l°t

J. D. MICHAËLIS
NIEUWE
OVERZETTING
DES
OUDEN TESTAMENTS
MET
Aanmerkingen voor Ongeleerden,
In het Nederduitsch overgebragt.
I
XVIIl
DEEL.
Behelzende de Profeetfie en de Klaagliederen
van j E R E M I A.
TE DORDRECHT,
Bij A. BLUSSÉ & ZOON.
MDCCXC VI,

D E
P R O F E E T
J E R E M I A,
-—HT rilmr HlllMgaBBMWWWMiMlIlluiU.- - rmn
CAP.
L
De tijtel van het boei, vs. I—3. Jeremi*
wordt van God tot een Profeet geroepen,
vs, 4—19.
De woorden van Jeremia, den zoon van 1
Hilkia, een van de Priesters te Anatot in
hec
vs. ï. van Hilkia] waarfchijnlijk den hnogenp-ester,
waarvan II kon. XXII: 4. bij eehe «eer ir.erkwaardige
gelegenheid melding gema^ki wordt Hij
zond het in den tempel wedergevonden oorfpronu'ijk
gefchrift van het wetboek van Mofe*aan den koning,
die het zig, misfchien in 't begin flegts uit nieuwsgierigheid
als eene zeer oude zeldzaamhei i, liet vn 0rleezen,
maar overde vloeken, welke MoCes het volk
bedreigt, wanneer bet andere Goden dienen zou, v er-
A
fccrjfc.

» DE PROFEET JEREM1A.
het land van Benjamin: | tot wien Jehova i
ten tijde van Jofia, den zoon van Amon,
den koning van Juda, van het dertiende
jaar der regeering dezes konings af, | en nog 3
verder ten tijde van den Joodfchen koning
Jojakim, den zoon von Jofia, tot aan het
einde van het elfde jaar van Zedekia, den
zoon van Jofia, en koning van Juda, fprak,
tot dat de inwoonders van Jerufalem in de
vijfde maand in de ballingfchap gevoerd
wierden.|
Jehova fprak tot mij, zeggende: | eêr 4-5
ik u in 's moeders lighaam vormde, kende
iku,eêrgij uit uwensmoederslighaamging,
heiligde ik u, en beftemde u tot een profeet
voorde vreemde volken-J Doch ik ant- 6
woordfdmkte,
en den afgodendienst volkomen affchafte.
Jeremia fchijnt eenige maaien op deze gefchiedenis
te doelen.
vs. 3. tot aan het einde van het elfde jaar van
Zedekia^] Wij vindenwel van het veertiende Capittel
af eenige nog laatere voorzeggingen, welke in
den tijd naa dc verwoesting van Jerufalem vallen:
maar deze tijtel fchijnt van den Profeet zelf vóór het
boek geplaatst te zijn, wanneer hij zijne voorzeggingen
, welke 'er tot hiertoe waren, terftond naa de
verwoesting van Jerufalem verzamelde, en aan de
Joooen mede gaf, welke in de Babijlonifche gevangenis
gingen: hij leefde daarna nog langer, en in
dien tijd kwamen 'er nog meerdere, laatere voorzeggingen
bij de voorgaande.
vs $ voor de vreemde volken] Jeremia heeft
niet enke! aan de Jooden voorzegd, maar ook aan
vreemde volken, bij voorb in het 25de Capittel.en
Cap. XLVI tot LI: De Babijlomèis fehijnen hem
zelfs

C A I>. I.
g
woordde: Ach Heere! Jehova! ik weet
met te fpreeken, want ik ben te jong. |
Daarop zeide Jehova tot mij: zeg niet, ik 7
ben te jong, maar gaa waarheen ik u zende,
en fpreekalles, watikgebiede.| Vrees &
niet voor hun, want ik ben bij u, fpreekt Jeho
va om u te befchermen. | Hiermede a
ftak Jehova zijne hand uit, roerde mijn
mond daarmede aan, en zeide : nu heb ik
mijne woorden in uwen mond gelegd. { Ik *3
itel u over volken en koningrijken, om uit
te roejen, om te verwoesten, om te verftroojen,
om om te keeren, om te bouwen >
en te planten. |
Hierop vraagde mij Jehova, wat ik voor n
mij zag ? Ik antwoordde: een amandel ftok. f
Jehova zeide: gij hebt wél gezien, want l&
ik
zelfs bij de verövering van Jerufalem als een waar Pro.
feet te kennen en te eeren. Cap. XL.
vs. 9. nu heb ik mijne woorden in uwen mond
gelegd] Dewijl Jeremia voorheen zig venchoondhai
dat hij niet wist te fpreeken» dat hoewel G..d hem
de zaaken ingaf, hij nogthans de regte woorden niet
zou treffen; zo kan ik dit niet anders verilaan, dan
dat God hem ook de woorden wil ingeeven.
vs. 10.] De Profeeten worden voorgefteld ai .»fzl|
doen, het geen zij voorzeggen, bij voörb. koningrijken
verwoesten, wier ondergang zij voorzegen
dewijl de zaak onvermijdelijk op de vn-rwe-n*
XL1II:
ïïfë P^F**
3. Micha II: 12. V X L l X 7 &/(:
vs. 11. 13.] Het is niet mogelijk, uit in eene
overzetting zo duidelijk uit te drukken, als het in
den grondiextis, dewijl hier op den u am, welkende
amandelboom in het Hebreeuwsch üeefi.gezinfpceld
A a
worJi.

4 DE PROFEET JEREMIA.
ik zal over mijne woorden waaken, om z»
te vervullen, | Jehova vraagde mij nog- 13
maals, wat ik zag? Een pot, antwoordde
ik, onder welken het vóór aangeblaa*
zen wordt, hij ftaat voor mij tegen het Noor*
den, en de plaats om uit te gieten is na
mij toegekeerd. | Jehova zeide tot mij:van 14
het Noorden zal het ongeluk uitgeftort worden:
)
wordt. Hij heet de uaakzaame, dewijl hij, sis
Ik het zo noemen mag, het vroegfte onder alle
boomen ontwaakt. Hij bloeit, wanneer het overige
gedeelte van het Rijk der planten nog in een diepen
flaap is, in Januari}, of in nog meêr zuidelijke landen
van eene gelijke ligging met Paleflina, in December,
(zie de aanmerking op den Prediker van
Salomon, XII: 5) en heeft in Maart (ik geloof,
in Paleftina nog eene maand vroeger) reeds rijpe
vrugten.
vs. 13] In 't algemeen moet men hier weeten,
dat de Oosterlingen gewoon zijn, de hevigheid des
oor'ogs met eea kooiende pot te vergelijken.
de plaats om uit te gieten] het geen men in
eenige oorden de fneb (of bek) noemt. Ik verftoutte
mij niet, om dit woord te gebruiken, dewijl het
mogelijk te plomp is, en elders niet verdaan wordt,
of toch mishaagt.
is na mij toe gekeerd"] Ik ben hier iets van de
punten der Jooden afgegaan.
vs. 14. van het Noorden] Babyion, en 't geen
wij Chaldea noemen, ligt voor de Jooden niet ten
Noorden, maar volkomen ten Oosten; en nogthans
worden de Chaldeen van Jeremia gemeenlijk als
vijanden, die ten Noorden gelegen z^jn, en nog daarenboven
Cap. XV: ia. als het onverwinnelijkeijzer
van 't Noorden voorgefteld, zo dat zij fchijnen ia
een noordelijk land, dat rijk in Ijzer was, gewoond
t« moeten hebben.
OIR

CA». I. 5
den:| want ik zal alle volken der koning* IS
rijken in het Noorden herwaarts roepea,
zij
Om deze zwaarigheid weg te neemen, moet ile
ééns voor al aanmerken, dar het geen wij Chaldea
noemen, het land, waarin Babyion ligt, niet de
oorfprongelijk verblijfplaats der Chaldeën is: daarin
woonden ten tijde van J*faia wel reeds Chaldeën ,
maar als eene nieuwe volkplanting , aan welke de
Asfyrifehe koningen zekere, voorheen woeste landftreeken
hadden ingeruimd, en hen daarheen gevoerd
hadden. Behalven dit Chaldea vindt men egter pog
een ander, veel meêr noordelijk gelegen, aan de
noordzijde van Armenien, in de gebergten tusfchen
de Caspifche en zwarte zee, doch het naast aan
de laatfte, daar in de landkaarten tot de oude aardrijksbefchrijving
de naam Chalijbes ftaat. Dit is
het oorfprongeltjke vaderland der Chaldeën, (waaruit
Abraham mogelijk ook geboottig geweest is) en
uit dit Chaldea zijn de Chaldeën (misfchien een Slavonisch
volk), die Babyion vermeesterd en daarna
een zo groot gedeelte van Afiëu en Africa onder
zig gebragt hebben, wier koning Nebucadnezar aan
elk Leezer van den Bybel bekend is, omtrent ten
tijde van den Joodfchen koning Manasfe of Jofia
uitgebroken. Bij de Griekfche fchrijvers heeten zij
fcijthen en men vindt omtrent dezen tijd bij hen
eene groote uitberfting der fcijthen, want dit is de
naam, welken de Grieken uit onkunde aan eene
menigte noordelijke, en in fpraak en woonplaats
zeer verfchilleode volken geeven. Op deze wijze zijn
de Chaldeën van Nebucadnezer voor de Jooden een
noordelijke vijand, welke juist uit het oude beroemde
vaderland van het ijzer komt.
Ik zeg hier mijne gedagten zonder bewijs: dit
zal men in't vervolg in het tweede deel van het Spie'iiegium
geographiae Hebraeorum txs$ra* vin*
den.
A
S

6 DE P R O F E E T JEREMIA.
zij zullen komen, en ieder zijn throon voor
de poorten van Jerufalem, rondom deszelfs
muuren, en om alle fteden van Juda zetten,
[ dan zal ilc oordeel houden over alle l &
de boosheid der inwoonders, dat zij mij
verlaaten, andere Goden gerookt en het
werk hunner handen hebben aangebeden, j
Bereid gij u dan, treed op, en fpreek J 7
tot hen alles, wat ik u gebieden zal. Vrees
niet voor hun, opdat ik u voor hun niet
tot fchande laat worden, f Ik maak u he- J 8
den tot eene vaste ftad, tot een ijzeren pilaar,
tot een koperen muur, tegen het
ganfche land, tegen de koningen van Juda,
haare Vorsten, Priesters, en het geheele
volk des lands: | zij zullen u beftormen, *5>
maar niet overweldigen, want ik ben bij
u, lpreekt Jehova, omute helpen. |
CAP.
vs. J5. ieder zijn throon] Wanneer het hier een
Leezer voorkwam, als of het woord niet op zijne
regte plaats ftond, dat het geene vloejende en verftaanbaare
taal was, of wat mogelijk iemand hier
onder het leezen mogt hebben aan te merken: zo
moet hij weeten, dat ik heb overgezet, gelijk ik in
het gedrukte voor mij vond, doch dat ik zelf eene
endere leezing vermoede, welke ik zou moeten
overzetten: en ieder zijne vaanen voor de poorten
van Jerufalem, rondom deszelfs muuren, en
tegen alte Jleden van Juda opregten. Doch volgens
gistingen wilde ik' niets veranderen.

CAP. II, III: 5.
De ondankbaare en dwaaze afwijking des volks
van God tot den afgodendienst wordt het zelve
voorgehouden.
IL
Het woord Gods gefchiedde tot mij, en 1
God zeide :j gaaheen, en verkondig open- %
lijk
C*D Deze leerreden fchijnt in het dertiende jaar
van den koning Jofia gehouden te zijn. Zij befchrïjft
meermaalen eene geveinsde bekeering des volks tot
den waaren Godsdienst: dit is waarfchijnlijk de eerfte
hervorming, welke in het twaalfde jaar van Jofia
is voorgevallen, II Chron. XXXIV: 3. naa welke
de afgodendienst egter weder in zwang kwam, zo
dnt 'er in het agttiende jaar eene nieuwe hervorming
noodig was II Chron. XXXIV: 8 — 33.
vs. 2 ] Het lsraëlitifche volk wordt onder het
zinnebeeld eener getrouwde vrouw voorgefteld , welke
eertijds deugdzaam geweest is, en haaren man
benvnd heeft, maar vervolgens eene echtbreekfter
wordt. De tijd, waarin het uit Egypten ging, en
van God tot een volk aangenomen wierd , is deszelfs
ftaat van ondertrouw. De Gefehiedenis zegt ons
zelfs uit dezen tijd veel onbevalligs van het lsraëlitifche
volk, maar gerekend tegen het geen Jeremia
ten zijne tijde vond, zo was het volk toen goed ge.
weest; het had toch ten minsten, den éénigen dag
uitgezonderd, wanneer het gouden kalf van hetzelve
wierd aangebeden, geen beelden — noch afgodendienst
openlijk bedieeven, derhalven, hoewel
enkelen in hunne hutten niet geheel van het bijgeloof
zuiver moeten geweest zijn, zig nogthans als
volk daarvoor 'bewaard, was op Gods bevel door
A 4

S
DE PROFEET JEREMIA.
lijk te Jerufalem, zo fpreekt Jehova: ik
denk nog met genoegen aan uwe jeugdige
liefde in den ftaat van ondertrouw, toen
gij mij in de woestijn, in'tonbezaaide land
navolgdet. | Israël was Jehova heilig, de 3
eerftelingen dervrugten van dit woest land;
die het verflinden wilde, maakte zigfchuldig
aan het heilige, en haalde kwaad opzijn
hals, fpreekt Jehova. J
Hoort, het geen Jehova zegt, g'rj volk 4
Jacobs, alle geflachten van Israël. | Dus 5
fpreekt
de ruwe woestijn gegaan, toen hij het wegvoerde»
enz. Dit wordt met de kuifche jeugdige liefde van
eene bruid vergeleeken, welke om den geliefden zelfs
menigen zuuren tred niet ontziet, om hem flegts te
zien en te fpreeken.
vs. 3.] Wanneer de geheele overige waereld den
afgodendienst was toegedaan, en flegts een enkei,
in de woestijn rondtrekkend volk den waaren God
erkende en diende, zo wordt het voorgemeld, als
of dit volk als de eerstelingen geweest is, welke
in deze woestijn gebragt, en Gode heilig waren.
Men gelooft, dat de Godheid den diefftal, aan het
heilige bedreeven, niet ongeftraft, en de haar ontitolen
beeten niet zal laaten gedijen: zo ging het
alle nabuurige volken, die Israël vijandig aangreepen;
God befchouwde het als een kerkroof aan het
heilige.
van dit woest land} Ik ben van de punten afgegaan,
volgens welke het betekenen zou, de eer-
Jlelingen zijner (dat ii, van Gods) vrugten of oog'
fitn.
vs. 4. alle ge/lachten van Israël] Dat is, alleen
de te Jerufalem woonende Jooden, maar ook de
overlang in de Asfijrifche ballingfcnap verftrooide tien
ftamrrwn Israëls.

CAP. II. 9
fpreekt Jehova: wat onrecht hebben uwe
vaders aan mij gevonden, dat zij zig van
mij verwijderd hebben, een nieugen damp
zijn gevolgd, en deswege zelf als een ijdele
damp verdweenen zijn? | Zij dagten niet: 6
waar is Jehova, die ons uit Egypcen gevoerd
heeft? die ons in de woestijn geleid
heeft, door onvrugtbaare vlakten, door
moerasfige ftreeken, door een dor land,
of
vs. 5, een nietigen damp a/s een ijdele
damp verdweenen zijn] Ik bad in 'c begin overgezet:
tot een niets geworden zijn; doch het is mij
daarna als meêr oveieankomftig met de verhaven
taai van den Profeet voorgekomen, het zinnebeeld
te behouden, dat in onze taal zo wél past, dat
mogelijk een Redenaar of Dichter onder ons, die
geen over^etter was, het van zelfs zou gewaagd
hebben. Een valfche God, dien het bedrogen bijgeloof
meteen vuurigen aandagt volgt, wordt met een damp
vergeleeken, welken men grijpen wil, maar voor
iemands hand verdwijnt: doch het volk zelf wordt
aan deze zijne Goden gelijk, het verdwijnt ook als
een damp, wanneer het voorheen talrijke en magtige
volk als van den aardbodem gaar, eerst door
oorlog, honger en ziekten afneemt, en dan de overblijfzels
in afgelegen landen verftrooid worden.
vs. 6. door onvrugtbaare vlakten] Onder dia
warme luchftreek zijn gemeenlijk de grootere vlakten
, inzonderheid de zandige onvrugtbaar, dewijl
het den zeiven aan bronnen en regen ontbreekt;
daar integendeel de hoogere bergen midden in de
zandwoestijnen niet zelden vrugtbaar zijn, want de
Bergen zijn het vaderland van den regen en de bronnen,
moerasfige ftreeken] Zulke vindt men ook hier
en daar in het binnenfte der Arabifche woestijnen,
daar beeken en kleine ftroomen hun einde in moe-
A 5
ras-

io DE PROFEET JEREMIA.
of door fchrikkelijke dalen, door een land,
waarin niemand reist of woont. ( Ik bragt 7
u in een fchoon gebouwd land, om deszelfs
vrugten en deszelfs goed te genieten; gij
kwaamt 'er in , ontreinigdet mijn land,
en maaktet mijn land tot een affchrik. | De 8
priesters dagten niet, waar is Jehova: die
de wet in handen hielden, kenden mij niet,
de herders des volks vielen van mij af, de
Profeeten voorzeiden in den naam van Baal:
en allen volgden de afgoden, die niet kunnen
helpen. | Deswege wil ik fteeds met 9
u, fpreekt Jehova, en wil ik nog met uwe
kindskinderen twisten. | Gaat over de zee 10
in
rasfen vinden. De moeras, waarin de beide, door
Damascus loopende rivieren zig verliezen, kan tot
een voorbeeld dienen. Dor zand, moerasfige gronden,
en fchrikkelijke dalen bij fteile bergen, ver.
Wisfelen malkander in deze, van de Natuur zo arm
gelaaten (treekvs.
8. die de wet in handen hielden] Een fchimpende
trek tegen den huichelaar, die met de wet
niets verder verrigt, dan ze in handen houden .zonder
zig over de inhoud der zelve te bekommeren
en zig daarin te oefenen. Het ontbrak niet flegts
aan het gehoorzaamen en waarnemen der wet, maar
ook aan de kennis en van den ganfchen man hadden
niets verder, dan enkel de handen , met de wet te
doen. Men denke in onze tijden omtrent aan een
zeer onkundigen Leeraar, die met de Bybel, in
zuiver Spaanschleêr en met vergulden, door geen '
gebruik verlleeten iheeden, onder den arm, of in
de beide handen, afgetekend was, dan heeft men
het geen Jeremia befchrijven wil. .
vs. 10.] De SIdórJiërs en andere Pheniciërs hadden
toen aan geene zijde der middeiandfche zee,
ge.

CAP, II. ii
in de volkplantingen der Sidoniërs, en
ziet, of zendt nakedar, enletdaarnaauwkeurig
op , of daar desgelijks gefchiedt ? [
Verruilt een volk zijne Goden, welke nogthans
geene Goden zijn ? Maar mijn volk
verruilt zijnen heerlijken God voorden onnutten.
J
Verwonder u hierover, gij Hemel,!ver- iz
fchrik en ontzet u zeer, fpreekt Jehova, J
want mijn volk bedrijft twee boosheden op 13
ééngedeeltelijk
op de eilanden (bij voorb. Cyprus) ge- ^
deeltelijk op de kusten van Africa en Europa veele 1
volkplantingen aangelegd. Hoe onverflandig en affchuwelijk
haar, zelfs met menfchenöffers bevlekte,
vaderlijke Godsdienst .was, zo waren zij nogthans
jn den zeiven ftandvastiger, dan de Israëliten in
hunnen van God voorgefchreeven en redelijken Godsdienst.
Hoe zeer dit de aart de Phenicifche volkplantingen
geweest is, weeten wij nog uit een
zekerlijk ouder voorbeeld der Carthaginiënfers, wel!
ke bij een gevaar van het land zij daarmede grootelijks
bezwaard vonden, dat zij hunne tienden niet
trouw genoeg aan Hercules te Tyrus gezonden hadden,
0
f
vs. 13.] in Pafeftina en andere nabuurige landen
heeft men de gewoonte, waar geen ftroomend water
is, het regenwater in bakken te verzamelen: dat
dit . wanneer het lang geftaan heeft, niet zo fmaakeiijk
en verkwikkende is, als versch welwater,
wijst zig zelf; zomwijlen wordt het ook modderig
at (tinkend: doch wanneer een bak zelfs fcheuren
heelt, dan gaat het water door den tijd geheel vertooren.
Onder het zinnebeeld van zulke gefcheurde
sakken wordt de afgodendienst endevalfche Gods-
^enst voorgefteld, maar de dienst van den waaren
jod met den verkwikkelijken dronk uit eene verfche
'M ncoit opdroogende Wel vergeleeken.
II

Ï3 DE PROFEET JEREMIA.
éénmaal; mij, de frisfchebron verlaat het,
om zig bakken uit te houwen , gefcheurde
bakken, die geen water houden. |
Is dan Israël een knegt, een gebooren 14
flaaf ? Waarom wordt hij anderen tot een
roof?) De leeuwen brullen over hem, en 15
laaten hunne ftemmen klinken: zijn land
wordt verwoest, zijne ftedenvernield, zo
dat daar niemand meêr in woont, | Ook 16
vervs.
16.] Menph's was in dien tijd de hoofdftad van
Egypten, en de verblijfplaats der Pharaöos aan den
westelijken oever van den Nijl, omtrent tegen over
het tegenwoordige Cairo en deszelfs voorlieden. Taihe
was eene andere Egyptifche ftad, meer na Pjlellina
toe, in de nabuurfchap van Pelufium, waarin gemeenlijk
eene zeer fterke bezetting, een ganfeh leger
der Egyptenaars lag, om de grenzen te verzekeren.
De meening is, dat zelfs de Egyptenaars , wier
vriendfehap den Israëliten en Jooden zo dikwerf
gezogt, en daarbij wel veel van hun bijgeloof en
afgodendienst hebben aangenomen hunne vijanden
zullen worden. Bijzonderlijk is dit onder |ofia ge^
fchied, welke in een ongelukkigen flag tegen Pharaö
Necho het leeven verloor: het Joodfche volk kan
ook wel reeds voorheen van de Eyptenaaren veel
geleeden hebben, inzonderheid onder Manasfe; wij
vinden daar wel niets van opgetekend, en de berigten
omtrent de regeering van Manasfe zijn in 't
algemeen zeer kort en gebrekkig, doch Jeremia
fchijnt hier iets te befchrijven , dat reeds gefchied
is, en wanneer man zig te binnen brengt, dat de
oorlog der Scijthen (gelijk de Grieken ze noemen,
dat is, dat het eerst uitbreekende Chaldeën) tegen
de Egyptenaars in zijne regeering valt, zo zal men
daar wel naauwlijks aan twijfelen, dat het in *t
midden liggende Judea bij een oorlog, wiens toonee' het.
vo»r

CAP. II. »3
verbrijzelen de kinderen van Memphis en
Tafne uwen fchedel. | Is dit niet het ge- 17
volg daarvan , dat gij Jehova uwen God
verlaat, zo dikwerf hij u den regten weg
leiden wil ? | Wat behoeft gij na Egypten 18
te gaan, om het water van den troebelen
Nijl te drinken, en na Asfijriën, om het
water van den Eufraat te drinken! j Uwe
boosheid ftraft u, uweeigenafwijking leert
u- Erken toch, en zie, hoefchaadelijk en
bitter het is, Jehova uwen God te verlaaten.
Maar gij hebt geene vrees voor mij,
fpreekt deHeere, Jehova, de God der Go*
den | Van onheugelijke tijden af hebt gij 2©
uw iuk verbroken ,uwebanden verfcheurd,
en gezegd, ik wil niet dienen- Opallehooge
heuvels, en onder alle groene boomen,
bedrijft gij ontugt. ( Ik had u geheel met 21
de
voor een gedeelte zijn moest, ook niet iets van de Egyptenaaren
zou geleeden hebben.
verbrijzelen] Ik ben van de punten afgeweeken-
volgens welke het betekenen zou: meiden
uwenfchedel af.
vs. 18.] Dat is; waarom zendt gij gezantfchap.
pen, nu na Egypten, dan na Asfirien, en zoekt
tot uw eigen nadeel verbintenis met deze volken,
waarmee gij gemeenlijk te gelijk vreemde afgoderij
en bijgeloof te rug brengt?
van den troebelen Nijl] In de maanden, waarin
de Nijl overloopt, Augustus September en Oetober,
is deszelfs water zeer troebel en leemig,
en daarvan heeft hij den naam Schichor, welke
hier in't Hebreeuwfche (laat, daar de Bybel den Nijl
anders pleegt te noemen.
vs. 20. ontugt] ontugt in een geestelijken zin, dat
U, afgoderij.

