WH-Contactteam - Inspectie Leefomgeving en Transport

More documents

Recommendations

Info

Integrale waterwet Herman Heegstra (l) en Saskia van Gool 26 Kanttekeningen bij de Waterwet In de aanloop naar één integrale waterwet kijken de Inspectie VenW en RWS naar handhaafbaarheid en uitvoerbaarheid. Zo’n kritische blik wordt tegenwoordig standaard gevraagd wordt bij nieuwe wet- en regelgeving. “Belangrijke beweegreden om tot één waterwet te komen is de gewenste vereenvoudiging van de regelgeving”, zegt Saskia van Gool van de Inspectie. “Daarin komen acht, nu nog afzonderlijke wetten samen, zoals de Wvo, de Wet op de waterhuishouding, de Wet Droogmakerijen en Indijkingen en de Grondwaterwet.” “Je ziet ook dat de waterbodem uit de Wbb wordt gelicht en onder de waterwet komt te hangen”, zegt Herman Heegstra, hoofd vergunningverlening van RWS Zuid-Holland. “Een goede ontwikkeling, want met de zeven wijzigingsvoorstellen die er speelden was de Wbb zelfs voor deskundigen binnen RWS inmiddels nauwelijks meer te volgen.” Het is volgens hem ook een kans om de moderne inzichten in bestuurlijke verhoudingen in één keer tot uitdrukking te brengen, terwijl je dat anders in heel veel verschillende wetten zou moeten doen. Belangrijk pluspunt is volgens Van Gool en Heegstra ook de aansluiting bij de KRW die wordt bereikt door de termijncyclus voor alle plannen gelijk te maken aan de cyclus van zes jaar die de stroomgebiedbeheersplannen voor de KRW doorlopen. Ook is de doorwerking van waterplannen naar ruimtelijke ordening nu wettelijk vastgelegd. “En natuurlijk is het ineenschuiven van wetten tekenend voor de onlosmakelijkheid van waterkwantiteit en -kwaliteit, het integraal waterbeheer”, zegt Van Gool. Kaderwet De Waterwet is volgens Van Gool en Heegstra vooral een kaderwet die nog invulling moet krijgen door het opstellen van een groot aantal AmvB’s. Van Gool: “Op heel veel punten in de wettekst staat dat één en ander nog nader te regelen is in die algemene regels van bestuur. Iemand bij ons is na veertig van dergelijke verwijzingen in de tekst opgehouden met verder tellen. Heel veel hangt dus af van de kwaliteit van die AmvB’s en ook daar zullen we nog sterk op moeten letten.” Wordt het op deze manier niet een ogenschijnlijk eenvoudige wet die bij het ‘uitpakken’ toch weer heel complex blijkt te zijn? Heegstra: “Het ligt nog wel in de bedoeling om het aantal AmvB’s nog te verminderen door veel samen te voegen in een overkoepelende AmvB, het Waterbesluit, maar inhoudelijk kun je het natuurlijk toch nog altijd heel ingewikkeld maken.” “Een vergelijkbaar risico zie je bij de vorming van één loket ten behoeve van een grotere klantvriendelijkheid,” zegt Van Gool. “Grote kans dat er achter het loket geen sprake is van vereenvoudiging, maar dat het, integendeel, zelfs veel meer energie gaat kosten om de afstemming tussen alle partijen te bereiken. Ik zeg niet dat je het daarom niet zou moeten doen, maar houd er rekening mee dat dit soort operaties niet per se een vereenvoudiging inhouden. Tenzij iemand knopen doorhakt om het achter de schermen werkbaar te houden.” “Ik vind dat ook een behoorlijk aandachtspunt”, zegt Heegstra. “Natuurlijk moet de waterwet met goede AmvB’s worden uitgewerkt, maar als je zaken in algemene regels wilt regelen moet je het ook een beetje kunnen loslaten. Dat is wennen. Ik zie bij Rijkswaterstaters een enorme betrokkenheid bij het milieu en specialistische