hierboven genoemde
vrij kamperen.
3.6.1 Aanbeveling
De werkgroep beveelt aan deze vorm van kamperen niet toe te staan.
Hiervoor zijn de volgende redenen:
• Voorkomen dient te worden dat op particuliere terreinen her en der in het veld of in bossen kampeermiddelen
verschijnen.
• Er is nauwelijks onderscheid te maken tussen kamperen voor eigen gebruik en commerciële verhuur.
• Voorkomen van handhavingsproblemen. Toezicht en controle is nauwelijks mogelijk.
• De behoefte aan deze vorm van kamperen is vanuit toeristisch oogpunt niet aanwezig.
30

3.7 Trekkershutten
3.7.1 Beschrijving
Een trekkershut is een houten blokhut met maximale grootte van 30m 2 , waarvoor een vergunning ingevolge
artikel 40 van de Woningwet is vereist en dat dient als periodiek verblijf voor wisselende groepen van recreanten,
die hun hoofdverblijf elders hebben. We spreken van een trekkershut indien er sprake is van bedrijfsmatige
exploitatie. De specifieke uitgangspunten zijn:
• In principe is hier sprake van een apart bouwwerk voor recreatiedoeleinden gekoppeld aan een regulier
kampeerterrein.
• De specifieke uitgangspunten van een trekkershut hebben te maken met de uitgangspunten van een regulier
kampeerterrein.
• De maximale grootte van 30m 2 is gesteld om hiermee onderscheid en het verschil aan te geven met
bijvoorbeeld een vakantiebungalow.
• Het overnachten in een trekkershut is een eenvoudige vorm van kamperen.
3.7.2 Alternatieven
1. Vergunning voor het plaatsen van een trekkershut is toegestaan op de bestaande reguliere kampeerterreinen.
2 Omdat de vergunning van een trekkershut gekoppeld is aan een vergunning ingevolge de Woningwet is het
denkbaar een trekkershut (ten) te plaatsen op of in de directe omgeving van specifieke plaatsen (historische,
cultuurhistorische of landschappelijke plaatsen) in de wandel- of fietsroutestructuur van het wandelnetwerk en
het fietsknooppuntensysteem in Twente. Voorwaarde is dat de trekkershut binnen een bestaande toeristische
organisatie, die het beheer en toezicht op de trekkershut onderhoudt, wordt opgenomen c.q. ondergebracht.
Hierbij is 1 trekkershut toegestaan. De trekkershut moet ingepast worden in bestaande bebouwing en niet in
de vrije natuur staan. Dit kan in principe ook bij kleinschalige kampeerterreinen, mits het bestemmingsplan dit
toelaat.
3. Omdat de vergunning van een trekkershut gekoppeld is aan een vergunning ingevolge de Woningwet, is het
denkbaar een trekkershut (ten) te plaatsen op specifieke plaatsen (historische, cultuurhistorische of
landschappelijke plaatsen) bij een kampeerboerderij of een boerderij met plattelandskamers. De trekkershut
moet ingepast worden in bestaande bebouwing en niet in de vrije natuur staan. Voorwaarde zou echter wel
moeten zijn dat de trekkershut binnen een bestaande toeristische of particuliere organisatie, die het beheer en
toezicht op de trekkershut onderhoud, wordt opgenomen c.q. ondergebracht. Eén trekkershut is toegestaan.
4. Vanwege de vergunningplicht ingevolge de Woningwet is het denkbaar om een trekkershut in een gemeente te
plaatsen zonder specifiek inhoudelijk, cultureel of ander doel. De trekkershut moet ingepast worden ten opzichte
van bestaande bebouwing en niet in de vrije natuur staan.
3.7.3 Zonering
De zonering is in alle gevallen gekoppeld aan de regulering via het bestemmingsplan van de gemeente. Hoe ver
wil de gemeente gaan. In het eerste alternatief wordt de koppeling van een kampeerterrein als uitgangspunt
genomen. De overige alternatieven zijn momenteel sterk afhankelijk van de beleidsbepaling van de geldende
bestemmingsplannen.
3.7.4 Tijdsperiode
Het gebruik van trekkershutten is het gehele jaar mogelijk.
31

3. Beleidsvoorstellen per verblijfsrecreatieve voorziening I Nota Verblijfsrecreatie
3.7.5 Aanbevelingen
De alternatieven 1 t/m 3 bevelen wij met de volgende motivering:
1. Om het toeristisch product te versterken is productdifferentiatie een welkome zaak. Het overnachten in een
trekkershut is een eenvoudige vorm van kamperen. Deze vorm van kamperen trekt een specifieke groep
toeristen en recreanten. Als daarbij ook nog eens de sfeer rondom een trekkershut op een alternatieve manier
wordt ingevuld, biedt dit mogelijkheden voor een aantrekkelijk en nieuw toeristisch product.
2. Belangrijk blijft echter wel de kwalitatieve uitstraling van het nieuwe toeristische product. Dit heeft alles te
maken met het speciale arrangement m.b.t. de wandel- en fietsroute structuur. Kwaliteitseisen kunnen via
planvorming en bouwvergunningen worden afgedwongen. Belangrijk is de wijze waarop de trekkershut wordt
beheerd. De initiatiefnemers moeten een product van voldoende kwaliteit neerzetten.
3.8 Gereguleerde Overnachtings Plaatsen (GOP's)
3.8.1 Beschrijving
Een Gereguleerde Overnachtings Plaats (GOP) is een parkeerplaats, geheel of gedeeltelijk ingericht, die een
goede en stevige ondergrond biedt voor een kampeerauto en die gedurende een beperkt aantal nachten wordt
gebruikt als verblijfsplaats. Bij deze plaats zijn al dan niet voorzieningen aangebracht.
De volgende uitgangspunten worden bij GOP's gehanteerd:
• goede bereikbaarheid;
• eenvoudig ingericht, zonder de extra faciliteiten van een camping;
• een GOP bestaat uit minimaal twee kampeerplekken;
• kampeerautoplaatsen zijn alleen toegankelijk voor kampeerautogebruikers en bestemd voor korte verblijfsrecreatie;
• maximale verblijfsduur op een kampeerautoplaats bedraagt 72 uur aaneengesloten;
• ligging in de nabijheid van het centrum.
32

3.8.2 Alternatieven
3.8.2.1 Faciliteiten bij een Gereguleerde Overnachtings Plaats
Op GOP's worden geen extra faciliteiten - zoals sanitair, stortplaatsen etc. - aangeboden.
Op GOP's worden extra faciliteiten - zoals sanitair, stortplaatsen etc. - aangeboden.
Aanbeveling
Voor de gebruikers van kampeerauto's (camperaars) geldt dat zij de gebruiksmogelijkheden van de kampeerauto
optimaal willen benutten. Het aanbieden van sanitaire voorzieningen is daarmee overbodig. Het is wenselijk om
een afvalvoorziening en een stortplaats te bieden. Een derde deel van de camperaars in Nederland zoekt specifiek
naar overnachtingsmogelijkheden in vrijheid. Deze groep trekt liever naar een ander gebied, indien geen GOP's
aanwezig zijn en zal niet uitwijken naar een reguliere camping met camperstandplaats.
3.8.2.2 Vergoeding voor het gebruik van de kampeerplaatsen
Met betrekking tot een gebruiksvergoeding kunnen bij de realisatie van een Gereguleerde Overnachtings Plaats
voor kampeerauto's twee opties in overweging genomen worden:
• GOP's worden gratis beschikbaar gesteld.
• GOP's worden tegen een vergoeding beschikbaar gesteld.
Aanbeveling
Het rekenen van een vergoeding wordt aanbevolen om de volgende redenen:
• het aanbieden van een gratis overnachtingsplaats voor kampeerauto's leidt tot oneerlijke concurrentie ten
aanzien van reguliere overnachtingsaccommodaties;
• het aanbieden van een gratis overnachtingsplaats betekent discriminatie ten opzichte van gebruikers van
andere kampeervormen die op reguliere kampeerterreinen verplicht zijn overnachtingsgeld èn toeristenbelasting
te betalen;
• indien een constructie wordt gekozen waarbij overnachtingsgeld ter plekke wordt geïnd, wordt indirect ook
gezorgd voor beter toezicht op de overnachtingsplaats, waardoor eventuele onwenselijke situaties kunnen
worden voorkomen.
3.8.3 Zonering
Gereguleerde Overnachtings Plaatsen voor kampeerauto's kunnen in principe overal in de gemeente gerealiseerd
worden. Gezien de kenmerken en wensen van de kampeerautogebruiker zou naar een centrale locatie gezocht
moeten worden nabij of in het centrum. Het gaat veelal om bestaande parkeerplaatsen.
3.8.4 Tijdsperiode
Kampeerders met kampeerauto kunnen in principe het gehele jaar gebruik maken van de Gereguleerde
Overnachtings Plaatsen. Uit onderzoek blijkt ook dat camperaars het gehele jaar door van de kampeerauto
gebruik maken en niet beïnvloed worden door weersomstandigheden.
3.8.5 Aanbeveling
De wens en afweging om één of meerdere GOP's in een gemeente te realiseren hangt sterk af van de reeds
aanwezige mogelijkheden op bestaande recreatiebedrijven; aanwezigheid van geschikte locaties en/of beschikbare
middelen; toeristisch imago gemeente enz. Iedere gemeente dient dan ook vrij te zijn om te bepalen of er wel of
geen GOP in de gemeente ingericht dient te worden. Initiatieven om op bestaand recreatieterrein gedeelte specifiek
in te richten voor campers verdient wellicht positieve insteek.
33

