WH-Contactteam - Inspectie Leefomgeving en Transport

More documents

Recommendations

Info

10 Lozingenbesluit Wvo huishoudelijk afvalwater Oplossingsgericht handhaven? Het jaar 2005 leek nog ver weg toen in 1997 het Lozingenbesluit Wvo huishoudelijk afvalwater werd vastgesteld. Toch ging deze deadline behoorlijk wringen bij de sanering van de lozingen in kwestie, waaronder de lozingen vanuit woonboten. RWS Noord-Holland, met veel woonboten in het beheersgebied en de Inspectie zijn belangrijke spelers in de operatie om de zaak tot een goed eind te brengen. “In de praktijk ligt het vrij gecompliceerd”, zegt Hans Overbeek van de afdeling Emissies van RWS Noord-Holland “Neem de eis dat de stroom huishoudelijk afvalwater op het riool moet worden aangesloten als dat rioolstelsel op minder dan veertig meter afstand ligt. Als dat riool er ligt en onze handhavers zeggen dat de lozing vanuit een woonboot op oppervlaktewater afgelopen moet zijn, zou de gemeente tegelijkertijd ‘aan de walzijde’ druk moeten kunnen uitoefenen en aansluiting moeten kunnen afdwingen, maar ze hebben daartoe weinig middelen in handen. En wat doe je als een dichtbijliggend rioolstelsel wel gepland is, maar pas over twee jaar zal worden aangelegd?” “Daar doorheen spelen ook nog aspecten van proportionaliteit”, zegt Henny van Gellekom, jurist bij Hans Overbeek (l) en Henny van Gellekom RWS Noord-Holland. “Vergeleken bij woonhuizen liggen de kosten voor woonbootbewoners vaak veel hoger, omdat aan boord eerst nog een heel buizenstelsel moet worden aangelegd om het afvalwater te verzamelen. Als je als beheerder zo graag wilt saneren, is er juridisch gezien een grens aan wat je van de lozer kunt verlangen. Je zult bij onevenredig hoge kosten toch ook zelf bij moeten springen.” Overbeek: ”We kwamen tot het inzicht dat we een subsidieregeling moesten ontwerpen. Dat is tegelijk mooie smeerolie in het proces dat je met de mensen in moet gaan om de sanering voor elkaar te krijgen.” Van Gellekom: “We hebben het in het begin wel anders geprobeerd: met een zeer rechtlijnige aanpak van woonboten in Zeeburg. De woonbootbewoners vormen echter een goed georganiseerde groep die onmiddellijk het beginsel van proportionaliteit in stelling bracht. Toen een lawine van juridische procedures dreigde werd snel duidelijk dat een andere benadering gewenst was. We volgen nu een projectmatige aanpak met gemeenten, andere beheerders en de doelgroep en dat blijkt de sleutel tot succes.” Inspectiekader Problemen van bovenbeschreven aard met het Lozingenbesluit Wvo huishoudelijk afvalwater waren natuurlijk een uitnodiging aan de kersverse IVW Divisie Water (nu: Inspectie Verkeer en Waterstaat, Toezichteenheid Waterbeheer) om in een inspectiekader aan te geven hoe aan dit besluit uitvoering moest worden gegeven. Rijkswaterstaat mocht meedenken over een praktische aanpak en Overbeek en Van Gellekom waren daar nauw bij betrokken. Overbeek: “In het uiteindelijke inspectiekader zijn drie categorieën lozingen onderscheiden: de eigen lozingen RWS, die van derden en - als aparte groep daaruit gelicht - de woonboten. De eigen lozingen moesten voor 2006 geregeld zijn, die van de twee andere categorieën moeten voor 2007 op orde zijn. Er worden ook praktische aanwijzingen gegeven, bijvoorbeeld dat je de planning van de gemeente moet natrekken en informeren of er sprake was van een provinciale ontheffing van de rioleringsverplichting.” Van Gellekom: “Die deadlines betekenden weliswaar een versoepeling, maar het kader liet zo toch weinig ruimte voor een andere aanpak. Het standpunt van de Inspectie was toch dat we het allemaal ruim van te voren hadden kunnen zien aankomen.” Het inspectiekader dat er uiteindelijk kwam te liggen stelde Overbeek en Van Gellekom, met name voor de knelpuntsituaties/woonboten, dan ook wel enigszins teleur, ook al beseffen ze dat de Inspectie vanuit een eigen verantwoordelijkheid voor een correcte uitvoering een eigen