kennis van waaruit ze alles vergaand zouden willen dichttimmeren en zelfs veel activiteiten liefst nog buiten de veel bredere AmvB’s zouden willen houden.” Toets In 2008 moet de Waterwet in werking treden en zullen de AmvB’s gereed moeten zijn. Het voorontwerp van de wet is eind juli 2005 al een consultatieronde ingegaan. In deze fase zijn ook de Inspectie en RWS betrokken doordat zij toetsen op handhaafbaarheid respectievelijk uitvoerbaarheid van de nieuwe wet. Van Gool: “De afspraak is dat wet- en regelgeving die de besluitvorming ingaat tegenwoordig altijd eerst zo’n toetsing ondergaat. Nadat onze IG daartoe een schriftelijk verzoek heeft gekregen, wordt intern een werkgroep samengesteld. De leden ploegen, elk vanuit een eigen specialisme - denk aan invalhoeken als planvorming, interbestuurlijk toezicht of nalevingstrategieën- de tekst door. En we gaan ‘shoppen’ bij de uitvoeringspraktijk. Dat laatste is voor mij heel belangrijk: als iets niet uitvoerbaar is dan is het ook niet handhaafbaar en kun je op problemen wáchten. Dit betekent dat ik goed heb gekeken naar de uitvoerbaarheidstoets zoals die bij RWS is uitgevoerd.” Heegstra: “Voor inzicht in effecten op uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid zijn we via workshops ook extern, bij waterschappen en provincies, te rade gegaan. Implicaties voor de handhaving zijn door de Inspectie ook in het WH-Ct ingebracht en besproken.” Schaduwkanten? En hoe zit het dan met de mogelijke schaduwkanten voor de handhaving? “Veel meer activiteiten zullen in plaats van met vergunningen door middel van AmvB’s geregeld worden”, zegt Van Gool. “Met de grote bedrijven zal de aloude relatie via een vergunning dan nog wel blijven bestaan, maar ten aanzien van veel kleinere bedrijven wordt het toch meer handhaven zonder die vanzelfsprekende relatie, enigszins vanuit de losse pols zoeken naar overtredingen van AmvB’s.” “Vermindering van het aantal vergunningen heeft overigens ook goede kanten, zegt Heegstra: “Wij hebben in ons beheersgebied veel open overslag bedrijven met allemaal min of meer dezelfde vergunning. Vanuit vergunningverlening gezien vinden we het niet zo erg die ‘kwijt’ te raken, want dan kunnen we de aandacht op mogelijk meer relevante activiteiten richten. Voor de handhavers zie ik wel het gevolg dat ze met zo’n veel omvattende waterwet van heel veel markten tegelijk thuis moeten zijn, want ze moeten op van alles kunnen inspringen.” Een groot probleem dat vanuit de praktijk werd gemeld was volgens Van Gool en Heegstra de harde ‘knip’ die er vanuit de nieuwe waterwet wordt gelegd tussen directe lozingen op oppervlaktewater en lozingen op het riool. De directe lozingen blijven, zoals nu, een zaak van Waterschappen en RWS, afhankelijk van het water waarop wordt geloosd. De lozingen op het riool zullen voortaan echter in alle gevallen onder het beheer van de gemeenten vallen. Heegstra: “Heel veel waterbeheerders hebben daar problemen mee. Ze vinden dat ze op die manier hun grip kwijtraken op lozingen Interview met Jaap Rus Voorheen: Wvo-Contactteam die indirect van invloed zijn op de waterkwaliteit in hun beheersgebied. En op die kwaliteit worden ze wel aangesproken, zeker straks vanuit de KRW met z’n harde resultaatverplichtingen. Van Gool: “Dat bezwaar hebben we in de toetsbrief opgenomen. Als de vergunningverlening bij de gemeenten ligt, moet daar ook de kennis en capaciteit liggen om die te handhaven en