3. Beleidsvoorstellen per verblijfsrecreatieve voorziening I Nota Verblijfsrecreatie
3.9 Bed & breakfast
3.9.1 Beschrijving
Bed & breakfast is een kleinschalige vorm van verblijfsrecreatie en richt zich met name op de trekkende toeristen,
die voor één of enkele nachten een onderkomen zoeken. Typerend voor Bed & breakfast is:
• de kleinschaligheid en de uitvoering is eenvoudig;
• bed & breakfast is gekoppeld aan de woonfunctie, dat betekent dat mede gebruik wordt gemaakt van keuken
en sanitair van de woning;
• bed & breakfast dient binnen de bestaande woning gerealiseerd te worden; eventueel komen ook aangrenzende
agrarische bedrijfsgebouwen in aanmerking, en dus niet vrijstaande bedrijfsgebouwen;
• maximaal 4 bestemde bedden.
De onderkomens vallen niet onder de speciale veiligheidseisen van de Woningwet en het Bouwbesluit, die gelden
voor verblijfsrecreatie, maar bed & breakfast wordt beschouwd als onderdeel van de woonfunctie.
3.9.2 Alternatieven
Bed & breakfast is een kleinschalige vorm van verblijfsrecreatie. De indeling en invulling van de kamers is sterk
afhankelijk van de bestaande bebouwing. De mogelijkheden voor bed & breakfast dienen per situatie bekeken te
worden. Alternatieven zijn op voorhand niet aan te dragen.
3.9.3 Tijdsperiode
Bed & breakfast is zodanig kleinschalig dat dit het gehele jaar toegestaan kan worden.
3.9.4 Aanbeveling
Bed & breakfast is zodanig kleinschalig dat het in principe overal in de gemeente kan worden toegestaan.
Hiervoor is alleen een verruiming van de doeleindenomschrijving en aanvulling van de gebruiksvoorschriften
nodig.
3.10 Plattelandskamers
3.10.1 Beschrijving
Onder plattelandskamers wordt verstaan: een (deel van) een (voormalig) agrarisch gebouw of een cultuurhistorisch
pand, welke blijvend is bestemd voor recreatief nachtverblijf, waarbij wordt overnacht in kamers en dat, al dan
niet in combinatie met een dagverblijf, beschikbaar is en waar keuken en sanitair in een gemeenschappelijke
ruimte worden ondergebracht. Het gaat om een vorm van verblijfsrecreatie die mede tot doel heeft de agrarische
cq. plattelands omgeving te ervaren.
34
Bij de totstandkoming van plattelandskamers worden de volgende algemene uitgangspunten gehanteerd:
• kamers dienen in bestaande bebouwing te worden gerealiseerd; indien dit niet mogelijk is, kan de haalbaarheid
van herbouw op dezelfde plaats onderzocht worden. Het maximale toegestane percentage aan bebouwing
mag niet overschreden worden;
• de oppervlakte van één plattelandskamer is niet groter dan 50 m 2 ; de totale oppervlakte van de kamers is niet
groter dan 300m 2 ;
• verhuur van plattelandskamers is het gehele jaar mogelijk (uiteraard niet bestemd voor permanente bewoning);
• het kamercomplex moet ruimtelijk, functioneel-technische één geheel vormen met de overige bebouwing en
voldoen aan redelijke eisen van welstand;

• landschappelijke inpassing met gebiedseigen beplanting staat voorop;
• de plattelandskamers worden geaccepteerd mits deze geen belemmering opleveren voor omliggende
agrarische bedrijven;
• geen aantasting - en waar mogelijk herstel - van cultuurhistorische, landschappelijke of monumentale waarden;
• activiteit mag geen beperkingen opleveren voor ontwikkelingen in de omgeving; in overeenstemming met
uitgangspunten reconstructieplan;
• parkeren dient op het eigen terrein van de houder plaats te vinden; parkeerplaatsen dienen landschappelijk te
worden ingepast;
• plattelandskamers dienen te voldoen aan het gestelde in de Woningwet en het Bouwbesluit.
Plattelandskamers en het VAB-beleid
Het beleid Vrijkomende Agrarische Bebouwing is er onder meer op gericht om nieuwe functies toe te staan binnen
voormalig agrarisch gebruikte gebouwen. De uitgangspunten zoals gesteld voor plattelandskamers passen binnen
het kader van dit beleid. Hetzelfde geldt voor plattelandsappartementen. Enig verschil met plattelandsappartementen
is dat plattelandskamers nog als nevenactiviteit op een agrarische bedrijf worden beschouwd. Wat betreft het
bestemmingsplan is slechts een vrijstelling van het gebruik noodzakelijk.
Bestemmingsplan en Stankwet
Volgens de Stankwet valt een kleinschalige nevenactiviteit bij een agrariër die gestopt is na 19 maart 2000 onder
dezelfde categorie als de woning behorende bij het voormalige bedrijf. Als een agrariër al vóór deze datum gestopt is,
dient heel formeel gesteld te worden dat de activiteit in categorie I, met de hoogste bescherming, gaat vallen.
Dit onderscheid is om stankredenen moeilijk te verklaren, het is puur om landbouweconomische redenen.
35

3. Beleidsvoorstellen per verblijfsrecreatieve voorziening I Nota Verblijfsrecreatie
Op basis van de Stankwet is op regionale schaal een modelverordening ontwikkeld die ingaat op de richtlijnen
voor kleinschalige nevenactiviteiten (waaronder plattelandskamers). Hierbij is aangegeven wanneer een activiteit
als nevenactiviteit kan worden beschouwd en derhalve ondergeschikt aan de hoofdfunctie is. Plattelandskamers
tot een max. oppervlakte van 300 m 2 . vallen binnen de richtlijnen zoals opgesteld in de modelverordening (mits
de agrariër kan aantonen dat hij op 19 maart 2000 nog een milieuvergunning had). Plattelandskamers worden in
dat geval dan ook beschouwd als ondergeschikt aan de hoofdfunctie. Iedere gemeente dient afzonderlijk een
verordening kleinschalige nevenactiviteiten vast te stellen. Indien de bepalingen ten aanzien van plattelandskamers
in de verordening worden overgenomen, dan blijft de activiteit ondergeschikt aan de hoofdfunctie.
Hiervoor is geen bestemmingsplanwijziging noodzakelijk. In het bestemmingsplan dient alleen een vrijstellingsbevoegdheid
te worden opgenomen voor plattelandskamers. Daarnaast is een bouwvergunning vereist.
Indien plattelandskamers gestart worden bij bedrijven die voor 19 maart 2000 gestopt zijn met hun agrarisch
bedrijf, dan valt de activiteit in categorie 1 (verblijfsrecreatie) o.b.v. de Stankwet. Hiervoor gelden andere regels
met betrekking tot afstanden tot omwonenden en agrarische bedrijven. Indien hieraan wordt voldaan zijn
plattelandskamers ook op dergelijke bedrijven toegestaan.
3.10.2 Alternatieven
De naam plattelandskamer geeft een relatie aan met de agrarische sector. Zoals aangegeven in de handreiking
“beoordeling ruimtelijke plannen” en de notitie “recreatie bij de boer” kunnen plattelandskamers momenteel ook
alleen maar worden toegestaan als nevenactiviteit ten opzichte van een functionerend agrarisch bedrijf. Dat betekent
dat de plattelandskamers een ondergeschikte functie hebben aan het agrarisch bedrijf. Echter, met betrekking tot
de realisatie van plattelandskamers dient ook een ander alternatief in overweging genomen te worden:
1. plattelandskamers zijn toegestaan op functionerende èn op voormalige agrarische bedrijven;
2. plattelandskamers dienen gekoppeld te zijn (en ondergeschikt te zijn) aan een functionerend agrarisch bedrijf.
Aanbeveling
Plattelandskamers toestaan op functionerende èn op voormalige agrarisch bedrijven en in cultuurhistorische panden,
waarbij het ervaren van het platteland centraal staat.
Dit wordt aanbevolen om de volgende redenen:
• plattelandskamers worden gerealiseerd in vrijkomende agrarische bebouwing. Dit betekent dat de agrariër in
ieder geval voor een deel gestopt is met zijn agrarische activiteiten. In veel gevallen zullen de activiteiten volledig
gestopt zijn. Het zijn met name deze agrariërs die op zoek zijn naar vervolgfuncties, en het zijn juist deze
agrariërs die interesse tonen in het aanbieden van plattelandskamers;
• er zijn gebieden waar de agrarische sector vanwege behoud van natuurwaarden - beperkingen opgelegd krijgt.
Indien agrariërs in dat geval besluiten de agrarische activiteiten te staken en uitkijken naar vervolgfuncties
(zoals recreatie en toerisme), zou medewerking verleend moeten kunnen worden;
• indien plattelandskamers gerealiseerd worden bij functionerende agrarische bedrijven blijft het risico bestaan
dat agrariërs hun activiteiten stoppen. Volgens de voorschriften zouden de plattelandskamers moeten verdwijnen,
terwijl (grote) investeringen zijn gedaan.
36
Derhalve wordt aanbevolen om plattelandskamers toe te staan indien:
• de activiteiten nevenactiviteiten zijn, waarbij de agrarische bedrijvigheid de hoofdactiviteit blijft
(oude concept “plattelandskamer”);
• de activiteiten vervolgactiviteiten zijn, als gevolg van het (deels) staken van de agrarische bedrijvigheid op het erf;
• de activiteiten op een locatie en bebouwing met agrarische activiteiten of in een cultuurhistorisch pand plaats
zullen vinden en die een agrarische of platteland uitstraling hebben en behouden.

