Een verwarrend genre - Nederlands Film Festival

K03RED.indd 5 23-09-2011 17:45:55
Interview Marco van Geffen
Nederlands drama, universeel karakter
Marco van Geffen maakt met zijn
speelfilmdebuut meteen naam in
de internationale filmwereld.
Onder ons, over een Nederlands
stel dat de Poolse au pair Ewa in
huis haalt, een Vinex-drama.
In plaats van schilders en bouwvakkers
haal jij acteertalent uit Polen.
‘Ik ging naar Warschau om de twee
belangrijkste rollen Ewa en Aga te casten.
Daar heb ik 75 actrices voorbij zien komen.
Maar toen ik Dagmara Bak zag, wist ik
direct dat zij Ewa was. Iedereen viel als
een blok voor haar. Dagmara is een ongelofelijk
talent, pas een jaartje afgestudeerd
aan een theateropleiding. Natalia
Rybicka daarentegen, die in de film de
andere Poolse au pair speelt, is hartstikke
beroemd. In Polen dan hè! Als voormalig
kindsterretje wordt ze op straat herkend.’
In Onder ons speelt de taalbarrière de
personages danig parten. Had Van Geffen
daar in het echt ook last van ‘Nou, mijn
Pools is niet bepaald geweldig. Daarom
heb ik eerst een paar maanden Pools
geleerd om Dagmara en Natalia beter te
kunnen verstaan. Ik wil namelijk niet dat
wat in mijn film gebeurt, ook op de set
plaatsvindt. Of ik me nog wat woorden
herinner (lachend) Cześć en przepraszam:
hoi en sorry. Best handige woorden
om te kennen, maar mijn uitspraak is nog
steeds beroerd, vrees ik.’
Onder ons oogstte lovende kritieken
op de festivals van Locarno en Toronto.
Hoe internationaal is je film met die
typisch Nederlandse Vinex-locatie
‘Ik neem met de film bewust geen stelling
in. Ik laat graag zaken open, zodat de
kijker de conclusie trekt. Dat maakt hem
ook voor buitenlandse ogen geschikt. Ik
schets een beeld van het hedendaagse
Nederland, maar natuurlijk is dat een
uitvergroting van slechts een bepaald
stukje daarvan. Belangrijker nog is dat
het verhaal en het gegeven een universeel
karakter hebben. Voor de Nederlandse
première ben ik dan ook niet meer of
minder zenuwachtig dan voor een
buitenlandse. Ik ben sowieso niet zo snel
zenuwachtig: ik vind het wel leuk zelfs.
Als ik iets voel, dan is het vooral trots.’
Onder ons is het eerste deel van een
geplande Vinex-trilogie. Trekt zo’n
nieuwbouwwijk jou zo aan
Lachend: ‘Neen. Ik woon zelf in een
fijn huis in Amsterdam, maar vroeger
woonde ik wel in een middenklassenbuurt.
Ik heb een haat-liefdeverhouding
met dit soort wijken, want ze zijn
best lelijk, maar ik voel me er ook direct
thuis. Heel interessant om dat conflict
op te zoeken en daarbij de lelijkheid
niet uit de weg te gaan. Voor de
vervolgfilms is de locatie opnieuw een
nieuwbouwwijk. Welke Dat weet ik nu
nog niet. Belangrijk is dat de locatie bij
het verhaal past, het drama versterkt.
Je hoeft de films niet in een bepaalde
volgorde te zien: het zijn in principe
drie losse verhalen, die alleen een
thematische verwantschap hebben.’ IV
Onder ons – Marco van Geffen
za24-9 21:00 Stadsschouwburg, zo25-9 10:30
Stadsschouwburg, zo25-9 16:15 City 2,
zo25-9 22:00 City 1, ma26-9 20:00 City 2
Time Likes Deese
De blues van Barack Obama
Het documentaireduo Maarten
Schmidt en Thomas Doebele over
de blues, Barack Obama en hun
samenwerking. ‘Samen sta je
sterker.’
Maarten Schmidt en Thomas Doebele
trokken door het zuiden van de VS
om onder oude zwarte bluesartiesten
en jonge zwarte rappers te peilen hoe
Obama het doet. ‘Lord, in times like
deese, no jobs in America right now.’
‘Blind Mississippi Morris Cummings
zong het en wij vonden het direct een
prachtige titel: Times Like Deese’, zegt
Schmidt. ‘Het slaat echt op deze tijd. Er
was later wel discussie over de schrijfwijze,
want sommige mensen vinden
het toch een beetje Uncle Tom-taal.’
Doebele: ‘Maar Cummings schrijft het
zelf precies zo.’
Het idee om naar het zuiden van
Amerika af te reizen ontstond door
een artikel van Guido van Rijn, de
blueshistoricus die bezig is om alle
songs te verzamelen die over Amerikaanse
presidenten zijn gemaakt.