14 DE PROFEET JEREMIA.
de edelftewijnftokken beplant, met het op.
rechtte zaad: maar hebt u i n
een vreemden
wijnftok, in quintappels, veranderd . I
Ais gij uwe kleederen met zeep wascht,
en
vs. 21. edel/Ie wifnftokkeri) die geenen.wier dmi
ver. geene pitten hebben, en die men inToosën
d0
>ri;ie r b
Ce h e
te r kl
k
or ^ *' ^.
«•Ml flFM?^' kwintappels, ver-
ZZA ,V D l t J a a t Z 'S m o^e taal
z o
goed niet
uitdrukken en begrijpen, als in het Hebreu wfch
dewijl 'er eene geheel Hebreeuwse wooSpee!
hng tot een grondflag ligt. De naam, waaTiX
de Hebreeuwen den wijnftok noemen, is aan dS
1
& SF?? 3 eerftelijfe aandenVijii"
tos zeit,
2 )] ten and-ren aan de qjintapoels die
w het Hebreeuwsch Wy«^ desvelds heS ,waa !
fchijnlyk wegens de gelijkheid, welke zij in hunne
diep gekorven bladeren en ranken om te ftrenJe-
Ien, met den wijnftok hebben, 3] ten derden fan
„?,A wolfs besjen T n o noemen
e m e n
'
e n b a a r e b e s
^n vosfen

CAP. II Ï 5
en heel veel potasch neemt, zo vertoont
zig, uwe misdaad flegts hooggeel voor mij,
fpreekt de Heere, Jehova. | Hoe kunt gij »3
zeggen, ik heb mij niet ontreinigd, ik ben
de Baals niet gevolgd, Zieuwedaaden daar
in het dal! herinner u, wat gij gedaan hebt!
als een jong kameel die fnel op de voeten
is, om een kameel van het ander gedacht
te ontmoeten , | als eene in de woestijn 24.
opgewasfen woudezelin, welke in de hittigheid
den wind tegemoet loopt, en dien
in zig haalt, wie kan haar verhinderen,
den woudezel te ontmoeten? die ze zoe.
ken, behoeven zig niet moede te loopen,
zelfs in den tijd haaren reiniging
is zij te vinden. | fpaar toch uwe voe 25
ten van den ruwen weg, en uwen hals
voor
diehoog geel worden, als men ze met potasch waschr.
• —— In piaats van zeep had ik geene een ander
woord gezet, wantd ;arftaarook in het Hebreeuwsch
een naam van potasch: doch onze taal gaf mij geene
twee naamen van potasch, welke ik had kunnen gebruiken
want de andere, dien zij heeft, Soae, mogt
aan de meeste Leezers te onbekend zijn; ik zettede
daar dan zeep voor, welke van potasch gemaakt
wordt.
vs 23 in het dal] het aan de zuidzijde van ferufalem
liggende dal Hmnom, daar ten tijde van den
Profeet geheel openlijk afgoderij gepleegd wierd, tot
dat Jofia de zelve affchafte.
vs. 24- den wind in zig haalt] Dit moeten eenige
dieren in nunne hittigheid doen : men verhaalt
het van de paarden; en de Ouden hebben 'er nog
een zonderling verdichtzel bijgevoegd, dat ze ook
*en de wind beyrugt worden.

i

C At. II. X?
beteren zig niet naa de tugtiging. Uw zwaard
doodt uwe Profeeten; dit geflacht is als een
verfcheurende leeuw. |
Overdenkt zelfs, het geen Jehova zegt: AI
ben ik Israël eene woestijn, een onvrugtbaar
land geweest? waarom zegt dan mijn
volk, wij gaan zo ver wij kunnen en komen
nimmer weder tot u. f Vergeet ook 3»
eene jongvrouw haar fieraad,en eene bruid
haaren gordel? Mijn volk heeft mij reeds
ontelbaare dagen vergeeten 1
Hoe maakt gij toch uwe wegen zo ïchoon, « ,
4
om op liefde uit te gaan? en leert ook uwe
vriendinnen de zelfde wegen te zoeken? |
Aan uwe kleederen vindt men bloed van on- 9*
fchul.
geftadig boeier, het welk tot aan de verwoestictr.
&
van Jerufalem voortgaat.
dit geflacht] Ik ben van de Joodfche accenten
afgegaan, volgens welke dit woord tothc vozende
Vers behoort, en overgezet kan worden : uw zzwd
doodt uwe Profeeten, ais een verfcheurende Leeuw
O geflacht, overdenkt zetfs. enz.
33-] Dit beeld is van aangenaame wandelwegen
met boomen, en doolhoven ontleend, dia
dikwerf de plaats zijn, daar men op min gevallen
Wtgaat. Hiermede wordt het vergeleeken, dat ' e r
bij de altaaren van afgoden digteen fchaduwachrfes
oosfenen plachten geplant te zijn
ook uwe vriendinnen] De overige fteJen in |ud*
leeren van Jerufalem de afgoderij.
Ik ben van de punten afgegaan, volgens welke
het betekent: ook het ongeluk. Dan zou de meeriingzijn:
het ongeluk bemint ook deze lommtrltjk»
bosfehaadjen, en volgt u in de zelve.
•V. 340 Moorden worden menigvuldig daardoor

1* DE PROFEET JEREMIA.
fchuldigen en armen; geen bloed van dieven,
die bij het inbreeken gegreepen zijn,
maar van zodanigen, die men op een onverdagten
weg aantrof. | Nogthans zegt gij: 35
ik ben onfchuldig, hij kan op mij niet meêr
toornig zijn. Maar ik wil met u voor het
gerecht gaan, dewijl gij loochent gezondigd
te hebben. | Waarom vernedert gij u toch 3 6
zo zeer, om van het ééne volk tot het andere
te gaan? gij zult ook bij Egypten tot
fchande worden, gelijk gij bij Asfyriën geworden
zijt. | Gij zult ook hier uit dit land 37
gaan met de handen boven het hoofd te
zamen gefiagen, want Jehova verwerpt allen,
waarop gij vertrouwt, en laat u geen
geontdekt,
dat men bloed aan de kleederen des moordenaars
vindt. Hiervan is het beeld ontleend. De
meening is, wanneer ik de oneigenlijke fpreekwijs
en het beeld wegneem, in u is onfchuldig bloed
vergooien en dit was ten tijde vanManasfe gefchied.
II Kon. XXI: 16. XX[V :
3,4.
vs. 36' vernedert gij «] Ik gaa hier ook van
de punten af. Volgens dezelve betekende het :
waarom gaat gif zozeer weg; en dan verklaart
men zeer, of door ver, of door gaarne.
gij zult ook bij Egypten tot fchande worden,
gelijk gij bij dsjijriën geworden zijt.'] Achashad
f«eds de Asftjriërs te hulp geroepen, en dat was tot
het grootfte ongeluk, niet alleen voor de tien (lammen
van Israël, tegen welke hij ze te hulp riep ,
maar ook voor zijn eigen zoon Hiskia uitgevallen:
II Kon. XVI: 8.9 XVII. geheel, en XVIII :p - 37.
jn laatere tijden zogten de Jooden E^yptilche verbonden
tegen Nebucadnézar, en berokkenden zig
juist daardoor den volkomen ondergang van hunnen
Staat.

GAP. rn.
geluk bij hun vinden. | Daarbij zegt hij:
wanneer iemand zijne vrouw verftoot, zij
ook van hem gaat, en een anderen man
neemt, mag dan de eerfte man ze wel weder
neemen ? wierd het land daardoor niet ontheiligd?
Maar gij hebt met veele vreemden
ontugt bedreeven, en komt dan tot
mij te rug , fpreekt Jehova. | Hef uwe »
oogen tot de heuvels op , en aanfchouvv
ze : waar zijt gij niet gefchonden geworden
i Gij zat aan den weg, loerdet op den
eervt.
i. mag dan de eerfte man ze wel weder neez^r
Deat:Xxlv:i ~^-
Maar gij enz.] De meening is: gij hebt zo
dikwijls en menigvuldig afgoderij^epleegd;
d a n
valt
het u eens in,
u
tot mij te bekeeren, onder de
voorwaarde, om fchieiijk weder afgoderij te bed*
ven, en u dan nog eens te bekeeren. Maar kunt
gij gelooven, dat ik zulke ligtvaardige bekeerden
ip
„ a?i t nfi C h i j " t , 0 P d e h f, r v o r m i n & ^ het twaalfdejaar
van jofia te zien, welke van koning jolï, zeer , él
gemeend, doch van de zijde des volks llegts vaifch
wassen ook vervolgens vs, 4. s, blehreeven
vs 2. waar zijt gij niet gefchonden ge oorden f\
Welken heuvel kunt gij aanlcboiwe,,, % t
*J:
v g J
geene afgoderij gepleegd hebt'
aan den weg enz.] Het Israèïitifche volk. niet
zo lang wagtende, tot aat het zelve vreemde afgoderij
van verleiders wier aangebra*;t. maar 'l'r
e r
restftieeks OD uit^nriP , \ f .. .
op te zoeken wordt met een heel lo^nag vrouw?
perfoon vergeleeken, welke aan den weg zit, £
JJ ü ma

jjp DE PROFEET JEREMIA.
eerften den besten voorbijgaanden, gelijk
een Arabier in de woestijn, en ontheiligde*
uw land door uwe ontugt en boosheid. J
De herfstregen bleef weg, en de lenteregen
s
viel niet: maar gij hebt een hoeren voorhoofd,
gevoelloos voor fchande. | Roept 4
gij niet zedert korten tijd tot mij ? mijn vader!
gij waart de eerfte liefde mijner jeugd !|
zal hij dan eeuwig toornig zijn, en'er al- 5
toos aan denken? —— Zie, zo fpreekt
gij, doet daarbij het booze, en vat een goeden
moed. |
CAP.
ep den eerften den besten voorbijgaanden loert, om
zig hem aan te bieden.
ge/ijk een Arabier in deivoestijn] Deze pleegen
als rooverj op de reizigers te loeren. De Arabier
in de woestijn is de in hunne taal zo genoemde
fieduine, en tegen hen, die in fteden leeven, en
handel, ambagten of landbouw oefenen, overge.
ftelit.

er
CAP. III: 6 - VI: 30,
Eene leerreden van den Profeet, welke onder
Jefaia, waarfchijnlijk in het 13de jaar of
fchielijk daarna, gehouden is.
CAP. III: 6 - IV: 3.
Juda heeft nogfchandelijker en onverantwoordelijker
af'godendienstgedreeven, dandetien
in de AsJ'yrifche gevangenis weggevoerde
Jlammen Israels: God wil deze laatften weder
aanneemen; zij zullen zig bekeeren, dan
met de Jooden in het land hunner vaderente
rug komen, en een gelukkig volk zijn.
Ten tijde des konings Jofia zeide Jehova $
tot mij: ziet gij ook, wat het in deflaavernij
gevoerde Israël doet ? hoe het op eiken
hoo'
vs, 6. Ten tijde des konings Jofia] Deze leerreden
fchijnt ook vóór het agtti en de jaar van koning
Jofia gefield ,te moeten worden, dewijl zij den afgodendienst
befchrijft als nog volkomen in zwang
zijnde.
het in de flaavemi) gevoerde Israè'f] De Tien
(lammen, welke in de Asfijrifche ballingfchap ge*
voerd waren. Deze moeten in de vreemde landen,
waarheen zij als planters gevoerd wierden, toen ter
tijd nog voor een gedeelte in de afgoderij zijnvoorf
gegaan. ^ ^ ^

*a DE PROFEET JEREMIA."
hoogen berg, en onder eiken groenen boom
gaat, en daar ontugt pleegt? | Ik dagt,dat 7
het, dit alles gedaan hebbende, zig weder
tot mij zou wenden: maar het keert niet
tot mij te rug.
Dit heeft deszelfs ontrouwe en mij verfmaadende
zuster Juda gezien, | gezien, 8
dat ik het in flaavernij gevoerde Israël wegens
overfpel van mij geftooten, en het een
fcheidbrief gegeeven heb: doch dan nog
vreest de ontrouwe, mij verfmaadendezuster
Juda niet, maar bedrijft insgelijks ontugt.
| Een ftok is het voorwerp haarer 9
ontugt, zij ontheiligt het land, bedrijft overfpel
met Iteen en hout. | Ook wendt deze ia
on.
Ik ben van de punten afgeweeken, volgens welke
'er, het is duifter, of het zig afwendende, of,
het zig bekeerende Israël, ftaar.
vs. 7. mij verfmaadende] Deze fpreekwijs is
van eene ontugtige vrouw ontleend, welke haaren
man moede is, en het bij anderen houdt.
vs- 8. gezien] Ik gaa hier van de gedrukte leezing
af, voigens welke het betekenen moest: en ik
heb gezien. Luthers overzetting heeft dit woord
geheel uitgelaaten, dewijl, en ik heb gezien, de
ganfche reden onduidelijk zoude maaken.
ff, 9 Een ftok] De Jooden bedreeven metftaven
allerlei bijgèloof, en voorfpelden daaruit; mogelijk
Is het, dat zij daar mede geloot hebben, gelijk de Arabiërs
plachten te doen. Zie Hos. IV: 12. —
Volgens de Joodfche punten, van welke ik hier
afgaa, betekent het: van 'tgeluid'haarer hoererij
heeft zij het land ontheiltgd.
vs. 10.J '£r wordt wederom gefproken van de
geveinsde en korte verbetering des volks in 't twaalfde
jaar van Jofia.

CAP. III. &3
ontrouwe, m'rj verfmaadende zuster Juda
zig naa dit alles niet van harte weder tot
mij, maar flegts in fchijn: fpreekt Jehova.
Hier zeide Jehova tot mij: het in flaa- II
vernij gevoerde Israël is in vergelijking met
het ontrouwe, mij verfmaadende Juda onfchuldig.
| Gaa heen, en roep deze woor-
J %
den tegen het Noorden uit: keer weder,
gij in de flaavernijgevoerd Israël, zegt Jehova
vs. ii.] De afgoderij der in ballingfchap gevoerde
tien Hammen verdiende wel meêr veifchooning
dan die der Jooden. Van hunne koningen was hun,
tegen hunnen wil, uit ftaatkundige inzigten de kalverdienst
bevoolen, en het bezoeken der Feesten te
|eru f alem verboden : zij waren ook mogelijk den afgodendienst
nimmer zodanig toegedaan geweest,
als het Joodfehe volk onder Manasfe, en inde eerfte
jaaren van den koning Jofia, die met het uiterfte
geweld den afgodendienst moest affchaffen, en nogthans
bij de eerfte proef zijn oogmerk niet bereikte.
Dit kwam 'er ook bij, dat de Jooden Gods ftrafTen
aan de tien Hammen gezien, en zig egter niet gebeterd
hadden.
vs. 12.] Deze wederkeermg der tien ftammen is
van liet eerfte jaar van Cyrus af gevolgd. Cyrus vergunde
II Chron. XXXVI: 23. allen, die van Gods
volk waren , in hun vaderland te rug te keeren :
Dewijl hij nu beheerfcher van het Asfijrifch Rijk was,
zo konden niet flegts de van Nebucadnezar weggevoerde
ftammen Juda en Benjamin, maar ook detien
van de Asfijriërs weggevoerde ftammen weder in
hun land te rug keeren; en dat zij dit wezenlijk gedaan
hebben, ziet men onder anderen uit I Machab.
V:o— 54. daar Gilead en Galilea vol Israëliten
is, welke landen niet tot het erfdeel der Jooden
en Benjaminiten, maar der tien ftammen behoor:
iea.
B4

14 DE PROFEET JEREMIA.
hova, zo zal ik tegen u niet toornig zijn,
want ik ben goedertieren, en zal 'er niet
eeuwig aan denken, | beken flegtsuw mis- 13
drijf, dat gij Jehova uwen God ontrouw
geweest, en tot te veel vreemde Goden onder
alle groene boomen gegaan zijt, en mij
niet hebt gehoorzaamd, fpreekt Jehova. |
Keert weder, gij afvalligige kinderen, 14
fpreekt Jehova: ik ben de wettige gehuwde
man van uw volk,en zal u bij enkelen,één
uit ééne ftad , en twee uit één geflacht,
weder haaien, na Zion brengen, | en u 15
herders naar mijn hart geeven, die u met
kennis en wijsheid zullen leiden. I
Wanvs.
14.] Alle de tien dammen keerden niet te rug,
wanneer Cyrus hun daartoe vrijheid gaf. Veele hadden
in de landen , waarin zij vóór langen tijd gevoerd waren,
huis en hof; landbouw en ambagten, en die zullen
het hunne niet verlaaten hebben. In 't eerst
keerden 'er derhalven flegts enkelen te rug, die
mogelijk niet zo gehuisvest waren, of bij welken
het verlangen na het land hunner voorouders, en
den zetel van den Godsdienst, al ie andere befchouwingen
overtrof. Daarna volgden 'er meêr. Zo
zien wij ook uit het boek Esra, dat het met de Jooden
gegaan is, die van de Babyloniërs in ballingfchap
gevoerd waren.
vs. 15. herders naar mijn hart] Loffelijke re.
geerders. Van dezen aart waren, doch eerst flegts
als landvoogden , Sorobabel, Jofua de hoogeprlester,
Effa, Nehemia : en in laatere tijden Matthathias, Judas
de Machabeër, zijne broeders, en onder deze
voornaamelijk Simon , en nog meêr de gelukkige en
deugdzaame zoon van dezen , Johannes Hijrkanus,
van wien wij beneden nog bijzondere voorzeggingen
tuilen leezen.

CAP. III. 35
Wanneer gij u dan in'tland zeer zult ver- itj
meervs.
16.] De tweede tempel heeft het grootfte
heiligdom van denjoodfchen Godsdienst, de Arke
des Verbonds, niet gehad, want de oude arke des
Verbonds was nevens de beide daarin zijnde tafelen
der wet, bij de verbranding des Tempels onder
Nebucadnezar, verlooren gegaan. Het Is ligt te
begrijpen, dat dit den Jooden in 't begin zeer bedroefd
moet zijn voorgekomen. De Ouden,die zig
den eerften Tempel nog herïnneren konden, weenden
zelfs, gelijk Haggaï verhaalt, wanneer zij zagen
, dat de tweede Tempel in uiterlfjke pragt en
grootte aan dien zo ongelijk was: hoe veel meêr
moet hun het gebrek eener Arke des Verbonds,
en van het Urim en Thummim, (het heilig lot)
hebben aangedaan ? Maar dit verdriet zullen de nakomelingen
wegens het geluk vergeeten, dat God
hun in bun land Iaat beleeven. Wanneer zij zig in
hun land vermeerderen, gelukkig zijn, en Gods genadige
tegenwoordigheid in zijne bijna zigtbaare
tegenwoordigheid befpeuren, zo zullen zij ophouden
, eene Arke des Verbonds te misfen, en na
haar te verlangen. Het geluk der Jooden begon
reeds onder de Perilaanen, welke zeer goedertieren
over hun gebooden: Alexander de Groote was tegen
hun ingenomen , en hadflechte oogmerken, doch
hier vertoonde zig Jerufalen het eerst zeer bijzonder
als de throon van God, of met andere woorden , men
zag de befcherming van den tegenwoordigen God
klaarblijkelijk. De Hoogepiester ging Alexander te
gemoet; Alexander kende in hem den perfoon in de
zeilde kleeding, welken hij eens indendroom gezien
had, hoe die hem deheerfchappijvan Afiën beloofde,
cn wierd den Jooden gunstig: indien men ook in deze
van Jofephus verhaalde gefchiedenis nog eenig wantrouwen
wilde ftellen, zo is het toch ten minsten
zeker dat de Jooden van het ongeluk desoologs verfchoond
bleeven, cn van toen af veele vrijheden en
buitengewoone gunstgenooten. Antiochus Epiphanes
B 5
haatte

aS DE PROFEET JEREMIA.
meerderd hebben, fpreekt Jehova, zo zal
men niet meêr van de Arke des Verbonds
fpreeken: niemand zal aan haar denken,
haar noemen , noch misfen, en daar zal geene
nieuwe gemaakt worden | Ten dien tij- 17
de zal Jerufalem Gods Throon heeten, allerlei
vreemde volken zullen zig om Jehova's
naams
haatte dit volk in de daad zeer onzinnig, maar Ooi
befchermde het, wel niet door wonderwerken, maar
door de bijzonderfte werken der voorzienigheid ; het
behaalde wezenlijk heel ongelooflijke overwinningen,
en wanneer de Machabeën verflagen wierd jn, zo had 'er
geduurig eene omflandigheid plaats, welke de Syrlers
verhinderde, van hunne overwinning gebruikte kunnen
maaken. Eindelijk nog, wanneer Antiochus
Sidetes, (of, gelijk hem dejooden noemen.de God»
vrugtige) het volmaakt in zijne magt fcheen te hebben
, om te doen, het geen zijne voorouders niet
hadden kunnen verrigten, om het Joodfche volk te
vernietigen, zo wilde hij niet, hoe zeer ook de Sy.
riers, volgens het verhaal van D'odorus, daartoe bij
hem hun best deeden, maar willigde den Vorst Johannes
Hijrkanus zeer billijke vreedes-voorwaarden
in, en onder dezen klom voort daarop het geluk der
Jooden ten hoogden. Op deze wijze was Jerufalem
Se throon van God, dat is, men zag de tegenwoordigheid
en de befcherming van God; en nu kon men
gewilligde ontbreekende Arke des Verbonds vergeeten
, welke volgens de fpreekmanier van het Oude
Testament toch flegts Gods voetbank was.
vs. 17. allerlei vreemde volken, enz.] De Joodfche
Godsdienst is tusfchen de wederkeering uit de
Babylonifche gevangenis en de tweede verwoesting
van Jerufalem geheel ongelooflijk uitgebreid, inzonderheid
van den tijd af van Johannes Hijrkanus, die ee.
nige maaien is aangehaald.
Deperfifche koningen warenden zeiven reeds gunftig,
en deeden tot den Tempel en de offers der
Joo-

CAP. III. £7
naams wil daarheen vergaderen, en niet verder
Jooden orkosren, waarfchijnlijk, dewijl de wijsgeerige
Godsdienst der Perfen, welke flegts eenenGod
aanram, geen volk op den aardbodem vond , dat
zo met hun overeenftemde, dan de Israëliten, die
één eenigen God dienden. Daarbij kwam, dat'er
in de oude fchriften der Joodenzo duidelijk omtrent
Cyrus voorzegd was, het geen hij zelf vernam, en
liet de Jooden met deze woorden in hun land te
rug keeren: Jehova de God des Hemels heeft mij
alle de koningrijken der u4arde gegeeven, en hij
heeft mij bevoolen, zijnen Tempel te Jerufa.
lem — te bouwen, enz. II Chron. XXXVI: 23.
In den tijd tusfchen Alexander den Grooten en
Antiochus Epiphanes breidden zig de Jooden in het
Egyptifche Rijk zeer uit, en vonden veele gunst.
Dit kon wel reeds aanleiding gegeeven hebben, dat
veele heidenen tot dezen éénigen verfbandigen Godsdienst,
welke flegts éénen God erkent, overkwamen,
waarvan wij 'er eenigen tijd daarvan een zeer
groote menigte aantreffen.
Van den tijd der Machabeën af kre.'g de Joodfche
Godsdienst door zijne overwinningen een geheel
nieuwen luister. De Edomiten namen hem, (dezen
eigenlijk wel door dwang,) en dewijl hun Johannes
Hijrkanus naa de verovering van hun landvoorleide,
het zelve of te ruimen, of zig te laaten befnijden,
ook de befnijding aan : desgelijks deeden
ook onder den zelfden Johannes Hijrkanus de
Iturëers, en waarfchijnlijk onder den Joodrchen koring
Alexander ook de Moi.bten, want Jofephus
verhaalt in het XlIIde boek der Oudheden, Hoofdft:
XV. 5 4. dat de Jooden onder de Moabitifche Heden,
welke hij noemt, Pella verwoest hebben,
dewijl haare inwoorders de Joodfche gebruiken
niet hadden willen aannecmen ; de inwoonders
der overige, door de Jooden verwoeste Moabitifche
fleden moeten ze derhalven aangenomen heb.
ben. Doch anderen deeden dit pok zonder dwang,
en

%9 DE PROFEET JEREMIA.
der de gcdagten van hun boos hare volgen. |
Om
en op ec'ge plaatzen klom de Joodfche Godsdienst
tot op den throon.
Het gelukkig Arabiën had reeds vóór de geboorte
van Christus, gelijk men meerendeels gelooft,
(doch dit is niet zeker) reeds ten tijde van Johanres
Hijrkanus, koning van deJoodfchen Godsdienst,
dit is, niet gelijk eenigen het zig voorgefteld hebben
, gebooren Jooden, maar gebooren Arabiërs, die
den Godsdienst hadden aangenomen; en dezeGodsdienst
was ook in dit land zo magtig, dat wanneer
hij zomwijlen den throon verloor, hij den zeiven
een ander keer weder kon veroveren: hij moet zekerlijk
lang, vóór dat hij tot den throon klom, in
't Jand uitgebreid geweest zijn. Het Petreïsch Arabiën
heeft ook Joodfche koningen gehad: die Aretas
, wiens ftadhouder te Damaskus Paulus wilde
laaten vast neemen, II Cor. XI: 32. was naar alle
waarfchijnlijkheid een Jood van Godsdienst. Aziz ,
een koning van Emesfa, liet zig befnljden, eigenlijk
wel niet uit eene Godsdienftige beweeging,
maar om met de fchoone Drufilla te trouwen: intusfehen,
hij liet zig befnijden , en wierd een Jood.
In het eigenlijk zo genoemd Asfijriën, of Adiabene,
was de Joodfche Godsdienst omtrent in dien
tijd, wanneer Jefus leefde, eerst in het Serrail van
den koning Monobazus gedrongen .enHelena wierd
eene ijverige Joodin; haar zoon , Izates, volgde
zijn vader Monobazus in de regeering, nam niet
ikgts den Joodfchen Godsdienst aan, maar liet zig
ook, tegen al het zeggen van den Jood Ananias,
die over de befnijdenis omtrent zo dagt, als Paulus,
befnijden, en bleef des niettemin koning.
In Egypten waren veel Jooden^enaoten, zelfsook
in 't binnenftï van Africi de kamerling der koningin
kandace, dat is, der koningin van Meroë. In
Romen waren de Jooden ten tijde van Cicero reeds
zo magtig , dat hij eens in eene redenvoering zeide,
dat hij thans zagt wilde fpreeken, dewijl het
te-

CAP. III. 99
Om dien tijd zal Juda en Israël te zaraen uit
het
x
g
tegen de Jooden was, die zo veel aanhangers hadden
: en hunne aankomelingen vermeerderden daar
zodanig, dat 'er, om die zaak te fluiten, onder
Tiberius in het 19de jaar van Christus, 4000 van
dien aart na Sardinien gezonden wierden, om daar
tegen de roovers tevegten, en zo met goed fatfoen
om te komen.
In de Handelingen der Apostelen vinden wij niet
flegts enkele zo genoemde Godvrugtige heidenen,
dat is, zulken, die den Joodfchen Godsdienst geloofden
, doch zonder zig te laater befnijden , Cap,
VI: 5- X: 2. 7. XVI: 14. XVIII; 7. maar ook hier
en daar in de fteden meerdere, die te gelijk in de
fijnagoge der Jooden kwamen, doch niet alleen be«
fneeden zijn. Caf, II: 10. zijn reeds onder die
geenen , weike te Jerufalem bij de uitftorting van
den heiligen geest tegenwoordig zijn, aankomelingen,
of Joodengenooten. Te Antiochiën inPifidien
waren in de fijnagoge bulten de Jooden godvrugtigen
tegenwoordig, en toehoorders van Pauluï,
Cap. XIII: 16. 26. 43. Eenigen dezer gaven hem
gehoor, maar niet allen, gelijk wij uit vs.50.zien;
inzonderheid komen hier voornaame godvrugtige
vrouwsperfoonen voor, die ten gevallen der Jooden
eene vervolging tegen hen verwekken. Cap. XVII: 4.
vindt Paulus in de fijnagoge te Thesfalonica eens
groote menigte van godvrugtige Grieken, en onder
deze andermaal niet weinige van de voornaamfte
vrouwsperfoonen der ftad; zelfs te Athenen zijn
Cap. XVII: 17. godvrugtigen, die van de jooden
onderfcheiden worden Het fchijnt derhalven, dat
de Joodfche Godsdienst, inzonderdeid onder het
andere geflacht zeer in gebruik was: en dit verfchijn»
zei vertoonde zig nog duidelijker te Damascus, want
daar waren, volgens het verhaal van Jofephus, bijna
alle vrouwen van den Joodfchen Godsdienst, hoewel
haare mannen heidenen waren. De zaak isverftaanbaar;
noch de fenrik voor de befnijden is, wel*
kë

30 DE PROFEET JEREMIA.
het land van het Noorden in het land te ru?
keeren , dat ik hunne vaders gegeeven heb' |
en Ik zeg, welke plaats zal ik u onder de kinr
o
deke
eenige Jooden den nienwbekeerden geftadig wilden
opdringen , noch ook andere opzigten wegens
eebrXn' e " V e C i e d a a r b « voorkome'ndl heidenS
Sr en hi? £ ' l^n het andere gehef
w e d e r h i e
vanhï? rS^T" m C °°g Joo P e " d e dwaas-
neta van het heidendom moest de éeniee met het
gezond verftand overeen (temmende GodS^eT weiteer
J e ene
H rmeerdere Goden geloofde, dandé Wijsuk
haa hL -i h e P P l" g de 1 W a e r e , d " 0 ü d i g h^d, en
ïïndeti
"' ' goedkeuring
J k a
é é n e n v e e l e
' jk VerVUld ' e " ' c
rijkel,
| B n^ b
n l ie[ t e „?„H d - e r h a , r e n
ganich niet noodig, haare vervulling met grooten
dwang eerst onder het N.euwe Verbont te zoeken
?S n e e n
t P
- t i j d d l
' a
' e . h i e "° e
"iet past, dewijl de
Israeliten niet meêr in bun land woonden, maar op
p
nieuw verftrooid wierden
„eltZTy/* "° e biJ' voe gen, dat buiten de zo
KJHJ s , g o d v r u g t 'g e
heidenen, dat is die geenen.
den elnten er w
" J o o d f c h ^ Godsdienst omtre"
Van d e
£ e e f f i i
! a '
1
» God aannamen, ook nog zulten,
die bij den afgodendienst volhardden, te [eru.
falem den waaren God offer bragten, en hem uien
den De voornaamfte Romeinen deeden dat, wanneer
zij na Jerufalem kwamen ?
guneer
tv. ip. en IK zeg] Ik heb den Hebreeuwfchentext
overgezet, gelijk ik den zeiven voor mfl vond-Tk
geloof egter bijna volkomen, dat een andere leezing,
hr=tH Z » d f : a m e n ' y«hova! wettiger zij. D*n
frak de Profeet de reden van God af, gelijk Cap,
IV. ro. voegde 'er zijn amen en wensen bi i: taa l
amen moet Meden, hef geen gij aandeden
den Ftofeet fprak God weder voort, zeggende:
welke plaats zal tk u onder de kinderen geeven^]

CAI. III. 3i
deren geeven! Ik zal u het heerlijke land,
het
Dit is, welke een voortreffelijke plaats zal ik u on«
derde kinderen geeven! Dan zou de meening zijn,
dat God de tien ftammen van Israël niet alleen weder
wil aanneemen, maar in zekere (lukken een voorrang
boven de Jooden geenen. Iets van dezen aart
vindt men ook beftendig in het jifte Hoofdftuk van
onzen Profeet, daar Estaen, dat is, de van hemi
den heerfchenden (lam: genoemde tien ftammen,
als bijzonder begunstigd voorkomen,
Hier ontbreekt ons veel in de Gefchiedenis, want
wij heoben in den Bybel in 't geheel geene nadere
berigten van den wederkeering der tien ftammen,
maar flegts van de volkplanting welke na Jerufalem
en Jfudea trok, bijgevolg tot den ftam van Juda,
Benjamin en Levi öehooren moest. Wij zijn daarom
ook buiten ftaat, om deze voorzegging met de vervulling
naauwkeurig te vergelijken. Doch zo veel
weeten wij, i] dat Galilea, hetwelk tot het erfdeel
der tien ftammen behoorde, ver het bloejendfte en
volkrijkfte gedeelte van het ganfche land is geworden-
Zo befchrijft fofephus het, die het naauwkeurig
kende: hij zegt, dat het 't meest bewoonde en vrugt.
baaifta wingewest van het ganfche land is, veele
fteden heeft, met vlekken overzaaid is, en wel niet
met kleine, maar dat ééne der minsten iigtelijfc
vijf duizend inwoonders heeft. —— Zodanig
is dit land voor de Asfijrifche ballingfchap nimmer
geweest. 2] Juist in Galilea , en in ,het erfdeel
der ftammen Sebulon en Naftali, heeft Chris
tus zig gemeenlijk opgehouden, gepredikt, wonderen
verrigt, jaa is daar zelfs opgevoed. Deze is de
voorrang, waarom Jefaïa in het negende Hoofdftuk
Galilea als gelukkig roemt. De Christelijke kerk
was, om zo te fpreeken, in 't eerfte eene Galileefche
of Nazareenfchekerk,en de Chpstenen hebben
daarvan ook menigvuldig den naam van Galileër?
en Nazareeneis moeten draagen.