3.10.3 Zonering
Aanbevolen wordt de zonering van plattelandskamers te koppelen aan de reconstructiezonering. Op basis van
deze zonering kunnen voor plattelandskamers de volgende uitgangspunten worden gehanteerd:
• plattelandskamers kunnen in principe toegestaan worden in verwevingsgebieden en in extensiveringsgebieden;
• in landbouwontwikkelingsgebieden kunnen alleen plattelandskamers worden toegestaan indien zij de landbouw
niet frustreren. Indien plattelandskamers worden gerealiseerd op voormalige agrarische bedrijven die op
19 maart 2000 nog een milieuvergunning hadden; dan is sprake van ondergeschiktheid. Omliggende
landbouwbedrijven kunnen in dat geval geen hinder ondervinden van de activiteit.
3.10.4 Tijdsperiode
Verhuur van plattelandskamers zou het gehele jaar mogelijk gemaakt moeten worden, om onderstaande redenen:
• verhuur van plattelandskamers wordt beter exploitabel indien er een jaarrond verhuur mag plaatsvinden;
• plattelandskamers hebben een permanent karakter en zijn veelal gerealiseerd in bestaande bebouwing.
Winteropenstelling van de plattelandskamers werkt daardoor niet extra beeldverstorend;
• uiteraard zijn plattelandskamers - ondanks jaarrond openstelling - niet bestemd voor permanente bewoning.
3.10.5 Samenvatting aanbevelingen
Samengevat wordt met betrekking tot plattelandskamers het volgende aanbevolen:
• plattelandskamers toestaan op zowel functionerende èn voormalige agrarische bedrijven en in cultuurhistorische
panden; hierbij dienen de locatie en de bebouwing een agrarische of plattelands uitstraling te hebben en te
behouden;
• plattelandskamers in principe toestaan in verwevingsgebieden en in extensiveringsgebieden. In landbouwontwikkelingsgebieden
alleen plattelandskamers toestaan indien zij de landbouw niet frustreren. In de praktijk
is dit slechts mogelijk indien het agrarisch bedrijf op 19 maart 2000 nog een milieuvergunning had;
• exploitatie van plattelandskamers het gehele jaar toe te staan. Permanente bewoning is echter uitgesloten;
Voormalige boerderij verbouwd tot appartementencomplex
37

3. Beleidsvoorstellen per verblijfsrecreatieve voorziening I Nota Verblijfsrecreatie
3.11 Plattelandsappartementen
3.11.1 Beschrijving
Onder plattelandsappartementen wordt verstaan: (deel van) een (voormalig) agrarisch gebouw of een cultuurhistorisch
pand, welke blijvend is bestemd voor recreatief nachtverblijf, waarbij wordt overnacht in zelfstandige
eenheden, waarin keuken en/of sanitair zijn ondergebracht, al dan niet in combinatie met een dagverblijf.
Het gaat hier om een vorm van verblijfsrecreatie die mede tot doel heeft de agrarische c.q. plattelandsomgeving
te ervaren. Een plattelandsappartement is groter dan 50 m 2 . Plattelandsappartementen kunnen alleen geëxploiteerd
worden als in deze het bestemmingsplan uitsluitend of mede de bestemming verblijfsrecreatie hebben.
Appartementen die kleiner zijn dan 50m 2 worden beschouwd als een plattelandskamer.
Bij de totstandkoming van plattelandsappartementen worden de volgende algemene uitgangspunten gehanteerd:
• appartementen dienen in bestaande bebouwing te worden gerealiseerd; indien dit niet mogelijk is, kan de
haalbaarheid van herbouw op dezelfde plaats onderzocht worden. Het maximale toegestane percentage aan
bebouwing mag niet overschreden worden;
• de oppervlakte van één plattelandsappartement is groter dan 50 m 2 ; de totale oppervlakte van de kamers is
groter dan 300m 2 ;
• verhuur van plattelandsappartementen is het gehele jaar mogelijk
(uiteraard niet bestemd voor permanente bewoning);
• het kamercomplex moet ruimtelijk, functioneel-technisch één geheel vormen met de overige bebouwing en
voldoen aan redelijke eisen van welstand;
• landschappelijke inpassing met gebiedseigen beplanting staat voorop;
• de plattelandsappartementen worden geaccepteerd mits deze geen belemmering op leveren voor omliggende
agrarische bedrijven;
• geen aantasting - en waar mogelijk herstel - van cultuurhistorische, landschappelijke of monumentale waarden;
• activiteit mag geen beperkingen opleveren voor ontwikkelingen in de omgeving; in overeenstemming met
uitgangspunten reconstructieplan;
• parkeren dient op het terrein van de houder van de ontheffing plaats te vinden; parkeerplaatsen dienen
landschappelijk te worden ingepast.
Plattelandsappartementen en het VAB-beleid
Het beleid Vrijkomende Agrarische Bebouwing is er onder meer op gericht om nieuwe functies toe te staan binnen
voormalig agrarisch gebruikte gebouwen. De uitgangspunten zoals gesteld voor plattelandsappartementen passen
binnen het kader van dit beleid. Hetzelfde geldt voor plattelandskamers. Enig verschil met plattelandskamers is
dat plattelandsappartementen als hoofdactiviteit worden beschouwd en dat hiervoor een wijziging van het
bestemmingsplan dient plaats te vinden.
Bestemmingsplan
Plattelandsappartementen voldoen niet aan het gestelde in de verordening kleinschalige nevenactiviteiten en worden
niet meer beschouwd als ondergeschikt aan de hoofdfunctie. Hiervoor dient dan ook een bestemmingsplanwijziging
plaats te vinden. Daarnaast is een bouwvergunning vereist.
38
3.11.2 Zonering
Aanbevolen wordt de zonering van plattelandsappartementen te koppelen aan de reconstructiezonering.
Op basis van deze zonering kunnen voor plattelandsappartementen de volgende uitgangspunten worden gehanteerd:

• plattelandsappartementen kunnen in principe toegestaan worden in verwevingsgebieden en in
extensiveringsgebieden;
• in de praktijk blijkt dat de Stankwet het nagenoeg onmogelijk maakt om plattelandsappartementen in
landbouwontwikkelingsgebieden te kunnen toegestaan.
3.11.3 Tijdsperiode
Verhuur van plattelandsappartementen zou het gehele jaar mogelijk gemaakt moeten worden, om de volgende
redenen:
• verhuur van plattelandsappartementen wordt beter exploitabel indien er een jaarrond verhuur mag plaatsvinden;
• plattelandsappartementen hebben een permanent karakter en zijn veelal gerealiseerd in bestaande bebouwing.
Winteropenstelling van de plattelandsappartementen werkt daardoor niet extra beeldverstorend;
• uiteraard zijn plattelandsappartementen - ondanks jaarrond openstelling - niet bestemd voor permanente
bewoning.
3.11.4 Samenvatting aanbevelingen
Samengevat wordt met betrekking tot plattelandsappartementen het volgende aanbevolen:
• Plattelandsappartementen toestaan op zowel functionerende èn voormalige agrarische bedrijven en in cultuurhistorische
panden; hierbij dienen de locatie en de bebouwing een agrarische of plattelands uitstraling te
hebben en te behouden;
• Plattelandsappartementen in principe toestaan in verwevingsgebieden en in extensiveringsgebieden.
In landbouwontwikkelingsgebieden alleen plattelandsappartementen toestaan indien zij de landbouw niet
frustreren. In de praktijk blijkt hiervoor nauwelijks ruimte te zijn;
• Exploitatie van plattelandsappartementen het gehele jaar toe te staan. Permanente bewoning is echter
uitgesloten.
3.12 Groepsaccommodaties
3.12.1 Beschrijving
Een groepsaccommodatie is een (deel van) een gebouw welke blijvend is bestemd voor recreatief nachtverblijf
door groepen, waarbij wordt overnacht in slaapzalen en/of slaapkamers waar een dagverblijf beschikbaar is
waarin de gasten mede huishoudelijke werkzaamheden kunnen verrichten. Een kampeerboerderij valt onder het
begrip groepsaccommodatie.
Een groepsaccommodatie kent de volgende kenmerken:
• Gemeenschappelijk gebruik van sanitaire voorzieningen, keuken, verblijfsruimten en slaapzalen.
Er zijn een drietal verschijningsvormen:
1. kampeerboerderij / -schuur: Gedurende een beperkt aantal weken per jaar worden in een agrarische schuur of
een deel van het hoofdgebouw groepen personen opgenomen, zonder dat hiervoor definitieve veranderingen
aan de behuizing zijn aangebracht. De benodigde voorzieningen worden getroffen op tijdelijke basis.
Na gebruik is de ruimte weer geheel beschikbaar voor agrarische activiteiten;
2. kampeerboerderij / tijdelijk kamphuis: In een schuur of deel van het hoofdgebouw die niet meer van belang is
voor de agrarische bedrijfsvoering, worden groepen personen opgenomen waarbij een inrichting van de ruimte
heeft plaatsgevonden d.m.v. definitieve verbouwingen, waaronder ook de voorzieningen worden gerekend.
De hoofdactiviteiten op het bedrijf blijven echter van agrarische aard. Er wordt uitgegaan van een gebruiksperiode
39

3. Beleidsvoorstellen per verblijfsrecreatieve voorziening I Nota Verblijfsrecreatie
van 100 dagen per jaar;
3. groepsaccommodatie (c.q. kampeerboerderij): In d.m.v. definitieve verbouwingen aangepaste (voormalige
agrarische) gebouwen, kunnen alle dagen van het jaar gasten worden ondergebracht. Een dergelijke groepsaccommodatie
wordt beoordeeld als een verblijfsrecreatief bedrijf en zal afzonderlijk moeten worden getoetst
aan het gemeentelijk en provinciaal ruimtelijk beleid.
3.12.2 Aanbeveling
Alle drie vormen van groepsaccommodatie worden aanbevolen door de bestuurscommissie R&T.
1. Een kampeerboerderij / schuur als bedoeld onder 1. kan in principe overal in de gemeente worden toegestaan.
Het gaat hier om incidentele gevallen van tijdelijke duur.
2. Een kampeerboerderij als bedoeld onder 2. kunnen op een agrarisch bedrijf worden toegelaten binnen de
agrarische bestemming, op voorwaarde dat:
• de activiteit is geregeld in het bestemmingsplan binnen de agrarische bestemming (vrijstellingsbevoegdheid);
• het gaat om groepen personen;
• de exploitatie een seizoensgebonden karakter heeft, met een gebruiksduur van max. 100 dagen per jaar;
• de agrarische activiteiten duidelijk hoofdactiviteit zijn;
• de activiteit landschappelijk en ruimtelijk inpasbaar is.
3. Een groepsaccommodatie als bedoeld onder 3. kan incidenteel worden toegestaan, op voorwaarde dat:
• de activiteit geregeld is in het bestemmingsplan als hoofdbestemming en voldoet aan het gemeentelijk en
provinciaal beleid.
40
3.12.3 Zonering
1. Het groepskamperen in dergelijke “kampeer”boerderijen is in principe in de gehele gemeente toegestaan,
aangezien de activiteit kleinschalig is en op incidentele basis plaatsvindt.
2. Het groepskamperen in dergelijke kampeerboerderijen is onder voorwaarden toegestaan in met name
verwevingsgebieden en in extensiveringsgebieden.
3. Het groepskamperen in dergelijke groepsaccommodaties is onder voorwaarden toegestaan in met name
verwevingsgebieden en in extensiveringsgebieden.

