Hoe een taalbeleid het beleidsvoerend vermogen van je school kan ...

Hoe een taalbeleid het beleidsvoerend vermogen van je school kan verhogen
doelen Nederlands om indien nodig toelichting
bij de doelen te kunnen geven.
De noden die teamleden definiëren, kunnen
op verschillende vlakken liggen. In het basisonderwijs
kunnen de noden van de kinderen
liggen op het vlak van spreken, schrijven,
lezen, luisteren, strategieën en taalbeschouwing.
In het secundair onderwijs gaat het
grotendeels over dezelfde domeinen, met
daarbij voor aso, tso en kso nog specifieke
aandacht voor het domein literatuur. In de
tweede en derde graad van de B-stroom van
het secundair onderwijs zijn de verschillende
domeinen terug te vinden binnen de
doelen omtrent functionele taalvaardigheid
en functionele informatieverwerving en
-verwerking. Het is belangrijk dat een team
met de hulp van de groep met gewicht bepaalt
voor welk domein de nood het hoogste
is en een focus bepaalt, bijvoorbeeld spreekvaardigheid.
Op die manier kan een beleidsplan
opgesteld worden vanuit een duidelijke
focus en wordt het uitvoeren van een taalbeleid
een haalbare kaart. In het vervolg van
het artikel wordt, bij wijze van voorbeeld, de
focus op spreekvaardigheid zowel voor het
basisonderwijs als het secundair onderwijs
verder uitgewerkt.
Na het bepalen van de focus kunnen teams
nog gerichter kijken naar de verschillende
doelen. Teams uit het basisonderwijs kunnen
vanuit de ontwikkelingsdoelen, eindtermen
en/of leerplandoelen voor spreekvaardigheid
bepalen welke specifieke doelen
moeilijk bereikt worden. Zo kan het voor een
basisschool gaan om ET 2.6 (van een behandeld
onderwerp of een beleefd voorval een
verbale/non-verbale interpretatie brengen,
die begrepen wordt door leeftijdsgenoten)
en ET 2.9 (in een gesprek kritisch reageren
op de vragen en opmerkingen van bekende
volwassenen). Ook teams uit het secundair
onderwijs kunnen de focus nog verfijnen.
Zo kan in de derde graad van één secundaire
school zowel binnen het studiegebied
lichaamsverzorging (aanbod tso-richtingen)
als binnen het studiegebied personenzorg
(aanbod tso-richtingen) vastgesteld worden
dat de communicatievaardigheid van leerlingen
met externen (bijvoorbeeld: klanten,
patiënten) te wensen overlaat. Onder leiding
van de groep met gewicht kan het team deze
focus op spreekvaardigheid verder verfijnen
en bepalen dat leerlingen vooral moeite hebben
met het uiteenzetten en motiveren van
standpunten/meningen of oplossingen voor
problemen in een gedachtewisseling (ET 2.9
– derde graad tso) en het presenteren van gedocumenteerde
informatie (ET 2.8 – derde
graad tso).
Om aan het team duidelijk te maken dat
er bij de leerlingen noden zijn op het vlak
van taal, kan de groep met gewicht ook het
inspectierapport van de school of evaluatiegegevens
van leerlingen presenteren. Belangrijk
hierbij is om steeds vanuit een blik op
de toekomst te kijken: het team moet zich
afvragen op welke vlakken de noden van de
leerlingen liggen en wat er in de toekomst
beter kan. Op die manier kan de confrontatie
met een minder goed inspectierapport of
minder goede evaluatiegegevens ook motiverend
werken.
Wanneer leerkrachten aanvoelen welke noden
er zijn, komt het er voor de groep met
gewicht op aan het voeren van een taalbeleid
naar voren te schuiven als een manier
om te werken aan die noden. Een taalbeleid
is immers de poging van een team om via
structurele en strategische acties de taalvaardigheid
van leerlingen te verhogen (zie definitie
taalbeleid). Zo zijn er, om de gespreksvaardigheid
van leerlingen te verhogen (zie
voorbeeld basisonderwijs), verschillende
acties denkbaar op leerkrachtenniveau (bijvoorbeeld:
inzetten van krachtige taken die
gespreksvaardigheid stimuleren) en schoolniveau
(meer samenwerking bij het uitvoeren
van gesprekstaken). Om hierrond gefundeerde
keuzes te maken, zal de groep met
gewicht samen met het team één gedeelde
visie moeten uitwerken, en zo komen we bij
stap 3.
Stap 3. Ontwikkel visie
In deze stap formuleert de groep met gewicht
samen met het team een collectieve ambitie
en ontwikkelt ze samen met het team een vi­
91