Decubitus doorgelicht: richtlijn onvoldoende in praktijk ... - BTSG

9 RAPPORT
1 Inleiding
1.1 Aanleiding
Decubitus of doorliggen veroorzaakt veel leed bij patiënten. De wonden zijn pijnlijk, kunnen
infecteren en zelfs tot de dood leiden. Decubitus ontstaat door druk-, schuif- of wrijvingskrachten
op de huid en komt over het algemeen voor bij inactieve patiënten die veel in bed
liggen of op een stoel zitten. Een verhoogd risico is aanwezig bij oudere patiënten daar bij
deze de weerstand van de huid en spieren tegen druk-, schuif- of wrijvingskrachten zijn
verminderd. Oorzaken hiervan zijn het normale verouderingsproces, maar ook de vaak
slechtere voedingstoestand en een verminderde doorbloeding door arteriosclerose (CBO,
2002).
Decubitus kost de gezondheidszorg ongeveer een half miljard euro per jaar (CBO, 1999)
omdat patiënten langer in het ziekenhuis blijven of thuis intensief behandeld moeten
worden.
Decubitus wordt gezien als een belangrijke indicator voor de kwaliteit van de verpleegkundige
zorg (Bours, 2003) en kan door een goede verpleegkundige zorg dikwijls voorkomen
worden.
De afgelopen jaren zijn verschillende initiatieven ontplooid om de preventie en de
behandeling van decubitus te verbeteren zoals:
− Het kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg (CBO) heeft in 1992 een multidisciplinaire
richtlijn decubitus opgesteld die in 2002 herzien is. De richtlijn heeft tot doel
de kwaliteit van de zorgverlening te verbeteren, de klinische besluitvorming te
ondersteunen, de diversiteit in handelen van professionals te verminderen en een beter
inzicht te geven in dit handelen (CBO, 2002).
− In 1996 is het European Pressure Ulcer Advisory Panel (EPUAP) opgericht met als doel
alle Europese landen te ondersteunen om de preventie en behandeling van decubitus te
verbeteren.
− Sinds 1998 verzamelt de Universiteit Maastricht, op initiatief van de landelijke
stuurgroep decubitus, jaarlijks het voorkomen (prevalentie) van decubitus (Bours, 2002).
Daarnaast worden elf kwaliteitsindicatoren gescoord die van belang zijn voor een goede
decubituszorg zoals de aanwezigheid van een decubituscommissie, het registreren van
het aantal patiënten met decubitus en het geven van bijscholing. In 2002 namen 153
instellingen deel. Een van de conclusies die naar voren kwam was dat het aantal
patiënten met decubitus afneemt bij organisaties die meedoen aan de jaarlijkse meting
(Bours, 2003).
− In 1999 verscheen het rapport ‘Decubitus’ van de Gezondheidsraad. In het rapport
wordt gesteld dat er nog onvoldoende gebeurt om het aantal patiënten met decubitus te
verminderen. Er worden hiervoor verscheidene redenen aangegeven zoals: een tekort aan
kennis over decubitus bij zorgverleners en het feit dat decubitus te weinig als een groot
probleem wordt gezien. Daarnaast is het volgens de Gezondheidsraad onduidelijk wie
verantwoordelijk is voor de decubituszorg binnen een organisatie; de kwaliteit van zorg
hangt te veel af van de individuele zorgverlener.
− De Nederlandse Vereniging van Verpleeghuisartsen heeft op basis van de richtlijn van
het CBO in 2003 de richtlijn uitgegeven: ‘Samenwerking en logistiek rond decubitus.’ De
richtlijn is opgesteld in samenwerking met patiëntenorganisaties, zorgverzekeraars en
beroepsorganisaties voor verpleegkundigen en verzorgenden.