3.12.4 Tijdsperiode
1. Het groepskamperen in dergelijke “kampeer”boerderijen vindt op incidentele basis plaats.
2. Het groepskamperen in dergelijke kampeerboerderijen is seizoensgebonden, dat wil zeggen maximaal 100
dagen per jaar.
3. Het groepskamperen in dergelijke groepsaccommodaties is het gehele jaar mogelijk.
3.13 Bungalowparken
3.13.1 Beschrijving
Een bungalowpark is een complex bestaande uit een aantal vakantiewoningen, vakantiebungalows of vakantieappartementen,
voor zover deze verblijfseenheden hoofdzakelijk voor verhuur door de exploitant of beheerder
van het complex beschikbaar zijn.
Een bungalowpark is een verblijfsrecreatieve voorziening waarbij 80% of meer van de accommodatieopbrengsten
voortkomt uit de verhuur van vakantiebungalows. Indien minder dan 80% van de accommodatieopbrengsten
voortkomt uit de verhuur van vakantiebungalows, wordt gesproken over een gemengd bedrijf.
Bij een bungalowpark worden de volgende uitgangspunten gehanteerd:
• het exploiteren van een bungalowpark kan alleen op gronden die een verblijfsrecreatieve bestemming hebben;
• voor nieuwe complexen moet aan de hand van een door de provincie opgesteld toetsingskader worden
aangetoond dat de markt het extra aanbod verdraagt;
• de maximale inhoud van recreatiewoningen bedraagt 250 m 2 . Vijftien procent van het totaal aantal
recreatiewoningen op één park mag uitbreiden tot 300 m 2 ;
• vrijstaande bijgebouwen zijn niet toegestaan;
• permanente bewoning wordt uitgesloten. Het handhavingsbeleid van gemeenten wordt betrokken in de
overwegingen over de aanvaardbaarheid van nieuwvestiging of uitbreiding van recreatiewoningen;
• de agrarische belangen en de waarden van natuur en landschap mogen niet onevenredig worden aangetast.
Landschappelijke inpassing staat voorop;
• het bedrijf dient te voldoen aan alle wettelijke regelingen van rijk, provincie, gemeente of andere
overheidsinstanties.
3.13.2 Alternatieven
Een bungalowpark is dusdanig specifiek en afhankelijk van de inrichtingswensen van de exploitant, dat nauwelijks
alternatieven kunnen worden aangedragen.
3.13.3 Zonering
Voor de vestiging en uitbreiding van (grootschalige) verblijfsrecreatieve complexen is een uitwerking van het
streekplan nodig. Complexen worden gerealiseerd in de directe omgeving van steden of dorpen of sluiten aan bij
bestaande grootschalige recreatieve voorzieningen. In principe worden de volgende uitgangspunten gehanteerd
voor nieuwvestiging of uitbreiding van verblijfsrecreatieve complexen:
• zone I: incidenteel mogelijkheden voor nieuwvestiging van een toeristisch-recreatief bedrijf;
• zone II: mogelijkheden voor nieuwvestiging en uitbreiding van toeristisch-recreatieve bedrijven;
• zone III: vestiging van verblijfsrecreatie is alleen mogelijk als onderdeel van een integraal plan waarbij per saldo
natuur en landschap winst wordt geboekt. Het cultureel erfgoed dient behouden te blijven. Bestaande bedrijven
kunnen in beperkte mate uitbreiden. Dit zal in beginsel buiten de bos- en natuurgebieden moeten plaatsvinden;
41

3. Beleidsvoorstellen per verblijfsrecreatieve voorziening I Nota Verblijfsrecreatie
• zone IV: nieuwvestiging is uitgesloten. Bestaande bedrijven kunnen in beperkte mate uitbreiden. Dit zal in
beginsel buiten de bos- en natuurgebieden moeten plaatsvinden.
3.13.4 Tijdsperiode
Gezien de aard van vakantiebungalows dienen bungalowparken jaarrond geëxploiteerd te kunnen worden.
3.13.5 Aanbeveling
Aanbevolen wordt voor bungalowparken een apart bestemmingsplan op te stellen, zodat de inrichting toegespitst
kan worden naar de specifieke situatie, met inachtneming van de gestelde regels en voorwaarden.
3.14 Hotels/pensions
3.14.1 Beschrijving en aanbeveling
Een hotel/pension is een accommodatie waarin logies wordt verstrekt en waar eventueel afzonderlijke maaltijden,
kleine etenswaren en dranken worden verstrekt aan gasten en mogelijk ook aan passanten. Een hotel is ook
dusdanig specifiek en afhankelijk van de inrichtingswensen van de exploitant, dat nauwelijks alternatieven kunnen
worden aangedragen.
Aanbeveling
Hiervoor moet een apart bestemmingsplan opgesteld, zodat de inrichting toegespitst kan worden naar de
specifieke situatie, met inachtneming van de gestelde regels en voorwaarden. Een hotel dient uiteraard jaarrond
geëxploiteerd te kunnen worden.
3.15 Jachthavens
Jachthavens moeten voldoen aan de normering op het gebied van de Ruimtelijke Ordening.
Het ministerie van VROM heeft hiervoor een Besluit Jachthavens. In dit besluit staan voorwaarden en eisen op
het gebied van de Jachthavens.
Aanbeveling
Gemeenten hoeven hiervoor geen apart beleid op te stellen.
42

4. Conclusies
4.1 Verordening of wijziging bestemmingsplan
De intrekking van de WOR betekent voor gemeenten dat de grondslag van het kampeerbeleid komt te vervallen,
voor zover dit kampeerbeleid op de WOR is gebaseerd. Dit vergt van gemeenten dat zij hun kampeerbeleid
moeten aanpassen.
Gemeenten die de inhoud van hun kampeerbeleid willen wijzigen zullen hier over het algemeen langer de tijd voor
nodig hebben dan gemeenten die dat niet doen. Het ligt voor de hand dat gemeenten na intrekking van de WOR
het kampeerbeleid ruimtelijk vormgeven via het bestemmingsplan en bijbehorende bestemmingsplanvoorschriften.
Gemeenten hebben evenwel de mogelijkheid niet-ruimtelijke voorschriften van het kampeerbeleid na intrekking
van de WOR gestalte te geven via een autonome verordening op grond van artikel 149 van de Gemeentewet.
Bestemmingsplannen:
Voorwaarde is wel dat het bestemmingsplan, de voorschriften bij het bestemmingsplan en de plankaarten een
werkbaar detailniveau kennen. Enerzijds zullen zij voldoende duidelijkheid en zekerheid moeten verschaffen,
maar anderzijds moet voldoende flexibiliteit ingebouwd worden. Wanneer kampeerhouders een verandering willen
aanbrengen op hun terrein moet dit tot de mogelijkheden kunnen behoren, zonder dat meteen een bestemmingsplanwijziging
noodzakelijk is.
Gemeentelijke Verordening:
Gemeenten die beleid hebben ontwikkeld ten aanzien van kamperen buiten kampeerterreinen beschikken al over
een verordening die het kampeerbeleid vastlegt. Wijzigingen zijn vrij eenvoudig aan te brengen.
Algemene Plaatselijke Verordening (APV):
Beleid kan ook omschreven worden in de Algemene Plaatselijke Verordening of een specifieke kampeerverordening.
Aanbeveling
Verblijfsrecreatie in het landelijk gebied moet op basis van de voorliggende aanbeveling per gemeente worden
ontwikkeld en vastgelegd in een beleidsnota en een speciale verordening, die wordt vastgesteld door de
gemeenteraad. Een vergunning of ontheffingstelsel is hiervoor niet noodzakelijk.
Wij zijn van mening dat er vervolgens een koppeling tot stand moet worden gebracht met de betreffende
bestemmingplannen. Hoofdzakelijk is het bestemmingsplan “Buitengebied” van toepassing.
De bestuurscommissie R&T pleit voor één verblijfsrecreatiebeleid per gemeente, dat wordt vastgelegd in een nota
en verordening en waar alle bestemmingplannen op kunnen terugvallen. Wellicht kan in de voorschriften van ieder
bestemmingsplan bepalingen worden opgenomen, die verwijzen naar het geformuleerde verblijfsrecreatiebeleid
van de gemeente.
Via een verordening kan veel sneller worden ingeschoten op nieuwe ontwikkelingen op het gebied van het
kampeerbeleid, zodat geen lange procedures van bestemmingsplanwijzigingen nodig zijn.
Aanbeveling
Aanbevolen wordt aan allen gemeenten om hun verblijfsrecreatiebeleid te toetsen aan de aanbeveling van de
bestuurscommissie R&T en dit eventueel te herzien ten behoeve van de samenhang en eenduidigheid in het
Twentse toeristische verblijfsrecreatieve aanbod.
Ten tweede beveelt de bestuurscommissie R&T aan voor het kampeerbeleid een verordening op te stellen ter
vervanging van de WOR per 1 januari 2008.
43

4. Conclusies I Nota Verblijfsrecreatie
4.2. Handhaving
In deze nota zijn aanbevelingen gegeven voor de verblijfsrecreatieve sector in Twente. Algemeen uitgangspunt
vormt de versterking van het algehele toeristische product. Op hoofdlijnen zijn de kaders geschetst voor diverse
vormen van verblijfsrecreatie. Specifieke voorschriften voor de vormen zijn hierbij nog achterwege gelaten (zoals
eisen aan landschappelijke inpassing, inrichtingseisen, veiligheidseisen etc.). Veelal zijn in gemeenten reeds
afzonderlijk voorschriften gesteld (mede op basis van artikel 11 van de Wet op de Openluchtrecreatie). Het is
raadzaam deze voorschriften opnieuw te bekijken en op Twentse schaal een model uit te werken dat als basis
kan dienen voor de afzonderlijke gemeenten. Hierbij dient kwaliteitsverbetering voorop te staan. Extra vergelijking
is nodig voor de voorschiften over veiligheid en hygiëne voor reguliere en kleinschalige kampeerterreinen. De
voorschriften moeten in alle redelijkheid in evenredige verhouding tot elkaar staan. Een goede handhaving is
vervolgens een noodzakelijk gegeven. Indien voorschriften gesteld worden aan verblijfsrecreatieve vormen met
als doel de kwaliteit van de verblijfsrecreatieve sector te verbeteren, dan dient er ook op te worden toegezien dat
deze voorschriften daadwerkelijk worden nageleefd. Uitgangspunt hierbij is alleen voorschriften te stellen die
noodzakelijk zijn voor de kwaliteit en veiligheid van de recreatieonderneming.
4.3. Nieuwe vormen van verblijfsrecreatie
In voorgaande paragrafen zijn de kaders en criteria geschetst van diverse vormen van verblijfsrecreatie.
Ter versterking van het recreatief-toeristisch product worden daarnaast nieuwe / vernieuwende initiatieven op het
gebied van verblijfsrecreatie gestimuleerd; mede ook om nieuwe doelgroepen te bereiken. Initiatieven die niet
direct passen binnen de in deze nota beschreven richtlijnen worden per afzonderlijke situatie bekeken.
44