positie koos. Focus “Onze insteek was inderdaad dat er in het besluit al gigantische overgangstermijnen waren opgenomen”, zegt Sebastian Jansen van de Inspectie, reagerend op Overbeek en Van Gellekom. “Met het uitstel dat we met het inspectiekader hebben gegeven, is tegemoet gekomen aan het argument van RWS-diensten dat ze een enorme bestuurslast door aangetekende bezwaren verwachten. Maar we willen nu toch wel actie zien op handhavingsgebied.” Jansen vindt de aanpak nu erg oplossingsgericht. Dat je in een project aan een lange-termijnoplossing werkt, neemt niet weg dat je lozers nu op hun verantwoordelijkheid kunt aanspreken. Wie zegt dat het niet voorlopig kan worden opgelost met een IBA of septic tank? De focus moet niet alleen op de gezamenlijk te bereiken eindoplossing liggen, dat is namelijk iets anders dan handhaving.” Een inspectiekader zal volgens hem altijd wel een beetje ‘te streng’ worden gevonden. “Maar hoe zie je anders waar mogelijke problemen liggen? Een negatief oordeel van de Inspectie is ook niet het einde van de wereld, want een dienst kan wel eens heel valide redenen hebben om af te wijken.” Reparatieslag Voor Van Gellekom en Overbeek blijft het zonneklaar dat er voor wat betreft woonboten zonder een projectmatige aanpak nauwelijks voortgang valt te boeken. Van Gellekom: “En daarmee blijft er een spanning bestaan met de termijnen uit het inspectiekader.” Overbeek: “Dat het op dat punt wringt kun je al simpel afleiden uit het feit dat we nu bij RWS een subsidieregeling hebben met een looptijd tot voorbij het moment waarop alles op basis van besluit en uitvoeringskader allang geregeld zou moeten zijn.” Er staat inmiddels een nieuw Besluit lozing afvalwater huishoudens op stapel. Nieuwe kansen? Jansen: “Na de hele discussie over het kader is de zaak aan de staatssecretaris voorgelegd. Het is voor haar ook belangrijk dat het ineens goed geregeld wordt, zodat ze niet twee keer naar de Kamer hoeft met een verhaal over uitstel. Ze heeft ons en RWS gevraagd te komen met een onderbouwde reële termijn. Van Gellekom: “Als uitkomst van ons gezamenlijk overleg is ruimte gecreëerd om onder bepaalde voorwaarden tot een aanpassing van de termijn te komen. Het uitvoeringskader van RWS zal invulling gegeven aan deze bepaalde voorwaarden. Dit zal ook weer met de Inspectie moeten worden afgestemd omdat zij zich daarin moet kunnen vinden. Janssen: “We willen wel duidelijke criteria: als vrijstelling wordt gegeven omdat ‘binnen afzienbare tijd’ een duurzame voorziening te verwachten is, willen we wel helder hebben of je het dan over vijf, tien of vijftien jaar hebt” Overbeek: “Ik zie het toch een beetje als een reparatieslag die we gezamenlijk kunnen maken. Met het nieuwe Besluit krijgt de Inspectie ook een grond om het inspectiekader te wijzigen. Besluit, inspectiekader en subsidieregeling kunnen dan veel meer één geheel gaan vormen.” Meer informatie: Hans Overbeek / Henny van Gellekom RWS Noord-holland Tel. 023-5301417/ 023-5301875 h.overbeek@dnh.rws.minvenw.nl/ h.vgellekom@dnh.rws.minvenw.nl Sebastian Jansen Inspectie Verkeer en Waterstaat Tel. 0320-299550 sebastian.jansen@ivw.nl 11
RIZA en rol Inspringen op behoeftes 12 Bij de handhaving van watermilieuwetten door Rijkswaterstaat is voor RWS RIZA een ‘ondersteunende, adviserende, faciliterende en coördinerende rol’ weggelegd. Hoe ziet dat er in de praktijk uit? Jowi Bijsterbosch en Kirsten van Dijk over de ‘Riza-rol’ en het doel dat zij willen dienen. Een voorbeeld dat Kirsten van Dijk, adviseur handhaving bij RWS RIZA, desgevraagd direct uit de mouw schudt is het lopende contact met een regionale dienst waar men aan het onderzoeken is of en hoe de monsterneming kan worden uitbesteed. “Omdat we ons vanouds bezighouden met het analyseren van monsters voor de regionale diensten en het adviseren over de controle ten behoeve van de verontreinigingsheffing, hadden wij ook altijd al contact over de wijze van