3* DE PROFEET JEREMIA.
het fch oonfte erfdeel der heidenen geeven,
gij zult mij uwen vader noemen, en u niet weder
van mij afkeeren. | Gelijk eene vrouw
2 Q
haaren man moede, en hem ontrouw wordt,
zo zijt gij van't volk Israëls mij ook ontrouw
geweest,fpreektJehova: maar nu weergalmen 21
de heuvels van het geween en gebed der nakomelingen
Israëls, zij beweenen hunne kromme
wegen , om dat zij Jehova hunnen God
vergeeten hadden. J Keert weder, gij afval- 22
lige kinderen, ik zal uwen af cal vergeeven.
Hier komen wij tot u, want gij Jehova zijt
onze God. | Waarlijk, heuvels,bergen, en 23
al het gedruis van den afgodendienst is DJdrog;
waarlijk, van Jehova onzen God komt
Israëls hulp. | De fchandelijke afgod verteer- 24.
de,
het fchoonfte erfdeel der heidenen] Eene befchrijving
van het bij uitftek vrugtbaare Galilea, dat,
het Galilea der vreemdelingen of heiaenen, heette.
Ik heb het woord anders door vreemdelingen
overgezet, maar hier kwam het mij voor, "dut
heidenen in onze taal beter zou klinken; ik meen
daar intusfchen niets anders mede dan vreemdelingen,
want Galilea heeft zijn bijnaam, Galilea deivreemdelingen
, van een vreemd volk gekreegen,
het welke zig daarin reeds In de ouafte tijden, wanneer
'er nog Cananiten in Palestina woonden, had
nedergezet.
vs 21.] De Profeet ziet , in het totkomendeverrukt
het berouw der tien ftammen, die uit de
Asfijrifche ballingfchap wederkeeren, over hunne
afgoderij en die hunner vaderen. Hij (lelt daarbij
God voor, als op hun gebed antwoordende, en hen
weder aanneemende, derhal ven een gefprek tusfchen
God en henvs.
24.] Al wat onze vaders met zuuren arbeid
ver-

CAP. III.
3 3
de, zo ver wij van onze kindsheid afdenken
kunnen, het geen onze vaders wonnen, hunne
fchaapen, hunne runderen, hunne zoofien
en hunne dogters, i en wij liggen in onze
2
c
ichande, bedekc met fmaad, want wij en on.
2e vaders hebben van onze jeugd af tot nu toe
tegen Jehova onzen God gezondigd, en zijne
Jbevelen niet gehoorzaamd. J
IV.
Wilt gij u tot mij bekeeren, Israël, ant- i "
woordt Jehova, zo zult gij in uw land wederkeeren:
en wilt gij uwe gruwelen voor mijne
oogen wegdoen, zo zult gij niet meêr in een
vreemd land ömdoolen. | Zult gij oprecht en
4
gerechtiglijk zweeren, zo waar als Jehova
leeft, dan zullen vreemde volken zig in hem
gezegend achten, en op hem roemen, j
CAP.
Verdienen konden, wierd aan afgodenoffersbefteed:
het bedrog der Priesters en het bijgeloof namen zo
veel weg, als vlijt flegts winnen konde.
hunne zoonen , en hunne dogters.} Die op de
Canamtifche wijze leevendig ten offer gebragt
Wierden.
6 s
• 'O vs. 2.] De eed bij God wordt hier, gelijk
in meer plaatzen, als een foort van Godsdienst befchouwd
, ln de zelve is in de daad een gebed
waardoor wij ons geloof in den eenigen waaren
God, zijne alweetendheid, oppermagt, waarheid
gerechtigheid, en almagt bekennen. Zie Deut. VI-
13. X: ao. Jes. XIX: 18.
" De meening is: indien gij den eenigen waaren
God alleen zult dienen, zo zult gij niet alleen in
uw land weder keeren, en daarin gelukkig ziin»
maar andere volken zullen ook, door u bekoord
en door uw geluk op God opmerkzaam gemaakt
worden, die u zegent, den waaren Godsdienst aan-
Jieemen. Zie de aanmerkingen op Cap. lil: 17,
c

34 DE PROFEET JEREMIA.
C A P . IV: 3 31.
De voorige reden wordt vervolgd; denoginhun
land woonende Jooden worden vermaand, zig
te verbeteren, en den afgodendienst te verlaaten;
doch, in geval zij dit niet doen, met de
verwoesting van hun land door vijandige volken,
gedreigd.
IV.
Want zo zegt Jehova tot Juda, en tot de 3
inwoondersvan Jerufalem: rooit het bosch
en de heggen uit, ploegt het veld, en zaait
niet tusfchen de doornen: | laat u den waaren 4
God befnijden, en neemt de voorhuid uwes
harte weg, gij mannen van Juda, en gij inwoonders
van Jerufalem, op dat mijn toorn
wegens uwe booze werken niet als een vuur
uitvaare, en ontfteeke, dat niemand blusfchen
kan.|
Maakt het bekend in Juda, en roept het ^
uit
vs. 3.] Het bosch en de heggen uitroojen, en,
niet tusfchen de'doemen zaajqn, is hier zo veel
a's: bj den dienst van den waaren God niet te gelijk
nog den voorigen afgodendienst en allerlei bijgeloof
van den zelvan behouden. De Profeet denkt
aan de zeer gebrekkige verbetering van het Jood.
fehe volk in het twaalfde jaar van Jofia, bij welke
liet volk nog zijn oud bijgeloof behield.
vs. 4.3 Zie de aanmerking op Deut: X: 16.

CAP. IV.
3 ?
üit te Jerufalem, zegt het, blaast de bazuin,
en roept uit zo luid gii kunt: verza*
meltu, enlaat ons in de vaste jleden vlieden! |
•Kicht veldtekenen op, die na Zion wijzen, &
vliedt, ftaat nergens ftil, want ik breng van
t Noorden een ongeluk over u, en een
groot jammer. | De leeuw komt uit het dig-
7
te bosch te voorfchijn, de verwoester der
volken breekt op, en gaat uit zijne grenzen,
om uw land tot eene woestijn te maken,en
uwe lieden aan de grond gelijk, en zonder
mwoonders:| Daarom trekttreurkleederen 8
aan, Haat op uwe borst, en huilt, want
oods toorn is van ons niet af te wenden. I
Dan zullen, fpreekt Jehova, den koning 9
en zijne raaden de gedagten overgaan , de
priesters zullen verdij ven en de profeeten
verbleeken.| (Maar ik zeide: achHeere, , a
Je.
was
W. 5. 6.] Het begin van den oorlog met Nehu
naa w^ken menïet Srta'Sft wa°T
» B^r&&i;;
G
e Wis
*"
d
kooren en gefchapen WaereTd i £ de n r r'*
gen gewoon hem toe te fcbrfjven alf „f
deed: hij laat toe. dat het v X bêdrn ° 5 et
J
en dit gefchiedc zelfs onder^ertpinfoS^'
want de bedriegers geeven voor, dat ze ^an hem'
gezonden zun: nu heet het, dat God het vo"k be
drogen heeft. Z,e de aanmerking o Z
£ Xo
TlV' :
C a

8

CAP.
V
zijn zij rondom. Want Jerufalem is mij ongehoorzaam
geweest, fpreekt Jehova, | Uwe 18
eigene daaden brengen u dit alles aan: dit is
het gevolg uwer boosheid, bitter en doode-
Hjk.|
O mijn ingewand! mijn ingewand! wat IJ
beef ik! O gij borst, die mijn hart omvangt!
Hoe geweldig klopt mijn hart! Ik kan niet
zwijgen! Gij, mijne ziel, hoort het geluid
der bazuin, en het oorlogsgefchreeuw.|De 20
ééne moord en ramp wordt na de andere
uitgeroepen, het ganfche land is verwoest,
onvoorziens zijn alle mijne tenten, en haare
tapijten vernield. | Hoe lang zal ik de 21
badierte
uitzet, en die malkanderen aanhoudend toe*
roepen, om het wild pedierte weg te jaagen.
vs: 19 — Hier fpreekt de in het toekomende
ziende Proieet zelf, befchrijvende met het medelijden
van een burger het toekomftig ongeluk van
den ftaat. In het 22fte Vers fpreekt God weder.
vs. 19. O gij borst, die mijn hart omvangt]
Letterlijk, ogtj wanden mijnes harte]
vs. 20. alle mijne tenten en haare tapijten}
Een gedeelte der Jooden, voornaamelijk die in de
zo genoemde woestijn van Juda, leefden van de
rondtrekkende veekweekerij, en woonden in tenten:
de zelfde leevenswijs hadden ten tijde van
Jeremia de met de Jooden verbonden zijnde' Rechabiten,
van welken in het 35(10 Hoofdftuk meêr
zal voorkomen. Deze worden ook van den vijand
overvallen , en hunnen Wooningen verwoest. Wat
tapijten bij de tenten zijn, zal men uit Ezod:XXV\:
1. en de aanmerkingen daarop zien; kostbaare geborduurde
tapijten , welke onder andere grovere
•ekkleeden der tent hingen. Zij wierden in de ge~
C $•
mee-

33 DE PROFEET JEREMIA.
banier zien, en het geluid der trompethooren
!
Mijn volk is dwaas en erkent mij niet: zij
zijn onverftandige kinderen, zonder fchranderheid
, wel fchrander genoeg tot het
kwaade, maar niet tot het goede. |
Tk zag het land aan, en het was woest 23
en ledig; den Hemel, en daar fcheengeen
licht aan;| ik zag de bergen beeven, en de 24
heuvels wankelen; | ik zag, en daar was 25
geenmensch, en alle vogels waren weggevloogen;|
ik zag Carmel, de woeltijn,en 26
• alle
2
*
roeene tenten der rondtrekkende herders niet gevon.
den, maar waren flegts eene pragt der meêr voornaamen
en rijken.
vs. 26. Carmel, de woestijn, en alle haare
/leden] Carmel is hier niet het beroemde voorge.
bergte van dezen naam, want dit hoorde den (lam
van Juda niet toe, en kg ook zo benedenwaarts,
dat het bij Nebucadnezars togt tegen Jerufalem niet
wel kan geraakt zijn , maar of, al het vrugtbaar en
bij wijze van tuinen gebouwd land , het welk in 't
Hebreeuwsch dezen naam draagen kan, of veel eêr
de ftad Carmel met haar rechtsgebied, die tot den
ftam van Juda behoorde, doch in eene vrugtbaare
ftreek nabij de woestijn, omtrent twee dagreizen van
de doode zee na Arabiën toe gelegen was , Jos; XV:
55 I Sam. XXV: 2. De woestijn is hier de zo genaamde
woestijn van Juda, dat is, dat gedeelte van
het land Juda, dat wegens de onvrugtbaarheid en
fchraaiheid enkel tot eene Weide voor de rondtrekkende
kudden fchaapen kon gebruiKt worden. Zie
Jos, XV: 61, 63. en de aanmerking aldaar. In
deze woestijn lagen zes (leden, welke in de aangehaalde
plaats genoemd zijn maar andere welke
tot het zuidelijk rechtgebied van Juda 's ftam behoor-

CAÏ, IV. S9
alle haare fteden verbrand, dit alles van
Jehova en van zijn toorn. |
Want zo fpreekt Jehova: het ganfche 2 7
land zal Woest worden, dqch de verwoesting
zal niet eeuwig duuren. | Daarom 2 5
treurt de Aarde, en de Hemel boven is
zwart: dewijl ik het gefproken heb. | Voor 2 9
het gefchreeuw des ruiters en des boogfchutters
vliedt het ganfche land, men ver.
bergt zig in de wolken, en klimt op de
bergen, alle fteden zijn verlaaten, en niemand
hoorden, grensden daaraan , en van deze was Carmel
'er ééne.
Ik ben van de Joodfche accsnten afgegaan, volgens
welke men zou overzetten: Carmel was eene
woestijn, en alle deszelfs fleden enz.
verbrand} De vijand, die -liles verwoesten, en
den [ooden het middel van onderhoud beneemen
wil ,'fteekt niet alleen (leden en aorpt-n, maar ook
de vooraf genoemde woestijn aar . In deze fchraale
en onvrugtbaare woestijn wasfen (truiken, ook wel
doornen, waaraan de rondtrekkende kudden fchaapen
eenig voedzel vinden: wanneer 'er nu hier en
daar een vuur wordt aangelegd, en de (huiken in
brand gezet, dan is 'er voorts niets dan het enkele
zand overig, en vindt zelfs het vergenoegde fchaap
verder zijn voedzel niet.
Ik ben hier eene andere leezing gevolgd: de gedrukte
was, verwoest.
vs. 29 het ganfche land] Deze is eene andere
leezing. De gewoone is, de ganfche flad: doch
in oude tijden, en voordat men onze middelen had
om fchielijk te veroveren, was eene bemuurde ftad
tegen de ruiterij verzekerd, en haare inwoondersbehoefden
niet te vlugten; daarom heb ik de andere
leezing verkoozen, welke ook zeer gewillige getuigen
voor zig heeft.
C4-

40 DE PROFEET JEREMIA.
mand is 'er, die in dezelve woonde. | Wat
zult gij, Jerufalem, bij uwe verwoesting 3 °
beginnen ? Al kleedt gij u in fcharlaken,
doet een gouden verfierfel aan, en verwt
uwe oogen, zo fchikt gij u toch flegts te
vergeefsch op, uwe minnaars verachten
u, en begeeren niets dan uw leeven.l Ik Si
hoor eene ftem, als of er eene in baarensnoodnep,
eene, die voor 'teerstin arbeid
is, de ftem der dogter Zions, zij klaagt met
uitgebreide handen: wee mij, ik val onder
de hand der moordenaars in onmagt.
CAP.
v s
- 3°t] De meening is: hoewel Jerufalem eena
zeer iraaje ftad is, zo zullen de vijanden het nogthans
niet verfehoonen , maar verwoesten.
het zinnebeeld is van een vrouwsperfoon ontleend
dat zig bij een vijandigen inval op haar best opfchikt!
en alle deszelfs bekoorlijkheden tragt te vertoonen
om liefde teverwekken, maar van den harden over*
winnaar gedood wordt, omtrent gelijk Isabel II
kon. IX: 30—37. of gelijk de fchoone Cleopatra,
wanneer Augustus Egypten in zijne magt had, en
zij hem met meêr ontgaan kon, bij het bezoek, dat
Augustus hoflijk, maar toch bard genoeg, bij haar
arleide, en hij indagtig was, haar in zegepraal op.
te voeren.

4Ï
C A P . V. VL
De voorige reden wordt nog vervolgd, den
Jooden hunne menigvuldige fckuld, inzonderheid
de ongerechtigheid in het gerecht,
voorgehouden, en de wegvoering in een ander
land gedreigd. Zij gelooven die bedreigingen
wel niet, maar God zal ze volbrengen.
V.
Gaat door de flraaten van Jerufalem en i
ziet
CO vs. i.J De meening is niet, dat 'er in 't geheel
geene oprechte en godvrugtige lieden te Jerufalem
zijn, ook niet één éénige: zo hoog kan
het bederf der zeden wel naauwiijks gefteegen, zijn
en Jeremia met zijn vader Hilkia zouden ten minsten
eene uitzondering gemaakt hebben. 'Er wordt
flegts van de gerechten gefproken en die moeten ten
uitterften bedorven geweest zijn. Men zou zig daarover
kunnen verwonderen, dewijl toen de beste
koning, dien de Joodfche Gefchledenis kent, Jofia,
regeerde : maar hij was ais een kind van tien jaaren
koning geworden, had derhal ven den meesten
tijd onder voogdijfchap geftaan, was mogelijk ook
nog ten dien tijde niet in ftaat geweest, om te
doen, het geen hij wilde. De lange regeering van
zijn vader Manasfe is wegens het veelvuldig vergooten
onfchuldig bloed, waarvan Jerufalem, gelijk
II kon. XXI: 16. gezegd wordt, van hetééne einde
tot het andere vol was, bekend; toen moeten de
vierfchaaren derhalven wel met de flechtften, die
Manasfe vinden kon, bezet geweest zijn, en de
C 5
na-

DE PROFEET JEREMIA.
ziet , zoekt naauwkeurig op de plaatzen
van het gerecht, of gij een man vindt die
de gerechtigheid handhaaft, en na de waarheid
vraagt: indien gij hem vindt, zo zal
ik de Had vergiffenis fchenken,| Hoewel *
zij bij mij zweeren, zo waar ah Jehova
leeft, zo zijn het toch flegts valfcheeeden.|
Doch uwe oogen , Jehova, zien op de 3
waarheid: gij flaat ze, maar zij voelen het
niet, gij v»rteert ze bijna, maar zij verbeteren
zig niet: zij hebben een fchaamteloos
Iteenen voorhoofd, en willen zig niet bekeeren.
I
Ik
naweeën der voorige regeering kunnen zeer wél
tot in het 13de jaar der regeering van Julia geduurd
hebben: de jonge, beter denkende koning was toen
eerst 21 jaaren oud,
plaatzen van het gerecht] éigenlijk, marktplaatzen.
Op de marktplaatzen , aan het einde der
grootere ftraaten bij de poorten gelegen, hield men
net recht.
een man] dat is, èen oprecht man, die moed
heeft, om voor de gerechtigheid te fpreeken, zulk
een, als 'er terftond verder befchreeven wordt.
Zo zal ik de flad vergiffenis fchenken] iJene
zir.fpeeling op Gen. XV1II: 16 — 33. alleen dat
God hier niet tien onfchuldigen begeert, maar wil
kwijtfcheïden, als 'er één éénige rechter, die voor
de gerechtigheid optrad, onder zo veele onreehtvaardigen
te vinden was.
vr. 2.] Hier fchijnt van een ambtenaars eed gefproken
te worden, welke onder Jofia niet anders
dan bij den waaren God mogt gezwooren worden.
De regters zweeren den zeiven, doch houden dien
niet, maar blijven bij deszelfs gebruik.

CAP. V. 43
;
Ik dagt eertijds wel, zo zijn de armen, 4
zij zondigen uit onverftand, dewijl zij den
Godsdienst en het recht van hunnen God
niet weeten,| ik zal tot de grooten gaan, 5
die hebben toch den Godsdienst en het
recht van hunnen God geleerd ! maar die
hadden te zamen het juk verbrooken, en
de banden verfcheurd.|>
Daarom zal de leeuw uit het woud ze

44 DE PROFEET JEREMIA.
hengften grinniken zij de één na des anders
vrouw.) Zou ik die niet ftraffen, fpreekt 9
Jehova, en mij aan zulk een volk niet
wreeken ? | Bederft hunne quintappels, maar 10
rooit nogthans alles niet uit: neemt de takken
weg, want zij zijn niet van Jehova.]
Israël en Juda zijn van mij afgevallen,| zij u
verloochenen Jehova , en zeggen , hij is
het niet; het ongeluk zal ons niet overkomen
, wij zullen geen oorlog noch honger
ondervinden,| die Profeeten zullen als leu- ia
genaars ftaan, zij hebben geene goddelijke
ingeeving.
Doch zo zal het
naauwkeurig aan hun vervuld worden. |
Daarom zegt Jehova , de God der Goden : 13
dewijl gij dusdanig fpreekt, zo zal ik mijne
woorden in den mond mijner Profeeten tot
vuur, en dit volk tot hout maaken, dat
van het vuur verteerd wordt.J Ik zal, r.
zegt
in onze taal de welvoegelijkheid kwetzen zoude,
hoewel het dit in 't Hebreeuwsch niet doet.
vs. 10. quintappels'] dat is, dit ontaart volk, dat
in plaats van druivetrosfen voort te brengen , quintappels
voortbrengt. Zie de aanm : op Cap. II:
31.
vs. 15.] Het hier befchreeven volk zijn de Chaldeën
, en wel, gelijk ze in de noordelijke gewesten
niet ver van de zwarte zee woonden: (zie de aanmerking
op Cap 1 : 13.) want de volkplanting der
Chaldeën, welke in de (treek van Babyion was, zou
hier oiet als een zeer oud volk kunnen befchreeven
worden, daar zij ten tijde van [efaia nog vrij nieuw
was. Jes. XXIII: 13- Deze Chaldeën hadden , zo
ver ik oordeelen kau, oorfprongelijk niet de thans
za

CAP. V. 45
zegt Jehova, uit het afgelegene een volk
over u Israëliten brengen, een volk, aan
de eeuwige beeken gelijk en zeer oud ,
wiens fpraak gij niet kent, noch verftaat,
het geen het fpreekt, | wiens koker als een
open graf is, en dat enkel helden heeft.|
Het zal uwen oogst en fpijs verteeren, uwe j 7
zoonen en uwe dogters, uwe fchapen en
runderen, uwe wijnftokken en vijgeboomen-
het zal uwe vaste fteden, waarop
gij u verliet, in den oorlog veroveren,
en door uwe muuren heen breeken. | Maar 18
ook dan , zegt Jehova, zal ik u niet geheel
vernielen. |
^
j-o genoemde Chaldeeuwfche taal maar eene, die
van 't Hebreeuwsch en Cnaldeeuwsch geheel verfchilt,
in wier woorden ik Slavcvjlfche klanten meen te
ontdekken, en zo kan Jeremia met het hoogfte
«hTÏÏÏen da» de Jooden hunne taal niet verftaan
ïk zal* dit in W tweede deel van het SpiciLium
geographiae Hebraeorum exteraevexdev
7 r„? ,nn ik e^ter dwaalde, ec de Chaldeën
SSiik 0 d nuHo genoemde Chaldeeuwfche
« Stad hebben , zo zou men moeten zeggen,
dat $ voor de Jooden daarom onverftaanbaar geweest
isTdewijl zii van een andere tongval was,
SS A een boer uit Zwaben den Lunenburgfchen
boer niet verftaat, hoewel zebe.den Duutchers
^l's ir. uwe zoonen en uwe dogters] Dewijl
men in de Gefchieoenii niet het gerragfte fpoot
vindt dat de Chaldeën, het zij de noordelijke het
zii ook die omftreeks Babel woonde, immer menfcheneeters
gewe.st zijn, zo kan Jeremia niets verder
S n «egen , dan dat zij de zoonen en dog-
£s o? dood,?, of in de flaavetnn zullen wegvoeren*

45 DE PROFEET JEREMIA.
Als zij dan zeggen, om welke rede of
Jehova, onze God, zo met ons te werk ' 9
gaat? zozegtothen: gelijk gij mij ve7la a
.
l> }\ eigen Iwd vrSemde Goden
gediend hebt, zo zult gij aan vreemdehngerï
in een land, dat het uwe niet is,dien*Er
worden. Maakt dit in Tacob hXnT
roept het in Juda uit:| hooJTt^ttl l° t
n,°et niet z^t ziet, ooren, i £ l > g maar « d i C °° niet g e n hoort:! h e b t wilt ^ 22
gj voor my niet vreezen, fpreekt Tehova
met voor mij beeven ? die der zee het zand
tot een eindpaal zet, tot eene eeuwle be
paaling welke het niet mag te Tuiten
gaan? Haare golven beltonnen dezen dam
zonder dien te overweldigen, z^bnuï
{chen, maar gaan daar niet over heen I
Doch dit volk heeft een boos en wed"" ,
fpannighart, het verlaat mij, « a
? d«ir * 3
af,| en denkt niet: wij zullen Jehova on
9 A
4
zen God, vreezen, die ons in den herfs
en de lente regen geeft, en ons tot den
oogst beiïemde wieken zo getrouwehjk
bevs.
24.] Omtrent de twee arpr m„„»n ,
hebbende''regentijden, weTke pSi^a h|ef"
aanmerking op Deut. XI: i 4.
e"* 2 i e d e
de tot den oogst bejlemde weekenl Dit zün rf*
zeven weeken van den dag naa Paafchen af rn'H;
van Pinxteren, waarin de oUstvan h« h» '
land inviel. Levit. XXIII- ,0 .1 7 "«loofde
met den zestienden van de maand N.fon" iïT
zo ver men de maanen met de maanS van £
nejaar vergelijken kan, va„ on ïïprTen g a^zo"

CAP. V. 47
bewaart, | Uwe zonden hebben de Na- 25
tuur in wanorde gebragt, en uwe overtredingen
onttrekken u het goede. | Want 26
daar zijn onrechtvaardigen onder mijn volk
gevonden: het loert, en zet verderflijke
valftrikken, gelijk vogelvangers Hokken met
ijzer,
omtrent tot in de eerfte week van onze Junij. In
dien tijd heeft Paleftina eene drooge lucht, en behoeft
men niet te vreezen, dat, gelijk meêrmaalen
bij ons plaats heeft, deregen den oogst zal hinderen:
het regent nog wel in'April, maar omtrent een
tijd, waarin deoogstflegtsindewarmfte landftreeken
begonnen is, en deze hebben dan reeds gemeenlijk
droog Weder; de overige tijd van den oogst, wanneer
de zelve in het noordelijk en bergachtig gedeelte
van Paleftina begint, heeft eene zo bedaarde lucht,
dat I Sam. XII: 17. eene regen-en donderbui in den
oogst van de tarw voor iets zeer bijzonder, fchier
voor een wonder, gehouden wierd. Dit is alleszins
een zeer gewenscht Weder: hoe verder de landen
na het Noorden liggen . des te onbcftendiger wordt
het Weder, maar ook des te laater begint de oogst,
juist in die maanden, waarin het doorgaans reeds menigvuldiger
regent.
vs. 26. onrechtvaardigen"} Hier fchijnt van zeer
magtige onrechtvaardigen, die andere onderdrukken,
in 't bijzonder van de boven befchreeven onrechtvaardige
rechters g'fproken te worden.
/lokken met ijzer des vogelvangers"] Dewijl
een etder uit zeggen mogelijk niet verftaat, zo zal
ik met de woorden van een kennerde wijze befchrijven.
Waarop men bij ons havikken vangt. „ Ten derden
„ vangt men ze met den zo genoemden havik/lag. De.
,, ze is ee.> lange ftok, welke boven met een gepunt
„ ijzer neflagen is, (en in 't Hoogd : Stangen- Èijen,
„ dat is in 't Hol!:, een ftok met ijzer, genoemd
„ wordt.) Onder aan dezen ftok met ijzer wordt
,, eene duif of vogel vast gemaakt,, en de havik

