Het gemeenschappelijk visserijbeleid – Een handleiding - Europa

Vissen in ruimere wateren:
leiders op het internationale toneel
HOOFDSTUK 11
De uitbreiding van de nationale jurisdictie
over de visgronden in de jaren tachtig
had een grote impact op de visserijpatronen
overal ter wereld. Maar ofschoon dit voor de
visserij een enorme verandering betekende,
besloeg het eigenlijk maar een heel klein deel
van het oceaanoppervlak. Het grootste deel
van de zeeën en oceanen bleef bij de internationale
wateren horen, ofwel de „volle zee”.
De internationale wateren worden zeker al
sinds de 17e eeuw beheerst door het concept
van de „vrijheid van de zeeën” – dat wil zeggen,
zij worden geacht open te staan voor alle
landen en niemands eigendom te zijn. De
laatste dertig jaar zien we echter een razendsnelle
en verstrekkende ontwikkeling van
het zeerecht, als gevolg van het Verdrag van
de Verenigde Naties inzake het recht van de
zee (Unclos), dat formeel werd aangenomen
in 1982 en dat in werking trad in 1994.
Het Unclos-verdrag omvatte het recht van
de naties om hun EEZ’s uit te breiden tot 200
zeemijl buiten de kust, en maakte de vrijheid
om op volle zee te vissen afhankelijk van de
bereidheid van elke staat om in overleg met
de overige betrokken staten toe te zien op
de instandhouding en het goede beheer van
de betrokken visbestanden. Unclos verschoof
de verantwoordelijkheid voor dit streefdoel
naar de regionale visserijorganisaties (RVO’s).
Dit verdrag werd in 1995 gevolgd door de VNvisbestandenovereenkomst
(UNFSA), die het
voorzorgsbeginsel als basis voor het beheer
van de visserij op volle zee invoerde, naast
bepalingen voor de wederzijdse controle
door de visserijstaten.
Gevoelige habitats beschermen
De EU is van mening dat RVO’s zowel een
krachtig instrument kunnen zijn voor milieubescherming
als voor een duurzaam
visserijbeheer. Een goed voorbeeld hiervan
zijn de maatregelen die in januari
2005 met eenparigheid van stemmen
door de Algemene Visserijcommissie
voor de Middellandse Zee (GFCM) werden
goedgekeurd om drie uiterst gevoelige
diepzeehabitats te beschermen die buiten
de nationale jurisdictie vallen.
Dankzij deze maatregelen zijn de betrokken
gebieden nu gesloten voor die
soorten visserijactiviteiten die een bedreiging
zouden kunnen vormen voor
de hierin levende habitats. De gebieden
in kwestie zijn: de diepwaterkoraalriffen
in de Ionische Zee voor de kust van
Capo Santa Maria di Leuca (Italië), die
een unieke kolonie wit Lophelia-koraal
herbergen; de koude koolwaterstofplassen
ten noorden van de Nijldelta – een
uniek ecosysteem dat door chemosynthese
is ontstaan; en de „Eratosthemes
seamount”, een onderzeese berg ten
zuiden van Cyprus, die een aantal zeldzame
soorten koraal herbergt.
Het voorstel werd ingediend door de Europese
Unie, op basis van een eerste voorstel
van het WWF dat was goedgekeurd
door het wetenschappelijk adviescomité
van de GFCM. Dit toont hoe de internationale
gemeenschap, inclusief belanghebbenden
en burgermaatschappij, in RVO’s
kunnen samenwerken om gevoelige omgevingen
tegen beschadiging door de visserij
te beschermen. De EU zal zich actief
blijven inzetten om bestaande RVO’s te
versterken en de oprichting van nieuwe
RVO’s op volle zee te bevorderen waar
deze nog niet bestaan.
De RVO’s dateren niet van het Unclos-verdrag,
want de meeste kwamen al vlak na de Tweede
Wereldoorlog tot stand, op grond van directe
onderhandelingen tussen de betrokken lidstaten.
Als gevolg hiervan lagen hun taken en
procedures al ver vóór Unclos en UNFSA vast.
Ofschoon zij sindsdien wel degelijk zijn geëvolueerd
om aan hun nieuwe vereisten en hun
nieuwe juridische context te voldoen, zijn
zelfs nu nog geen twee RVO’s gelijk. Niettemin
zijn inmiddels een gedeelde cultuur en
gedeelde normen voor bestuur en regulering
ontstaan. De EU was in dit proces een belangrijke
speler. Door het brede geografische
bereik van de Europese langeafstandsvloot is
de EU een van de weinige partijen die lid is
van bijna elke grote RVO in de wereld.
De RVO’s worden alom bekritiseerd. Voor
sommigen zijn zij autoritaire instanties die de
© VGA
26