monstername, conservering en transport. Ook hebben we, nu we inmiddels 90% van de analyses buitenshuis laten uitvoeren, veel ervaring met uitbesteden en de kwaliteitsbewaking daarbij. We kunnen daarom de regionale dienst in zo’n kwestie goed ondersteunen.” “Bij die afweging spelen bovendien meer dan alleen technische aspecten”, zegt Jowi Bijsterbosch, hoofd Handhaving en Heffing van RWS RIZA. “Ook op die punten denken we graag mee. Hoe regel je bijvoorbeeld de bevoegdheden als iemand in jouw plaats een bedrijfsterrein wil betreden? En wat verlies je aan ‘oog en oor’-functie’ bij zo’n uitbesteding? Je haalt tijdens een bedrijfsbezoek immers veel meer weg dan alleen een monster: er ontstaat ook een indruk van het reilen en zeilen van een bedrijf en je kunt en passant op de naleving van andere milieuregels letten. Zo’n bredere functie van een bedrijfsbezoek zal in de uitbesteding van de monstername grotendeels verloren gaan. Nu hoeft dat geen onoverkomelijk bezwaar te zijn, maar we maken een regionale dienst wel graag bewust van de mogelijke nadelen.“ ”Uit dit voorbeeld blijkt hoe praktisch-technische ondersteuning vloeiend kan overgaan in organisatorische advisering”, zegt Van Dijk. “Ik zie het als onze kracht dat we onderdeel zijn van de RWS-organisatie en tegelijkertijd veel overzicht hebben omdat we door ons ondersteunende werk met veel onderdelen daarvan te maken hebben.” Lijnen naar ‘buiten’ Vanouds adviseert RWS RIZA ook het bureau Bureau Verontreinigingsheffing Rijkswateren, bijvoorbeeld door het bureau te assisteren in bezwaarprocedures van bedrijven tegen de aanslagen, of door handhavers wegwijs te maken op heffingengebied. Bijsterbosch: “Voor veel rijkswaterstaters is de toezichtstaak die ze hebben voor de heffing een wat vreemde eend in de bijt. De heffing valt onder belastingwetgeving en onder verantwoordelijkheid van dat speciale bureau. Toch is het van cruciaal belang dat de handhavers de heffing meenemen in hun werk. Dat besef heeft constant onderhoud nodig.“ Van Dijk: “Een goede uitvoering is ook belangrijk als je bedenkt dat we bij Rijkswaterstaat allemaal uit de opbrengsten van deze heffing betaald worden.” RWS RIZA geeft ook regelmatig ondersteuning aan de Inspectie, die vraagt mee te denken over bijvoorbeeld inspectiekaders en audits of over risicomanagement, onder meer in het proces om de landelijke handhavingsprioriteiten vast te stellen. De werkrelatie met de Inspectie, die onder meer participeert in ALOM en BLOM, verschaft RWS-RIZA tegelijkertijd een mooi venster op allerlei, voor Rijkswaterstaat mogelijk relevante ontwikkelingen. Oog voor ontwikkeling “Ontwikkelingen bijhouden en inschatten op consequenties is een belangrijk aspect van mijn werk”, zegt Bijsterbosch. “Denk bijvoorbeeld aan de reorganisatie van RWS met de vorming van een staf DG en een corporate dienst of aan de veranderde werkrelatie tussen Inspectie en RWS. “Nu de Inspectie meer het intrabestuurlijktoezicht doet, is RWS aan zet om allerlei klussen op te pakken om de uitvoering verder te optimaliseren en te uniformeren. Dat is een gat waar een regionale dienst niet zo snel als trekker in zal stappen. Vandaar dat we bijvoorbeeld een stevige secretariaatsrol aanbieden bij activiteiten waarmee de diensten de corporate-benadering verder handen en voeten kunnen geven. Zo’n betrokkenheid geeft ons ook direct inzicht in bestaande behoeftes, waarop we dan met specifieke ondersteuning kun- Kirsten van Dijk (l) en Jowi Bijsterbosch nen inspringen. Daar is geld voor: een deel van het RIZA-budget voor ‘landelijke taken’ gaat weliswaar op aan de afvalwateranalyses voor de regionale diensten, maar het andere deel is flexibel in te zetten, waarbij ik zaken wil oppakken die voor alle diensten van betekenis zijn.” Illustratief voor de ondersteuning die RWS RIZA kan leveren was de rol in de afgelopen jaren in het verbetertraject voor de professionalisering van de milieuwethandhaving. Voor dit proces leverde