4* DE PROFEET JEREMIA.
ijzer, om menfchen te vangen. I Geliik
een kooi vol lokvogels is, zo zijn hunne
2 7
huizen vol bedrog, en daar door worden
lï & ° o t r
' ji ic I en vet. Zij bedenken het
kwaade en doen boven hetzelve: zii hand.
2 8
haaven geene gerechtigheid, geene voor de
weezen, zijn daarbij gelukkig, en houden
voor de armen geen gericht./ Zou ikop 29
dit alles geen acht flaan, fpreekt Jehova,
en mij aan zulk een volk niet wreeken?!
boosheden, waarover men zig verbaazen
en verfchrikken moet, gaan in het land in
zwang. | De Profeeten voorzeggen leugens. 3 *
en de Priesters bedienen zig van hun, om
door hen over het volk te heerfchen, en
mijn volk wil het zelf zo hebben. Maar
wat wilt gij doen, als het einde daarvan
koratPJ
Vliedt,
„ rijgt zig zelf bij het na beneden fchieten op dit
,, ijzer. Dit moet omtrent den valk, die in 't
Oosten menigvuldig is, nog beter gefchieden, dewijl
hij met eene ongelooflijke fnelheid op ziinbuit
nedervalt en hij hem beeft de natuur als zelve
de menfchen dit konstftuk geleerd, want zijn se.
woon einde is, dat nij zig
o p
den in de hoogte
gekeerden bek des reigers rijgt
»^gt«
De meening is, dat kwaade rechters het volk
allerlei ftnkken leggen , om te kunnen ftraffi n
vs. 28. en doen boven het zelve] De meening
is, dat Zij met een volkomen opzet kwaad bedenken,
maar het is hun zo bekend, zo eigen geworden,
dat zij bij de uitvoering nog boven het zelve
vSeSn! r k W a a d d ° e n ' f a n Z « -Sgin Üden

CAT. VI. 49
VI
Vliedt, gij kinderen van Benjamin, uit i
den flag na Jerufalem: blaast op de trompet
te Thekoa, en regt te Betcaremeen veldteken
op, want daar komt een ongeluk, en
gróót jammer uit het Noorden aan. | Zion *
is als eene aangenaame landftreek, | daar 3
komen herders met hunne kudden tot haar,
zij
(*) vs. i. Vliedt uit den flag na Jerufalem)
H er fchijnt een ongelukkige flag, niet ver van Jerufalem
voorgevallen , befchreeven te worden ,
waaruit de vlugtenden zig na Jerufelem keeren*
volgens de pr.nten zou het betekenen: vliedt uit
het midden van Jerufalem. Maar Jerufalem was
de voornaamfte vesting van het ganfche land, en
had een ao voordeelige ligging, dat men niet ligt
uit deze Had viugtte, maar eêr tot haar de laatfte
toevlugt nam : en het overfchot van het volk heefc
in de daad in Jerufalem onder Zedefcia eene lange
belegering uitgehouden, jaa zelfs de Rechabiten,
die anderzins in 't geheel niet in fteden woonden,
zijn Cap. XXXV: 6— li. na Jerufalen gevlugt. Ik
heb derhal ven liever de letters van den text, met
andere klinkletters ultgefproken, overgezet.
Thekoa ligt omtrent twee Duitfche mijlen ea
eene halve aan de zuidoostelijke zijde van Jerefalern,
op een heuvel, en is de laatfte plaats van
het bebouwde land. Van daar begint de zogenoemde
woestijn van Juda, welke van rondtrekkende
herders bewoond wordt. Deze worden door de
trompet gewaarfchouwd, om zig bij het inbreeken
van den vijand dieper in de woestijn te begeeven.
Retcarem was een vlek op een heuvel tusfchnn
Jerufalem en Thekoa.
vs. a. Zion is ah eene aangenaame landftreek]
Wegens de onzekerheid van de leezing en den zia
heb ik hier niet naauwkeurig overgezet,maar flegtg
in 't algemeen den zin uitgedrukt.
D

$0- DE PROFEET JEREMIA.'
zij flaan rondom hunne tenten op, en weiden
elk zijne plaats af. |
Heiligt den oorlog tegen Zion, welaan! *
Jaat ons den togt voortzetten op den mid.
dag! Helaas, de dag gaat reeds na het einde,
en de lange avondfchaduwen vallen. [
Welaan ! laat ons ook in den nacht den togt 5
voortzetten, en haare paleizen verwoesten. |
Want zo fpreekt Jehova: velt hout neder, 6
en werpt een wal tegen Jerufalem op, zij
is de ftad, die geltraft zal worden, daar is
enkel onrecht in haar. | Gelijk het water 7
in eene bron opwelt, zo welt ook haare boosheid
op: bloedvergieting en onrecht klinken
uit haar aanhoudend in mijne ooren, wonden
en flagen. | Beter u, Jerufalem, op- 8
dat
vs. 4. Heiligt"] Men placht den oorlog met allerlei
heilige, de heidenen met bijgeloovige, plechtigheden,
te beginnen. Eenige der zelve befchrijft
ons de tijdgenoot van Jeremia, Ezechiel, Cap.XXI:
26 •— 28,
In het volgende worden de Chaldeën fpreekendo
ingevoerd, en hun ijzer bij dien veltogt fchilderachtig
befchreeven.
vs' 6. velt hout neder, en werpt eenvsaltegete
Jerufalem op] Belegerde fteden, waarin eenefterkc
bezetting ligt, pleegt men, om de uitvallen te
veihinderen, met een wa!, (eene circumvallationslinie
noemen wij hem) in te fluiten; deze wal wierd
bij de Ouden met paalwerk bezet, jaa een wal zonder
paalwerk is in 't algemeen maar eene Hechte verdediging.
Tot dit laatfte wierd het hout afgehouwen.
die geftrdft zal worden] Volgens eene andere
leezing, die enkel leugen en bedrog is.

CAP. VI. 51
dat ik geen afkeer van u krqge, en u tot
eene woestijn en onbewoonde ftaaten maake.
| Want zo fpreekt Jehova, de God der 9
Goden: over het geen van Israël nog overig
is, zal eene naleezing, gelijk inde wijnbergen
, gehouden worden. Gij wijnöogfter
breng uwe hand den eenen keer naa de.; anderen
tot den korf. j
Maar tot wien zal ik fpreeken, en dit al- 10
les aankondigen? wie zal mij hooren ? Hun
oor heeft eene voorhuid, en kan niet hooren:
het woord van God heeft voor hun
niets dan fmaade lij ke verwijten, daarom hebben
zij daar geen lust toe. | Ik ben nog. ri
thans geheel vol van Gods bedreigingen,
" en kan ze niet langer te rug houden.
Welaan! ftort ze dan uit, over het kindop
de ftraat, over het gezelfchap der jongelingen,
mannen en vrouwen mogen van het
ongeluk aangetast worden, de oudeen die
nabij
vs. 9] Nebucadnezar voerde meêr dan ééns
inwoonders van Jerufalem >m ballingfchap. Zie Cap.
LU: 28-30. Dit wordt als eene telkens nieuwe
naleezing voorgefteld.
vs. 11.]- De Profeet befchrijft eene onweêrftaanbaare
drift, welke hem geene rust laat, tot dat hij
uitgevoerd heeft, het geen God hem ingeeft. Zie
ook Cap. XX: 8. 9. XXIII: 28. 29.
Welaan! ftort ze dan uit') De meening is: als
zij niet hooren willen, dan mogen zij gevoelen;
ftort de goddelijke bedreigingen uit; welke zekerlijk
zullen vervuld worden, en de ganfche ftad treffen.
O 2

3fz
DE PROFEET JEREMIA.
1 4
nabij het graf gaat. | Hunne huizen, hunne
velden, hunne vrouwen , zullen aan anderen
komen, want ik zal mijne hand tegen
de inwoondersdeslandsuitftrekken, fpreekt
Jehova. | Want jong en oud Haan allen na ^
onrechtmaatig gewin: Priefter en Profeet,
allen zijn bedriegers. | Zij leggen op de 14
wond van mijn volk eene elendige pleifter,
zeggende: vreede! vreede! daar 'er nogthans
geen vreede is. | Zij maaken zig zelf door *5
hunne fchandelijke daadenbefchaamd, maar
zij kunnen zig niet fchaamen, noch verwijten
gevoelen. Welaan! zij zullen dan val.
len, wanneer anderen vallen, en uitglijden,
wanneer ik ftraffe, fpreekt Jehova. |
Aldus zegt Jehova: Helt u aan de wegen, 16
ziet rond, en vraagt naauwkeurig na de oude
voetpaden , welke de goede weg is:
gaat op den zeiven, zo zult gij vinden, wat
uw hart flegts wenscht! maar zij zeggen,
dien weg willen wij niet gaan. J Ik heb u 17
wagters befchikt, let derhalven op het geluid
der trompet 1 maar zij zeggen, wij willen
niet hooren. )
Daar*
vs. 12. hunne vrouwen"] Wanneer ze naamelijk
tan den vijand als een buit in de flaavernij gevoerd
worden.
vs. 16 oude voetpaden] den ouden waaren Godsdienst.
Dezelve wordt als een overlang onbetreden,
niet meêr kenbaarjè, en bewasfen weg voorgefteld.
/
vs. 17. wagters] geene Predikers, maar Prefeeten,
die in het toekomende zien, en het aantonde

CAP. VI. 53
J
Daarom hoort, gij volken, engijraads- 8
vergadering, verneem, wat 'er onder hen
omgaat, | hoor het, gij Aarde: ik Wil een -9
kwaad over dit volk brengen, de vrugtvan
deszelfs eigen raadflagen , dewijl het op
mijne wet geen acht gegeeven, en mijne wegen
verfmaad heeft \
Waarom laat gij wierook voor mij uit Saba,
en kaneel uit afgelegen landen komen?
Uwe brandoffers ftrekken mij niet tot ge.
noegen, en uwe dankoffers zijn mij niet aangenaam.
| Ik leg dit volk ftrikken, zegt **
Jehova, waarin vaders en kinderen , nabuuren
en vrienden, zullen vervallen en omkomen.
|
Alzo fpreekt Jehova: daar komt een volk * a
uit den lande van het Noorden , daar ontwaakt
een groot volk van het einde der
Aarde. | Het tast nafpiesen boog, is wreed 2 3
en zonder barmhartigheid, het gedruisch zij.
ner legers is als het bruifchen der zee, het
komt met ruiterij, en is, gelijk het mannen
bede
ongeluk, eêr het komt, zien naderen, om het
aan 't volk bekend te maaken. Zie Ezech. III •
17. enz.
vs. 18.] De tegen Jerufalem verzamelde heidenfche
volken worden als eene raadsvergadering
voorgefteld , welke over de bedrijven der Jooden
moet oordeelen, en dan zelfs het vonnis uitvoeren:
ik ben wegens dit Vers nog wel in twijfel; ik had
bjna eene leezing verkoozen, welke flegts ééne
enkele Jetter, maar met haar den zin verandertdaarom
gij votken hoort, en verneemt het "etui'
±$ms van 'e geen onder hen omgaat. *
D 3

54 DE PROFEET JEREMIA.
betaamt, tot den oorjog toegerust; tegen
tl, gij dogter Zions | Ais wij het geroep 24
van hem hooren, dan vallen onze handen
neder, benaauwdheid en fiddering grijpen
ons aan , gelijk eene vrouw in baarensnood.
| Gaat niet op het veld, waagt uniet 25
op den weg, want daar is het zwaard des
vijands, en fchrik van alle zijden. |
Gij dogter mijnes volks, trek treurklee-
20-
deren aan, beftrooi uw hoofd met asch,
verhef een klaagen, als of 'er een éénige
zoon fterft, een bitter klaagen : want de
verwoester komt ons onverziens over. |
Ik heb u tot een befpieder en opziender 2,
over dit volk gefield , op dat gij op hunne
bedrijven zoudt acht geeven, en hen onderzoeken
| Zij zijn te zamen tot de boos- 28
doenders afgeweeken, zij zijn allen lasteraars:
zij zijn allen koper en ijzer, dat van
't roest is aangegieepen. | De blaasbalg 2,
gaat fnuivend uit alle magt, het lood is
van 't vuur verteerd, en nogthans fmelt de
keurvs.
27. en opziender] Ik ben van de punten afgegaan
, volgens welke het betekenen zou: lot
eene wagt of vesttng.
vs. 29. het lood is van 't vuur verteerd] Ais
men zilver van het lood zuiveren wil, dan gebruikt
men daartoe een fterk vuur, het welk het lood verglaast,
dat is, in fchuim verandert, eninditfehuim
ftaat dan het zuiver zilver, en geeft, gelijk men
het noemt, de bloem. Dit fterke vuur in de fornuizen
kan zonder het aanhoudend gaan van den
blaasbalg niet onderhouden worden. Intusfchen vindt
men eenige zo erge vervalfchingen van het zilver,
(vee*

C A P . VI. 55
keurder het onzuivere metaal te vergeefs,
want de boozen zijn niet af te zonderen. |
Noemt ze verwerpelijk zilver, wantJehova
heeft ze verworpen./
C A P .
VII. VIII. IX.
Eene herhaalde bsftraffende reden, welke aan
het Joodfche volk deszelfs zonden voor [lelt,
en het met Gods ftraffen dreigt.
V J J
Het woord Gods, dat tot Jeremia ge-
fchiedde |
Plaats u in de poort van den tempel, en *
roep
1
{veele in het einde van den voovigen oorlog te
Clausthal verfmolten Hechte munten waren van dien
aart,) dat de gewoone bewerking tot het zuiveren
van het zilver niei toereikende is, en het evenwel
nog onzuiver blijft. Hier van is het beeld ontleend,
zijnde de meening: hoe veel God ook (Iraft, en de
boozen door zijne ftraiferde oordeelen wegneemt,
zo wordt toch het volk niet beter, maar blijft, gelijk
het geweest is.
vs. 30. Neemt ze] Volgens de punten: men
noemt ze.
vs. 1 ] Wij misfen wel een berigt omtrent het
jaar, waarin deze leerreden gehouden is: doch daaruit,
dat zij den afgodendienst als geheel openbaar op
de ftraaten van jerufalem bedreeven voorftalt, blijkt
duidelijk, dat de zelve vóór het agttiende jaar van
fofia, in het welke hij den afgodendienst affchafte,-
moet gefield worden, derhalven ook vóór de zo;beroemde
wedervinding van het oorfprongelijk fchrift
van het wetboek, welke tot deeze groote en geftrenge
hervorming aanleiding gaf.
D 4

56 DE PROFEET JEREMIA.
roep daar deze woorden uit: hoort, het
geen Jehova zegt, gij allen uit Juda, die
tot deze poorten ingaat, om hem aan tc
bidden. | Alzo fpreekt Jehova de God der 3
Goden, de God Israëls: betert uw leeven
en wandel, zo wil ik u aan deze plaats baten
woonen. | Stelt uw vertrouwen niet 4
op leugenachtige woorden van zodanigen,
die zeggen: Godstempel, Godstempel, Gods
tempel is dit alles! | Wanneer gij uw leeven 5
en wandel betert, gerechtigheid handhaaft
tusfchen klaagers en aangeklaagden, | de 6
vreemdelingen, de weezen en de weduwen
met onderdrukt, geen onfchuldig bloed in
deze Itad vergiet, en geene vreemde Goden
tot uw eigene fchande volgt: | zo zal Z
ik u aan deze plaats, in het land, dat ik uwe
vaderen gegeeven heb, voor eeuwig baten
woonen |
8
Maar gij verlaat u op leugen ach tieewoorden,
dieu niet zullen helpen. J Denkt gij, i>
dat
• J-' n te J" pel ' PH, Gods tempel
G o d s tem
ts dit alles /] Deze fchijnt de toen gewoone uitroe,
ping geweest te zijn, welke de valfche Profeeten in
hunne voorzeggingen van vreede en voorfpoed bezigden
, en we] de één van den anderen ontleende
gelijk het met zulke fterk luidende woorden var!
den leorftoel gewoonlijk gaat- Een gochelaar, d : e
gaaven, dat is eene goede basftem heeft, gebruikze
ten eerften, en maakt het gemeene volk daardoor
verbaasd; een andere nog elendiger gek ontleent ze
v;in hem, tot dat zij een honderdmaalen tot verdnet
herhaald formulier wordr, waarbij eeter het
gemeen de ooien nog overeind houdt.

CAÏ. vri. 57
dat gij kunt fteelen, moorden, overfpel bedrijven,
valfche eeden zweeren, voor Baal
rooken, vreemde Goden , van welke gij
niets weet, volgen, en dan in mijn tempel 10
komen, die naar mijn naam genoemd is,
voor mij treeden, en zeggen, wij zijn fchoon
gewasfen, met het voorneemen , om alle
deze verfoejelijkheden nog verder voort te
zetten? J Ziet gij dan dit huis, dat naar n
mijnen naam genoemd is, voor een moord,
kuil aan ? Ik heb het alles, wat gij doet, gezien,
fpreekt Jehova. | Gaat na Silo, daar
x %
anders mijn wooning was, en ziet, wat ik
daar
vs. 12.] Te Silo was de tabernakel des Verbonds
ten tijde der Rechteren. Nadat de arke des Verbonds
in de handen der Philiftijnen gevallen was,
is zij niet weder na Silo gekomen, en Silo is, men
weet eigenlijk niet in weiken tijd, verwoest, of
ten minsten woest geworden, Het ligt niet alleen
nu zs-dert onheugelijke tijden woest, maar zelfs in
de laatfte boeken van den Bijbel vindt men Silo in 't
geheel niet meêr als eene ftaande ftad, en uit onze
plaats blijkt, dat het reeds ten tijde van Jeremia
woest moet geweest zijn. Het fchijnt zelfs, dat
Silo reeds ten tijde van Jeroboam vervallen was,
want Jeroboam, welke tegen de ftad Jerufalem eene
andere plaats van den Godsdienst wenschte over te
ftellen, verkoos Silo niet, de voorige plaats van den
Godsdienst, maar Dan en Bethel. Mogelijk is het
dan wegens deszelfs ongemakkelijke ligging op een
ongemeen hoogenberg, (zie Bujchings
Aardrijksbejchrijving)
zonder eene vijandelijke verwoesting
van zelf verlaaten geworden, nadat het opgehouden
had de zitplaats van den gemeenfchappelijken Godsdienst
te zijn, welke allen handel en ambagten derwaarts
had getrokken.
D 5

58 DE PROFEET JEREMIA.
daar aan hun wegens de boosheid der Israëliten
gedaan heb. j Dewijl gij nu alle diewer- »3
ken verrigt,en ik tot u van den vroegen
morgen af gefproken heb , zonder gehoor
te vinden , tot u geroepen, en gij mij niet
geantwoord hebt, J zo zal ik aan dezen tem H
pel, welke naar mijn naam genoemd is, en
waarop gij u verlaat, en aan deze plaats,
welke ik u en uwe vaderen gegeeven heb,
doen, het geen aan Silo gefchied is, | en u J 5
van mijne oogen wegwerpen, gelijk ik alle
uwe broeders, de ganfche nakomelinglchap
van Efraïm, heb weggeworpen. |
Gi) dan bid voor dit volk niet, tragt mij 16
niet door uw klaaglied tot mededoogen te
beweegen, noch fpreek voor hun, wantik
zal u niet hooren. | Ziet gij niet, wat zij *?
in de fteden van Juda, en op deftraaten van
Jerufalem. doen ? j De kinderen vergaderen 18
het hout, de vaders fteeken het vuur aan,
de
vs. 17. op deftraaten van jerufalem] Uk deze
plaats fchijnt het onwederfpreekelijk te zijn ,
dat deze leerreden vóór het i8de jaar van Jofia gehoudenis,
want naa dit jaar had de afgodendienst
niet zo openbaar mogen gedreeven worden. Men
leeze flegts het 22 en 23(12 Capittel van het tweede
Boek der Koningen, dan zal men het met mij toe-
Hemmen. De omftandïgheid van tijd is in een zeker
opzigt gewigtig, welke bij Cap. VIII; 8. moet opgemerkt
worden.
vs. 18. Koningin des Hemels] Waarfehiinlijk
eene Arabifche Godin, welke de Grieken Uranic*
noemen, en welke mogelijk de Maan zijn mag, maar
mogelijk ook niet.

C A P . VII. 59
de moeders kneeden het deeg, om koeken
voor de Koningin des Hemels te bakken,
en brengen aan andere Goden dranköffers ,
om mij te beledigen. | Maar zullen zij mij "
daardoor leed aandoen? fpreekt Jehova, en
niet veel eêr zig zeiven in het ongeluk en
tot fchande brengen? J
Daarom fpreekt de Heere, Jehova: mijn 20
toorn en wreekende ij ver zal over deze plaats ,
over menfchen en vee, over de boomen op
het veld en de vrugten des lands uitgeftort
worden, en onuitblusfchelijk branden. | Zo -1
fpreekt Jehova, de God der Goden , de
God Israëls: voegt geftaadig brandoffers bij
andere offers , en eet bij die gelegenheid
vleesch:
vs. 20. wreekende ijver} Wanneer 'men hier in
Luthers (en de JNederd.) overzetting grimmigheid
leest, zo verzoek ik, dat men niet denkt, dat ik
zomwijlen om de welvoegelijkheid eene omfchrijving
gebruikt, en den Profeet een meêr gemanierd
woord geleend heb. Het woord grimmigheid bevalt
mij zekerlijk niet, wanneer het omtrent God
gebruikt wordt: maar het Hebreeuwfche betekent
ook niets dergelijks, doch ik heb met meêr trouw
en eigenlijker overgezet, het bewijs kan ik egter
hier niet opgeeven, daar ik flegts voor ongeleerden
fchrijve.
vs. 21.] Men moet zig herinneren, voor eerst,
dat de brandoffers meestal onder het geleide van andere
offers gebragt wierden, ten anderen, dat die
offers, welke ik in de overzetting der boeken van
Mofes vreugdenöffers, en in het Mojdisch Recht
feestöffers genoemd heb, voor het grootfte gedeelte
yan de offeraars en derzelver gasten opgegeeten
wierden. De meening is derhalven: brengt altoos offers
van allerlei foort, brandoffers en andere offers,
b'j

60 DE P ROFEET JEREMIA.
vleesch: | doch ik heb tot uwe vaders, toen
2 2
ik ze uit Egijpten leidde, niet gefproken,
noch hun gebooden, om brandoffers of andere
offers te hebben, | maar dit was het, 23
't geen ik tot hen zeide: gehoorzaamt mijne
bevelen, dan zal ik uw God, engijzulcmijn
volk zijn, en neemt den Godsdienst waar ,
welken ik u zal voorfchrijven, zo zal het u
wel gaan. | Doch zij hebben niet naamijge- 24
hoord, noch hun oor tot mij geneigd, maar
zijn de gedagten en voorneemens van hun
boos hart gevolgd, en hebben mij, in plaats
van
bij welke dan het eeten van het offervleeseh en de
maaltijd u toch wel het gewigtigfte zijn zal, waaraan
gij meêr dan aan den Godsdienst denkt.
vs. 22-1 Mofes had wel op Gods bevel in de
woestijn wetten van de offers gegeeven, ook w^fen,
de openbaare offers, welke in den naam van het ganfche
volk gebragt wierden, alleszins van hem bevolen
: doch aan bijzondere perfoonen was toentertijd
nog niet gelast, feestöffers (in geval zij zelf geen
lust hadden, om vleesch te eeten) of brandoffers te
brengen, en kon hun ook niet bevolen worden , de.
wijl menig één geen vee had. Zo dra zij Paleftina
in bezit hadden, moesten zij de tienden van de veetweekerij
enden landbouw tot feestöffers befteedenj
doch in de woeftijn kon men aan geene tienden
van den landbouw denken , want zij hadden geenen
landbouw; en eenige ftammen waren flegts rijk
in veekweekcrij, waarvan zij tienden konden geeven.
Derhalven wierden er in de daad van de meefte bijzondere
perfoonen, het geval van een misdrijf en het
paaschlam uitgezonderd , toen nog geene offers gevorderd
: wanneer God ze nogthans vorderde , zo
waren ze toch llegts toevallige zaaken, en de waar.
neeming zijner zedelijke geboden eene hoofdauk.

CAP. VII. 61
van het gezigt, den rug toegekeerd. | Van 25
dien dag af, dat uwe vaders uit Egijpten
gegaan zijn, tot op dezen dag, heb ik alle,
mijne dienaars, de Profeeten, dagelijks van
den vroegen morgen af tot u gezonden. | -
Doch zij hebben niet na mij gehoord, noch
hun oor tot mij geneigd, maar zijn wederfpannig
geweest, en hebben het nog erger
gemaakt, dan hunne vaders. | Hoewel gij 27
dit alles tot hen fpreeken zult, zo zullen zij
niet na u hooren, en als gij ze roept, uniet
antwoorden. | Zeg derhalven flegts van 2 5
hun: dit is het volk, dat na Jehova, zijnen
God, niet hooren, noch eene vermaa.
ning wil aanneemen, de waarheid is vervallen,
en uit hun mond verdweenen |
Snijd uwe hairen af, Jerufalem, en werp 29
ze op den grond, en laat uwe klagt op de
heuvels klinken, want Jehova heeft dit geflacht,
dat toorn verdient, verworpen, en
'er
tis. ao. Jerufalem] Deze naam ftaat niet in het
Hebreeuwsch, maar ik heb denzelven in onze taai
'er moeten bijvoegen, dewijl men anders niet weeten
zou, wie 'er wordt aangefprooken het geen in
het Hebreeuwsch zelfs zonder de bijvoeging van den
naam duidelijk is. Jerufalem wordt hier , gelijk
dikwijls plaats heeft, onder het zinnebeeld van een
•vrouwsperfoon voorgefteld , en aan het zelve bevolen,
alle tekenen van rouw aan te neemen , dewijl
het reden zou hebben, om over het groote ongeluk
van deszelfs kinderen bedroefd te zijn. Het
affnijden der hairen was één der meest gewoone tekeneu
van rouw bij de Arabiëis, Hebreeuwen en
Babijloniëri.