Schmidt: ‘Wij vonden dat een mooie
invalshoek, om door middel van de
blues iets over de Afro-Amerikaanse
geschiedenis te vertellen. Dat was
overigens nog voordat Obama werd
gekozen. Daarna was het de uitdaging
om Obama’s overwinning in historisch
perspectief te plaatsen.’
In Times Like Deese zijn oude knarren
als L.C. Ulmer en Blind Mississippi
Morris te zien en te horen, over sociaalmaatschappelijke
thema’s, optredend
Thomas Doebele & Maarten Schmidt Foto Felix Kalkman
in bijna lege cafés. Het duo koos
bewust voor niet al te grote namen.
‘We wisten zelf ook niet altijd wie deze
artiesten waren’, bekent Schmidt. ‘Van
Rijn gaf ons een aantal namen, en we
zochten ze gewoon op. We zochten heel
bewust de low blues, van lokaal talent.
We wilden weten wat het voor hen
betekent dat er een zwarte president
in het Witte Huis zit.’ ‘We hebben wel
overwogen om iemand als B.B. King
te vragen’, vult Doebele aan. ‘Maar hij
heeft maar weinig echt politieke of
sociaal-maatschappelijke songs gemaakt.
Het ligt in het commerciële
circuit uiterst gevoelig om het over
politiek te hebben. De meeste bluesteksten
gaan over de liefde óf over
liefdesverdriet. De bluesvertolkers
worden steeds ouder. De jonge generatie
rappers en hiphoppers vertellen op
hun manier over wat er zich afspeelt in
de samenleving. Dus we ontkwamen
er niet aan om hen op te voeren. Zij
hebben minder geduld en zijn vaak al
teleurgesteld dat er zo weinig verandert.’
Sinds 1984 maken Schmidt en Doebele
samen documentaires, waaronder ook
Staat van verzorging (1987) die dit
jaar als keuzefilm van Gast van het
Jaar Frans van Gestel wordt vertoond.
‘Samen sta je sterker’, aldus Doebele.
‘En alleen durf je toch minder’, vult
Schmidt aan. ‘Thomas kan heel goed
contact leggen met mensen, dat gaat
meteen goed. Zo ontstaat er een sfeer
waarin iemand zich veilig voelt.’
En dan kunnen er volgens Doebele
bijzondere dingen gebeuren. ‘Toen we
aan Blind Mississippi Morris vroegen
hoe hij als kind blind is geworden,
wisten we niet dat dat van het ene op
het andere moment is gebeurd. Toen
hij ons dit vertelde, beleefde hij dat
moment weer opnieuw. Ik was enorm
onder de indruk.’ Schmidt beaamt dat.
‘Ik had tranen in mijn ogen.’ JVH
Times Like Deese – Maarten Schmidt & Thomas Doebele
za24-9 19:30 City 1, ma26-9 22:15 Rembrandt 2,
wo28-9 22:00 City 1
Minimale middelen,
maximaal effect
Phil van Tongeren is in het dagelijks
leven artistiek directeur van
het Amsterdamse Imagine-filmfestival.
Maar hij verschijnt vanavond
als scenarist van korte film
Rumoer. Zijn veelvuldig partnerin-crime
Jan Doense (alias
Mr. Horror) voerde de regie.
Verrassing: het is géén horror.
Althans, Rumoer is niet wat het publiek
doorgaans onder dit genre schaart. Geen
botte bijlenwerk of gillende tieners dus,
maar ‘een oefening in suspense. Jan
noemt het zelf audio-splatter. Er wordt
van alles gesuggereerd, maar je krijgt
niets te zien,’ aldus Van Tongeren. ‘Het
verhaal gaat over een verzuurd echtpaar
dat in bed een gigantische burenruzie
hoort, gevolgd door een vreselijk gezoem.
De vrouw van het stel denkt dan
direct aan iets naars met een heggenschaar.’
Kijkers kunnen echter gerust
zijn, want ‘er komt geen spatje bloed aan
te pas,’ zo verzekert de schrijver. ‘De film
past helemaal in mijn visie dat je met
heel karige middelen toch een maximaal
effect kunt bereiken. Jan wordt
altijd vereenzelvigd met horror, maar ik
vind dat hij hier een stap maakt in zijn
ontwikkeling als regisseur. Er spreekt lef
uit: het is zijn beste film tot heden.’
Rumoer – Jan Doense
za24-9 19:30 Rembrandt 1, ma26-9 22:15 Rembrandt 3
FILMFESTIVAL.NL VOOR MEER INFORMATIE EN KAARTVERKOOP
24 SEPTEMBER 2011 DAGKRANT NEDERLANDS FILM FESTIVAL 5