Decubitus doorgelicht: richtlijn onvoldoende in praktijk ... - BTSG

7 RAPPORT
Samenvatting
Decubitus of doorliggen veroorzaakt veel leed bij patiënten en kost de gezondheidszorg
ongeveer een half miljard euro per jaar omdat patiënten langer in het ziekenhuis blijven of
thuis intensief behandeld moeten worden.
Hoewel binnen de gezondheidszorg een groot aantal partijen actief zijn om de kwaliteit van
de decubituspreventie en -behandeling te verbeteren blijkt uit verschillende onderzoeken dat
de prevalentie nog steeds hoog is (tussen de 15 en 35%). Om het aantal patiënten met
decubitus te verminderen zijn maatregelen nodig van onder meer zorgaanbieders, beroepsgroepen,
patiëntenverenigingen, zorgverzekeraars en van fabrikanten van antidecubitusmatrassen.
Dit inspectierapport geeft voor al deze partijen handvatten om deze
vermindering te realiseren.
De doelstelling van dit onderzoek is daarom inzicht krijgen in de kwaliteitszorg met
betrekking tot decubituspreventie en behandeling, aanbevelingen te formuleren voor
verbetering en waarnodig corrigerend op te treden.
Aan 94 zorgaanbieders waar patiënten verblijven met een risico op decubitus werd een
bezoek gebracht zoals ziekenhuizen (20), revalidatiecentra (5), verpleeg- en verzorgingshuizen
(25), thuiszorginstellingen (10), en instellingen voor gehandicaptenzorg (19) en
psychiatrie (5). Er is gesproken met ongeveer 450 personen zoals verzorgenden, verpleegkundigen,
artsen en managers.
Geconcludeerd kan worden dat de herziene decubitusrichtlijn van het CBO uit 2002 nog
onvoldoende in de praktijk wordt toegepast en dat de kwaliteitszorg op diverse punten
verbetering behoeft. Belangrijke conclusies zijn:
− Er is nog onvoldoende controle of de handelingen die beschreven worden in het
decubitusprotocol, ook daadwerkelijk worden toegepast. In zorgplannen staat dikwijls
niet aangegeven welke preventieve maatregelen genomen moeten worden, in
rapportages ontbreken veelal gegevens of wisselligging ook daadwerkelijk is gegeven.
− Het meten van het aantal patiënten met decubitus vindt slechts in 35% van de onderzochte
zorgaanbieders op een gestructureerde wijze plaats. Een uitzondering hierop zijn
ziekenhuizen en revalidatiecentra waar dit percentage 90% is.
− De managementlaag boven het afdelingshoofd dragen taken met betrekking tot het
decubitusbeleid vaak geheel over aan afdelingsmanagers en/of de decubitusconsulent of
de -commissie zonder dat er sprake is van een actieve sturing en/of controle of het
decubitusbeleid effectief wordt uitgevoerd.
− Het decubitusprotocol is niet altijd goed bruikbaar. Het geeft bijvoorbeeld geen duidelijke
werkinstructies. Ook zijn niet alle protocollen aangepast aan de tweede herziene richtlijn
decubitus van het CBO. Schapenvachten, hielringen en het weglaten van blokken uit het
matras worden nog steeds op afdelingen gebruikt ter preventie van decubitus terwijl de
richtlijn decubitus deze handelingen niet zinvol of zelfs soms schadelijk acht.
− Binnen sommige afdelingen van ziekenhuizen kan volgens diverse deskundigen het aantal
patiënten met decubitus nog sterk verminderd worden zoals: de spoedeisende hulp, de
operatiekamers en de functieafdelingen. Binnen ziekenhuizen ontbreekt over het
algemeen een gericht beleid om hier verandering in aan te brengen.
− Patiënten en/of hun verzorgers worden veelal onvoldoende gestructureerd geïnformeerd
over de preventie en behandeling van decubitus.
− Antidecubitusmatrassen zijn niet overal in voldoende mate voorhanden. Het komt voor
dat patiënten door het beleid van de zorgaanbieder of van de zorgverzekeraar te lang
moeten wachten op een antidecubitusmatras.