6i
DE PROFEET JEREMIA.
'er zijne hand afgetrokken. | Want de kin- 3*
deren van Juda hehben v]ak voor mijne oogen
kwaad gedaan, fpreekt Jehova, zij heb.
ben hunne onreine afgoden in het huis ge-
Held, dat naar mijn naam genoemd is, en
het ontheiligd, j In het dal des zoons Hin. 8*
noms hebben zij de hoogten van Tofet gebouwd,
om hunne zoonen en dogters op de
zeiven te verbranden, waarvan ik niets bevolen
heb, en nimmer iets in mijnegedagte
is opgekomen, j Daarom zijn 'er tijden aan 3*
ftaande, fpreekt Jehova, waarin men geen
1 ofet en geen dal des zoons Hinnoms zal
hoo-
Tr^ 3 0 ] vvtr 1 ?? 1 3 g t f t e C a P l t , e l v a n Ezechiël, en
JI. Chron. XXXIII: 4. 5.
vs. 11] Het dal Hinnoms Cof Gehinnoms) lag
zodanig aan de zuidzijde van den Tempel, dat deeze
derwaarts zijn uitzigt had. De in dit dal gepleegde
afgodendienst gefchiede viak onder de 00-
gen van den waaren God, welke in den Tempel
r
woonde.
Omtrent het verbranden der kinderen , en menfchenöners,
een Cananitisch gebruik, het welk de
Israëliten aangenomen hadden, zie de Leezer het
Mofaïsch Recht, § 247.
vs. 32.] Bij de belegering van Jerufalem fchijnen
'er eenige der Moedigde tooneelen in het dal Hin.
noms voorgevallen te zijn. Dit zuidelijk dal moet
de vijand bovenal bemagtigen, en de belegerde hem
zo lang, als mogelijk is, daarvan tragten af te houden,
dewijl men anders in den omtrek van Jerufalem
aan water gebrek heeft, doch 'er aan de zuidzijde
van den berg Zion eene vrij rijke bron ontfpringt,
welke men in een vijver leidde , en met
eene muur omringde, om den vijand daarvan aft»
houden.

CAP. VII. 63
hooren noemen, maar het moorddal, en
men in Tofet begraaven zal, dewijl het aan
plaats zal ontbreeken. | Dan zullen de lig- 33
haamen van dit volk den vogelen en roofdieren
tot fpijs verftrekken, en niemand zal
ze verjaagen. | In de ftedenvan Juda en op 34
de ftraatenvan Jerufalem zal geene vreugde
meêr gehoord worden, en geene vrolijkheid
haar doen klinken, noch een bruiloftszang
van bruid en bruidegom, want het land VIII
zal eene woeftijn worden. | Omtrent dien 1
tijd, fpreekt Jehova, zullen de beenderen
der Koningen van Juda, de beenderen zijner
Vorften, de beenderen zijner Priesters,
de beenderen zijner Profeeten, de beenderen
der inwoonders van Jerufalem, weder
uit de graven uitgegraaven, | en voor de a
Zon, en de Maan, en de Starren des Hemels
verfpreid worden , welke zij in het leeven
zo lief hadden, dien zij dienden, dien
zij navolgden, zij zogten, en waarvoor zij
zig nederwierpen: ze zullen tot hunne rustplaats
niet weder verzameld, noch begraaven,
maar drek op het veld worden. | Dan 3
zullen de overigen, welke van dit boosilartig
volk nog zullen overblijven, op de plaatzen,
vs. 1. uitgegraaven"] Dit gebeurt bij langduurige
belegeringen , wanneer men tot de linie van
influiting welke men om de ftad trekt, (zie de aanmetking
op Cap. VI: 6.) insgelijks tot andere fchansfen,
en tot de heen en weêr getrokken wallen, agter
welke men anders de ftad naderde, gelijk tegenwoordig
in de loopgraaven, aarde nodig heeft.

54
DE PROFEET JEREMIA.
zen, waarheen ik hen verftooten zal, den
dood boven het leeven verkiezen, fpreekt
Jehova , de God der Goden. |
Zeg tot hen, zo fpreekt Jehova: ftaat 4
men dan niet weder op, als men gevallen
is? Wendt zig dan dit volk zo van mij af,
dat het in 't geheel niet wederkeert? | Waar. c
om heeft Jerufalem dit volk tot eene zo vol.
komen afkeering verleid? Zij blijven vast
bij 't geen zij voorgenomen hebben, en willen
zig niet veranderen. | Ik heb hunne re-
6
denen aangehoord, en acht gegeeven: maar
niemand fprak, gelijk hij moest; niemand
had berouw over zijn kwaad, zeggende,
wat heb ik gedaan ? zij liepen allen zonder
teugel, gelijk een inden ftrijd loopend paard. |
De fperwer weet toch zijn tijd,de tortel- 7
duif, zwaluw en ojevaar komenin het voorjaar
weder, maar mijn volk kent het recht
van zijn God niet. |
Hoe kunt gij toch zeggen: wij zijn ge- $
leerden! en hebben de wet Gods!
De
vs. 5.] Jerufalem wordt nogmaals als de verleidende
ftad voorgefteld , welke de afgoderij in het
overige land ingevoerd heeft. Zie Cap: II: 33.
vs. 6 Ik heb hunne redenen aangehoord) Woordelijk
: ik luifter, en hoor. God (lelt zig als een
vader voor die zijne kinderen beluiftert, om te merken,
welken indruk de vermaaning en beftraffing
gemaakt heeft.
vs Z. en hebben de wet Gods) Derhalven was
vóór het agttiende jaar vau Jofia de wet, dat is, de
vijf boeken van Mofes , niet geheel verlooren, ge.
lijk eenigen zig bij II Kon: XXII : 3-11. voorftellen;
maar flegts het eigenhandige gefchrift van Mofes,

GAP. VIII. ! 65
De .leugenachtige pen der geleerden verkeert
het in leugens! | die geleerden zijn 9
befchaamd, ontfteld, verlinkt: zij hebben
Gods woord verfmaad, en welke geleerdheid
blijft hun dan Overig ?|
Daarom zal ik hunne vrouwen vera'nde- i«
ren, en hunne akkers aan den eerften, die
ze in bezit neemt, geeven, want zij zoeken
allen, van den kleinften tot den grootften,
onrechtvaardig gewin, allen, Profeetenen
Priesters, gaan met leugens om; | zij leg- 11
gen op de wond der dogter mijnes volks eene
elendige pleifter, zeggende : vrèede!
vreede! daar 'er nogthans geen vreede is.f
Zij befchaamen zig zelf door hunne fchande- 1*
lijke daaden, maar zij kunnen zig niet fchaamen,
noch verwijten voelen. Welaan, dan
moeten zij vallen, als anderen vallen, en
ten tijde der ftraffen uitglijden, fpreekt Jehova.
| Ik zal zulk een einde met hun maa- ig
ken,
fes, hetWelk hij bij de Arke des Verbonds gelegd
had, was verlooren gegaan, en dit was het geen
Hilkia wedervond, en den Koning zond.
verkeert het in leugens] Of dit enkel door valfche
uitleggingen, of zelfs door opzettelijk valfche
affchriften , mogelijk met uitlaating van veele wet.
ten tegen de afgoderij, en van die vloeken, -waarover
Jofia zo zeer verfchrikte, wanneer ze hem voorgeleezen
wierden, gefchied is? kan bij gebrek van
berigten niet bepaald worden. Men zou bijna bij
het leezen van het volgende vers gelooven, dat de
geleerden en Priesters zelfs bij het verlies van het
daarna weder gevonden gefchrift der wet niet geheeJL
enfchuldig zijn geweest.

65 DE PROFEET JEREMIA,
ken, dat 'er niets in 't land zal overblijven,
geene druiven aan den wijnftok, geene vrügten
aan den vijgenboom, en zelfs de bladeren
zullen verwelken; al wat ik hun gegeeven
heb, zullen zij weder verliezen. |
Waarom blijven wij hier zo lang? Laat 14
ons te zamen in de vaste fteden trekken, en
ons daar ftil opfluiten: want Jehova onze
God heeft ons een treurige ftilte opgelegd,
en ons een beker met bedwelmend vergift
toegereikt, terwijl wij tegen hem gezondigd
hebben. | Wij hoopen op voorfpoed, doch 15
daar komt 'er geene, op geneezing der wond,
cn daar komt enkel verfchrikking, |
Van
vs. 14. een beker met bedwelmend vergift] Ik
heb hier eene omfchrijving gebruikt, dewijl de eigenlijke
uitdrukking in onze taal mogelijk vreemd
zou zijn. Daar wordt van de harik gefproken, welke
onder de tarw wast, (Jolium temulentum) en
zelfs reeds onder het brood gebakken doet bedwelmen;
welke hoofdpijnen te wege brengt, en, als
zulk brood lang en in menigte gebruikt wordt, nog
vreezelijker toevallen ten gevolge heeft. Wanneer
men van zulke onzuivere tarw bier brouwt, dan
brengt bet groote bedwelming aan, en van havik al.
leen gebrouwd zou het een nog meer bedwelmend
vergift moeten zijn. Een zeer groot ongeluk ftellen
üe Hebreeuwen anderszins voor, als of iemand tegen
zijn wil eene te groote maate van fterfcen wijn
wierd ingedwongen , om hem dronken te maaken,
bij voorb: Jef: LI: 1723. De zaak zou egter nog
erger zijn, wanneer me:> hem bier van havik te drin.
ken öaf, waarvan hij fchielijk dronken en zinneloos
zou liggen, en niet anders dan met hevige hoofdpij-
I ontwaaken, die veele dagen aanhielden. Zie
hst Mofatsch Recht, D. tv. bl. 339, £Hoogd.)

c A p. vin,
Van Dan af hoort men het fnuiven zijner i$
paarden, de aarde beeft onder het grinniken
zijner hengften: de vijand komt en verteert
het land met deszelfs gewas, de fteden
met haare inwoonders. | Ik zende flangen,
bafilisken onder u, fpreekt Jehova,
daar geene betovering tegen helpt, en zij
zullen u fteeken. | Van droefheid gaa ik tot 18
grooter fmert, mijn gansch hart is niet wel
gefteld: j de dogter van mijn volk roept ip
uit afgelegen landen, is Jehova dan niet te
Zion? heeft het zijnen Koning niet?
Maar waarom hebben zij mij door hunne
beelden , door het aangebeden niets van
vreemde volken bedroefd? j De oogst is *>
reeds
ev
vs. 17. bafilisken] Daar wordt niet van het verdichte
Dier van dezen naam gcfproken , maar van
het wezenlijke, dat men door bijgevoegde verdichtzeis
mismaakt heeft. Dit is de cerast , welke bijj
Gen. XLIX: 17. en Num: XXI: 7. befchreeven,
en op de iaatfte plaats ook afgebeeld is.
betovering] Zie de aanmerking op Pf :
LVIIIrs.
vs. 18. Van droef heidgaa ik tot grootere fmert]
Ik ben hier eene anaere verdeeling der woorJen gevolgd,
jaa ik had begeerte, om zelf» de leezing in
eene kleine letter te veranderen, zo dat het betekende:
van droef heid ben ik vol fmert, ik draa»
Jmert.
vs, 19. uit afgelegen landen] uit de landen aan)
de Chabora, en andere in het Bubylonifche Rijk,
waarin Nebucadnezar de eerfte joodfche ballingen met
den Koning Jechonias had weggevoerd. II Kon.XXIV.
14 Ezech. 1. ï. Dezen worden als klaagenue voorgefteid
, dat elf jaaren daarna Jerufalem belegerd
t
veroverd, en verwoest wordt.
vs. 20.] De laatfte belegering van Jerufalem' on-
£ 2 dtf

(58 DE4>R0FEET JEREMIA.
reeds voorbij, de inzameling van het ooft
reeds, en daar is ons geene verlosfing ontmoet.
| Ik klaag jammerlijk over de wond
van mijn volk, en gaa in den rouw; fchrik
overvalt mij. | Is 'er dan geen balfem in 2r
Gilead ? Heeft men geen geneesmeester ?
Waarom wordt dan de wond van mijn volk
niet geneezen? [ Dat mijn hoofd toch en- 2 2
kei traanen waren, en mijne oogenbronnen
van traanen, op dat ik dag en nachtoverde
verflagenen van m jn volk konre weenen!(
O ! dat ik toch flegts eene plaats in de 1
woeft'ijn had, gelijk die zijn, daar de reizigers
overnachten, zo zou ik mijn volk verlaaten,
en van mijne medeburgers weggaan:
want zij zijn te zamen overfpelers, een afvallig
geflacht. | Hunne tong is als een ge- 2
fpannen boog,met leugen en onwaarheid, in
plaats
der Zedekia duurde bijna anderhalfjaar; In Januarij
van het negende jaar van Zed-kia begon zij, en in
Augustus van het elfde jaar wierd de ftad veroverd.
Ds belegerden verwagtten hulp van de Egijptenaars,
wier uitblijven, en hoe men den ganfchen zomer te
vergeefs na haar uitziet, hier befchreeven wordt. De
oogst komt in Paleftina in April en Meij, ook wel
in koudere ftreeken tusfchen het gebergte in het begin
van Junij; den tijd van de inzameling van het
ooft rekent men daar gemeenlijk de laatfte helft van
Junij, de geheele maand Julij, en de eerfte helft van
Augustus.
vs. 21. balfem'] De bij ons zo genoemde balfem
van Mecca, weifee niet enkel rondöm Mecca, maar
Ook gedeeltelijk in gelukkig Arabiën , gedeeltelijk
Ir: die ftreeken van het woest Arabiën, welke tot
Giieai behoorden, in 't wild wast; en in 't geneszen
van wonden gebruikt wordt.

C A P . IX. 69
plaats van een pijl, belegd, zij oefenen geweid
in het land, en gaan van de eene boosheid
tot de andere, en mij kennen zij niet,
zegt Jehova, j Een ieder wagte zig voor 3
zijn vriend, en niemand vertrouwe zijn
broeder, want ieder broeder tragt den anderen
den voet te ligten, en elk vriend is
een lasteraar: | den één misleidt den ande- 4
ren, niemand fpreekt de waarheid, zij hebben
hunne tong aan het liegen gewend, en
doen hun best om onrecht te pleegen. | Ver- j
ongeüjking volgt op verongelijking, bedrog
op bedrog, en mij willen zij niet kennen,
fpreekt Jeheva. |
Daarom zegt Jehova, de God der Go ©
den: ik zal ze fmelten en toetzen, want wat
zal ik met mijn volk beginnen ? | Hunne tong 7
is een doodelijke pijl, hun woord bedrog,
de mond fpreekt vriendelijk, en hethartbereidt
heimelijke befpiedingen. | Zoude ik *
dit alles niet ftraffen, en mij aan zulk een
volk nietwreeken, fpreekt Jehova. |
Ik moet weenen en een klaaglied ophef 9
fen
vs. 3. den voet te ligten.) Eene zinfpeeling op
«len naam, jfacob, welke in onze taal niet kan uitgedrukt
worden. Zie Gen: XXV : 25. XXVII: 36.
fcenevens de aanmerkingen aldaar.
vs. 5. Verongelijking volgt op verongelijking,
en bedrog op bedrog"] IK ben van de punten afgegaan
, volgens welke het betekende: uwe wooning
rt'j mijden onder bedrog, uit
bedrog willen zij
mij niet kennen.
9S. 9»] Wanneer 'er in de weeflijnen, welke in
E 3 m*

79 DE PROFEET JEREMIA.
fen over de bergen, een treurlied over de
weiden der woeftijn, want zij zijn aange.
ftoken, niemand waggelt meer indezei ven,
het roepen der kudden hoort men niet meer,
vogels en wilde dieren zijn zelfs weggevloo.
gen, en hebben eene andere wooning ge-
Ik zal Jerufalem in fteenboopen veran- Io
deren , en tot eene wooning der flangen
maaken; de fteden van Juda woest en zonder
inwoonder. j Waar is 'er een fchriftge-
I r
leerde, hij moest dit opmerken: en waar is
er een, tegen wien Jehova fpreekt, hij
moest
menigte met dromen en andere dorre ftruiken bewasfen
zijn, zelfs flegts door nalatigheid der herders
een vuur ontftaat, zo verfpreit het zig gewoonlijk wijd
en zijd m 't rond, en verteert doornen, ook wel het
weinige gras, dat hun geworden was. Dit is voor
het toekomende wel eenigermaate mest, maar voor
eerst vindt zelfs het vernoegde febaap op het kaale
zand geene weide, De vogels moeten zelfs uit zulk
eene woestijn vlugten, wanneer het vuurde ftruiken
aantast, waarop zij hunne nesten hadden: de leeuw
pleegt, gelijk men uit reisbefchrijvingen weet, dan
zeer grimmig zijne in 't vuur ihande wooning te ver.
iaaten, en nog grimmiger de leeuwin, in ireval zii
J
mogelijk jpngen heeft.
Ditirnal is het vuur niet door de onvoorzigtigheid
der herders ontdaan, maar de vijanden, welke anders
bij de in de woestijn rondtrekkende herders niet
komen kunnen, of het der moeite niet waardig achten,
om zo elk ih 't bijzonder te vervolgen, hebben
het hier en daar aangelegd, om de weiden ten min.
ften voor een jaar lang te bederven.
vs. II. Waar is 'er een, tegen wien Jehova
(preekt?] Ten tijde van Jeremia vond men eene
me-

C A P . IX. 71
moest dit verkondigen , en de oorzaaken
aanwijzen, waarom het land te grond gaat,
aan eene woestijn gelijk wordt, en men niemand
meêr op de openbaare wegen ziet ?|
I 2
Daarom naamelijk, fpreekt Jehova, dewijl
zij mijne wet veriaaten, welke ik hun voorgelegd
heb, na mijne woorden niet hooren,
en naar de zelve niet té werk gaan, | maar ï3
de gedagten van hun hart volgen , en de
Baals naloopen , gelijk zij het van hunne
vaders geleerd hebben. | Daarom fpreekt U
Jehova, de God der Goden, de God Israëls,
zullen zij met het volk alfem eeten,
en
menigte valfche Profeeten, welke voorgaven , dat
God tot hun fprak. Dezen daagt Jeremia uit, om,
als zij goddelijke ingeevingen hadden, te zeggen, het
geen wezenlijk voor handen was, en aan't volk deszelfs
zonden , waardoor het zig zuike ftraflen op
den hals haalde, voor te ftelien.
vs. 14. z'/ met het volk] De valfche Profeeten met
het volk , dat door hun verleid wordt.
alfem'] Deze fmaakt bij ons ook we! bitter, doch
bij de Jooden was de zelve niet enkel wegens den
fmaak haatelijk; zij pleegen dien zelfs onder de vergiften
te plaatzen. Dit kwam daarvan -. in Paleftina
en Arabiën zijn wegens het veel ftil ftaande water,
dat men bij gebrek van beter , drinken moet , de
wormen natuurlijk eene veel meêr gewoone ziekte
dan bij ons; doch wie in menigte wormen heeft,
bij dien zal alfem, welke in de meêr zuidelijkere
gewesten veel fterker is dan bij ons, in eenigen o-
vervloed gebruikt, niet alleen hevige buikpijnen,
maar ook wel ftuiptrekkingen veröorzaaken, en hem
tn anderen, die dit zien, als vergift voorkomen. Ik
wijze den Leezer na de 48 en 49te vraag , we!k«
aan het Arabisch reisgezelfchap is voorgefteld.
£ 4

7* DE PROFEET JEREMIA.
en uit den beker met-bedwelmend vergift
drinken, | ik zal ze onder volken, S
noch zy, noch hunne vaders gckend hebben
verftroojen, en het zwaard agter hun uit'
trekken, tot dat ik ze verdelge I
Jft £ ^ 1 ^ ° ^ ' d e G o d '^r Goden: 16
geeft acht op de klaagvrouwen, en roept
ze, datzij komen, zendt na die gèene, weï
Sr, ' in 6 r J j l e e n k J a a g^d over ons aan.
I 7
heffen, en onze oogen van traanen, onze
8
Zion hoort men de klaagftem: hoe zijn wij '
verwoest! wij zijn zeer tot fchande gewlnkl
want wij moeten het land ruimen, el onze hul
zen
ZlJn ter neder geworpen. \ Hoort gij moe- j 9
cl ht " K f p r ? V a " G ° d 5 l l w oor merke
!£.5 / ? e g t : , e e r t u w e dogters
h l J
vriendin m klaagliederen. | Want de dood 20
dringt
9
7
kirfg op" Cap. vt^elT" d d £ ^
vaa

CAP. IX
n
dringt door onze venfters in, en komt in de
afgezonderde wooning van het vrouwelijk
geflacht, nadat hij markt en ftraaten van
kinderen en jongelingen heeft ledig gemaakt.
| De pest is hier, fpreekt Jehova, 21
de lijken der menfchen zullen het veld mesten,
en blijven liggen als eene van denmaajer
vergeeten garve, welke niemand opzamelt,
|
Zo fpreekt Jehova: een wijze roeme niet 22
op zijne wijsheid, een dappere niet op zijne
dapperheid, een rijke niet op zijn rijkdom. |
maar die roemen wil, roeme, dat hij mij 23
kent; dat ik, Jehova, goedertierenheid,
recht en gerechtigheid op de Aarde uitoefe­
van het langst bevrijd te blijven, dewijl hier de ver.
keering zeer bepaald , en de wooning gefloten is.
Doch ten laatlten dringt zij toch wel door eene ongemerkte
omftandigheid, door een geheim bezoek,
of door bedienden, die zelf aangeftooken worden,
en deze toegegrendelde wooninge; en dit wordt
voorgefteld, als of de dood door de venfters inkwam-
Men beeldt z : g wezenlijk ook wel in, dat de lucht
peftig is, dewijl de eigenlijke oorzaak der aanfteeïing
verborgen wordt gehouden,
vs. Si. De pest is hier] Volgens de punten: zegt
zo.
vs. 22. 23 ] De meening is: in dezen tijd van
ongeluk zal noch wijsheid , noch dapperheid den
flaat kunnen verzekeren, noch rijkdom deszelfs bezitter
voor de algeraeeue landplaagen befchermen:
een goedertieren God te hebben, wiens voorzienigheid
over ons beftuurt, zal dan het éénige zijn,
waarop men zig verlaaten, en daar rnen op roemen

74 DE PROFEET JEREMIA.
fene, want in zulke dingen heb ïk een welgevallen,
fpreekt Jehova. |
D a a r
. komen tijden, fpreekt Jehova, waar- 24
in ik over alle befnedenen, die de voorhuid
hebben, oordeel zal houden, | over Egijp. 25
ten,over Juda, over Edom, over Amrnon,
over Moab, over allen, welken een afgefneden
knevelbaard hebben, en geheel Israël
heeft een onbefneden hart. f
CAP.
vs. 24.] befnedenen, die de voorhuid hebben.
Zijn, befnedenen aan het lighaam, maar die een onbefneden
hart, dat is, afgodifche grondbeginzelen
bebben. Zie de aanmerking op Deut. X: 16.
vs. 25.] Alle deze volken hadden de befnijdenis,
(Jiet Mofaïsch Recht, § 184. 185.) tegen hen allen
zijn ook Nebucadnezars veldtogten gerigt geweest.
Edorn] Uit deze plaats blijkt, dat ,de Edomiien
ten tijde des Profeets ook nog befneden' waren, hoewel
wij ze eenige honderd jaaren laater onbefneden
vinden, wanneer Johannes Hijrkanus Idumea veroverde,
en hen noodzaakte, zig te laaten befnijden,
zoo zij uit hun land niet verhuizen wilden. Zij
fchijnen onder Antiochus Epiphanes de befnijdenis
afgelegd te hebben: zie de aanmerking opIMachab.
I: 42.
weiken een afgefneden knevelbaard hebben] Dit
is het teken van onderfcheiding der Beduinen, of inwoonders
der Arabifche woeftijnen. Het Mola scb
Recht, § 225.

75
C AP.
X: t—16.
Eene aanfpraak aan de tien ftammen, welke in
de Asfijrifche ballingfchap onder de heidenen
leeven. De dwaasheid der dfgoderij wordt
aar. 'f licht gebragt, de waar e God, dien de
ganfche Natuur verkondigt, tegen de afgoden
overgeheld , en de Israeliten worden vermaand,
zig tot den afgodendienst en andere
heidenfche bijgelovigheden niet te laatenme.
dejleepen. (*}
\
X
Hoort de aanfpraak van Jehova aan u, I
gij Israëliten. | Dus fpreekt Jehova: leert 2,
den Godsdienst der heidenen niet, en vreest
niet
(*) Dat deze aanfpraak de Jooden te Jerufalem
niet aangaat, maar de tien ftammen Israëls, welke
zig in de Asfijrifche ballingfchap bevonden, toont
reeds het opfchrift vs. i. want gewoonlijk wordt de
naam Israël van de tien ftammen, in tegenöverftel-
I'mg van Juda, gebruikt. Doch daarmede ftemt ook
de inhoud overéén. De Profeet beftraft hen die aan.
gefproken zijn, niet als afgodendienaars, gelijk tot
hier toe de jooden te Jerufalem, maar waarfchouwt
hen flegts, dat zij zig van de heidenen, onder welken
zij fchijnen te woonen, niet tot afgoderij of andere
bügeloovigheden zouden laaten medefleepen.
Nog een duidelijker kenmerk is het, dat het elfde
vers , daar hij hun zegt, wat zij den afgodendienaars
moeten antwoorden, geen Hebreeuwsch, maar
Chaldeéuwsch is, het welk geene andere rede hebben
kan, dan dat zij buiten Paleftina in een land
woonen, daar Chaldeéuwsch gefproken wordt.

76" DE PROFEET JEREMIA.
niet voor de tekenen des Hemels, wanneer
zij voor de zelve verfchrikken. J Hunne leer 3
is een niets: zij houwen hout in het bosch,
het geen de kunftenaar verwerken en be
fchaaven moet. | Hij verfiert het met goud 4
en zilver, maakt het dan met den hamer en
groote nagelen vast, opdat het niet omval-
Jen, noch breeken moge; j het Maat daar 5
ftijf en onbeweeglijk als een palmboom, het
fpreekt niet, men moet het draagen, want
het kan niet gaan. Vreest daar niet voor,
het kan geene fchaade toebrengen, en wel
te doen ftaat ook niet aan het zelve |
Maar waar vindt men uw gelijk, Jehova ! 6
Gij zijt groot, en uw naam is groot door
uwe daaden. | Wie zou u niet vreezen, 7
gij Koning der heidenen! de oppermogendheid
is uwe! Waar toonen ons de wijsgeeren
der
vs. 5. het Jlaat daar Jlijj en onbeweeglijk ah
een palmboom] De palmboom is zeer regt en /lijf:
onbuigzaam, zou men bijna mogen zeggen. Met
dezen wordt het (lijve afgodsbeeld vergeleeken. Volgens
de punten luidt het vers eenigzins anders: zij
zijn vast (inwendig niet hol, en uit één ftuk) getijk
een palmboom.
vs. 7. gij Koning der heidenen] Dat is, gij wezenlijke
opperheer der ganfche waareld , zelfs der
volken, die u niet kennen, en niets van u weeten.
de oppermogendheid is uwe] Ik ben hier bij de'
punten gebleeven; doch bijkans dagt ik , dat het
anders uitgefproken, en overgezet moest worden :
•wanneer hij voor nkomt; dat is, wie zou u niet
vreezen, wanneer hij voor u treedt, en totu na.,
dert.

C A P . X. 77
der heidenen, of alle hunne koningrijken,
uw's gelijk! | Zij zijn allen dwaas, en tot 8
het vee vernederd: het is eene bedriegelijke
geleerdheid , en de God hout. | Zilver, 9
waarmede men hem overtrekt, wordt 'er
uit Spanje, en goud uit Ufas gebragt, dat
de kunftenaar en goudfmit verwerken moet,
zijn kleed is donkerblaauw en purper; alles
is van kunstkenners gewerkt. | Maar Je- 10
hova is God, hij is de waarheid, een leevendige
God , een eeuwige Koning, van
zijnen donder beeft de Aarde, en zijn toorn
is voor de heiden onverdraaglijk. | Gij zult i*,
dus tot hen zeggen: de Goden, welke den
Hemel en de Aarde niet gemaakt hebben,
zulvs
01 Spanje was eertijds het onuitputbaare land
van 'hei zilver; nog lange jaaren naa Jeremia's tijd
ziin deszelfs bergwerken zo mild geweest, dat men
onze rijkfte in Duitschland daartegen arm noemen
kan, en de zelve alleen van Peru overtroffen worétI
Ufas'] Dit land kent men niet verder. Het komt
enkel bij Jeremia, en bij Daniël, welke te gelyker
X met hem leefde , voor. Eenigen houden het
voor het zelfde land met Ophir : het kan zijn; en
lak niet. Het onderzoek behoort hier niet, maar
in het derde deel van mijn Spicilegiumgeograplua*
Hrbraeorum exterae:
%t. 10. een ieevendige God) Alleen om de plaats
van het Nieuwe Teftament, Mattk: XXII: ». daar
Christus de uitdrukking mogelijk uit onze plaats ontfeenen
kon\ moet ik aanmerken, dat dit volgens ee.
ne andere 'eezin 2
van eenige Ouden overgezet is,
i s
Chaldeéuwsch.

