Sociale structuurschets en sociale wijkvisie Hoensbroek - Forum ...

De huidige sociale structuur van Hoensbroek is een product van een lokale geschiedenis,
waarin zich drie belangrijke ontwikkelingen hebben voorgedaan die
beeldbepalend zijn geworden voor Hoensbroek. De eerste is de geschiedenis van
Hoensbroek als mijnwerkersdorp, de immigratie die daarmee gepaard is gegaan
en de kerkelijke bevoogding die aan de basis lag van een rijk verenigingsleven.
Bewoners hebben een vrij sterk beeld in hun hoofd van het vroegere Hoensbroek
als harmonieuze, welvarende, lokale gemeenschap. Tegen dit beeld zetten zij
huidige ontwikkelingen af. Een tweede belangrijke factor is de gemeentelijke herindeling
van 1982, waardoor Hoensbroek als stadsdeel deel ging uitmaken van
de gemeente Heerlen. In de beleving van veel bewoners is Hoensbroek nog
steeds een zelfstandige plaats. De onwetende passant zou Hoensbroek waarschijnlijk
ook als een zelfstandig dorp of kleine stad beschouwen. De ‘inlijving’
van Hoensbroek bij Heerlen is daarmee voor veel bewoners exemplarisch voor
een kloof tussen bestuur/politiek en bewoner, waarbij de stad Heerlen wordt gezien
als een plaats die op allerlei fronten beter aan zijn trekken komt dan Hoensbroek.
Ten derde wordt het beeld van Hoensbroek in hoge mate bepaald door
het verhoudingsgewijs grote aandeel burgers met een sociaal-economisch zwakke
positie en een lage maatschappelijke status. Er is sprake van een relatief hoge
werkloosheid. Deze sociaal-economische positie bepaalt deels het zelfbeeld dat
bewoners van Hoensbroek van hun voormalige dorp hebben. Een deel van de
psycho-sociale problematiek die met kansarmoede samenhangt, uit zich in ruzies,
lawaai of agressief gedrag, maar een deel blijft ook verborgen voor de buitenwereld.
Voor de verdere analyse van de sociale structuur is gebruik gemaakt van een indeling
in drie ‘luiken’, namelijk: 1) ‘achter de voordeur’, dat wil zeggen, datgene
wat min of meer verborgen blijft en zich ‘achter de voordeur’ afspeelt; 2) ‘op
straat’, datgene wat zich in de openbare ruimte voordoet; en 3) ‘over de drempel’,
datgene wat zich als het ware tussen het private domein en het publieke
domein in bevindt en betrekking heeft op personen en initiatieven die tussen beide
domeinen een schakelfunctie vervullen.
1 – achter de voordeur
Burencontacten vormen een logisch mechanisme om problemen achter de voordeur
zichtbaar te maken. Naarmate deze contacten zich meer voordoen, neemt
de kans dat problemen verborgen blijven af. Ten aanzien van deze burencontacten
geven bewoners aan dat die zich vooral voordoen op het niveau van de
straat en minder op het niveau van de buurt. Dit is bijvoorbeeld het geval in Mariarade,
waar bewoners gezamenlijk problemen op het gebied van veiligheid op
straat aan de orde stellen. Vaak zorgt het hebben van kinderen voor de nodige
band tussen deze bewoners. Anderen, zoals bewoners van Hoensbroek Centrum
de Dem geven aan dat contacten nog verder versnipperd zijn. Steeds minder is
de gezamenlijke woonplek een reden om contact met anderen te onderhouden.
Dit gebrek aan contact versterkt de onzichtbaarheid van problemen die zich achter
de voordeur voordoen, zoals psycho-sociale problemen, vervuiling, verwaarlozing
van kinderen, eenzaamheid of huiselijk geweld. Bewoners kennen allemaal
wel één of meer huishoudens waarvan zij weten of vermoeden dat er zich dergelijke
problemen voordoen. Eenzaamheid zou voor veel senioren een probleem
zijn, zo geven bewoners aan. Voor de senioren in Hoensbroek is het contrast tussen
nu en de situatie vroeger, toen de mijnindustrie nog bloeide, zeer groot. Bijna
alle oudere vrouwen die wij spraken zijn weduwe van een mijnwerker. Zij geven
aan dat er veel voor hen is te doen in Hoensbroek. ‘Het is niet nodig een-
Onderzoeksinstituut OTB 5