Koolzaad, van zaad tot olie - Vlaanderen

3 Teelttechniek van
zomerkoolzaad
3.1 Rassen
De verschillen in zaadopbrengst, oliegehalte en olieopbrengst
van de variëteiten zijn vrij beperkt. In Canada worden enkele
zomerkoolzaadrassen aangeboden met hoog oliegehalte (48 %),
hoog erucazuurgehalte doch laag glucosinolaatgehalte waardoor
het schroot toch bruikbaar is in de diervoeding. De zaadopbrengst
van deze Canadese zomerkoolzaadrassen ligt echter 50 % lager
dan winterkoolzaad.
3.2 Zaaidichtheid, plantdichtheid, rijenafstand
De zaaidichtheid bedraagt 5 tot 7 kg/ha. Naargelang de bodem- en
weersomstandigheden minder goed zijn, dient de dosis verhoogd
te worden. Er wordt tamelijk ondiep gezaaid, namelijk 2 cm in fijne
grond. De plantdichtheid bedraagt 80 tot 120 planten/m 2 (max.
150 planten/m 2 ). Bij de klassieke zaaimachines is de rijenafstand
tweemaal de rijenafstand als bij granen door om beurt een zaaipijp
af te sluiten.
3.3 Zaaitijdstip
Inzaai gebeurt van half maart tot half april. De ideale
bodemtemperatuur bedraagt 8 °C. Zomerkoolzaad is in het
kiemlobstadium gevoelig voor temperaturen beneden de 3 °C.
3.4 Onkruidbestrijding
Door haar snelle ontwikkeling is het zomerkoolzaad zeer
concurrentieel met het onkruid. Hierdoor kan een onkruidbestrijding
soms achterwege worden gelaten.
3.5 Bemesting
Het belang van de nutriënten is beschreven bij de bemesting van
winterkoolzaad.
3.5.1 Stikstof
Voor zomerkoolzaad is een bemesting van 80-120 kg N/ha bij zaai
voldoende. Deze kan voor de inzaai in de vorm van organische
mest worden toegediend. Bij zomerkoolzaad kan in het voorjaar
zonder gevaar voor gewasschade 15 m 3 runderdrijfmest per ha
(75 – 80 kg N) worden toegediend.
3.5.2 Fosfaat, kalium en calcium
Naast stikstof heeft zomerkoolzaad een belangrijke behoefte
aan fosfaat, kalium en calcium. De behoeften zijn lager dan
van winterkoolzaad. Bij drie ton zaad per ha komt dit neer op
70 – 90 kg P 2
O 5
/ha en 120 – 140 kg K 2
O/ha. De calciumbehoefte
wordt bepaald na pH analyse van de bodem. De correcte bepaling
van de onderhoudsbemesting is een bodemanalyse op basis van
representatieve grondstalen.
3.5.3 Zwavel
Om de zwavelbehoefte te dekken worden 40-50 kg S/ha toegediend
in de vorm van zwavelhoudende stikstofmeststoffen. Bij acuut
zwavelgebrek kan een bladbehandeling worden toegepast met 8
kg S/ha.
3.5.4 Boor, molybdeen
Acute gebrekverschijnselen aan boor en molybdeen worden
behandeld met een bladbemesting van respectievelijk maximaal
400 g boor en 100 g molybdeen/ha.
3.6 Groeiregulatie
Normaal is er geen groeiregulatie nodig bij zomerkoolzaad. Kies
voor een legervaste variëteit.
3.7 Bestrijding van ziekten en plagen
Een eventuele ziektebestrijding gebeurt in juni. Zomerkoolzaad
is echter veel minder gevoelig voor ziekten dan winterkoolzaad.
Aan het begin van de bloei is aantasting door Sclerotinia
(rattekeutelziekte) en/of Cylindrosporium (cylindrosporiose)
mogelijk, op het einde van de bloei door Alternaria (spikkelziekte).
Een insectenbestrijding tegen de koolzaadaardvlo en
koolzaadglanskever kan nodig zijn. (zie tabel 7)
3.8 Slakkenbestrijding
Als stro wordt gehakseld komt meer organische stof in de grond
terecht. In het volggewas neemt echter de kans op slakkenvraat
toe. Preventief naar het volggewas toe kan het stro worden geperst
en afgevoerd. Om slakkenschade tegen te gaan kan een kluiterig
zaaibed gerold worden. Bestrijding van slakken met slakkenkorrels
is nodig zodra schade wordt vastgesteld (zie tabel 7).
3.9 Oogst
Het opbrengstpotentieel van zomerkoolzaad is lager dan
winterkoolzaad en bedraagt 3 - 3,5 ton per ha. De oogst van
zomerkoolzaad vangt aan eind augustus, begin september (na
wintertarwe).
3.10 Vergelijking winter- en zomerkoolzaad
De verschillen en gelijkenissen in de teelt van zomerkoolzaad en
winterkoolzaad zijn weergegeven in tabel 8.
De bodembehoeften aan stikstof, fosfaat en kalium zijn hoger voor
winterkoolzaad zoals weergegeven in tabel 9.
19
v a n z a a d t o t o l i e
03