78 DE PROFEET JEREMIA.
zullen van deze Aarde, en onder dezen Hemei
verdwijnen. | Hij heeft de Aarde gemaakt i 2
doo zijne kragt, en haar bevestigd door
zijne wijsheid; zijn verftand heeft den Hemei
uitgebreid; | wanneer hij dondert, dan H
bruncht 'er water in de lucht, hij laat Wol.
ken
v a n h e t e i n d e d e r A a r d e 0 k ü
hij voegt regen en blikzem te zamen , en
brengt den wind uit zijn tuighuis voort. I
Alle menfchen hebben zig van de kennis U
verwijderd, en zijn tot het veenedergedaald,
de kunftenaar gaat befchaamd van zfn beeld
weg, het is bedrog, en zonder ziel: I zü 15
T 71 T l j d C l e d 3 m P'
en zullen, wanneer God op den zeiven ne
derziet, vergaan. | Maar zo isdeGodniet
vdllt 'en ? ee, - e , ^
h
de God der Goden is zijn naam. |
den^l^t?' 3 , D r
a
e e n w e r k v a
»bedrog
e e
* ÏÏ«
CAP.
^ o d e " ^ zal eens ophou.
u e h e e f t n u wezenlijk in die ftreTer,
zodanig opgehouden, dat men v a„ de voorhem S
geëerde afgoden flegts alleen de naamen in de boe.
ken en deze met eens van hun allen overig heeft
wii uft' J H nU I l^l 0 k t g e e n e a f
ê° f d e n welkê
w j uit de oudheid kennen, geen Jupiter, eeer, HPP
cu es geen Baal Atargate.Vh Dago n, g ^
^tutg/iuts] Zie de aaumerking op jfcj XXXVlil:
^w. 16.] Zie de aanmerking op Deut: IV: ig,
T/c

19
C A r. X: 17-aS.
Eene voorzegging omtrent de verwoesting van
Jerufalem, doch met een aanhangzel, waaruit
men bejluiten moet, dat God zig in 't
vervolg aan Jerufalem weder zal laaien gelegen
zijn, en deszelfs verwoesten verwoesten.
X
Breng alle uwe waaren uit het land bij één, 17
g'rj ftad, welke eene belegering hebt te wagten;
| want zo fpreekt Jehova: ditmaai zal ij
ik de inwoonders des lands wegflingeren,
en ze vast te zamen rollen, opdat zij des te
verder vliegen. |
Wee mij 1 hoe groot is mijn ongeluk! if
mijne wond is fmertelijk ; doch ik denk,
dit
vs. 17. Breng alle uwe waaren uit het land bij
één] Óe meening is: dewijl het ganfche Und een
vijandelijken overval te wagten heeft, zo breng alle
de rijkdommen van het land in de voornaamfte vesting
bij één, van welke men hoopen kan, dat zij
den vijand tege ihnd zal bieden. Doch dit alles
zal in het einde niet helpen, want deze ftad zal
veroverd worden, en dan zal alles, wat daar in is,
een buit des vijands zijn!
vs. 18 vast te zamen rollen, op dat zij des te
verder vliegen) Letterlijk, op dat zij het doel tref.
fen. Om "et zinneoeeld te verftaan , vergelijke
ben Jef: XXII: 17. 18.
vs. 19.] De Profeet fpreekt in den naam des volks
en der inwoonders van Jerufalem.

lo DE PROFEET JEREMIA.
dit lijden is mij beftemd, ik moet het draagen.
| Mijne tent is verwoest, haare-zee- 2«
len zijn afgefcheurd, mijne kinderen zijn
weggegaan en nergens te vinden, niemand
regt mijne tent weder op, noch hangt haare
tapijten uit. | Want de herders waren 21
dwaas, zij bekommerden zig niet met Jehova,
zij konden dan ook niet verftandig
en gelukkig te werk gaan, en hunne ganfche
kudde wierd verftrooid. | Daar loopt een 22
gerugt, het komt, een harde donderdag
van 't Noorden; de fteden van Juda zullen
eene woeftijn, eene wooning der Hangen
worden. |
Ik weet , Jehova dat des menfchen weg 23
niet in zijne magt ftaat, dat zijn gang en
zijne fchreden niet van hun afhangen. | 24
Tugtig mij, Jehova, maar goedertieren,
ftraf mij niet in toorn, opdat gij mij niet
verbrijzelt. | Stort uwen toorn over de 25
heidenen uit, die u niet kennen, en over
de volken, die uwen naam niet aanroepen:
want zij hebben Jacob verllonden, verllonden
dat 'er niets meêr van hem overig is,
en zijne wooning verwoest. |
CAP.
dit itjden is mij bejlemd] Letterlijk: dit is mijn
Jijden. Ik ben egter van de Joodfche punten, afgegaan,
volgens welke het luidde: dit is lijden.
vs. 21. de herders] Regeerders van het volk. Het
ganfche beeld is van de rondtrekkende en in tenten
woonende herders ontleent.
vs. 25.], Dat is, ftraf de Babijloniërs. Zie PJi
LXXIX; 16. 7. en de aanmerkingen aldaar.

Si
C A P . XI: 1-17.
Eene tot boete venmanende reden, welke te *e.
' rufalem en in het Joodfche land gehoudenis,
bij gelegenheid, dat in het agttiende jaa r
van Jofia het door de hand van Mofes gefchreeven
wetboek weder gevonden was, Jofia
den afgodendienst affchafte, en het volk een
verbond met God maakte, om hem alleen te
dienen. (*).
XI
Het woord van Jehova tot Jeremia. | 1
Hoort de woorden van dit verbond, en *
herhaalt ze voor de inwoonders van het
Joodfche land en Jerufalem. | Zegt tot hen: 3
zo fpreekt Jehova; vervloekt zij die geen,
welke de woorden van dit verbond niet
houdt
(*) Om deze plaats te verdaan moet men de gefchiedenis
van het wedergevonden wetboek , dat
door Mofes eigenhandig gefchreeven was, en de
daarop gevolgde groote hervorming, II Kom XXII.
XXIII. herleezen.
^
vs. 2.] De Priesters worden aangefproken : zij
moeten zelf de woorden van het verbond hooren
welke den Koning Jofia zo beroerd hadden . maar ze'
ook het overige volk voorleezen en infcherpen.
van dtt verbond] de plaatzen in de boeken' van
Mofes, waar God met het volk een verbond nidikt
hun, die het houden, zegen belopvende, er. Ie /erbondbreekers
met vervloeking dreigend? : Levit •
XXVI: 3 ~ *ó. Deus: XXVII: 11 —XXVIII: 60.
F

8a DE PROFEET JEREMIA;
houdt, | dat ik uwen vaderen heb voorge- 4
fchreeven, wanneer ik ze uit Egypten, den
hoogen fmeltöveJi van het ijzer , voerde,
en tot hen zeide:' gehoorzaamt mij, en doet
alles, wat ik u gebieden zal, dan zult gij
mijn volk, en ik zal uw God zijn, en den 5
eed vervullen , dien ik uwen vaderen gezwooren
heb, om u een land te geeven,
waarin melk en honig vloeit. Hier
brak ik uit, en zeide: Amen! het gefchiede,
Jehova!)
Daarop zeide Jehova tegen mij: roep de- 6
ze woorden in de fteden van Juda en op de
ilraaten van Jerufalem uit, en zeg: hoort
de woorden van dit verbond en houdt ze.|
Ik heb uwe vaderen van den dag af, waar- 7
op ik ze uit Egijpten voerde, tot op dezen
dag, van den vroegen morgen tot aan den
avond laaten vermaanen, om mij te gehoor -
zaamen, | maar zij hebben mij niet gehoor- 8
zaamd, noch hun oor tot mij geneigd, maar
zijn één iegelijk de gedagten van zijn boos
hart gevolgd: en ik heb alle de vloeken Van
dit verbond, dat zij houden moesten, maar
niet
vt. 4. hoogen smeiïöven] Zie de aanmerking op
Detit? IV: 20.
6. deze woorden'] dc zelfde woorden van hot verbond
jn de boeken ven Mofes.
vs. 8 ] Onder de ongelukkige regeering van den
Koning Manasfe had God een begin gemaakt, met de
van Mofes gédreigdc vloeken aan de afgodifahe Jooden
te vervullen.

C A P .
XI.
niet gehouden hebben, aan hun laaten vervullen.
|
Onder de inwoonders van het Joodfche 9
land en van Jerufalem , zeide Jehova tot
mij, vertoont zig eenezamenzweering: j zij 10
keeren geftadig weder tot de zonden hunner
vaderen te rug, die mij niet gehoorzaamen '
wilden, en vreemde Goden zogten,om hen
te dienen. Israël en Juda hebben het verbond
overtreden, dat ik met hunne vaderen
gemaakt heb |
Daarom fpreekt Jehova: ik zal een kwaad 11
over hen brengen, dat zij niet zullen kun
nen ontgaan, en wanneer zij tot mij bidden,
zal ik ze niet hooren; j dan mogen de fte- i*
den van Juda, en de inwoonders van Jerufalem
tot die Goden roepen , welken zij
nu reukwerk brengen, maar die zullen hun
ten tijde des kwaads niet helpen: J want zo 13
veele fteden als gij hebt, Juda, zo veele
Goden hebt gij, en zo veele ftraaten als
gij hebt, Jerufalem, zo veele altaaren zijn
'er voor den fchandelijken ftommen afgod
opgeregt, waarop voor den Baal gerookt
wordt. |
Gij dan, bid niet voor dit volk, laat geen 14
klaaglied , noch eene voorfpraak hooren,
want
vs. 10.] r n
het twaalfde jaar van Jofia had het volk
de afgoderij reeds verzaakt, maar ilegcs in fchijn en
voor een korten tijd, II Chron: XXXIV a—7 Zo
dat in het agttiende jaar, wanneer het wèder/evonden
wetboek tot eene tweede hervorming aanleiding
gaf, de afgoderij weder volkomen in zwang ging,
F a
«3

S4 DE PROFEET JEREiYItA.
want ik zal niet hooren, wanneer zij ten
tijde van hun ongeval tot mij zullen roepen. |
Waarom bedrijft mijne beminde in mijn 1^
huis alle zulke fchandelijke daaden ? Zullen
geloften en heilig vleesch kunnen te wege
brengen, dat uwe boosheid u niet wordt toegerekend?
gij zijt nogthans heel vrolijk. |
Jehova noemde u een groenen en fraai ge- \S
wasfen olijfboom. Onder het gefchreeuw
van
vs: 14. ten tijde van hun ongevat] Ik ben hier
van de gedrukte leezing afgegaan. Zij levert ook wel
een zeer goeden zio op, en ik zou haar overgezet
hebben, of liever, ik had haar reeds overgezet,watteer
zij «a zo veele boosheid tot mij' zuilen roepen:
maar zij fcheen mij volgens de belijdenis der
getuigen onwettig toe, en daarom veranderde jk,
het geen ik reeds gefchreeven had. DocK gefield
, dat ik tegen deze getuigen de gedrukte leezing:
welke ook veele waarfchijnlijkheid heeft, volgen
moest, zo zou ik ten minften de Joodfche punten
verlaaten, en (Irijdig met de zeiven overzetten :
wanneer zij bij eene nog voortdunrende boosheid
tot mij zullen roepen.
vs- 15.] Hier gaa ik grootelijks van den gedrukterr
text af, welke dus luidt: wat heeft mijnbemin'
ds in mijn huis te doen , dat zo vee ie deze fchandelijke
daad bedrijven? en het heilige vleeschzul*
len zij u ontneemen. IVanneer 'er uwe boosheid
is, dan verheugt gij u.
mijne beminde] Het Israëlitifche volk wordt als
eene beminde; doch deze liefde Hechtbeloonendeontrouwe
huisvrouw voorgelleld. TszHof; III: 1.
heilig vleesch) Offervleesch, dat de offeraar met
zijne gasten opeet. . kan zuik een eeten van
een goed ofl'trgebraad zonden, opzettelijk voortgezette
zonden, wegneemen?
fraai %ëwatf$w) Ik -ben weder «ene andere leezing

CAP. XI. 85
van veele herders , welke in de woeftijn
rondtrekken, wordt 'er een vuur naast u
aangeftoken, en worden uwe takken afgebroken
| Jehova, .de God der Goden , die 17
u plantte, heeft een ongeluk over u befloten,
en dat alles om de misdrijven van Israël
en Juda, dewijl zij mij beledigd, en den Baal
reukwerk gebragt hebben. |
CAP.
zing gevolgd: volgens de gedrukte luidt het: vol
Jchoone vrugten; Doch het van goede vrugten ledige
Joodfche volk fchijnt niet gevoegelijk met een
vrugtbaaren olijfboom vergeleeken te kunnen worden,
maar beter met een, die enkel bladeren, en
geene vrugten heeft.
afgebroken] Hier gaa ik van de punten af, vol- ;
gens welke het luidt: zij weiden uwe takken af.
De vijanden van Jerufalem worden met rondtrekkende
herders vergeleeken , welke een vuur aanfteeken,
en wanneer ze dit mogelijk in de nabuurfchap
van een fchoonen olijfboom doen, welke geene
vrugten draagt, maar flegts bladeren heeft, de
takken afbreeken, en het vuur daarmede onderhout
den.

86
C A P . XI: 18— XII: 13.
Bij het houden dezer tot boete vermaanende reden
ftaan de Priesters te Anatot den Profeet na
het leeven. God openbaart hem dit, endreigt,
deze boosheid te ftraffen.
XI
Jehova heeft het mij bekend gemaakt, en 18
nu weet ik het: gij toondet mij hun voorneemen.
j Ik was als een fchootlam, dat 19
men ter flagtbank leidt,en wist niet, welke
raadllagen zij tegen mij hadden: komt, laat
ons den boom en de vrugt bederven! Laat
ons
vs. 19. fchootlam) In plaats dat wij tot vermaak
fchoothondjeds hebben, hielden de Hebreeuwen, en
hebben nog tegenwoordig de Arabiërs fchootlam'meren;
welke van hunne bette aten, u ; t hunnen beker
dronken, en bijna als kinderen gehouden wierden.
Zulk een fchootlam wordt 'er II Sam: XII:
3. befchreeven. Het zou als de grootfte wreedheid
befchouwd zijn, het te fJagten, even zo erg, als of
thans het fchoothondjen van eene Dame genomen,
en tot deontleedkunde aangebragr wierd , of nog erger,
dat zij het daar zelf toe leverde. De meening
is. dat Jeremia in 't geheel geen kwaad verwagtte
en op zijne nabeftaanden een dergelijk vertrouwen
had, als het fchootlam op hem, in wiens huis het
is.
laat om den boom en de vrugt bederven) Als ferernla
de zoon van dien Hilkia is, welke het veriaoren
ooifprongelijke gefchrift der wet .van Mofes
weder von i, (zie de aanmerking op Cap: l: i.)
20 zou men bijna moeten denken, dat deze lieden

C A P . XI. 8/
ons hem uit het land der leevendigen uitroojen,
opdat zijn naam niet verder genoemd
worde. | Maar Jehova, de God der Goden, 2©
is een rechtvaardige rechter, die het binnenfte
des harte proeft: ik zal het zien, hoe
gij wraak aan hun oefent, want ik heb mijne
zaak aan u overgegeeven. |
Daarom is dit Gods uitfpraak over de in- 21
woonders van Anatot, die u na het leeven
Haan, en tot u zeggen: fpreek niet in den
naam van God, zoo gij niet fterven wilt. |
Dit
tegen het leeven van hem en zijn vader aandsgcrf
genomen hadden , dat de boom den vader , en de
vrugt den zoon betekene.
vs. 20. het binnenjle des harte) Enkel om onze
taal heb ik eene omfchrijving gebruikt, of liever ee.
ne andere uitdrukking verkoozen, letterlijk luidt het:
nieren en hart.
vs- 21. inwoonders van Anatot] Anatot, niet
ver van Jerufalem, wierd van Priesters bewoond ;
die geenen derhalven, welken Jeremia en mogelijk
ook wel zijn vader na het leeven Honden, waren
priesters, en nabeftaanden van hem. Hieruit is vs,
19. en Cap: XII: 6. verftaanbaar. Hierbij moet mea
zig verwonderen, hoe het bijgeloof onder de flechte
regeering van Manasfe zo diepe wortelen gefchoten
bad: onder den godvrugtigen Koning Jofia, die den
afgodendienst met de uiterfte geftrengneid affchafte,
ftaan nogthans Priesters den zoon van den Hoogenpriester,
welke het wetboek wedergevonden, en de
hervorming van den Godsdienst te wege gebragt had,
na het leeven , terwijl hij juist over dat gedeelte der
wet predikt, dat op het gemoed des Konings een zo
jliepen indruk gemaakt had. Zou men bijna niet tot
de gedagten komen, dat het oorfprongelijke gefchriftvan
Mofes, het welk Hilkia wedervond, niet door
«en enkel toeval, maar door de boosheid der gee-
F 4
«en.

88
DE PROPEET JEREMIA.
D.tisdemtfpraak van Jehova, de Godder 22
Goden: ik zal ze ftraffen, de jongelingen
zullen in den oorlog omkomen , de zoonen
en dogters van honger fterven, I en niets
van hun overblijven, want ik zal éen kwaad 2 3
en een jaar van ftraffenover de inwoonders
van Anatot brengen |
XII
Gij zijtrechtvaardig, Jehova, enbehoudt I '
recht, wanneer ik met u twiste: ftaa mii
egter toe, mijne klagt tegen u in te brengen
Waarom zijn de onrechtvaardigen zo
gelukkig ? en waarom gaat het allen , die
zeer onredelijk zijn , zo wel ? I gij f ch
i-, nt
.,
*e zelf geplant te hebben, zij fchietenworte.
nen, die den afgodendienst toegedaan waren , aan
een zijde gekomen is, en dat 'er in de alïchr'ften.
^„hT g r n g , e n » c n d i e m e n mifchien den Koning
I v gar -' d e C a p i t t e I s °" tb 'oken hebben, waar!
over de Koning zo zeer verfchrikte, wanneer ze
hem voorgeleezen wierden '
w««ww ze
ZigJ eZe z a a k 2 0 0
lteTlen 1^6'!^ p°r
t voor-
«ellen, als of de Profeet dit gezegd heeft, nadat
God hem reeds de belaagingen zi/ner nabeftaanden
te Anatot ondekt, en «raffen over deze ontrouw Te.
dreigd had Hoe had hij hier nog kunnen vraagen
waarom God niet ftrafte, wanneer God juistS
had dat hij Wilde ftrarTen ? Het blijkt mme^ oS
du.de .jk, dat de belaagingen der zijnen hem vs 6.
als iets onbekends ontdekt worden.
De zamenhang met het voorgaande is veel êer ia
geva ik niet dwaale, deze. De Profeet had tot hiertoe
llegts in 't algemeen gezegd, dat God hem de
belaagingen der zijnen ontdekt had: maar nu verhaal!
nij vs, i—o. naauwkeuriger, bij welke trelei/enhpid
dngefchied zij Devv!jI B hij 'bij ilP^eföfdo^
het Joodfche land waarfchijnliijk op veele plaatzin tegen-

CAP. XII. 89
telen, wasfen, en draagen vrugten. Uw
naam is hunnen mond bekend, maar hun
binnenfte weet niets van u. | Gij, Jehova, 3
kent mij , en proeft mijn hart, dat voor
u open ligt: leid ze als ichaapen ter Aagtbank,
en heilig ze tot den dood. | Hoelang
A
zal het land wegens de boosheid zijner inwoonders
treuren, en elke plant op het veld
verwelken? Zullen dieren en vogels mede
geftraft worden, wanneer zij zeggen, God
ziet niet. I
wordt
genftand vond, en hen bloejende en magtig aantrof,
die den afgodendienst in hun hart genegen waren, zo
werpt hij deze vraag op: waarom God toch met deze
lieden een geduld heeft, dat als eene hardheid tegen
het ganfche land is? om hun wordt eindelijk, volgens
Gods bedreigingen , het geheele land verwoest,
•waarom hij ze dan niet liever nu ftraft en uitrook,
êer zij door hunne zonden het land zulk een ongeluk
berokkend hadden? God antwoordt hem daarop
, dat hij het ergfte nog niet weet, dat zijne eigen
nabeftaanden, Priesters van geboorte, en welke hem
zo vriendelijk ontfangen, heimelijk voorneemens waren
hem te dooden, dewijl zij insgelijks in hun hart
begunftigers van den afgodendienst waren. Voorts
dat het verderf in het land zo verfpreid en algemeen
j s, dat de ftraf ook algemeen moet zijn , en met de
verwoesting van het ganfche land eindigen.
maar hun binnenfle weet niets van ü] Letterlijk:
maar ver van hunne nieren. Ik heb de zaak
met andere woorden gezegd, welke men in onze taal
verftaatvs.
4. God ziet niet] Volgens den gedrukten text,
God ziet ons einde niet; volgens eene andere leezing
, God ziet onze wegen niet. ld twijffel zijnde,
welk van beiden ik verkiezen moest, het) ik het
onzekere wcord uitgelaaten.
F 5

93 DE PROFEET JEREMIA.
Wordt gij moede, wanneer gij
m e t
de c
voetgangers loopt, hoe wiit gij d^n met de *
paarden in het wedfpel Ioopen > en zoo eB
Zl?lra»T ke l ' ' '
m o e d h
^>wÏÏ
aoen? | Want, weet het, zelfs uwe na <
der is verraaderJjjk tegen uw: zii komen u
» gemoet, en geleidend; geloof hun "
wani
& z A o nattreft 5 ïltf i n ^ « * . "elke
(zegt God tot oenW«°T e^l? f g i n a a k t .
op net verneeme", dat uwe eIZ Z I g g e n
Jaagen leggen, en dat Li?ZA S bedvrienden u
ftn% „i.- 6 S ' ' S'J te Anatot. uwe vadprliit»
üad, aJs in een moordkuil zijt' vaderlijke
tekenen moet, ^*w 0
*d/^.
C n h e t b e
'
M. 6. zij komen u tegemoet, en geleiden «i 7K
v e r
wonderen , dat den Profeet van rl P
tt.;».. "
tot alle flegts bedenke!,^Sffeïïffi
volgens de Joodfche punten hu \t rZ/L '
&* tenoZ tèleSd. 'SS df Se * *>" ^
volgende metfdaaf
ffi^g
fpree*

CAP. XII. 91
wanneer zij vriendelijk met u fpreeken. | Ik 7
heb mijn huis verlaaten, en bekommere mij
met mijn erfdeel niet: het geen mij het lief-
He was, geef ik aan deszelfs vijanden ten
prooi. | Mijn erfdeel is tegen mij als een *
leeuw in het woud, en brult mij aan: daarom
ben ik tegen het zelve vijandig gewor
den.} De hijëen doorgraaft mij mijn erfdeel 9 9
rondfpreeken,
en deze gewaarfchouwd wordt, hun niet
te gelooven : deze waarfchouwing is zeer overtollig,
wanneer men luidkeels agter ons roept, flaat hem
dood I , • . .
vs. 7. 8.] Het fchijnt, dat God wil zeggen : even
zo vijandig, als de uwen tegen u zijn, is mijn ganfche
volk tegen mij; niet eenige weinige boozen in
het zelve brengen het overige land kwaad toe, maar
het ganfche volk is boos, en verdient fl-raf.
vs. 9. De hyè'en doorgraaft} De hijëen is één
vandewildfte dieren der zuidelijlte landen, waarvoor
wij in onze taal geen naam bebben: Zo het menfcbelijk
geflacht een bijzonderen vijand onder de dieren
had, (waaraan veele Natuurkundigen twijfelen}
dan zou het de hijëen zijn, want het menfchen vleesch
fmaakt haar bij uitllek goed: zij laat zig juist daarom
naa groote veldflagen in menigte zien, om de
lijken op te eeten , woelende zelfs uit begeerte na
lijken de graven om. Men moet ze met de jakhalzen
niet verwisfelen, welke ook lijken eeten, de
graven omwoelen, zig op de flagvelden laaten vinden,
doch niet moedig en niet gevaarlijk zijn. De
jakhalzen behooren met de honden en vosfen tot
één groot geflacht, maar de hijëen is van een zeer
verfchillenden aart, en ongemeen wreed. Eene der
Peste afbeeldingen vindt men in Ridingers afbeeldingen
van dieren, No. 37.
Ik ben van de Joodfche punten afgeweeken, volgens
welke de overzetting 1 zo zou moeten luiden:
ts dan mijn erfdeel een vogelt hyïenf (dit, zegt
men,

0 DE PROFEET JEREMIA»
rondom doorvroet zij het: laaten alle wilde
dieren te zamen komen, en zig aan lijken
verzadigen |
Veele herders hebben mijnen wij berg ver- ro
Woest , en mijn erfdeel vertreden : mijn
fchoon erfdeel hebben zij tot eene vrije weide
en tot eene woeftijn gemaakt. Verwoes' ix,
ting grenst 'er aan verwoesting, rondom
mij treurt enkele woeftijn, het ganfche land
word woest, dewijl niemand dit ter harte
neemt. | Over alle heuvels der weide ko.
men verwoesters, Jehova's zwaard verteert
het ganfche land van het ééne einde |tot het
andere, zo dat niemand zeker is. | Men 13
zaait tarw, maar oogst doornen, men erft
landgoederen maar heeft daar geen voordeel
van
men, dat het zelfde is, als, roofvogel of hijèeh)
de vogel is overal rondom ons.
vs. 10. 11] De Babijloniërs worden nogmaals
met rondtrekkende herders vergeleeken, doch met
zulken, welke in plaats van langs onbewoonde woestijnen
te weiden, hunne kudden op akkers en wijnbergen
drijven, en dezelve afweiden.
• vs. 11 Verwoesting grenst 'er aan verwoesting]
of volgens de Joodfche punten, hij (God) heeft het
(mijn erfdeel) tot eene woestijn gemaakt.
vs. ia. heuvels der weide] De heuvels pleegen
in Paleftina de vrugtbaarfte planten te zijn, dewijl
men daar zomtijds bronnen vindt, en zelfs midden
in de woeftijnen zijn toch nog wel bij de bergen
bewoonde en bebouwde landftreeken.
vs. 13. men erft landgoederen enz.] Wannee»
ons in een door uen oorlog verwoest land landgoederen
te beurt vallen , zo baaten zij ons weinig,
dewijl zij niets gel Jen, en met geene zekerheid bebouwd
kupnen worden. — — — Volgens de Joodi'en

