KUREGEM DEEL 1 — HISTORISCHE CONTEXT - Beeldenstorm

Historische gebouwen
Historische gebouwen
De octrooipaviljoenen
Van alle octrooipaviljoenen die
de invalswegen in de 19e eeuw
bewaakten zijn er slechts
twee paar overgebleven, namelijk die
aan de Ninoofsepoort en die aan de
Anderlechtsepoort. In de octrooipaviljoenen
werd tol geheven op goederen die de
stad werden binnengebracht. Ze vormden
een belangrijke bron van inkomsten
voor de steden. Met de opheffing
van de octrooibelasting door minister
Hubert Frère-Orban op 20 juli 1860 verloren
ze hun nut.
De Ninoofsepoort met de tolhuisjes
kwam pas tot stand bij de aanleg van
de Ninoofsesteenweg en het Ninoofseplein
in 1816. Bij het graven van het kanaal van
Charleroi (1827-1832) werden de tolhuisjes
afgebroken en vervangen door de huidige
octrooipaviljoenen. Die paviljoenen werden
gebouwd in 1833-1834 en stonden tot
de rechttrekking van het kanaal in 1935
vlakbij het kanaal. Dit maakte toen aan
de octrooipaviljoenen een rechte hoek.
De octrooipaviljoenen aan de
Anderlechtsepoort werden gebouwd nabij
de plaats waar zich sinds 1359 een van
de zeven middeleeuwse stadspoorten
bevond. In 1383 krijgt het adellijke geslacht
Serroelofs deze poort en een deel van
de verdedigingswerken toegewezen.
Het geslacht kon de poort ook gebruiken
om leden die zich misdroegen op te
sluiten. Sinds 1422 werd de bewaking
van de poort ook waargenomen door
de Sint-Kristoffelnatie. In 1747 deed
de Anderlechtsepoort dienst als gevangenis
tot ze in 1784 werd afgebroken. De
octrooipaviljoenen aan de Anderlechtsepoort
werden gebouwd in 1836 en – net zoals
die aan de Ninoofsepoort – ontworpen
door stadsarchitect Auguste Payen in
neoclassicistische stijl.
De driehoekige frontons boven de portieken
zijn versierd met reliëfs die de zinnebeelden
van de stad Brussel en de handel
voorstellen (beeldhouwer J. Geefs).
Door de omleidingswerken van
de Zenne (1931-1955) rond de binnenstad,
die tussen de Luchtvaartsquare en
Het driehoekig fronton boven de portiek die toegang
gaf tot de weeg- en controlelokalen van een van de
octrooipaviljoenen is versierd met een beeldhouwwerk
dat Mercurius – de Romeinse god van de handel –
voorstelt. Onder het fronton: ‘Senatus populusque
Bruxellensis anno 1836’. Het verwijst naar de Romeinen.
‘Romanus’ werd vervangen door ‘Bruxellensis’. SPQB
betekent ‘De senaat en het volk van Brussel’, m.a.w. zij
die de macht uitoefenen. ◄
inhoud