daar kun je in veel gevallen vraagtekens bij zetten.” Vanaf de derde bijeenkomst zat Jaap Rus in het Wvo-Contactteam. Het werd een duurzame relatie: hij maakte als deelnemer aan dit overleg bijna een periode van twee decennia vol. Het is midden jaren ’80 als schandalen (Uniser) en de daarop volgende politieke en maatschappelijke ophef ertoe leiden dat elke regionale directie een eigen club handhavers krijgt die los staat van de vergunningverleners. Rus: “Tot die tijd hadden vooral de heffingcontroleurs van het RIZA de bedrijven bezocht. Ze controleerden hoe deze de gegevens over het afvalwater verzamelden ten behoeve van het vaststellen van de verontreinigingsheffing en als ze dan een onregelmatigheid tegenkwamen, meldden ze dat aan de afdeling Een moeilijk punt is verder dat de afname van het aantal vergunningen doorwerkt in de gegevensstroom van bedrijven naar de waterbeheerder. Geen vergunning betekent ook dat de meetverplichting voor een bedrijf zal wegvallen. Van Gool: “Je moet concluderen dat straks de waterbeheerder veel meer toezichtsinspanning zal moeten plegen. Handhavers moeten toch informatie hebben om hun werk te kunnen doen en over dat meerwerk moet je wel eerlijk zijn.” “Ook door deze verandering dreigen we grip te verliezen terwijl we dat voor de KRW juist heel sterk zouden moeten hebben”, zegt Heegstra. “We zullen hier vanuit de handhaving op moeten anticiperen door nog meer te focussen op risicostoffen en de risicosituaties, veel meer ‘risicogestuurd handhaven’.” Helder in beeld Al met al gelukkig met de nieuwe waterwet? Heegstra: “Met de uitvoeringstoets hebben we aangegeven in hoeverre het naar ons idee zal werken. Het was niet de bedoeling om beleid over te gaan doen. Ik zie duidelijke pluspunten, maar al met al zou ik het nog geen kans voor open doel willen noemen; wel een uitdaging.” Van Gool: “Bij een handhavingstoets gaat het er niet om te zeggen of je deze weg al dan niet zou moeten gaan. Bepaalde discussies, bijvoorbeeld over deregulering, zijn politiek ook al een gepasseerd station. Wel is het zaak de mogelijke consequenties voor alle betrokkenen helder vooraf in beeld te brengen en daar is zo’n toetsbrief voor bedoeld.” Meer informatie: Saskia van Gool Inspectie VenW Tel. 0320-299541 saskia.van.gool@ivw.nl Herman Heegstra RWS Zuid-Holland Tel. 010-4026399 h.heegstra@dzh.rwsminvernw.nl vergunningverlening van de regionale directie van Rijkswaterstaat.” Met de formatie van duidelijk te onderscheiden afdelingen handhaving, bij elk van de - destijds twaalf - regionale directies - was tegelijkertijd een eilandenrijk geschapen waarin uniformiteit in handhaving geenszins gewaarborgd was. Daarom werd in 1986 op initiatief van het Hoofdkantoor RWS besloten om een landelijk 27
28 team van hoofden handhaving op te richten, dat periodiek contact had over de Wvo- handhavingswerkzaamheden van Rijkswaterstaat (= het Wvo-Contactteam). Bij het RIZA kwam ook een landelijk coördinator handhaving en die coördinator - in de persoon van Jaap Rus - kon meteen aan de slag in het Wvo-Contactteam. Uitstraling Rus stuurde er vanaf het begin op aan dat er naast de voor de hand liggende informatieuitwisseling en afstemming vanuit het team ook zou worden gewerkt aan de opleiding van RWS-handhavers en aan publiciteit rond hun werk. Zo werd in 1987 een eerste Voorlichtingsdag gehouden, voorloper van de latere symposia. Rus: “We rekenden op circa 200 deelnemers, maar