CAP. XII. 93
van.
Staat befchaamd bij den oogst, wanneer
gij niets inzamelt dan toorn van Go 3.1
CAP. XII: 14 - «7-
Eene voorzegging van de nabuurige volken,
welke tegen de Israëliten vijandelijk gezind
zijn. Zij zullen, gedeeltelijk, ten eenigen
tijde den Godsdienst der Jooden aanneemm,
cn met hun Hoe jende worden.
De uitfpraak van Jehova over alle zijne 14
booze nabuuren, welke zig aan Jet erfdeel
van zijn volk Israël vergreepen hebben, IK
zal ze uit hun land, en Juda uit hun midden
uitrukken: | en wanneer ik ze uitge- 15
rukt heb, zo zal ik mij over hun onttermen
fcbe punten luidt het: zij worden krank (of gewonö)
en hebben geen voordeel.
vs. 14 zijne booze nabuuren} dat is, de Edomiten,
Ammoniten, Moabiten, Midianiten , IsmaeiTten,
Amalekiten en Philiftijnen Deze volken.hadden
reeds voor het grootfte gedeelte het land der
tien ftammen,zo veel daarvan aan geene z.jde van
den Jordaan lag , naa derzelver wegvoering in de
Asfiirifche ballingfchap zig toegeëigend en bij het
wegvoeren der Jooden in de Bab.jlonifche ballingfchap
deeden zij insgelijks; waarom wij ui het eer-
Kek der Machablen veele ftederj, welke eertijd.
£ Juta behoorden in de magt der Edom.ten en Phil
^zaTze%U hun land uitrukken] Dit fchijnt
door N'ebucadnezar gefchicd te zijn. Jeremia fpreekt
dair meermaalen van; doch de gefchieden.s van deze
Sen ombreekt ons,' M 't is de fchuld van du ge-

91 DE PROFEET JEREMIA.
O.?'. 6 r n 5 6 i n b u n vade >-Iand te rus brenwaar
ftun voorleide, of uk hun h S r ' S t U S o v e "a. en
nakomelingen vanAbraham £Ir ^ r h u i z e n '
o f a , s
te neemen, J ke S
d e r
1??" i s W e d e ' "
a a
Epiphanes fchijnen naLlaaten
zen zij dit laatft^ l P
,e h KK *
V J? ebben » D T L P C B U S
*° v erko.oheen
onder hen in zwaKn??^ W e I k e v o o r -
bij voorb: een PxiesteT^Zn
-?- vi " de »
wi
phus vermeld) wierd afjfchaft S, ^° Z e b y i o l è -
de jooden één volk. Van £ ^ tijdTafKE*?
geluk genoten meêr H, n
! • / h e b b e n ZIJ vee
gefchieaenis «nhun vSt - h.V" d e g a n f c l i e
aan geheei Paleftina JïïrvLi ~ g 2 0 v e r ' «
g
d a t z
Herodes d« 3 & ^ ^ « ^ J « c h bloed",
Wezenlijk eene zeer ernoff.
r
p
,
d e W!
>ereld
Wiens veele pragtige^ebouL" .
'
g P h C e f t
m
een bewijs vandfn fflkdom & " ^«^gde fteden
Tot op de verwoest^gv^
&fa
Edomiten nog als een gedee
t e
i n V"*?* w i j l i e
d
Staat, dat zeer gezien en rSl
gaf. Van eeniel ande^ «ï g g WaS * en de " t0 °"
e
» Joodfchen
men m de aanmerking op S m "
b
e
"'
Z , J

CAP. XII. 95
waar als Jehova leeft! gelijk zij eertijds mijn
volk geleerd hebben, bij Baal te zweeren,
dan zullen zij midden onder mijn volk voor- j-
fpoed genieten: | maar indien zij niet zullen
gehoorzaamen, dan zal ik zulk een volk
uitroojen en verdelgen fpreekt Jehova, j
CAP.
XIII.
Eene voorzegging van de aanftaande wegvoering
der Jooden in ballingfchap; zijnde de zelve,
gelijk het fchijnt, onder Jechonia bekend
gemaakt, (f)
XIII.
Jehova zeide tot mij : koop u een j
lin-
(*) De rede, waarom men gelooft, dat deze bekendmaaking
in de regeering van Jeehonia valt, is
in het 18de vers te vinden, daar de Koning en de
Regeerfler met de afzetting gedreigd worden. Regeerder
is anders in den Bijbel de naam der koninglijke
moeder, welke de voogdijfchap, of toch de regeering
heeft: Jecbonia kwam in het agttiende jaar
van zijn ouderdom tot den throon, en kon derhalvei
zijne moeder tot voogdes hebben ; daar in tegendeel
alle de overige Koningen, welke ten tijde der voorzegging
van Jeremia den throon heklommen hebben ,
meerder jaarig geweest z;jn. Daar komt nog bij, dat
Jeremia Cap. XXII: 24. 26. den Koning Jechonia««
zijne moeder met de wegvoering na Babijlon dreigt,
welke ook wezenlijk dezen Koning en zijne moeder
getroffen heeft. II Kon: XXIV: 15,
Uit de geheele gefchiedenis van ons Capittel blijkt
het,

96 DE PROFEET JEREMIA.
linnen gordel, en doe dien aan: neem hem
in acht, dat hij niet nat wordt. Ik koet 2
een gordel, gelijk mij bevolen was, endeed
dien aan. | Daarop kreeg ik een tweede god - 9
dehjk bevel, 1 om den gordel, dien ik ge- I
kogt, en aangedaan had, te neemen, daar.
mede aan den Eufraat te gaan, en hem in
eene fteenrots te verfteeken. | Jk deed het, 5
en verftafe hem aan den Eufraat, gelijk Iehova
ml, bevolen had. | Naa een Jangen 6
tijd zeide Jehova tot mij: gaa aan den Eufraat,
en haal den gordel weder, dien gij
op mijn bevel verfteeken moest. I Ik ging 7
na den Eufraat, groef de plaats op , en
kreeg den gordel weder, daar ik hem ver-
Itoken had, maar hij was bedorven, en in
t geheel niet meêr te gebruiken. |
Hierftet,
dat deze voorzegging bekend gemaakt is, nadat
jeremia reeds voor veele jaaren den linnen gordel
begraven had. Waarfchijnlijk moet dit begraaven oneer
Jolia, en het wederhaalen van den gordel benevens
ae daarbij uifgefproken voorzeggingen indekorte
regenng van jeehonia, welke flegts drie maande1
duurde , gefteld worden- " u e
vs. 1. een linnen gordel) Wegens het negende
vers, waarin deze gordel niet enke! als een zinnebeeld
van het volk van Juda, maar van het toen pragtig
en rijk zijnde Juda wordt voorgeteld , moet ik
aanmerken, dat een linnen gordel in die tijden
Waarin men nog geene zijde had, eenefoort vanpragt'
en de duurfte in haare foort zün kan. De boomwol *
en de daarvan gewerkte katoenen en chitfen rekenen
de Ouden mede tot het lijnwaat, en in de daad met
meer recht, dan wij haar boomwol noemen, want
zij is toch geene wol; zij is noch van fchaapen, noch
vat: geiten, maar uit het rijk der gewasfen.

'CAP. XIII. 97
Hierop gefchiedde het woord van Jeho 8
va tot mij, | dit zegt Jehova: op de zcif 9
de wijze zal ik de groote pragt van Juda en
Jerufalem bederven. | Dit ondeugend volk, io
dat mij niet wil gehoorzaamen, maar zijne
eigen gedagten volgt , andere Goden naloopt,
hen dient, en zig voor hun nederwerpt,
zal worden als deze gordel, welke
in 't geheel niet meêr gebruikt kan worden. |
1 1
Gelijk iemand zijnen gordel vast ombindt,
zo had ik gansch Israël en Juda vast met
mij verbonden, op dat het mijn volk zoude
zijn, en mij tot roem, eer en fieraad verftrekken:
maar zij gehoorzaamden mij niet-1
3 2
Zeg hun dit fpreekwoord in mijn naam ,
alle flesfen moeten met wijn gevuld worden.
Zij zullen antwoorden: wie weet dat niet,
dat men alle flesfen met wijn moet vullen? J
dan zult gij tot hun zeggen: zo fpreekt Je- 7 3
hova, ik zal alle de inwoonders des lands,
de Koningen, die op Davids throon zitten,
de Priesters, de Profeeten, en wat 'er in
Jerufalem woont, vol en dronkenmaaken,j
en ze dan tegen malkanderen werpen, zo '4
dat vaders en kinderen tegen elk&ar vallen;
ik zal niet verfchoonen; noch medelijdend
zijn, noch het zal mij aandoen , dat ik ze
verderve.|
Hoort en merkt op! zijt niet hoogmoe *S
dig,
vs. io.] Hot zal in ballingfchap aan den Eufraat
weggevoerd worden, daar geheel afneernen, en verarmen.
G

98 DE PROFEET JEREMIA.
dig, want Jehova fpreekt. | Geeft hem, 16
uwen God, de eer, vóórdat de duifternis
aankomt, en uwe voeten op de bergen,
die door den avond overfchaduwd zijn , uitglijden,
wanneer gij op licht wagt, hij het
in duifternis verandert, en donkere wolken
laat komen. | Doch zoo gij dit niet hooren 17
wilt, dan moet ik heimelijk weenen, en
mijn oog van traanen laaten vloejen, de.
wijl de kudde van Jehova wordt weggevoerd.
|
Zeg den Koning en deRegeerfter: zetu 18
laager! want de pragtige kroon, het fieraad
van uw hoofd, valt af. | De fteden van bet 19
zuidelijk gedeelte van Judea zijn gefloten,
niemand waagt het, de poorten te openen;
het geheele Judea gaat in ballingfchap, vreedzaam
en zonder tegenweer gaat het in ballingfchap.
j Slaat uwe oogen op, en ziet 20
daar hen, die van 't Noorden komen. Waar
is de kudde, de fchoone kudde, welke u
toe.
vs. 16.] Dat is, vóórdat de nacht komt. Het zinnebeeld
is van iemand ontleend , die op fteile en fteenachtige
bergen bij het aankomen van den avond gaan moet:
het wordt geftadig duisterer, de nacht overvalt hem,
daarenboven zijn 'er nog donkere wolken aan de
lucht, en digte bosfchen rondom hem, zo dat hij niet
zien kan; elk oo'jenblifc is hij in 't grootfte gevaar,
om over de fteenen te vallen, of op de onbeklimbaare
rots uit te glijden.
vs. 19. zijn gefloten] Uit vrees voor den invallenden
vnand.
vreedzaam en zonder tegenweer] Jeehonia gaf'
z!g aan de Babijioniers over.

C A V. XIII. 99
toevertrouwd was? | En wat zult gij, Je 21
rufalem, zeggen, als de ftraf u overkomt?
Ten eerften hebt gij hen als minnaars bij u
gewend: maar zal daar geene fmert op volgen
, en u overvallen, als eene die in baarensnood
is? | Denkt gij nog in uw hart: 22
waarom ontmoet mij dit alles? zo weet dan,
dat wegens uwe opgehoopte zonden uwe
kleederen ontdekt zijn, en gij met geweld
zijt ter neder geworpen. [
Kan een moor zijne huid witmaaken, of 23
een panther zijne vlekken veranderen ? dan
zult gij u ook beteren kunnen, die aan het
kwaade gewend zijt. | Ik zal ze als kaf ver- 24
ftroojen, dat een wind na de woeftijn voert. |
Dit is uw lot, dit uw erfdeel, dit ik u be- 25
ftemd heb, fpreekt Jehova, dewijl gij mij
vergeeten , en u op leugens verlaaten hebt; |
daarom ontbloot ik u, zo dat men uwe 26
fchande ziet- 1 Uwe overfpelen , "uw grirw 27
niken, en hoe gij de dogters tot hoererij
aanzet, zijn op de heuvels bekend: op het
veld
vs. ai.] Het begin van al het volgende ongeluk
was, dat de Jooden zig in den oorlog tusfchen de
Babijioniers en Egijptenaars mengden, en de Babijloniërs
bijflonden. Deze voorige bondgenooten beloonden
In 't vervolg de Jooden flecht, en voerden
hen eindelijk in de ballingfchap.
vs. 27. hoe gtj de dogters tot hoer er ii aanzet]
Jerufalem wordt andermaal als de verletófter der o-
verige Joodfche fteden , welke dogters van deze
moederttad zijn, befchreeven. Zie Cap. II: 33.
(Een Leezer, die het Hetreeuwsch verftaat, begeerig
zijnde de reden te weeten, waarom ik dus heb
G 2
©ver»

ipo DE. PROFEET JEREMIA.
veld zie ik uwe fchandelijke daaden, Wee
u, Jerufalem! hoe lang zal het duuren, eêr
gij weder gereinigd wordt! j
CAP.
XIV. XV.
Eene leflraffende reden lij gelegenheid eener
droogte, welke onder de regeering van %lia,
voor het agttiende jaar der zelve < •) , Mint
plaats gehad te hebben. Zij dreigt een aan.
Jtaand ongeluk, dat nog grooter zijn zal.
oorlog, honger, pest,, en eene volkomen verwoestmg
van het land, en waarfchouwt, de
valjche Profeeten niet te gelooven.
XIV
Het woord van Jehova tot Jeremia bij i
gelegenheid eener droogte. J
Juovergezet
kan de zelve vinden in de Verhandel,w
a e
d
over de huwelijks, wetten v a„
M o I- e s
« ,. h
, e I £S
der tweede (Hoogd.) uitgaave.) ' ' '
5 9 b L 6 l
CO Dat deze droogte in den tijd tusfchen het 12
en 18de ,aar van Jofia valt, befluit * uk Cap. V'
25, Die reden naamelijk is onder Jofia, en vtór
zijn 18de jaar gehouden, e„ daarin'wordt gL gd
dat de zonden der Israéliten het weder in wanofdé
hadden gebragt, zo dat de regen niet op Ten rS
ten tijd volgde, en dat word! niet eeL zi ns
aanftaande gedreigd, maar als reeds gefS hl
kend befchreeven. Derhalven was •ƒ^tSen her
13 en Ï8de jaar van Jofia wezenlijk eene
d rooïte
E
zekzaams
S ,
zijn,
ziin ^fifo'ïï S
waarichijmyk deze.
S» dr -8tcn
Riet e to
dezen d
ch°Te"
tijd
ftemc

CAP. XIV JOI
Judea klaagt ; die in de poorten zijn , 2
treuren , en liggen in 't zwart gekleed op de
aarde: het gefchreeuw van Jerufalem klimt
tot den Hemel. | De voornaamen zenden 3
de geringeren om water, zij komen tot de
bron, maar keeren met ledige,emmers, befchaamd
en het hoofd bedekt, terug. | De 4
akker fchaamt zig over zijne onvrugtbaarheid,
dewijl 'er geen regen valt, en delandman
fchaamc zig met hem, en bedekt zijn
hoofd. J De rhee werpt zelfs op 't veld, 5
en verlaat uit gebrek van het groen haare
jongen. | De wilde ezels ftaan op de ber- 6
gen, fparren den mond na lucht open, en
zien te vergeefs in 't rond, dewijl 'er niets
wast. |
Hoewel onze zonden tegen ons fpreeken, 7
Jehova, helpt gij nogthans om uwes naams
wil! Onze afwijkingen zijn veel, en tegen
u hebben wij gezondigd, | maar gij Israëls g
hoop, gij zijn verlosfer in tijd van nood ,
waarom zijt gij als een vreemdeling in het
land? als een reiziger, die flegts voor één
nacht zijne tent opflaat? | Waarom zijt gij o
als een die voorbij gaat, en flegts bij geval
daar bij komt? als een held, die niet helpen
ftemt ook 't best overeen, het geen wij Cap: XV:
4. leezen.
Vf. 6. De wilde ezels] De wilde ezel is juist het
dier, dat in woeste ftreeken , welke zonder water
zijn, den reiziger de bronnen pleegt te ontdekken •
daar wille ezels verfmagten , moeten alle bronnet}
wijd en zijd verdroogd Z'in.
G3

loa DE PROFEET JEREMIA.
pen kan? Gij Jehova woont toch onder ons,
en wij zijn naar uwen naam genoemd! J
Doch Jehova zegt van dit volk: het wil 10
• het zelf zo hebben, en ronddoolcn, en laat
zijne voeten den vrijen loop. Tehova heeft
geen behagen in hun , maar denkt aan hun-
, ne zonden, en zal ze ftraffen. |
1 1
Jehova zeide tot mij: bid niet voor dit
volk, en fpreek niet voor hun ten besten, j
Wanneer het vast, zo hoor ik niet na zijn 12
geroep, en wanneer het offers brengt, zo
zie ik ze niet gunftig aan: maar ik wil het
door oorlog, honger en pest verteeren.|
Ik antwoordde nogthans: ach Heere! ach *3
Jehova! de Profeeten zeggen hun, gij zult
geen oorlog zien, en geen hongersnood zal
11 treffen, maar ik zal u in dit land eeneerlijken
en zekeren vreede geeven. | Daarop r +
zeide Jehova : die Profeeten voorzeggen
valschheden onder mijnen naam! Ik heb ze
niet gezonden, hun niets bevolen, en niets
tot hen gefproken. Zij voorzeggen u valfche
gezigten , waarzeggerijen , uitfpraaken
van afgoden, en het geen zij eens in
hun hart hebben voorgenomen, f Daarom 15
doet Jehova over de Profeeten, die in zijn
naam voorzeggen , zonder van hem gezonden
te zijn, en die zeggen, daar zal geen
oorlog , noch honger in dit land komen,
deze uitfpraak: deze Profeeten zullen zelf
door
i». 15-18] D ; c alles is geen voorleeden ongeluk
m.e:, maar een aanllaande.

CAP. XIV. 103
door dén oorlog en honger omkomen, [ en l^
het volk , waaraan zij voorzeggen ; zal van
den honger en oorlog op de ftraaten van Jerufalem
uitgeftrekt uit gebrek van begraavers
blijven liggen; zij zeiven, hunne vrouwen,
hunne zoonen, en hunne dogters: en ik zal
de gevolgen hunner boosheid over hun uit-
Horten. Zeg zo tegen hen: mijne oogen '
moeten dag en nacht van traanen vloeien,
en nooit droog worden, want mijn volk is
zwaar en wreedelijk gewond. | Gaa ik op 1*
het veld, zo zie ik verfiagenen, kome ik in
de ftad, zo liggen daar, die van honger ge,
ftorven zijn : TProfecten en Priesters gaan
in andere landen om, welke zij niet kennen.
|
T Q
A 1
Maar hebt gij dan Juda verworpen? Hebt >
gij dan een volkomen afkeer van Juda?
"Waarom flaat gij ons, dat wij niet geneezen
kunnen worden ? laatende ons op vreede
hoepen, maar daar komt niets goeds? op
betere tijden, maar daar komt nieuwe vetfchrik-
mt
vs 17 f n v o l k ' s zwa.ir en wreedehjk
eewönd.) Ik heb gemeen!, hier in onze taal eeno
verkorting te moeten gebruiken ; doch voor hem,
die de woorden in 't geheel , letterlijk wilde over.
pezet hebben, plaats ik ze hier ook; want de jongvrouw,
de dogter Mijne* volks, ts met eene grooté
verplettering verpletterd, met eene zeer erg&
wond. tiet kwam mij voor, dat men dit in onze
Mal niet gaarne leezen zou.
vs. 19- Betere tijden) Leterlijfc, een ttjdvangeneezing.
G 4

ïc 4
DE PROPEET JEREMIA.
fchrikking? | Wij weeten het, Tehova ,n
dat wij onrecht, en dat onze vaders zie
fchuld.g gemaakt hebben: want tege„u h
5?
ben
m j
gezondigd. , Doch om uvfesn a
am s
'
h limTT
C
n
° m ë e r d e n ^°on uwer
heerlijkheidniec; g
edenkaan uw verbondmeï
ons, en vern ede het nier I W;l J ,
nietige Goden dfr neSen' Z %7ï£ "
geeven, en den Hemel in digte buSei JÏÏ
Jeho : n
T"T 1
GS kuf/h^'^en"
jenova onze God; op u hoopen wii
w a, r
h a n C
gij hebt dit alles gemaakt. |
Mofes en^m 3 -,^ 6 tot *»' hoewel /
en bamuel voor miï iTnn^Q„
^'biddingen
t e d o e n° m ^ , o,
mjn hart van dit volk afkeerig SI ven!
^ het van mijn aangezigt weggaan!ï
«en ea J an Z / g fnT ' Tl mü ^ hee! 2
nen gaan ^ antwoord dan: Jehova zeef
wie tot de pest wil, tot de pest! wie fot
den oorlog, tot den oorlog 1 wie Tot den
honger, tot den honger! en wie in 1
vangenis, die gaa in de LvaJeni? I\P'
foorten van rtrWn zal fkZl^V^Z 3
geeven, het zwaard
o m z e t e
dooden
d e
honden om de lijken heen en wee ? r ce flee
pen, de vogels en de roofdieren'om zeoo
te eeten en te verdelgen • I
P n
;t , i l P
alle koningrijken def a" ^
raf oTeen *
fcimkgedrogc maaken; en dit wel om het
geen
y
2 1
v
regen. ^
?*3 *« HrtwJ, de wolken .„ den

CAP. XV. tog
geen Manasfe , de zoon van Hiskia, de
Koning van Juda, te Jerufalem gedaan
heeft. |
Want wie kanuverfchoonen, Jerufalem? 5
wie medelijden met u hebben ? wie flegts
van den weg afgaan, om u vreede te wen.
fchen? | Gij hebt mij niet geacht, fpreekt 6
Jehova, en zijt te rug geweeken: ik ftrekte
mijne hand tegen u uit, en floeg u, eindelijk
ben ik moede geworden , om over de
ftraffen weder berouw te hebben. | Aan de 7
grensplaatzen van het land heb ik hen ver
fchopt, weduwen, weezen, enkinderloo»
zen
vs. 4. Manasje] Nu immeiijk regeerde 'er een
prjswaardige Koning , Joiia, doch de bloedfchulden,
welke Manasfe op Jerufalem gelaaden had,
moesten niet ongelbaft blijven. II Kon: XXI:iO-iö.
XXII: 20. XXIII: 26, 27.

io5
DE PROFEET JEREMIA.
zen m mijn volk gemaakt: maar het keerde
8
op zijn weg niet om. j Zijne weduwen wier.
den meêr, dan het zand aan de zee is; over
de moeder des Jongelings liet ikopdenmiddag
een zwarten nacht komen, en plotsling
boven haar hoofd de ftadmet fchrik inftor.
ten. | De moeder van zeven zoonen treurt, 9
en blaast den adem uit, haare zon gaat bij
dag onder, zij is befchaamd en treurig : en
't
fchopt] Nederlaagen aan de grenzen , waarin een
groot gedeelte van het volk omkomt, worden voorgelteld
als of het koom verfchopt wierdt, waarbij
het kaf wel van den wind word weggevoerd maar
het koorn nogthans blijft. De meening is : ik liet
een groot gedeelte van het volk in ongelukkige veldflagen
.;an de grenzen omkomen, doch zo, dat 'er
nog altoos een gedeelte overbleef, wiens verbetering
ik vei wagtte.
vs. 8. over de moeder des jongelings liet ik op
den middag een zwarten nacht komen] De 0>s
terfche dichters (lellen een groot ongeluk voor als
of op den middag of de Zon onderging, 0f'er êene
Zonsverduiitering plaats had, waarbij men de ftarren
aan den Hemel zien kan. De meening j s
• een
-onverwagt ongeluk kwam de moeder, diejon

C A P . XV# 107
't geen 'er nog over blijft, zal ik aan het
zwaard der vijanden op nieuw ten prooi
geeven, fpreekt Jehova.)
Wee mij, mijne moeder, dat gij mij gebaard
hebt, een die met het ganfche land
in een eeuwigen ftrijd moet leeven! Ik heb
niet op woeker gefield, noch van anderen
geleend, en nogthans vloekt elk op mij |
Jehova zeide: waarlijk, ik zal het met u ten 1 1
besten keeren, enmaaken, dat zeifs devij.
and zig over u ten tijde van ongeval en van
nood bekreune.|
zal
zo dubbelzinnig, als ik den zeiven in onze taal opzettelijk
gelaaten heb. Ik geloot', dat het op de zon
ziet, fchoon wij in onze taal niet zegden zouden,
dat de Zon befchaamdis , maar dat zij zig bedekt,
dat zij treurig voorliet gezlgt wegwijkt: want als de
moeder reeds den laatften adem uitgeblaazen heeft,
dan kan zij zig niet meêr fchaamen.
vs. 10. Ik heb niet op woeker gefield, noch van
anderen geleend) Die dit doet: behoeft zig niet
te verwonderen , wanneer hij veeie twistzaaken
krijgt, of dat de lieden, van welke hij het geleende
te rug vordert, op hem vloeken. Maar ik heb
niets bedreeven, zegt de Profeet, dat tot gefchillen
aanleiding kon geeven, en nogthans is het ganfche
land mij vijandig,
vs. 11.] Ik ben niets minder dan zeker, dat de
overzetting, welke ik van deze ongemeen zwaare
plaats gegeeven heb, de juiste zij; want dezelve
heeft zo veele verfchillende Ieezingen , dat men niet
weet, welke men volgen moet. Ik ben derhalven
in deze overzetting enkel bij den gedrukten text gebleeven,
en heb dien verklaard, zogoed als ik kon.
De meening zou zijn , dat de Profeet zig over de tegenwoordige
tegenfpreeking van het ganfche land
moet gerust Hellen; dat 'er een tijd aanftaaode is,
waar-

io8
DE PROFEET JEREMIA.
Zal men ook ijzer, ijzer van het Noor-
1 2
den
waarin God aan het zelve vergelden wil w
hU thans om zijnen wil lijdt; dat waT e'e r
het^"
geluk in het ganfche land^lgemeenTSlem vT
C r
brand zijn, en de inwoonders in haHiWiwf "
sullen, God het zo zal S^*
zig aan den Profeet laat gelegen zin, n P
1 l *
zal men in het 4o(te CapLf vhïdei j'hS koïaÏÏÏÏ 8
dit moet tk belijden, eenigen dwang,
k.ngen van het aan ons bekende gfbruik der
als men uit de woorden van den text dézen zin tiï
brengen, welke met de gefchiedenis overéénkomt
. Volgens eene andere leezing zou 'er meivW
jende , deze zin uit komen.- ^Amen! Jehova hu' n
vloek worde ver mld, zoo ik in miiJSnistin^
u gejlreden, en voor hen het be eletr 0ZnZ b
zoo et enden tijd van nood en ongevalhun vol'
naam van het ftaal,of het ftaa? heeft l*L '
nnetl
hun. Het ijzer van dit i^^Z&lZ*
en b,jkans m zolk eene benaaming bij de ouden
weest te z.jn, als bij de laateren het Zweedflhe
ü 2 e r\^ a n t d a S r 1S t u s ' c h e " h e t ijzer een Zilt on
derfcheid ; zommig ijzer i s
bros en breekt in dJ
koude, of anders te zwak en breekt daarom Lr
Bj de deugdzaamheid v a n
het ijzer komt het dóor"
gaans veel op het hout aan,
m a
welk. ko^lJ? ?~
Jjzerërts gefmolten wordt/ Met uit beste n-/!r '
X ' , 0 0 d e l i j k
f f
! 3 n d d e ' Chaldeén wo gf de
Chaldeën zelf vergeleeken, en yzer ua hJt Noorl
dm

CAP. XV. 109
den en metaal, in Hukken breeken? ) Uw 13
vermogen en uwe fchatten zal ik ter plundering
overgeeven , en dat om niet, zo
ver uwe zonden gegaan zijn, en in alle uwe
grenzen: en gij zult zelf uwe vijanden in een 14
land, dat gij niet kent, dienen: want het
vuur is in mijn toorn ontftoken, en zal o-
ver u branden. |
Gij Jehova weet alles, denk aan mij, en
zie op mij, wreek mij, aan hen die mij vervolgen,en
doe dit niet naar uwe langmoedigheid:
neem mij in uwe befcherming, en,
denk, dat ik om uwen wille gefmaad wordt. |
Wanneer ik uwe woorden vond, zo waren 16
zij mijne fpijs, mijne vreugde, en de verrukking
van mijn hart, want ik ben naar
uwen
den genoemd, dat niemand in (tukken kan breeken.
vs. 13.] Het loodfolie volk wordt aangefproken.
vs. 14 gij zult moe vijanden . . . . dienen]
Volgens de gedrukte leezing luidde het: ik zal uwe
vijanden door een land laaten gaan, dat gij
niet kent; dat is, de Chaldeën zullen niet enkel
uw land, maar ook andere , u onbekende en ver
afgelegen landen veroveren. Nebucadnezars wapenen
moeten wezenlijk langs de Africaanfche kusten
to; in Spanje gedrongen zijnvs.
IS- niet naar uwe langmoedigheid] dat is,
niet zo langzaam, als gij gewoon zijt te ftrafiVn .
Een berispelijk gebed , het geen God den Profeet
in het ioae vers verwijten zal.
vs. 16.] Hier wordt niet van Gods befchreevea
woord gefproken, maar van de voorzeggingen, welke
God den Profeet ingaf: hij zegt, dat hij deze met
den grootften lust heeft aangenomen , hoewel zij
hem de vtjanifchap zijner medeburgers op den hals
haal.