Bijlage begripsomschrijvingen
Bij het opstellen en gebruiken van regionale richtlijnen voor verblijfsrecreatie door de Twentse gemeenten is het
van belang om een aantal relevante begrippen te omschrijven. Hieronder volgen de belangrijkste begrippen.
Algemeen
Bedrijfsmatige exploitatie: Het via een bedrijf, stichting of andere rechtspersoon voeren van een zodanig
beheer/exploitatie, dat in de logiesverblijven - permanent wisselende - recreatieve (nacht)verblijfsmogelijkheden
geboden worden.
Kampeermiddel: Tent, tentwagen, kampeerauto of caravan dan wel enig ander onderkomen of enig ander
voertuig of gewezen voertuig of gedeelte daarvan, voor zover geen bouwwerk zijnde waarvoor ingevolge artikel
40 van de Woningwet een bouwvergunning vereist is; een en ander voorzover deze onderkomens of voertuigen
geheel of ten dele blijvend zijn bestemd of opgericht dan wel worden of kunnen worden gebruikt voor recreatief
nachtverblijf.
Landelijk gebied: Het landelijk gebied is dat deel van de gemeente dat de uitstraling heeft van een landelijk
gebied. In het algemeen heeft het een natuurlijk, landelijk karakter, waarin een agrarische bedrijfsvoering en alles
wat daarmee verbonden is, de hoofdbestemming is. Hoofdzakelijk ligt dit gebied buiten de bebouwde kom, maar
dit kan ook daarbinnen liggen. Deze beschrijving wil in ieder geval verder gegaan dan de beschrijving van het
begrip “Buitengebied”. Het buitengebied zit in veel gemeenten vast aan een bestemmingsplan “Buitengebied” en
heeft hiermee een bepaalde begrenzing. Landelijk gebied gaat naar onze mening verder. Er kunnen zich ook
terreinen met een landelijke uitstraling bevinden in de bebouwde kom.
Recreatie: Mogelijkheden tot ontspanning, vrijetijdsbesteding
Verblijfsrecreatie: Verblijfsrecreatie is het totaal van mogelijkheden en voorzieningen om te recreëren op een
bepaalde plaats in Nederland, waarbij recreatief nachtverblijf centraal staat.
Voorzieningen
Bed & breakfast: bed & breakfast is een kleinschalige vorm van verblijfsrecreatie en richt zich met name op de
trekkende toeristen, die voor één of enkele nachten een onderkomen zoeken. Typerend voor bed & breakfast is:
• de kleinschaligheid en de uitvoering is eenvoudig;
• bed & breakfast is gekoppeld aan de woonfunctie, dat betekent dat mede gebruik wordt gemaakt van keuken
en sanitair van de woning;
• bed & breakfast dient binnen de bestaande woning gerealiseerd te worden;
• maximaal 4 bestemde bedden.
Plattelandsappartementen: (deel van) een (voormalig) agrarisch gebouw welke blijvend is bestemd voor
recreatief nachtverblijf, waarbij wordt overnacht in zelfstandige eenheden, waarin keuken en/of sanitair zijn
ondergebracht, al dan niet in combinatie met een dagverblijf. Het gaat hier om een vorm van verblijfsrecreatie
die mede tot doel heeft de agrarische leefomgeving te ervaren. Een plattelandsappartement is groter dan 50 m 2 .
Appartementen die kleiner zijn dan 50m 2 worden beschouwd als een plattelandskamer.
Plattelandskamers: (deel van) een (voormalig) agrarisch gebouw welke blijvend is bestemd voor recreatief
nachtverblijf, waarbij wordt overnacht in kamers en dat, al dan niet in combinatie met een dagverblijf, beschikbaar
is en waar keuken en sanitair in een gemeenschappelijke ruimte worden ondergebracht.
Het gaat hier om een vorm van verblijfsrecreatie die mede tot doel heeft de agrarische leefomgeving te ervaren.
45

Bijlagen I Nota Verblijfsrecreatie
46
Bungalowpark: een bungalowpark is een complex bestaande uit een aantal vakantiewoningen, vakantiebungalows
of vakantieappartementen, voor zover deze verblijfseenheden hoofdzakelijk voor verhuur door de exploitant of
beheerder van het complex beschikbaar zijn. We spreken van een bungalowpark indien er sprake is van
bedrijfsmatige exploitatie.
Gereguleerde Overnachtingsplaats (GOP): een parkeerplaats, geheel of gedeeltelijk ingericht, die een goede en
stevige ondergrond biedt voor een kampeerauto en die gedurende een beperk aantal nachten wordt gebruikt als
verblijfsplaats. Bij deze plaaats zijn al dan niet voorzieningen aangebracht.
Groepsaccommodatie: (deel van) een gebouw welke blijvend is bestemd voor recreatief nachtverblijf door groepen,
waarbij wordt overnacht in slaapzalen en/of slaapkamers waar een dagverblijf beschikbaar is waarin de gasten
mede huishoudelijke werkzaamheden kunnen verrichten. Een kampeerboerderij valt onder het begrip
groepsaccommodatie.
Groepskamperen buiten een kampeerterrein: het verlenen van ontheffing voor het gelegenheid geven tot
plaatsen of geplaatst houden van kampeermiddelen buiten de kampeerterreinen. Deze kampeervorm heeft
betrekking op het onderdeel kampeerterreinen met een doelstelling van sociale, culturele, educatieve of
wetenschappelijke aard ten behoeve van eigen doeleinden.
Hotel: een hotel is een accommodatie waarin logies wordt verstrekt en waar eventueel afzonderlijke maaltijden,
kleine etenswaren en dranken worden verstrekt aan gasten en mogelijk ook aan passanten.
Jachthaven: haven met de daarbij behorende grond waar overwegend gelegenheid wordt gegeven voor het
aanleggen, afmeren of afgemeerd houden van pleziervaartuigen.
Kamperen voor eigen gebruik: het verlenen van ontheffing voor het plaatsen van één tot hooguit drie kampeermiddelen
voor eigen gebruik door een eigenaar van een terrein voor een vastgestelde periode.
Kleinschalig kampeerterrein: een terrein of plaats nabij een agrarisch of voormalig agrarisch bedrijf, geheel of
gedeeltelijk ingericht, en blijkens die inrichting bestemd, om daarop gelegenheid te geven tot het plaatsen of
geplaatst houden van kampeermiddelen ten behoeve van recreatief nachtverblijf. Dit kampeerterrein of plaats
heeft betrekking op een kampeerterrein voor een beperkt aantal kampeerplaatsen.
Kampeerplaats c.q. standplaats: een in of op het terrein aangegeven, zichtbaar gemarkeerde plek, d.m.v.
nummering, stroomvoorziening, erfafscheiding of anderszins, voor het plaatsen of geplaatst houden van een
kampeermiddel ten behoeve van recreatief nachtverblijf. Een bijzet-tentje voor bijvoorbeeld de kinderen wordt
hierbij niet als afzonderlijk kampeermiddel aangemerkt.
Natuurkampeerterrein: Een natuurkampeerterrein is een aaneengesloten gebied van tenminste 25 ha bos,
natuurgebied en/of waardevol cultuurlandschap, maximaal 30 plaatsen per hectare en een maximum verblijfsduur
van 28 nachten. Een natuurkampeerterrein is qua inrichting eenvoudig van aard en heeft een sober
voorzieningenniveau. Er is geen beperking opgenomen aan de openingsperiode.
Paalkamperen: een terrein of plaats, geheel of gedeeltelijk ingericht, en blijkens die inrichting bestemd, om daarop
gelegenheid te geven tot het plaatsen of geplaatst houden van één a twee tenten ten behoeve van recreatief
nachtverblijf.
Pension: huis waar men tegen betaling kost en inwoning krijgt. Een logies verstrekkend bedrijf, dat over 5 of
meer voor verhuur bestemde bedden beschikt, verdeeld over ten minste 2 kamers.
Regulier kampeerterrein: een terrein of plaats, geheel of gedeeltelijk ingericht, en blijkens die inrichting
bestemd, om daarop gelegenheid te geven tot het plaatsen of geplaatst houden van kampeermiddelen ten
behoeve van recreatief nachtverblijf.
Standplaats (toeristische): plaats op het kampeerterrein waar men zijn betrekking heeft. De grootte is afhankelijk
van het ingerichte kampeerterrein. De op en voor de duur van een kampeerperiode door het bevoegde gezag
aangewezen ruimte voor het uitoefenen van de (kampeer) verblijf aan kampeerders.
Trekkershut: een houten blokhut met maximale grootte van 30m 2 , waarvoor een vergunning ingevolge artikel 40
van de Woningwet is vereist en dat dient als periodiek verblijf voor wisselende groepen van recreanten, die hun

hoofdverblijf elders hebben. We spreken van een trekkershut indien er sprake is van bedrijfsmatige exploitatie.
Vakantiebungalow: een gebouw van een bungalowtypering, waarvoor een vergunning ingevolge artikel 40 van de
Woningwet is vereist en dat dient als periodiek verblijf voor wisselende groepen van recreanten, die hun hoofdverblijf
elders hebben. We spreken van een vakantiebungalow indien er sprake is van bedrijfsmatige exploitatie.
Vakantiewoning: een gebouw van een woningtypering, waarvoor een vergunning ingevolge artikel 40 van de
Woningwet is vereist en dat dient als periodiek verblijf voor wisselende groepen van recreanten, die hun hoofdverblijf
elders hebben. We spreken van een vakantiewoning indien er sprake is van bedrijfsmatige exploitatie.
Vrijkamperen: een terrein of plaats waar het plaatsen of geplaatst houden van maximaal 5 kampeermiddelen
gedurende korte perioden mogelijk is. Deze vorm van kamperen komt met name tegemoet aan de wensen van
trekkende kampeerders.
47

