NoordNieuws 2 (2012) - VNO-NCW Noord

Lex Kloosterman
l.kloosterman@vno-ncwnoord.nl
Foto: JAV Studio’s, Assen
27
Els Swaab, voormalig voorzitter Raad van Cultuur
‘Ondernemerschap in de kunst
heeft zijn grenzen’
ACTUEEL
De traditionele Havezatebijeenkomst stond dit jaar in het teken
van kunst en cultuur. In het geheel vernieuwde Drents Museum
in Assen ging Els Swaab, voormalig voorzitter van de Raad van
Cultuur, in op de bezuinigingen die het Rijk aan de culturele
wereld heeft opgelegd. “Er breken barre tijden aan voor
kunstenaars en culturele instellingen”.
Els Swaab: “In de tijd van de Renaissance
kon slechts de elite van kunst genieten.
Een rechtse hobby was het toen. Sinds
het begin van de 20e eeuw werd kunst in
Nederland voor velen bereikbaar dankzij
het sociaaldemocratische uitgangspunt
dat ‘het volk zich moest kunnen verheffen
door kennis te nemen van kunst’. Kunst
ten dienste van een ideaal. Tegenwoordig
zijn we van mening dat er een goed kunstaanbod
moet zijn waarvan iedereen die
dat wil kan genieten. Tenminste, totdat
het huidige kabinet aantrad.
Waarom zijn de kunsten dan zo belangrijk
Kunst doet ons kijken en zien, doet
ons horen en luisteren, doet ons denken
en voelen. Kunst prikkelt onze fantasie,
is ontregelend en maakt ons nieuwsgierig.
Kunst maakt ons vertrouwt met wat
niet meteen begrijpelijk is. Kunst toont
ons wat anders is en vraagt ons daarbij
stil te staan. Kunst helpt ons ook bij het
bepalen van onze identiteit en geeft ons
daarmee eigenwaarde. Kunst vraagt ons
om meningen en feiten te heroverwegen
en nooit als evident en vanzelfsprekend te
zien. Kunst verrijkt ons leven en biedt ons
troost.
is vooral dat er nauwelijks vakdocenten
zijn.
Deze uitgangspunten zijn voor mij
persoonlijk al voldoende om subsidiëring
van kunst en cultuur door de overheid
te rechtvaardigen. Echter, er is nog
een belangrijke legitimering en dat is
economisch belang. Subsidie is een vorm
van investeren. Vooropgesteld: ook van
kunstenaars en kunstinstellingen mag
men ondernemerschap verwachten. Je
mag verwachten dat ze efficiënt werken,
hun financieel beleid op orde hebben en
zoeken naar andere financiële mogelijkheden
dan subsidie. Maar ondernemerschap
in de kunst heeft zijn grenzen.
Kunst moet autonoom te stand komen.
Als het eenmaal daar is, is het vanzelfsprekend
om daar ondernemend mee
om te gaan. Vaak kan dit echter niet
zonder hulp: de kosten gaan voor de
baten uit. Financiële steun van de overheid is
daarvoor een zeer geëigend middel. Gezien
het belang van de kunsten voor onze beschaving,
de kwaliteit van onze democratie en de
kwaliteit van leven van ons allen.
Daar komt nog bij dat de kunsten onze
economie stimuleren. Uit verschillende onderzoeken
blijkt dat cultuur een bepalende
factor is voor de aantrekkingskracht van een
stad en dat mensen mede op basis hiervan
bepalen waar ze gaan wonen en werken; dat
de creatieve industrie voor Nederland een
waarde van € 16,9 miljard vertegenwoordigt;
dat 30% van de inkomsten uit toeristen in
Nederland afkomstig is van kunst- en cultuurtoeristen.
Mechanismen die er vroeger voor zorgden
dat genieten van kunst was voorbehouden
aan een zeer selecte groep zijn gelukkig
verleden tijd. Mede dankzij de overheidssubsidies.
Voor kunstenaars en culturele instellingen,
maar ook voor allen die genieten van
kunst en cultuur, breekt vanaf 1 januari 2013
een barre tijd aan. Een barre tijd door de
buitenproportionele bezuinigingen die door
het Rijk aan kunst en cultuur zijn opgelegd.
Gelukkig hebben kunst en cultuur door de
eeuwen heen aangetoond van alle tijden te
zijn en ieder geweld te overleven. Daar
klampen we ons aan vast.” <
Met dit als uitgangspunt; hoe wordt de
belangstelling voor kunst dan ontwikkeld
en aangewakkerd Als we vinden dat
iedereen in staat moet worden gesteld
om van kunst te kunnen genieten, dan
moet dit al vroeg in het onderwijs aan bod
komen. Zeker omdat niet ieder kind dit
van huis uit mee krijgt. Culturele vorming
verdient meer aandacht en waardering in
het onderwijs dan nu het geval is. Het Rijk
investeert hier enigszins in, maar probleem