het programma sprak blijkbaar zo aan dat we de ‘vraag’ - ca. 400 deelnemers - niet aankonden. Mede omdat zich veel deelnemers vanuit politie en justitie aandienden die lucht hadden gekregen van het interessante programma.” Publiciteit rond de handhaving kwam er ruimschoots met de eerste landelijke handhavingsactie (1987): een gezamenlijke 24-uurs actie door alle regio’s, met inzet van vliegtuigen en vaartuigen. “De media besteedden er ruim aandacht aan”, vertelt Rus. ”En binnen de kortste keren waren we binnen en buiten RWS hartstikke bekend en was duidelijk dat handhaving er niet ‘effe bij gedaan werd’. De preventieve werking, de uitstraling van deze acties is enorm geweest. En het effect werd versterkt omdat we in Noord-Holland met Ton Fransen een echte milieuofficier hadden die werk maakte van het strafrechtelijke spoor.” Terugkijkend telt Rus tien landelijke handhavingssymposia, diverse werkconferenties samen met VROM, IPO, UvW en VNG, en de productie van zes voorlichtingsfilms over de Wvo, milieucriminaliteit Wvo, milieuproblematiek van de scheepvaart, het Bouwstoffenbesluit en het werk van de handhavers. Ook de landelijke controleactie werd een terugkerend fenomeen. Tot 2002 zijn er zeven stuks gehouden. Rustiger Het contactteam mocht dan ‘stoer’ aan de weg timmeren, het stak ondertussen veel energie in een verdere ontwikkeling van de handhaving. Zo ging het zich in de jaren negentig intensief bezighouden met nieuwe strategieën, andere slimmere werkwijzen voor de handhaving. Naar buiten toe werd het gaandeweg rustiger. Meer recentelijk was er als intern gerichte ontwikkeling de ‘groeispurt’ in het kader van de professionalisering van de milieuwethandhaving (zie pag. 8 in dit verslag). Het contactteam vormde een mooi platform om allerlei producten uit dit traject te bespreken. In deze tijd deed ook de Divisie Water van de Inspectie Verkeer en Waterstaat zijn intrede in het team. Deze divisie (nu Toezichteenheid Waterbeheer) was inmiddels opgericht om toe te zien op de correcte uitvoering van de handhaving door de natte RWSpoot en om als bevoegd gezag op te treden voor eigen werk van RWS. Rus: “De Inspectie ging inspectiekaders opstellen, handhavingsinstrumenten aanreiken en zorgen voor de nodige kennisontwikkeling. Ik zag ook een behoorlijk deel van mijn werkpakket bij het RIZA naar deze inspectie overgaan. Nadat ik vanuit het RIZA als kwartiermaker bij de inspectie had gewerkt, ben ik daarom ingegaan op het verzoek om daar in dienst te treden als coördinator kennisoverdracht en communicatie.” Nu de Inspectie in de nieuwe ‘Adviesgroep Handhaving’ (zie pag. 4) een stapje terugdoet, zal Rus - voor het eerst in bijna twintig jaar - niet meer automatisch bij dit handhavingsoverleg betrokken zijn. Jammer? “Het betekent gelukkig geen afscheid van de handhaving en binnen de Inspectie kan ik mijn in de afgelopen jaren opgebouwde ‘bagage’ prima inzetten. Zo ben ik als projectleider samen met RWS RIZA en regionale diensten bezig met het ontwikkelen van maatlat voor de HUP’s. Ook werk ik mee aan een inspectiekader illegale lozingen, waarbij ik mijn ervaring met diverse justitiële onderzoeken in het verleden mooi kan inbrengen. En voor de bespreking van dergelijke zaken zullen ze me best zo af en toe terugzien in het team.” Winst Wat is in grofweg twintig jaar bereikt? “Handhavers zijn veel professioneler geworden”, zegt Rus, “en hebben het ‘Calimerogevoel’ van weleer