Bijlagen I Nota Verblijfsrecreatie
Bijlage matrix verblijfsrecreatie
en wetgeving
Wet op de Ruimtelijke Ordening
Wet Stankemissie veehouderij
Reconstructiewet concentratiegebieden
Wet op de Openluchtrecreatie
• Besluit hygiëne, gezondheid en veiligheid kampeerterreinen
• Regeling natuur-kampeerterreinen
Wet Milieubeheer
• Besluit horeca-, sport- en recreatie-inrichtingen
48
Kamperen:
Regulier kamperterreinen x x x x
Kleinschalig kamperen x x x x x
Natuurkampeerterreinen x x
Groepskamperen buiten een kampeerterrein x x
Verenigingskamperen op eigen kampeerterrein x x
Trekkershutten
x
Gemeentelijke overnachtingsplaatsen
Bed & breakfast
Logeren bij de boer:
Plattelandskamers x x x
Plattelands appartementen x x x
Kampeerboerderij als hoofdfunctie x x x
Kampeerboerderij als nevenfunctie x x x
Bungalows en zomerhuisjes x x
Hotel en pension x x
Jachthavens
x

Dag – en recreatieve voorzieningen
per gemeente
Gemeente Almelo
Verblijfsrecreatie
Hotels, pensions, bed & breakfast: 5 (659 bedden)
Appartementen: 1 (12 bedden)
Bungalows, zomerhuisjes, caravans: 2
Campings: 3
waarvan 1 reguliere camping Pooksbulten
waarvan 1 SVR-camping 't Grasbroek (regulier)
waarvan 1 mini-camping Erve Hendriks
- Aantal toeristenplaatsen: 135
- Aantal vaste staanplaatsen: 115
Groepsaccommodaties: 1 (53 bedden)
Routegebonden recreatie
• Wandelroutes: Wandelroute Bellinckhof 6 km
• Fietsroutes: Fietsen door de Tuin van Twente 40 of 55 km
Kunst en cultuur
Galerie Alberts
Atelier Elise IJskes
Galerie Het Baken
Galerie De Schouw
Galerie & Skulpturen Park 't Groeneveld
Cultureel erfgoed en musea
Natuur
De Kroezeboom
Huize Almelo
Havezathe Herinckhave
Grote Kerk
De Bellinckhof
Museum voor Heemkunde
Stadsboerderij Het Weverhuisje
Kaasboerderij Erve Nijereest
Bakkerijmuseum
Kanaal Almelo-Nordhorn
Kunsthal Hof
Windkorenmolen De Hoop
Nijreesbos
Attracties
Preston Palace (subtropisch zwembad)
Recreatieplas Het Grasbroek
Theaterhotel Almelo
49

Bijlagen I Nota Verblijfsrecreatie
Evenementen
Kroezeboomfeesten
Avondwandelvierdaagse
Waterfestiviteiten binnenstad
Twentse fietsvierdaagse
Profronde
Kermis/Almelose Aadagen
Taptoe/Streetparade
Gemeente Borne
1. Het huidige verblijfsrecreatieve aanbod:
1. Conferentiecentrum De Zwanenhof.
2. Hotel/Restaurant Jachtlust te Hertme
3. 1 x Kamperen bij de Boer: (mini-camping) Boerderij de Köller te Hertme.
4. Bed & breakfastmogelijkheden.
2. Het huidige belangrijke dagrecreatieve aanbod:
a. Oud-Borne (beschermd dorpsgezicht) met diverse monumenten ( de Oude Kerk, Bussemakerhuis,
Klopjeswoningen, Synagoge, etc. en wandelroute o.l.v. V.V.V.-gidsen).
b. Kunst en Cultuur: Diverse galerieën met beeldentuinen en ateliers.
Gemeentelijke Beeldentuin Scholtenshof.
Wandel- en fietsroutes m.b.t. thema Kunst, Cultuur en Natuur.
Wandelen:
Borne in het teken van Kunst, Cultuur en Natuur.
Kuierroute Zenderen/Hertme
Wandelroute Bornse beken
Wandelroute Twentse Weggeroute
Wandelroute “Het Melbuul'npad”
Wandelroute Bornse beken.
Fietsen:
Erven & Sagenroute gemeente Borne
Twentse Weggeroute
Molenvenroute
Fietsroute Borne/Rheine
Lonneker molenroute
Kroezenboom fietsroute
Stiftkerkroute
Fietsen in Noord-Oost Twent, Buren-Delden, Rondom Borne,
Borne-Oele, Borne-Saasveld.
50
c. A.N.W.B.-autoroute "Sagenlandroute" / stopplaats in Borne.
d. Jan Boomkamp Gardens/ ±50 model- en thematuinen + Art-Galerie

e. Landgoed Weleveld - Uitgegraven oude slotgracht.
- Sortimentstuin "Het Weleveld".
f. Openluchttheater Hertme ( o.a. Afrika- en Salsafestival).
g. Privé boerenmuseum Fam. Schabbink te Hertme.
h. Evenementen: Pinksterbruidjesoptocht. 1e Pinksterdag
Palmpoasenoptocht.
één week voor Pasen
Paasvuren in Borne
1e paasdag
Melbuul'ndagen
eind augustus
Monumentendag
2e week van september
Beste van Borne-weekend laatste weekend van april
Midwinterhoornblazen adventstijd
Shopping by Candlelight kersttijd
i. Sport & recreatie: Zwembadcomplex ESG 't Wooldrik
Gem. Sportcomplex 't Wooldrik
Tennis en Squashcentrum Borne
Kid-City
Partycentrum en huifkarverhuur Lutke Hulscher
Huifkarverhuur “De Tinkelhoeve”
j. V.V.V.-Noord Oost Twente
k. Winkelcentrum / Horeca in 't centrum.
Gemeente Hengelo
Verblijfsrecreatie
Hotels, pensions, bed & breakfast: 14 (651 bedden)
Appartementen: 7 (155 bedden)
Bungalows, zomerhuisjes, caravans: 15
Campings: 10
- Aantal toeristenplaatsen: 278
- Aantal vaste staanplaatsen: 542
Mini-campings: 5
Groepsaccommodaties: 2 (103 bedden)
Routegebonden recreatie
• Autoroutes: Route langs boortorens en zouthuisjes 30 km
• Wandelroutes: Stadswandeling
Drie wandelroutes in het thema: Industrieel Erfgoed
• Fietsroutes: Vijfsterrenroute (oost) 49 km
Route langs boortorens en zouthuisjes 30 km
Boemeltjesroute 56 km
Vier fietsroutes in het thema: Industrieel Erfgoed
Fietsroute Hengelo, Boekelo, Beckum, Delden
Rondje Monumenten 25 km
Klaverbladroutes
51

Bijlagen I Nota Verblijfsrecreatie
Landgoedroute 25 km
Rondom steden route 44 km
Kunst en cultuur Ateliers 93
Galerie Pook/De Kunstuitleen
Atelier De Duizendpoot
Atelier Raphaël
Atelier Roncalli
Galerie Jan Wessels
Kunstcentrum Hengelo
Galerie De Muurbloem
Galerie Rarekiek
Galerie De Witte Kamer
Tuinen Kasteel Twickel
Cultureel erfgoed en musea
Zoutmuseum
Historisch museum Oald Hengel
Techniek museum Heim
Lammers Automobielmuseum
Museum Electro Radio Nostalgie
Sleutel- en slotenmuseum
Oudheidkamer
Oude Blasiuskerk
Watermolen de Oldemeule
Zuivelboerderij Keuper
Havezathe Hachmeule
Oeler Mölle
Watermolen De Noordmolen
Natuur
Het Lonnekermeer
Attracties
Recreatiepark de Waarbeek
Bengeltjes Speeldorp
Evenementen
Twentse Avonden Schaapskooi
Zomerfeesten
Thales- FBK-games, het grootste atletiekgala van Nederland
de Nacht van Hengelo, een wielerkoers voor profs
Gemeente Enschede
52
Verblijfsrecreatie
Hotels, pensions, bed & breakfast: 25 (532 bedden)
Appartementen: 1 (360 bedden)
Bungalows, zomerhuisjes, caravans: 3
Campings: 3

- Aantal toeristenplaatsen: 145
- Aantal vaste staanplaatsen: 345
Mini-campings: 3
Groepsaccommodaties: 1 (95 bedden)
Routegebonden recreatie
• Wandelroutes: Hof Espelo, gemarkeerde routes, 144 ha.
Zout op 't Spoor
Aamsveen, gemarkeerde routes, 120 ha.
• Fietsroutes: Luttermarkeroute 27 km
Zout op 't Spoor
Fietstocht Twekkelo 30 km
Fietstocht Kasteel Twickel en Oeler watermolen 60 km
Kunst en cultuur
Grafisch Atelier Twente
Galerie 3x3
Kunstcentrum M17
Galerie Beeld & Aambeeld
Galerie Mávart
Fotogalerie Objektief
Kunsthuis van het Oosten
Galerie De Villa/De Bank
Galerie Arto
Galerie De Potkachel
Kunstgalerie Christina
Rubens Schilderijen
Valentia's Kunsthuis
Cultureel erfgoed en musea
Grote Kerk
Rijksmuseum Twenthe
Textielmuseum
Luchtvaartmuseum
Natuurmuseum
DAF Automobielmuseum
Da Vinci Techno Activity Center
Zandlopermuseum
Museum Jannink
Buurtschap Twekkelo
Landgoed het Stroot
Lammerinkswönner
Huize Zonnebeek
Natuur
Het Aamsveen
Zonnebeek
De Weele
't Stroot
Hooge Boekel
53

