Koolzaad, van zaad tot olie - Vlaanderen

Figuur 2: Gehalte aan olie-, linol- en linoleenzuur en verzadigde vetzuren (% van totaal vetzuurgehalte) in plantaardige oliën
22
Bron: Fatty acids in foods and their health implications, Chow (1992)
Het hoog gehalte aan ‘andere vetzuren’ in koolzaad bestaat
voornamelijk uit erucazuur en eicoseenzuur.
4.2 Veevoeding
Bij de winning van olie uit koolzaad blijft een interessante
veevoedergrondstof over, waarvan de voederwaarde en
de toepassingsmogelijkheden variëren naargelang het
productieprocédé. Men onderscheidt hierbij drie belangrijke
bijproducten namelijk perskoek, schilfers en schroot. De
toepassingsmogelijkheden zijn afhankelijk van de diersoort.
4.2.1 Perskoek, koolzaadschilfers, koolzaadschroot
Deze producten worden meestal als gedeeltelijke of volledige
vervanger van sojaschroot aangewend. Tabel 11 vergelijkt de
meest relevante waarden voor koolzaadschroot, -schilfers, en
–koek met sojaschroot. Voor koolzaadkoek werden de waarden
afgeleid op basis van deze van schroot, schilfers en zaad.
4.2.1.1 Vetsamenstelling en energiewaarde
Koolzaadschilfers en -koek bevatten nog relatief veel olie. Deze
bestaat voor 60 % uit mono-onverzadigde vetzuren (hoofdzakelijk
oliezuur), 32 % polyonverzadigde vetzuren, (waarvan 75 % linolzuur
en 25 % linoleenzuur) en 8 % verzadigde vetzuren (voornamelijk
palmitinezuur). Vroeger bevatte koolzaadolie soms meer dan
50 % erucazuur. Aangezien dit vetzuur aanleiding kan geven tot
leververvetting en hartproblemen, werden vanaf de jaren ’70
rassen met een laag gehalte geselecteerd.
Als het koolzaadproduct meer vet bevat, is ook de energiewaarde
hoger. Het ruwe celstofgehalte van koolzaadproducten is bijna
dubbel zo hoog als dat van sojaschroot (11,6 % tegenover 6,2 %). De
meeste celstof bevindt zich in de zaadhuid die tot 30 % kan uitmaken
in koolzaadschroot. Het is mogelijk om de zaadpellen te verwijderen
waardoor de energiewaarde van de koolzaadproducten toeneemt,
maar ook de kostprijs.
De energiewaarde van koolzaadschroot en koolzaadschilfers zijn
vergelijkbaar. Ze bedraagt slechts 80 % van de energiewaarde
van sojaschroot, terwijl koolzaadkoek een duidelijk hogere
energiewaarde heeft.
4.2.1.2 Eiwit en aminozuren
In vergelijking met sojaschroot bevat koolzaadschroot zo’n 20
% minder ruw eiwit (340 - 390 g/kg); schilfers bevatten 300 - 340
g/kg en koek 260 - 300 g/kg. Koolzaadproducten zijn arm aan
lysine, maar relatief rijk aan methionine en cystine. Volgens tabel
11 bedraagt de DVE-waarde van koolzaadproducten slechts 55 -
K o o l z a a d