Decubitus doorgelicht: richtlijn onvoldoende in praktijk ... - BTSG

21 RAPPORT
(rol)stoel te halen om bijvoorbeeld te snoezelen. Ook wordt er regelmatig gebruik gemaakt
van een zogenaamde staplank welke de patiënt ondersteunt in het goed rechtop staan.
Daarnaast zijn er volgens de ondervraagden veelal op maat gemaakte rolstoelen aanwezig
die als het nodig is in verschillende standen kunnen worden gezet. De patiënt kan op deze
manier niet of nauwelijks onderuit zakken en is het gemakkelijk van druk te wisselen.
Van de zorgaanbieders die prevalentiemetingen verrichten, doen 58% dit via het landelijke
prevalentieonderzoek decubitus uitgevoerd door de Universiteit van Maastricht, 4% via
Hilrom en 29% met een andere methode. Slechts 5% van de onderzochte zorgaanbieders
verrichten een incidentieonderzoek. Bij een incidentieonderzoek wordt continue op
instellingsniveau gegevens verzameld met betrekking tot decubitus.
Opvallend is dat van de ondervraagde verpleegkundigen/verzorgenden 42% aangeeft dat ze
niet op de hoogte zijn van de score van de laatste meting of weten wat er met de score is
gedaan binnen de organisatie.
Bij het bepalen of een patiënt een verhoogd risico heeft op decubitus, wordt in 43% gebruik
gemaakt van een scoringslijst. Dikwijls wordt aangegeven dat deze niet gebruikt worden
omdat de validiteit en betrouwbaarheid van scoringslijsten ter discussie staan (CBO, 2002).
Verschillende partijen geven aan dat decubitus vooral in het ziekenhuis ontstaat. Ziekenhuizen
geven dikwijls aan dat zij patiënten met een slechte conditie vanuit de thuissituatie
krijgen, waarvan sommigen ook thuis al decubitus hadden.
5.1.3 Decubituscommissie en aandachtsfunctionaris decubitus
In bijna de helft van de onderzochte instellingen is een decubituscommissie aanwezig en in
43% een aandachtsfunctionaris decubitus. Disciplines die hier zitting in hebben zijn:
verpleegkundigen (92%), artsen (65%), fysiotherapeut (39%), ergotherapeut (19%) en een
diëtist (8%).
In de onderzochte ziekenhuizen hadden 90% een werkgroep decubitus en in 84% van de
gevallen een aandachtsfunctionaris decubitus. In de lichamelijk en verstandelijk
gehandicaptensector komen zowel een werkgroep decubitus als een aandachtsfunctionaris
decubitus bijna niet voor. In de andere sectoren varieerde dit tussen de 20 en 40%. Over
het algemeen waren de ondervraagden tevreden over het functioneren van de commissie
en/of de aandachtsfunctionaris. Wel was de weinige tijd die de leden van de decubituscommissie
konden besteden aan commissiewerkzaamheden soms een probleem.
In een afstudeeronderzoek dat in het kader van dit inspectieonderzoek werd uitgevoerd (van
Helden, 2004) werd gevonden dat een decubituscommissie en/of een decubitusconsulent
door het management een belangrijke rol toebedeeld krijgt bij het gehele decubitusbeleid.
Het management heeft in deze dikwijls een beperkte rol, terwijl het zelf aangeeft een meer
stimulerende of controlerende rol te willen hebben. Ook tijdens de gesprekken tussen deze
managers en de inspecteurs kwam dit naar voren.
5.1.4 Preventieve maatregelen
Van de ondervraagden geeft 80% aan dat binnen hun team voldoende personeel is om de
preventieve handelingen op een adequate, professionele manier uit te voeren.
In het zorgplan wordt volgens 89% van de ondervraagden geen aandacht besteed aan
decubitus. Tijdens de gesprekken met de inspecteurs werd dit beeld bevestigd.
Van de ondervraagden zegt 86% dat er wisselligging wordt gegeven aan een patiënt met
een risico op decubitus. In 93% wordt deze wisselligging door één zorgverlener gegeven,
terwijl de kans op schuifkrachten bij de patiënt, en rugklachten bij de zorgverleners hierdoor
worden vergroot. Daarnaast geeft 65% aan dat de houding van de patiënt wordt
omschreven in het decubitusprotocol of het zorgdossier. De frequentie van deze wissel-