Bijlagen I Nota Verblijfsrecreatie
Smalenbroek
Groot Brunink
Hof Espelo
Lonnekerberg
Het Oldenzaalse Veen
Attracties
Recreatiepark het Rutbeek
Gemeente Tubbergen
Verblijfsrecreatie
Hotels, pensions, bed & breakfast: 7 (129 bedden)
Appartementen: 5 (47 bedden)
Bungalowparken: 1 (21 huisjes)
Bungalows, zomerhuisjes, caravans: 19
Campings: 21
- Aantal toeristenplaatsen: 1265
- Aantal vaste staanplaatsen: 686
Mini-campings: 14
Groepsaccommodaties: 7 (294 bedden)
54
Routegebonden recreatie
• Wandelroutes: Herinckhave Kroezeboom-wandelroute 4 km
Vasser grafveld, gemarkeerde routes, 26 ha.
Vasserheide en Essenroute 10 km.
Kroezenboomwandelrouteroute km.
Grafveldenroute 14 km.
In Springendal: Heideroute 3,5 km
Bronnenroute 5 km.
Esroute 3,7 km.
Bos- en Veldroute 4,9 km.
Kuierrroute 32: Vasse -Nutter 20 /25 km
Kuierroute 33: Reutum- Haarle 20/25 km.
Vassergrafveldwandelroute 4 km.
Herinckhave Kroezenboom wandelroute 3,5 km
Tubbergereswandelroute 3,5 km.
Braambergroute 4 km.
• Fietsroutes: Herinckhaveroute 37 km
Melbuul'nroute 60 km
Molenfietsroute 30 of 60 km
Herinckhaveroute 37 km.
Molenroute 30/60 km.
Kapellenroute Hezingen-Beekzijde- Manderveen- Mader: 23 km.
Springendalroute 35/48 km.
Kroezenboomroute 22 km.
Millenniumroute 40 km

Klein Ommetje 22 km
Twickelroute 46/60 km.
Ootmarsumroute 30 km.
Noaberroute (nog te ontwikkelen fietsroute Tubbergen-Uelsen)
Hezingergrensroute 28 km
Stiftroute 46/60 km.
Kunst en cultuur
Atelier Sempun Nicolaas
Atelier Semprun Nicolaas
Pancratiusbasiliek Tubbergen
Rückriem-styles op landgoed Baasdam
Millenniumkunstwerken in elke kern van Tubbergen
Nederlandse Hervormde Kerk in Tubbergen
Maria Kapellen
Landkruizen in het buitengebied
Verzetsmonumenten
Klootschietbanen
Dr. Schaepmanmonument
Cultureel erfgoed en musea
Havezathe de Eeshof
't Oale Roadhoes
St. Pancratiusbasiliek
Watermolen de Mast
Theehuis Dennenoord
Watermolen Bels
Watermolen Frans
Windkorenmolen De Vier Winden
Reutumse Sluis
Beltkorenmolen Frielink
Beltwindkorenmolen Grote Geesterse Molen
Vakwerkboerderij Erve Booymann
Vakwerkschuren Erve Wulverink en Dierink
Vakwerkboerderij en vakwerkschuur Erve Olimulder
Boerderijcomplex Erve Brager
Landgoed Baasdam
Landgoed Schuttenwolde
Natuurinformatiecentrum
Schaepmanmuseum
Koetsenmuseum H.Engelbertink, Harbrinkhoek
Diverse monumenten
Natuur
Het Springendal
Dal van de Mosbeek
Galgenberg
Mander Grafveld
Haarlerveld en Vasserheide
55

Bijlagen I Nota Verblijfsrecreatie
Landgoed Schultenwolde 56 ha.
Landgoed Baasdam 62 ha.
Tubberger es
Dal van de Mosbeek 51 ha
Galgenberg
Getelerhaar
Mandergrafveld
Vasserheide en Vassergrafveld
Braamberg-Haamber-Tutenberg
Het Springendal
Natuurreservaat “Engbertsdijkvenen”
Albergen-Fleringen-Reutum-Haarle, Kanaal Almelo-Nordhorn:
Dikkersbos
Landgoed Herinckhave
Haarlergrafveld
Natuurreservaten: Reutummer Weuste, Reutummerveen en Weuste
Maten
Evenementen
CSI Geesteren
Schroder Masterclass springtoernooi Tubbergen
Glasrijk Tubbergen
Herfsttintentocht Vasse
Fruhshoppen met Muziekkapellen Vasse
Groot Piraten festival Reutum
Tukkerstocht Albergen
Kroezenboomfeesten Fleringen
Poppenstraat festival Tubbergen
Dweilorkestenfestival Tubbergen
Essenwandeltocht Tubbergen
Fietsvakantieweek Tubbergen
Twentse Verlichte Carnavalsoptocht Tubbergen
Diverse School- en Voksfeesten in de verschillende kernen
Wijkvolley- en voetbaltoernooien
Fietstocht: “De Boer op” Tubbergen e.o.
Fiets/autotocht: “Aarbeien/Aspergetocht” Vasse e.o.
Uitvoeringen van blaas- en harmonie orkesten in de verschillende
kernen
Koninginnedagactiviteiten in diverse kernen
Autocrosswedstrijden
Klootschietwedstrijden
Uitgezette tochten van wielerverenigingen uit de gemeente Tubbergen
56

Gemeente Dinkelland
Verblijfsrecreatie 1
Hotels, pensions, bed & breakfast: 24 (912 bedden)
Appartementen: 15 (85 bedden)
Bungalowparken: 4 (219 huisjes)
Bungalows, zomerhuisjes, caravans: 68
Campings: 22
Aantal toeristenplaatsen: 1428
Aantal vaste staanplaatsen: 1059
Mini-campings: 14
Groepsaccommodaties: 6 (402 bedden)
Routegebonden recreatie
• Wandelroutes: De Bergvennen, gemarkeerde routes, 81 ha.
De Kuierroute Lattrop Lage 30 km
De Kuiperberg, gemarkeerde routes
• Fietsroutes: Springerdalroute 48 km
Dinkel-Vechtroute
Tankenbergroute
Bergvennenroute 47 km
Borgbos Havezathe Singraven 25 km
Dingeldeinroute 50 km
Vrijdijk Lutterzand 24 km
Hezingergrensroute 29 km
Witte Wiefkesroute 24 km
De Siepelwiefkesroute 50 km
Kunst en cultuur
Kunst en Antiek Galerie
Galerie Arto
Galerie-Atelier Frans Peeters
Chez Moi Galerie International Ton Schulten
Stadsgalerie Amb
Galerie Lilian Luiten
Galerie De Gezusters
Glaskunst Annemiek Punt
Galerie Vasquez
Galerie De Driehoek
Cultureel erfgoed en musea
Openluchtmuseum Los Hoes
Landgoed Singraven
Natuurhistorisch Museum Natura Docet
Het schuivenhuisje
Museum Huize Keizer
Educatorium Ootmarsum
Sterrenwacht E.P.S.
Boom door schuurdak
57

Bijlagen I Nota Verblijfsrecreatie
Nicolaas-molen
Brandehof-molen
Molen Oude Hengel
Molen Reutumseveld
Natuur
Natuureservaat De Hunenborg
Natuurreservaat De Wildernis
Natuureservaat Het Molenven
Dinkelland
Achter de Voort
Evenementen
Kunstmarkt
Siepelmarkt
1
De verblijfsrecreatie is met name geconcentreerd rond de kern Ootmarsum
Gemeente Oldenzaal
Verblijfsrecreatie
Hotels, pensions, bed & breakfast: 7 (150 bedden)
Appartementen: 0
Bungalows, zomerhuisjes, caravans: 40
Campings: 3,
- Aantal toeristenplaatsen: 39
- Aantal vaste staanplaatsen: 180
Mini-campings: 1
Groepsaccommodaties: 1 (43 bedden)
Routegebonden recreatie
• Wandelroutes: Natuurwandeling 20 km, stadswandeling, LAW
• Fietsroutes: Springerdalroute 48 km
Hulsbeekroute 42 km
Luttermarkeroute 27 km
Stuwwaltocht 32 km
Hellenhondroute 14 km
Cultureel erfgoed en musea
Museum Palthehuis
Plechelmus-basiliek
Museum De Pelgrim
Natuur
Landgoed Boerskotten
58
Attracties
Recreatiepark Het Hulsbeek
Sportcentrum Vonderweijde

Evenementen
Recreatiepark Het Hulsbeek
Grote Twentse Carnavalsoptocht
'n Boeskool is lös
Twente Ballooning
Oldenzaal Muzikaal Festival
Kermissen
Straattheaterfestival
Oldenzaal in Kerstsfeer
Horse Driving Twente
Avondwandelvierdaagse
Fietsvierdaagse
Beach volleybal
Gemeente Losser
Verblijfsrecreatie
hotels - pensions - bed & breakfast: 14 (512 bedden)
appartementen: 2 (12 bedden)
vakantiewoningen - bungalows: 26 (116 bedden)
bungalowpark: 1 (10 personen)
campings: 4
- toeristenplaatsen: 310
- vaste plaatsen: 150
mini-campings/kamperen bij de boer: 6
groepsaccommodaties: 4 (220 bedden)
Routegebonden recreatie
• Wandelroutes: Arboretum - Lutterse bergwandeling - Bavelshoek - Kerkenbos -
Natuur - Langs de Dinkel - Spoken - Boerskotten - Zandbergen -
Oldenzaalseveen - Duivelshof;
• Fietsroutes: Agelerveld - De Lutte/Losser - Landkruizen en kapellen - Rondom de
Lutte - Vliegveld - Bentheimerwald - Isterberg - Singraven - Kanaal -
Boerskotten - Beuningeressen - Fleerderhoek - Gildehaus/Dinkel -
Saasveldermolen - Sieringhook - Lonnekermeer - Wilmersberg -
Losserhof - Euregio - Duivelshof;
NIEUW: 5 Scootmobielroutes
Kunst en cultuur
Galerie Erfje Kuiper
Kunstgalerie 't Nien-end
Stichting Het Lossers Kunstcollectief
TriArte kunstenaarsgroep
Cultureel erfgoed en musea
Klompenmuseum Koop de Lutte
Smokkel- en Textielmuseum Overdinkel
Jan Wesselinkhoes Beuningen
Openlucht Theater Losser
59

Bijlagen I Nota Verblijfsrecreatie
Martinustoren Losser
Erve Kraesgenberg
Steenfabriek + kleigaten
Staringgroeve
Natuur
Arboretum de Lutte
Kerkenbossen de Lutte en Overdinkel
Duivelshof
Hakenberg - Paasberg
Boerskotten
Lutterzand
Losserse stuwwal
Oelemars - Zandbergen
't Kruisselt
Smoddebos
Evenementen
Brueghel feesten Losser
Euregio feesten Overdinkel
Hellehond feesten de Lutte
Carnaval
Kermissen
Avond 4 daagse (wandeltocht)
Meerdere fiets 4 daagsen
Korenfestival
Palmpasenoptocht - Paasvuren
Kerst - fair
Midwinterhoornblazen
Schuttersfeesten
Sport en recreatie golfbaan - 9 holes par 3
'boerengolf' bij steenfabriek
4 tennisaccommodaties
zwemcomplex Brilmansdennen
3 huifkarverhuurbedrijven
Gemeente Hof van Twente
60
Verblijfsrecreatie
Hotels, pensions, bed & breakfast: 12 (200 plaatsen)
Appartementen: 3 (16 plaatsen)
Bungalowparken: 2 (23 huisjes)
Bungalows, zomerhuisjes, caravans: 27
Campings: 26
waarvan 14 reguliere campings
waarvan 12 mini-campings
- Aantal toeristenplaatsen: 823

