de Groote Klok - februari 2010 - de Groote Sociëteit Zwolle

Amoene van Haersolte ( Utrecht, 23 februari 1890- Dalfsen, 1 augustus
1952 )
Toen Charlotte Mutsaers afgelopen jaar
de P.C. Hooftprijs kreeg kwam de naam
van Amoene van Haersolte ook weer bij
mij boven. Had u eerder van haar gehoord
en wist u dat Amoene van Haersolte
de eerste winnares was van de P.C.
Hooftprijs (samen met Arthur van Schendel)
Dat was in 1947. De prijs is toen ingesteld
omdat het toen 300 jaar geleden
was dat P.C.Hooft stierf.
Amoene van Haesolte werd als Emestine
Amoene Sophia van Holthe tot Echten op
23 februari 1890 te Utrecht geboren. Op
7 maart 1916 trouwde ze met mr. Johan
Frederik baron van Haersolte, die in 1880
te Zwolle was geboren. De jonggehuwden
vestigden zich in Zwolle- eerst aan
de Badhuiswal nr. 4 en vervolgens aan de
Badhuiswal nr. 8. Van Haersolte was CHUwethouder
in Zwolle, rechter-plaatsvervanger
en dijkgraaf van het Waterschap
‘de Noordervechtdijken’ en in zijn hart
meer agrariër dan jurist. Als bestuurslid
van de Ned. Heide-Maatschappij heeft hij
zich bijzonder ingespannen voor één van
de eerste de ruilverkavelingen “de Hooislagen”
bij Dalfsen.
Hij bekleedde bovendien de erefunctie
van kamerheer in buitengewone dienst
van H.M. de Koningin
Mevrouw van Haersolte voelde zich na
haar huwelijk meteen Overijsselse.
Amoene van Haersolte is in haar huwelijk
nooit geheel gezond geweest. Ze leed
aan aangezichtspijnen. De medici waren
van oordeel dat buiten wonen wellicht
gunstig zou werken op haar kwaal. In de
buurtschap Gerner bij Dalfsen bezat de
heer van Haersolte wat bos en een paar
boerderijen. Daar liet hij in 1930 een huis
bouwen dat al snel “Huize Gerner” werd
genoemd.
Aanvankelijk schreef zij alles met de
hand. Haar werkvertrek was de aan de
grote salon grenzende bibliotheek aan
de voorzijde van het huis. Hoewel volkomen
onmuzikaal, doch wel maatgevoelig,
zette zij als zij schreef de radio keihard
aan; die stimuleerde haar enorm. Later,
toen haar gezondheidstoestand steeds
slechter werd, maakte zij, veelal in slapeloze
nachten, notities en dicteerde de
tekst aan haar verzorgster en secretaresse,
mevr. Siska B. Kuipers. Zij was een heel
goede vriendin van mijn ouders. Siska
Kuipers werd later directrice van het
Hervormd Bejaardentehuis “Rosengaerde”
in Dalfsen. Zij heeft ook de naam
bedacht van het genoemde bejaardentehuis.
De heer van Haersolte bracht een klein
jaar door in het concentratiekamp Buchenwald.
In de Hongerwinter werd “­
Gerner” door de Duitsers gevorderd en
evacueerden de Haersoltes naar huis
Ankum.
Pas na de oorlog begon de eigenlijke literaire
loopbaan van Amoene van Haersolte.
In 1946 verscheen de novellenbundel
‘Sophia in de Koestraat’ waarvoor zij
de P.C.Hooftprijs kreeg. In haar, in lichamelijk
opzicht, ellendigste jaren valt haar
letterkundige bloeitijd, want met de
dood voor ogen wilde zij zich haasten om
nog zoveel mogelijk te volbrengen. In
1949 verscheen de roman ‘De komeet en
het Harlekijntje’, waartoe zij geïnspireerd
werd door kasteel Rechteren. In 1951
volgde de roman ‘Lucile’
Mevrouw van Haersolte hield veel van de
sfeer en het landschap van deze hoek van
de provincie. Zij interesseerde zich voor
de geschiedenis en de folklore van de
omgeving, bezocht de musea en de
pachtboeren van haar echtgenoot, luisterde
gefascineerd naar hun verhalen
over de oude tijd, bekeek de oude klederdrachten
en verdiepte zich in lectuur
over het oude Overijssel. In de novellenbundels
‘Sophia in de Koestraat’ en ‘De
Roerkop’ en in de roman ’De komeet en
het Harlekijntje’herkent men deze plattelandswereld,
die volkomen de hare
werd en waarin haar creativiteit haar stof
zocht. Als je nu haar boeken leest merk
je hoe snel het Nederlands is veranderd.
Veel woorden en zinsconstructies die
niet meer in ons vocabulaire voorkomen.
Niet alleen haar gezondheid gaf haar veel
zorgen. Ook in gezinsverband heeft ze
veel meegemaakt. Twee kinderen stierven
heel jong.
Gedurende de eerste zeven huwelijksjaren
werden haar vier kinderen geboren.
* De oudste zoon, Sweder Willem Rutger
( 27 september 1917) overleed reeds op
18 juli 1918.
* De tweede zoon, Roelof Arent Volkier
( 27 september 1919) overleefde zijn
ziekelijke eerste levensjaar. In 1957
trouwde hij met Ans Dijk. Hij overleed 22
december 2002. In 1963 werd hij hoogleraar
aan de juridische faculteit in Rotterdam
en van 1975 tot 1984 was hij hoogleraar
wijsbegeerte, in het bijzonder voor
de ethiek, in Leiden. In 1963 verscheen
van zijn hand Inleiding tot het Nederlands
staatsrecht.
Vermaard was zijn verstrooidheid. Ik
weet dat wanneer hij op de fiets naar
Dalfsen kwam om catechisatie bij mijn
vader te volgen hij steevast zijn fiets
tegen de pastorie liet staan en lopend
naar Gerner terugkeerde.
* Haar dochterAnna Maria (25 december
1920) overleed 20 februari 1921.
* Haar tweede dochter Marie Louise (21
oktober 1923 ) bleef gezond. Zij trouwde
op 11 september 1948 met Ocker Jacob
Adriaan Repelaer van Driel .
Mevrouw van Haersolte was Nederlands
Hervormd. Zij had geen duidelijk theologisch
standpunt; zij was zeer godsdienstig,
maar niet typisch kerks. Als vurig
Oranjeklant was zij fel anti-Duits. Zij ligt
begraven in de grafkelder van de van
Haersoltes op de begraafplaats Bergklooster
te Zwolle. Er werden, volgens
haar laatste wil, geen toespraken gehouden.
Mijn vader volstond met een kort
gebed en citeerde enkele regels van
Jacqueline van der Waals: ‘… ga ik met
gesloten ogen naar het onbekende land’
Otto Cazemier
16