achter zich gelaten. Ik vang wel geluiden op dat ze nog maar weinig buiten komen. Dat heeft te maken met alle investeringen in de professionalisering, gevoegd bij veranderingen in de RWS-organisatie die energie kosten en de inspanning die in een aantal directies met veel personeelswisselingen gaat zitten in het opleiden van nieuwe handhavers. Ik heb het ook zelf gemerkt bij de voorbereidingen van een landelijke actie 2006. Er is nauwelijks tijd voor zoiets ‘extra’s’ en de ervaring met het organiseren en uitvoeren van grote landelijke controleacties is aardig weggezakt. Wat we naar mijn mening in de gaten moeten houden: zorg dat je als handhavingsorganisatie zichtbaar blijft. Zo mag je wat mij betreft bij de keuze van onderwerpen voor landelijke acties ook best meewegen wat onze klanten en de burgers zal aanspreken.” Meer informatie: Jaap Rus Inspectie Verkeer en Waterstaat Tel. 0320-299562 Jaap.rus@ivw.nl Cijfers Handhaving watergerelateerde milieuwetten door Rijkswaterstaat en de Inspectie Verkeer en Waterstaat in de periode 2001-2005 Vergunningverlening Wvo 2001 2002 2003 2004 2005 Eigen werken in 2005 Aantal vigerende vergunningen op 1 januari 2.800 2.757 2.701 2.578 2.577 105 Aantal verleende vergunningen (inclusief wijzigingen) 176 167 159 199 211 15 Aantal verleende tijdelijke ontheffingen = aantal verleende gedoogbeschikkingen 51 47 29 42 57 0 Wbb en overige besluiten 2001 2002 2003 2004 2005 Eigen werken in 2005 Aantal beschikkingen Wbb n.g. n.g. n.g. 67 116 34 Gesignaleerde overtredingen Wbb n.g. n.g. n.g. 39 38 n.b. Aantal meldingen Art 8.19 Wm n.g. n.g. n.g. n.g. 32 0 Aantal meldingen Bsb n.g. n.g. n.g. 350 395 n.b. Aantal meldingen BRZO n.g. n.g. n.g. n.g. 39 0 Toezicht Wvo 2001 2002 2003 2004 2005 Eigen werken in 2005 Bedrijfscontroles 7.463 6.909 7.825 7.072 6.472 n.b. Luchtsurveillance 148 129 122 137 124 n.v.t. Scheepsmilieucontroles n.g. n.g. n.g. 454 572 n.b. Meldingen van derden 1.009 286 464 480 782 n.v.t. Gesignaleerde overtredingen Wvo 1.409 748 1.017 1.123 988 10 ● waarvan ernstig 511 n.b. ● overtreding kernbepaling n.g. 515 597 518 372 n.b. Strafrechtelijk vervolg (proces verbaal, kort geding) Totaal 153 152 160 165 116 n.b. Aantal (WM) inrichtingen strafrechtelijk vervolg n.g. n.g. n.g. n.g. 65 n.v.t. Bestuur(srechte)lijk vervolg ● aanmaningen/waarschuwingen (met en zonder verplichte reactie) 540 406 433 371 251 n.b. ● intrekken vergunning 60 1 0 0 0 n.b. ● legaliseren (incl. vergunning wijzigen) 12 5 2 2 47 n.b. ● bestuursdwang 4 3 2 2 1 n.b. ● dwangsom 76 13 23 22 17 n.b. ● actief gedogen 7 13 15 16 45 n.b. Aantal inrichtingen bestuursrechtelijk vervolg n.g. n.g. n.g. n.g. 96 n.b. n.b. = niet bekend n.g. = niet gevraagd. Er heeft een aantal aanpassingen aan de Enquête emissiebeheer 2005 plaatsgevonden om gegevens te verkrijgen die beter aansluiten op rapportages aan de Tweede Kamer. Hierdoor is voor 2005 een aantal gegevens voor het eerst verzameld. 29
Page 1 and 2: WH-Contactteam Jaarverslag 2005
Page 3 and 4: Voorzitter WH-Ct & voorzitter AGH H
Page 5 and 6: Professionalisering van de milieuwe
Page 7 and 8: RIZA en rol Inspringen op behoeftes
Page 9 and 10: 16 eventuele gevallen van vogelgrie
Page 11 and 12: Project Scheepsmilieucontroles Bart
Page 13: Ketenhandhaving Van objectgericht n
Page 17: Colofon Uitgave: Ministerie van Ver

WH-Contactteam - Inspectie Leefomgeving en Transport

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?