- Aantal vaste staanplaatsen: 1625
Groepsaccommodaties: 9 (527 bedden)
Routegebonden recreatie
• Wandelroutes: Kuierrroute Markelo-Stokkum 15 km
• Fietsroutes: Markelo, land van bergen en bergjes 30 km
Rondje Markelo 45 km
Vijfsterrenroute (west) 54 km
Vijfsterrenroute (oost) 49 km
Huttenkloas 55 km
Zeskastelenfietsroute 26 km
Witte Wievenroute 55 km
Borkeldroute 35 km
Stokkum-Markelo 15 km
Kunst en cultuur
Kunst en Meer
Galerie Frija
Galerij Nijehove
Kasteeltuin van Huize Warmelo
Franse Kasteeltuin Huize Weldam
Cultureel erfgoed en musea
Landgoed Nijenhuis
Landgoed Westerflier
Landbouwmuseum Erve Niehof
Oudheidkamer Goor
Klompenmuseum
Museumboerderij Eungs Schöppe
Museumboerderij De Zwemkolk
De Braakmolen
Den Haller
Museumboerderij Wende Zoele
Landgoed Twickel
Natuur
Markelose Berg
De Borkeld
Gemeente Haaksbergen
Verblijfsrecreatie
Hotels, pensions, bed & breakfast: 12 (165 bedden)
Bungalowparken: 2 (min. 54 huisjes)
Vakantiewoningen: 272
Campings: 7
- Aantal toeristenplaatsen: 469
- Aantal vaste staanplaatsen: 692
- Aantal seizoensplaatsen: 78
61

Bijlagen I Nota Verblijfsrecreatie
Groepsaccommodaties: 4
Mini-campings: 8
Routegebonden recreatie
• Wandelroutes: Noaberpad (LAW-route)
Gelrepad (LAW-route)
Wandelroute Buurserzand (Natuurmonumenten)
Wandelroute Witte Veen (Natuurmonumenten)
Wandelroute Lankheterbos 3-9 km
Wandelroute Scholtenhagen/Watermolen (VVV 7 km)
Wandelroute Hones (VVV 7 km)
Wandelroute Haaksbergerveen IVN 5,8 km
• Fietsroutes: Buurserzandroute (ANWB, 41 km)
Midden-Nederlandroute (LF-route)
Haaksbergerveen en Lankheterbos (VVV, 20 km)
Haaksbergerveen en Witte Veen (VVV 20 km)
Buurserzand (VVV 20 km)
Buurserbeek (VVV 16 km
Twekkelo-Buurserzand (VVV 42 km)
Boekelo-Buurserzand (VVV 20 km)
Twickel -fietstocht (VVV 37 of 49 km)
Haarlo (VVV 50 km)
Schwattet Gat Luntener Fischteich (VVV, 37 km)
Diepenheim (VVV, 49 km)
Oosterdorper watermolen/Haarmuhle (VVV 48 km)
Natuurgebieden rond Haaksbergen (IVN, 25 km)
Euregio fietsroute ((IVN, 33 km)
Rond de Buurserbeek (IVN, 21 km)
Buurtschappenroute (IVN, 30 km)
Cultureel erfgoed en musea
Kaasmakerij Erve de Hoge Esch
Het Richtershuis
Beltmolen de Korenbloem
Museum Buurtspoorweg
Oostendorper molen
Dagrecreatie
Sport en recreatiepark Groot Scholtenhagen
Subtropisch Zwemparadijs De Wilder
Grenswinkel met speeltuin
Theater De Bouwmeester
62
Natuur
Het Haaksbergerveen
Natuurmonument het Buurserzand
Natuurmonument het Witte Veen
Natuurmonument Stepelerveld
De Weele

Evenementen
Behalve de voorzieningen worden er in Haaksbergen een aantal grote
jaarlijks terugkerende evenementen georganiseerd met een regionale
uitstraling:
De Meimarkt
Kennedymars
Engelse Mijlenloop
Kerstmarkt
Schuttersfeesten Haaksbergen
Zomerfeesten in St. Isidorushoeve en School en Volksfeest in Buurse
Haaksbergse Doe Dagen
Gemeente Rijssen-Holten
Verblijfsrecreatie Hotels, pensions, bed & breakfast: 10
Appartementen: 2 (10 bedden)
Bungalowparken: 5 (900 huisjes)
Bungalows, zomerhuisjes, caravans: 20
Campings: 18
- Aantal toeristenplaatsen: 850
- Aantal vaste staanplaatsen: 591
Minicampings: 1
Groepsaccommodaties: 2 (150 bedden)
Routegebonden recreatie
• Wandelroutes: Stadswandeling 5 km
• Fietsroutes: Fietstocht kinderboerderij Dondertman 30 km
Beusenbergroute 24 km
Heuvelrugroute 24 km
Cultureel erfgoed en musea
Oudheidkamer Hoolt'n
Oudheidkamer Riessen
Brandweermuseum
Rijssens Museum
Pelmolgen en korenmolen de Hegeman Natuurdiorama Holterberg
Natuur
Het Twenhaarsveld
Natuurmuseum Piet Bos
Natuurmuseum Bos Dierenwereld
De Rijsserberg
De Apenberg
Het Numendal
63

Bijlagen I Nota Verblijfsrecreatie
Gemeente Hellendoorn
Verblijfsrecreatie
Hotels, pensions, bed & breakfast: 17 (289 bedden)
Bungalowparken: 3 (112 huisjes)
Bungalows, zomerhuisjes, caravans: 19
Campings: 20
- Aantal toeristenplaatsen: 1091
- Aantal vaste staanplaatsen: 312
Mini-campings: 7
Jeugdherbergen: 1 (100 bedden)
Groepsaccommodaties: 7 (353 bedden)
Routegebonden recreatie
• Wandelroutes: Jipkesbelt en Duivecatewandeling 7,5 km
De Eelerwandeling 9 km
Kronnenzommerwandeling 8,5 km
Entmeerwandeling 9 km
Kastelenwandeling 7,5 km
Hellendoornsewandeling 7 km
Kuierroute Hellendoorn, Eelen, Rhaan 20 km
• Fietsroutes: Fietsroute door Hellendoorn en Luttenberg
Cultureel erfgoed en musea
Museumboerderij Erve Hofman
Boerenhofstede De Valkhof
Bakkerij en ijsmuseum
Smederijmuseum Oale Smederie
Museum Johanna van Buren
Korenmolen De Hoop
Bello (antieke trein)
Natuur
Bezoekerscentrum Sallandse Heuvelrug
Landgoed de Sprengenberg
Het Numendal, langs Panoramaweg
Attracties
Bezoekerscentrum Sallandse Heuvelrug
Avonturenpark Hellendoorn
De Toeristenweg
Gemeente Wierden
64
Verblijfsrecreatie
Hotels, pensions, bed & breakfast: 5 (48 bedden)
Appartementen: 3 (24 bedden)
Bungalowparken: 2 (169 huisjes)
Bungalows, zomerhuisjes, caravans: 3
Campings: 3

- Aantal toeristenplaatsen: 164
- Aantal vaste staanplaatsen: 156
Mini-campings: 5 *
*Totaal zijn 15 vergunningen mogelijk verdeeld over 3 gebieden binnen de gemeente
Wierden met een quotum per gebied van 4, 5 en 6.
Groepsaccommodaties: 2 (28 bedden)
Routegebonden recreatie
• Wandelroutes: Wandelroute Notter/Zuna 10 en 15 km
• Fietsroutes: Fietstocht van Zwolle naar Wierden 45 km
Kunst en cultuur
Galerie Atelier Drokje Petit
Cultureel erfgoed en musea
Museum Striek(w)ieze(r)
Natuur
Natuurgebied Het Wierdense veld
Het Mokkelengoor
Attracties
Recreatiepark Het Lageveld
Subtropisch zwembad De Kolk
Gemeente Twenterand
Verblijfsrecreatie
Bed & breakfast: 7 (22 bedden)
Boerderij-appartementen: 1 (5 kamers, 20 bedden)
Bungalows, 5 (96 bungalows)
Campings:
- Aantal toeristenplaatsen: 120
- Aantal vaste staanplaatsen: 70
Mini-campings: 9
Groepsaccommodaties: 4 (104 bedden)
Routegebonden recreatie
• Wandelroutes De Zandstuve, gemarkeerde routes, 135 ha.
Rondje Engbertsdijksvenen 25 km
Wandelen door Vriezenveen 4 km
Diverse dorpswandelingen
• Fietsroutes: Veenkanalenroute 20 km
Kunst en cultuur
Expositieruimte St. de Peddemorsboerderij
Expositieruimte Middendorpshuis Den Ham
Wessels'schilder- en glasatelier
Cultureel erfgoed en musea
Veenmuseum Vriezenveenseveld
Historisch Museum Oud Vriezenveen
65

Bijlagen I Nota Verblijfsrecreatie
Peddemorsboerderij
Windkorenmolen De Leemansmolen
Kachelmuseum Fini's Hoeve (bezoek op afspraak)
Radiomuseum (bezoek op afspraak)
Oorlogsmuseum Stichting Irenisch
Ambachtelijke meubelmakerij Zwiers in Den Ham
Natuur
Fayersheide
Kooiplas
Engbertsdijkvenen
De Zandstuve
Eerder Achterbroek
Bruinehaar
Attracties
Recreatieplas Plas van Francke
Recreatieplas De Vlegge
Blauwebessenplukkerij De Greftenhoeve
Kinderboerderij / speeltuin De Vjenneboer
Theetuin Geerdijk
Boerderij en pluktuin Schutmaat
Kruidentuin Middendorpshuis Den Ham
Aanleghaven in Vriezeveen
Passantenhaven met water en electriciteit in Vroomshoop
Evenementen
In Gemeente Twenterand worden diverse evenementen georganiseerd
(meer informatie bij VVV)
66