RWS RIZA de projectleider en verzorgde het projectsecretariaat. De succesvol verlopen externe verificatie betekent dat bij VenW de organisatie en documentatie ten aanzien van de handhaving nu perfect op orde is. Het komt vervolgens aan op implementatie op de werkvloer. RWS RIZA is daarin onder meer actief als opsteller van een implementatieplan. Daarvoor maakte ze een toer langs de regionale diensten om het oor op de werkvloer te luisteren te leggen. Ook zorgde RWS RIZA voor een ‘foto RWS’, een opname die een (kwantitatief) beeld geeft van de handhaving. Niet alleen wat er concreet uit de handhavingsprocessen van de verschillende diensten komt, maar ook wat er aan werk ligt. “Ook is met deze opname na te gaan in hoeverre wordt voldaan aan het beginsel van uniformiteit uit het Ondernemingsplan RWS”, zegt Bijsterbosch. “Meer nog dan het Besluit kwaliteitseisen handhaving milieubeheer hamert het ondernemingsplan namelijk op een gelijkvormige aanpak: dat bijvoorbeeld een gelijksoortig bedrijf, ongeacht de vestigingsplaats in het ene of andere regionale beheersgebied, dezelfde aanpak vanuit RWS ervaart.” “De diensten staan best goed op de foto”, zegt Van Dijk, “maar zoals op elke portretfoto zie je bij zo’n opname haarfijn de oneffenheden en rimpeltjes, en daar moet natuurlijk nog aan gewerkt worden.” Dienstbaar Leveren al die activiteiten RWS RIZA niet een interessante spin-in-hetweb positie op, met de verleiding om dingen te gaan beoordelen en bewaken? “Dat is momenteel niet onze rol ”, zegt Bijsterbosch. “Neem de Handhavinguitvoeringsprogramma’s, bekend als ‘HUPs’. In 2004 was dat nog een product dat de regionale diensten ter goedkeuring aan de Inspectie V&W moesten sturen, maar waarover de inspectie zich nu alleen nog maar adviserend uitspreekt. Ik zie nu al die HUP’s bij ons langskomen, maar geef daar geen oordeel over. Ik zet ze wel op een rij om een overzicht te maken van wat er bij regionale diensten aan handhaving gebeurt. Dat landelijke plaatje kan dan namens de DG aan de IG worden aangeboden. Bij zo’n exercitie zie je natuurlijk verschillen. Dat de RWS-aandacht voor RWZI’s van één waterschap per regionale dienst kan verschillen. Of dat de ene dienst op- en overslag sterk in de gaten houdt en een Controle bij een RWZI andere nauwelijks. Dat soort dingen wil ik wel graag met de diensten bespreken en analyseren. Je kunt bijvoorbeeld denken aan een breed project om de controle van RWZI’s landelijk vorm te geven. Van Dijk: “Wat me in de HUPs opvalt wil ik met de diensten delen. Niet bij wijze van commentaar maar om samen de RWS-organisatie hecht en sterk te maken, met één gezicht naar buiten. Ik heb zeker oog voor de verschillen. Vanuit wat ons bindt moeten we niet nalaten om goed naar die verschillen te kijken. Daar liggen de kansen waarop je van elkaar kunt leren en als grotere organisatie winst kunt behalen.” “Om daarbij te helpen willen we graag bij de Adviesgroep Handhaving (AGH) betrokken zijn”, zegt Bijsterbosch. “En als er dan landelijk dingen uitgezocht of opgeschreven moeten worden kunnen wij dat op ons nemen.” Van Dijk: “Meedoen is voor ons belangrijk want we willen graag de dingen doen waaraan behoefte is en wat goed is voor Rijkswaterstaat als organisatie, waarvoor dus draagvlak bestaat.” Meer informatie: Jowi Bijsterbosch RWS RIZA Tel. 0320-298494 J.Bijsterbosch@riza.rws.minvenw.nl Kirsten van Dijk RWS RIZA Tel. 0320-298922 k.a.vdijk@riza.rws.minvenw.nl 13
Page 1 and 2: WH-Contactteam Jaarverslag 2005
Page 3 and 4: Voorzitter WH-Ct & voorzitter AGH H
Page 5: Professionalisering van de milieuwe
Page 9 and 10: 16 eventuele gevallen van vogelgrie
Page 11 and 12: Project Scheepsmilieucontroles Bart
Page 13 and 14: Ketenhandhaving Van objectgericht n
Page 15 and 16: 28 team van hoofden handhaving op t
Page 17: Colofon Uitgave: Ministerie van Ver

WH-Contactteam - Inspectie Leefomgeving en Transport

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?