lio
DE PROFEET JEREMIA.
uwen naam genoemd, Jehova, gij God der
Goden. | Ik zat nooit vrolijk bij de fpot- 17
ters; dewijl ik uw Profeet was, zo moest '
ik eenzaam zitten, want gij gaaft mij enkel
bedreigingen in. | Waarom moet ik fteeds
fmert hebben? waarom eene doodelijke en
ongeneesbaare wond? Gij zijt mij als eene
opdroogende wal, als een water, datinden
zomer voor ons wegblijft!/
Maar Jehova zeide tot mij: als gij van TQ
dezen dwaalweg te rug keert, zal ik u we.
der tot mijn dienaar aanftellen : en als
gij het goede metaal van het Hechte fcheidt,
dan
haalden, en begeert nu van God niet alleenbefcher
mmg, maar ook wraak, eene ichj'elijke wraak.
vs. 18. als eene opdroogende Wel] De P,ofeet
klaagt, dat God hem verlaat, en dat de rcrvullmjE
van het geen hij in Gods naam voorzegd had te
lang uitblijft, zo dat hij in de oogen van het volk
als een bedrieger voorkomt.
vs. 19.] De voorige bede wordt beftraft en af«
zo onvoegelijfc befchreeven , dat Jeremia als h ; i b

CAP. XV. in
dan zult gij zilver van het volle gewigt zijn.
Zij moeten zig tot u keeren, en gij niet tot
hen; | en ik zal u tegen dit volk tot een ko- 20
peren onverwinnelijken muur maaken, zij
zullen u beftormen, maar tevergeefs, want
ik ben bij u, om u te helpen, en u te red*
den, fpreekt Jehova; | ik zal u aanhetge-
2 I
weid der boozen, en aan de hand der tegenlïanders
ontrukken. |
CAP.
dan zult gij zilver van het volle gewigt zijn.'}
dat is: dan zal ik u als goed zilver waardeeren ,, als
veel te kostbaar, dan dat ik u met de boozen zou
Iaaten omkoomen. Letterlijk luidt het: dan zult gij
genoegzaam of toereikende zijn; naamelijk toereikende
in waaide, dat is, goed zilver; want van
het zilver, dat onder het fchuim als eene zuivere
bloem ftaat, is het zinnebeeld ontleend.

na
DE PROFEET JEREMIA.
CAP. XVI. _ XVII: 18.
Eene reden van boete, welke waarfchijnlijkonder
Jojakim gehouden is en waarin het
aanftaande ongeluk voorzegd wordt. Men
moet op God, maar niet op menfchen vertrouwen.
Ook wordt 'ertegenonrechtvaardig goed
geijverd. De heidenen zullen ten eenigen tijde
den waaren God erkennen.
XVI.
Jehova zeide tot mij: | neem geene 1 * 2 '
vrouw in deze plaats, en teel geene ónderen.
| Want alzo zegt Jehova van de zoo? 3
nen en dogters, die hier gebooren worden,
van de moeders, welke hen baaren, en van
de vaders, welke hen in dit land teelen: j
zij zullen zo omkomen, dat zij den grond 4-
bedekken, onbetreurd, onbegraaven, het
veld mesten; door den oorlog en denhonger
zullen zij verteerd worden, en hunne
hjken den vogelen en roofdieren tot fpijs
verftrekken. |
Dit zegt Jehova: gaa niet in het ilerf- 5
huis, noch om te rouwklaagen, en betuig
hun geen medelijden, wantik heb mijn zegen,
en genade, en ontferming van dit
volk
(*) Men ftelt deze voorzegging onder Jojakim wegens
Cap. XVII: 9—i i. daar een Koning van dien
aart, als Jojakim in het 22de Capittel befchreeven
wordt, fchijnt aangefproken te worden.

CAP. XVI.
»3
volk weggenomen, fpreekt Jehova. | Voor-

ïl 4
E PROFEET JEREMIA.
een orgeluk deigt? en waarin zij dan zo
2eer regen Jehova hunnen God gezondigd
haddei'?; antwoord dan: dewijl uwe va- i&
ders mij verhaten hebben, fpreekt Jehova,
andere G' den gevolgd zijn, hun gediend,
en zig voor hun nedergeworpen , maar mg
verlaaten, en mijne wet niet gehouden hebben,!
doch gij het erger maakt dan uwe ia
vaders, en nog tegenwoordig de gedagten
van uw boos hart volgt, en mp niet gehoorzaamt,
j Daarom zal ik u uit dit land 13
in een ander land wegwerpen, dat noch gij,
noeh uwe vaders gekend hebben. Daar
moogt gij dag en nacht andere Goden dienen,
en ik zal geen medelijden met u hebben.
! En zo zal dan eens de tijd komen, 14
waarin men niet meer zweeren zal, zo Waar
als Jehova leeft, die de Israëliten uit Egyp.
ten gevoerd heeft, | maar, zo waar als Je- 15
hova leeft, die de Israëliten van het Noorden,
en uit de overige landen, waarin'hij
hen verftrooid had , weder heeft te rug gebragt:
want ik zal hen in hun land te rug
brengen , dat ik hunne vaders gegeeven
had |
Ik zal veele visfehers zenden, die zul- 16
len
vs. 16.J De visfehers, en de daarop volgende
jaagers betekenen de twee oorlogen van Nebucadnezar
tegeo de weêrl'pannige Jooden. De eerfte begon
ouder Jojakim, en eindigde drie maanden naa
Wja dood in dezer voege, dat Nebucadnezar Jerufalem
belegerde, Jachonia, de zoon van Jojakim zig
overgaf, en met omtrent tien duizend der voomat-
1 men

CA*. XVI. ti5
ien ze visfchen, fpreekt Jehova, en dan
boogfchutters, jaagers, die jagt op hen zullen
maaken, en hen op de bergen, de heu •
veis en in de holen der fteenrotzenopzoeken.
| Want mijne oogen zijn op alle hun- 17
ne wegen gewend; zij zijn voor mij niet
verborgen, en hun misdrijf kan voor mijne
oogen niet verfchoolen worden. | Voor 18
de eerfte maal en voor de tweede maal zal
ik hunne ongerechtigheid en zonden hun
betaalen, omdat zij mijn land ontheiligd,en
mijn eigendom met hunne affchuwelijke afgoden
ontreinigd hebben. J
Jehova, mijne fterkte , mijne vesting, 19
mijmen
, foldaaten en fmeden wierd weggevoerd. l\Kon:
XXIV: 8 — 16. Dit was eene vischvangst, we'ke
nog vrij veel over liet. De tweede, tegen Zedekia
eindigde in de verwoesting van Jerufalem en eené
tweede wegvoering der nog weinige overigen want
in den oorlog waren de meeften omgekomen
boogfchutters, jaagers] Ik gaa hier van de punten
af, volgens welke men overzet, veel jaagers
Dit zou ook een goeden zin geeven, maar is met
de (praakkonst der oorfprongelijke taal ftrijdlg,
Wanneer de Babijioniers , onder Zedekia alles
Wat zig in bergvestingen en onderaardfche holen!
welke men in Paleftina veel en zeer diep vindt
verborgen had, gedood hebbende, in het einde var!
den oorlog flegts 852 man vonden weg te voeren
zo worden zij met de boogfchutters vergeleeken
welke het wild overal vervolgen , en daar weinig
of niets van overlaaten.
vs. 18.] Foor de eerfte maal onder Jojakim en
zijnen zoon Jeehonia , welke flegts drie maanden
legeerde : voor de tweede maal onder Zedekia.
vs. io.j Zie de aanmerkingen op Cap; III: 17.
H 3

IIÓ
DE PROFEET JEREMUi
mijne toevlugt in tijd van nood, de heidenen
zullen nog eens van de einden des aardbodems
komen en bekennen : de erfelijke
God onzer vaderen was valsch , een ijdele
damp, die niet helpen kon. | Zou een 20
mensch zig Goden maaken, die toch geene
Goden zijn V | Jaa! ik zal ze onderregten,
ik zal ze dan mijne hand en mijne
magt leeren kennen , en zij zullen mijnen
naam Jehova kennen.
XVII.
Met ijzeren griffels en diamanten fpitfen 1
is de zonde van Juda op de tafels van hun
hart gefchreeven , en ftaat op de hoeken
hunner a!taaren.| Gelijk zij hunne kinde- ft
ren niet vergeeten kunnen, zo kunnen zij
ook hunne altaaren en digte bosfchen niet
vergeeten, bij groeneboomen, en ophooge
heuvels.
Ween op het veld! uw vermogen en uwe 3
fchat.
vs. ï.1 De Jooden kunnen hunne zonde niet loochenen;
zij is niet onuitwischbaar fchrit't in hun eigen
gcweeten aangefchreeven, en de hoeken hunner
af'godifche altaaren, waarop het offerbloed gefpat
is, hebben dnar nog het merkteken van.
vs. 3. Ween op het veld] Jerufalem wordt aangebroken.
Volgens de punten: mijn berg op het veld. Zo
lad ik gaarne overgezet, wanneer ik flegts konde
hegrijpen, wat berg op het veld dit zijn zal, want
Jerufalem ligt wel op een berg: maar is weder met
andere nabij zi.rjde bergen omringd , en nier met
velden.

C A p. XVIL
fchatten zal ik tot een roof geeven, uwe
hoogten vol zonde, zo ver uwe grenzen
ftrekken. | Uw erfdeel, dat ik u gegee 4
ven heb, zult gij
onbebouwd
laaten , en uwen vijanden in een onbekend
land dienen, want het vuur mijnes toorns
is ontftooken, en zal eeuwig branden. |
Zoo fpreekt Je nova : vervloekt is de 5
man, die op menfchen vertrouwt, ftervelingen
voor zijne hulp acht, en met zijn
hart van Jehova wijkt: | hij zal zijn als het 6
parelhoen in de woestijn , en het niet genieten,
als het goede komt, maar verbrande
ftreeken in de wildernis , en onbebouwde
zoutwoestijnen bewoonen. | Gezegend is 7
de man, die op God vertrouwt, wiens toe
vlugt Jehova is; | hij zal zjrjn als een boom, g
die aan het water geplant is, en zijne wortelen
tot de wellen uitftrekt, die het niet
beuwe
hoogten vol zonde] Uwe afgodifche hoogten,
waarop gij zo veel zonde en afgoderij bedreeven
.hebt. De zonden der hoogten , dat is , de
daarop gediende afgoJen , zullen een roof der vijanden
worden.
vs. 4. zult gij onbebovwd laaten] Ik
heb in de overzetting een zeer duifter woord, en
door u, uitgelaaten. gedeeltelijk de;vijl ik het niet
verftaa, (dit
z o u
alleen verfchooning genoeg zijn),
en gedeeltelijk, omdat ik de leezing voor ong't
houde.
vs. 6. parelhoen] Zie de aanm: op Pf-, cil*
18. "
onbebouwde zoutwoejlijnen] Zie de aanm: OD
F
Deut: XXIX: 32. -
H 3

n8
DE PROFEET JEREMIA.
befpeurt, wanneer de zon brandt, maar
groene bladeren behoudt, voor een droog
jaar niet vreest, en niet ophoudt vrugten
te draagen.
Hij is bedrieglijker van gemoed en meer 9
vleijend, dan iemand anders, wie zal hem
doorgronden? | Ik Jehova doorgronde het 10
hart, en onderzoeke het binnenfte om een
ieder naar zijne wegen en werken te vergelden.
| Eene hen lokt jongen, waarvan zij II
geene moeder is , Hij verzamelt fchatten,
maar niet met recht: in het midden van zijn
leeven zullen zij hem verlaaten, en in einde
zal hij een dwaas heeten. |
O gij throon der heerlijkheid! gijoudeen "
eerfte hoogte van het begin af! gij plaats
onvs.
9. Hij is] De toen regeerende Koning Jojakim
, welke 111 de leerredenen van Jeremia meermaalen
met de zwartfte kleuren getekend wordt.
vs- II, Eene hen, welke eijeren van anderen uitbroedt,
de jongen lokt, maar zomwijlen van hun.
als ztj van eene anderefoort zijn, bij voorb: eenden
verlaaten wordt, is hier een beeld van hem, die'
onrechtvaardig
g o ed verzamelt. Of het beeld van
onze huishen of van de veldhoen ontleend is kan
Ik met geene zekerheid zeggen: het is mij onmogelijk
te bepaalen , of de veldhoen insgelijks eijë.
ren van anderen (teelt en uitbroedt. Ik ben v 0or
het overige de punten der jooden naauwkeurig gevolgd,
van welke anderen hier afgaan, zonder het
te zeggen. Omtrent de zaak vergelpe men de
b^lcluijving van (ojakims gierigheid en ongerechtigheid
in het XXIIite Capittel.
ë
vs. Eene uitroeping, welke zo veel betekent
aU: o g,j Tempel! b gij God, die daarin.
ge-

CAP. XVII. rif
onzes heiligdoms!| gij verwagting van Is- 13
raël, Jehova! Die U verlaaten , zullen tot
fchande worden; deftraffen, welke ik bekendmaak,
zullen in het land gefchreeven
worden , dewijl zij Jehova, de bron van
het verfche water, hebben verlaaten. |
Genees mij , Jehova, opdat ik gezond 14
worde! help mij, op dat ik geholpen wor
de! wanc ik roem op U | Zij zeggen te 15
gen mij: waar blijft, het geen Jehova heeft
vooruit gezegd ? Laat hec toen eens komen!)
ik vloog niet van U te rug, wan* %6
neer gij mij gebood, kwaad te voorzeggen,
en ik verlangde ook den tijd van ongeluk
niet: gij weet het, al wat ik gefproken heb,
is voor uw aangezigt ontdekt. | Befchaam JJ
gij mij niet, die mijne toevlugt zijt in den
ÜJ4
gediend wordt. Lsng vóór alle de afgodifche hoogten
van dien tijd was reeds bij het leeven van Abraham
de plaats heilig geweest, daar de tempel
ftond.
vs. 13. zuilen in het land gefchreeven worden*]
De ruïnen en puinhoopen van verwoeste (leden zullen
het duurzaam kenmerk zijn, waarmede de oordeelen
der ftraffendc Godheid voor de nakomeling",
fchap worden opgefchreeven.
vs. 17.3 Ik heb nimmer gewenscht, dat 'er zulk
een ongeluk over mijn volk komen mogt, maar ik
heb ook niet nagelaaten het bekend te maakeri, wanneer
gij mij dit gebood: laat mijnunietalseChvalsch
Profeet verfchijnen,
H 4
•'

120 DE PROFEET JEREMIA.
tijd van ongeval: | laaten zij verftommen, li
die rnr, vervolgen, maar niet ik! laaten Sa
befchaamd worden, maar niet ikl BreS
den dag van ongeluk over ben, en geef her?
ë n e n
de tweede wond. J
CAP. XVII: i 9- 2 7.
Ee
Sabbatk red£n
^
m M l i
S i n S den
Jehova zeide tot mij: plaats u in de ?Ï- V !!;
meene poort, daar de Koningen van & * 9
pteegen ut en in te gaan, en in alle deove
rige poorten van Jerufalem, I en zeg • honrr
het geen Jehova zegt, gij Konfn|en^/n 2 °
XVI: rf* t W 8 e d e W ° nd 1 op Cap:
Z i e d e
vs. 19. in de gemeene poort! Dit moet d

CAP. XVII. 921
gij geheel volk van Juda, en alle gij inwoonders
van Jerufalem, die door deze
poort gaat! | Zo fpreekt Jehova: wagt u, al
en draagt op den Sabbath geene lasten door
de poorten van Jerufalem in, | draagt ook 2»
geene lasten uit uwe huizen, en verrigt
geene bezigheden, maar heiligt den Sabbath,
gelijk ik uwen vaderen geboden heb. | Zij 29
hebben wel niet gehoorzaamd, noch hun
oor mij toegeneigd; zij waren zo hardnekkig,
omniette hooren, noch vermaaningen
aan te neemen.| Maar wanneer gij 24
mij nog gehoorzaamt, geene lasten op den
Sabbath door de poorten dezer ftad inbrengt,
den Sabbath heiligt, en u op den zeiven van
uwe bezigheden onthoudt,! danzullen v 'er 2j
nog verder door deze ftadspoorteri koningen
en regeerders, die op den throon van David
zitten, op wagens en op paarden in en
uitgaan; zij zeiven, hunne geheime raaden,
Juda, en de inwoonders van Jerufalem, en
deze ftad zal eeuwig blijven. | Ook zullen 2g
'er uit de fteden van Juda, uit de nabuur,
fchap van Jerufalem, uit het land van Benjamin,
uit het laage, bergachtige, en zuidelijke
gedeelte van den ftam Juda, nog
brandoffer, offer met en zonder bloed,
wierook en dankoffer tot Gods Tempel
gebragt worden. | Doch als gij niet. zult
2 7
hooren, noch den Sabbath heiligen, noch
nalaaten, op den Sabbath lasten door de
poorten van Jerufalem te brengen; dan zal
ik een vuur in de poorten aanfteeken, dat
H s
de

»a DE PROPEET JEREMIA.
de paleizen zal verteeren, en van niemand
m e m a n ö
kunnen worden uitgehluscht. J
CAP.
XVIII.
Door de gelijkenis van een pottebakker, welke
een mislukt vat op nieuw bewerkt, wordt 'er
aangetoond, hoe God met zijn volk zal te
•werk gaan; hij zal het, indien het hem mis.
lukt is, verwoesten; docji zoo het zig verbeterde,
dan zou hij zijne bedreigingen teruz
fieemen. De zonden van het volk, inzon.
derheid afgoderij en vervolging der Profee.
ten, worden vermeld, en de aanflaande ftraf
nogmaals bekend gemaakt.
gefchiedde. Jehova zeide:j gaa in het huis \
van den pottebakker, daar zult gij vernee
men, het geen ik tot u fpreeken wil. I Ik •
ging dan in het huis van den pottebakker
en hij werkte juist op de fchijf, f maar dè »
4
pot mislukte in zijne hand, hij bewerkte
denzei ven derhal ven op nieuw, en maakte
een anderen pot, gelijk hij dien hebben
wilde. |
Toen zeide Jehova tegen mij:/ kan ik

C A P . XVIII. 193
in mijne hand, hetgeen het leem in de hand
van den pottebakker is. |
Op den eenen tijd dreig ik een volk en 7
koningrijk, het uit te rooien, te verwoesten,
en te bederven; | maar wanneer dit 0
volk, tegen het welk ik gefproken heb,
zig van zijne booze werken bekeert, dan
zal ik berouw hebben over het kwaad, dat
ik het zelve beltemd had.| Opeen anderen 9
keer beloof ik een volk en koningrijk, het
te bouwen en te planten : | maar als het 1°
kwaad voor mijne oogen verrigt , en mijne
bevelen ongehoorzaam is , zo zal ik
ook berouw hebben over het goede dat ik
dezelve beloofd had. |
En zeg nu tot den ftam van Juda, en tot 11
de inwoonders van Jerufalem : Jehova zegt
ik bereide een kwaad , en zal u met list
vangen: maar keert van uwe booze wegen
te rug, en verbetert u.| Doch zij ant- iz
woorrechtvaardig
vinden, als ik aan u, dewijl gij ontaart,
de beloften niet vervulle , welke ik aan uwe voorvaders
en uw volk, onder voorwaarde van gehoor-,
zaamheid omtrent mijne geboden, gegeeven heb ?
Kan ik y. ook niet als op nieuw bewerken, dat is,
uWen tegenwoordigen ftaat verwoesten, u in ballingfchap
laaten voeren, en dan weder als een gebeterd
volk te rug brengen?
vs. IU en zal u met list vangen] De Jooden
zullen zelf in hun ongeluk loopen, en dit wordt
voorgefteld, als of God haar door list in hunne wijs
heid bedroog.
vs. 12.] Zie Cap: II: 25.

A b l j s f i n i e t l
X3 4
DE PROPEET JEREMIA.
woorden: deze vermaaning is
t e
vergeefs»
m] zullen onze gedagten volgen, en nr"
d^voorneemens van ons boosVt te
w e rk
Daarom fpreekt Jehova: vernet
t n
u
onde de heidenen/of dergeli^^ 1 3
J ÏÏS
rf»f |
de J
o ng
vroaw l.ra«I vervalt fot
Verlaat wel de jaarlijkfche overftroo. IA
non ? Houdt het vreemde frisfche bron!
wa.
a l d»J 3 ] ®£ ü ;
1 0
'
e
" deaanmerkingea
t e S S ^ * ^ ^ e„ Sap.
welke van de plasregens opzwelt" die' in Ah»f/'^'
geduurende *ezen tiid da/pliib-c » ,
Sen vallen, jg£ S U S S ü V t c ^ '
een vreemden Hemel, verlaar Po-ï'mV»,, g e f c h e n k v
deed hij her niet, ih^ïïf^S"^'**
*er volftrekt geen oogst
z i j n, dewijl Tet'inSJ
ten te weinig regent: maar hB is ha om%ótefe'
D h e r
ÏZ'FTT' daar de Jordaan ontftaat, \ Z altoos "bsnon met is ^dfe m e e uftSeïeT
w »
zo dat men zelfs in de'hondsdagen ^ £ ï w va„'
den zeiven veele mijlen ver In de nabuurS fledm
vervoert: deze onuitputbaare fchat van fcefuw
derhoudt veele beeken, maar inzonderheid
deï
daan, een aan zienelijken ftroom en drenir t

C A P. XVIII. i»5
water op te ftroomen?| want mijn volk 15
heeft mij verlaaten, en rookt voor hetgeen
niets is: zijne wegen moede zijnde, welke
van ouds af gebaand zijn, gaat het ongebaande
wegen door een bosch :| dit alles is, i&
om zijn land tot een fchrik en eeuwige befpotting
temaaken; al wie 'er door reist,,
zal daar verbaasd over ftaan, en het hoofd
fchudden. | Als van den oostenwind zul 17
len zij voor hunne vijanden verftrooid worden
; ik zal hun den rug in plaats van het
gezigt toekeeren, als het hun ongelukkig
gaan zal. | • ,«
Maar zij zeggen .-laaten wij ontwerpen te- 10
gen Jeremia maaken! want de wet kan onder
de Priesters, goede raad onder de wijzen
en Gods woord onder de Profeeten
nimmer verlooren gaan ! Laaten wij hem
met de tong dood flaan, en op alle zijne redenen
niet hooren.| Hoor gij daarentegen 19
mij, Jehova, en hoor het gefchreeuw mijner
tegenftanders. | Is het dan billijk, dat 20
men kwaad voor goed vergeldt? Zij graaven
kuilen voor mij, en leggen mijn leeven
laagen! Gedenk, hoe ik voor u geftaan
heb, om voor hun ten besten te fpreeken,
en uwen toorn van hun af te keeren.
vs 15.] De oude dienst van den eenigen waaren
Gcd wordt als een oude gebaande weg, maar de
nieuw omftaane afgodendienst als een weg door een
bosch zonder een zeker fpoor befchreeven.

«6 DE PROPEET JEREMIA.
ren. | Geef daarom hunne zoonen aan ^
honger over, en Iaat ze van ïtï 5 2 1
e t z w a a r d
doorftoken worden- Wn hf,
kinderloos en
t^^^V"
iingen jn den oorlog omkomen I rw?
eengefchreeuw uif hunne
hu" zen kHnk? **
wanneer vijandelijke benden hen ni« ?H '
Zlj
ku^et voo?
mij, om mij te vangen, en le«ren valJSï
ken voor mijne voeten!/ Vaff «7 i J k "
va weet allehunne ïïJZ^'^fc 23
nier, en wisch hunne zonde niet uit-
rtt I ff? U 7 3 a n ^ £ v a^> n ver-"
«gt gy het ten dage uwes toorns. J
iJ
CAP.

GAP.
XIX: i—13.
Jeremia breekt in het dal Hinnoms eene kruik
en zegt, dat God even eens Jerufalem zal
verbreeken. doch dat inzonderheid het dal
Hinnoms, waarin de afgoderij bijzonderlijk
gepleegd was, met lijken bedekt zal wor*
den.
XIX.
Jehova zeide,tot mij: koop eene aarden 1
kruik, neem eenigen van de voornaamften
des volks en der Priesters met u, | gaa in 2
het dal des zoons Hinnoms, voor de poort
Charfit, fpreek daar , het geen ik u zal
gelasten,| en zeg: hoort, hetgeen Jeho. 3
va zegt, gij Koningen van Juda, en gij inwoonders
van Jerufalem. Zoo fpreekt
Jehova, de God der Goden, de God Israëls
, ik zal een ongeluk over deze plaafs
brongen, waarover eenieder, die het hoort,
de ooren zullen tuiten ;| dewijl zij mij ver- 4
laaten, deze plaats aan vreemden toegewijd,
en aldaar andere Goden reukwerk gebragt
hebben, zij, hunne voorvaderen, en de
koningen van Juda ; ook dewijl zij deze
plaats met onfchuldig bloed vervuld, | en 5
voor Baal altaaren gebouwd hebben, om
hunne zoonen en dogters daarop voor hem
tot
vs. 5.] Omtrent de hier beftrafte menfchen-offers
zie men het Mofaïsch Recht, $. 247.

Ï38 DE PROFEET JEREMIA.
tot brandoffers te verbranden, waarvan ik
niets geboden, niets gefproken, noch iets
in mijne gedagte heb laaten komen. I
Daarom zijn 'er tijden aanftaande fpreekt 6
Jehova, waarin deze plaats niet Tofet
noch het dal des zoons Hinnoms heeten zal'
maar het moorddal:j aan deze plaats zal ik 7
Juda en Jerufalem ledig van wijzen raad
maaken, en hen door het zwaard hunner
vijanden, en door de hand der geenen. die
hun leeven zoeken laaten vallen, zo" dat
hunne lijken den vogelen en dieren totfpiis
zullen dienen. | lk zal deze ftad tot een fchrik 8
en eene befpottjmgmaaken: die voorbijgaat
zal zig over haar ongeluk ontzetten, en
fpotten | Ik zal hen in de omftandigheden
9
laaten komen, dat zij het vleesch hunner
zoonen en dogteren zullen eeten: de één
zal des anders vleesch bij de influiting en
belegeringeeten, wanneer hunne vijanden
en d.e hun leeven zoeken, zig rondom hen
zullen legeren.)
Hier-
?'/ 7 e " r a a d ] W a a r d °° r men inzonderheid
d.t dal tragtte te befchermen, en waarfchijnlifk
fchanzen en vestingwerken aanleide. Bij een bele
gering van Jerufalem kwam het 'er, voor de bele"
gerden zo wel als voor den vijand, zeerwel op
Bet dal Hinnoms aan , dewijl aan deszelfs einde
beneden Zion de bron Siloam ontfpringt, welke een
vnver vervulde, en 'er in den ganfchen ómtrek van
Jerufalem een gebrek aan water is, zo dat de belegering
den vijand moejelijk viel, zo lang hij van
au üal geen meelier was.
f

C A P . XIX. jao
Hierop zult gij de kruik voor de oogen 10
van hun, die met u gegaan zijn, breeken, J
en zeggen : Jehova , de God der Goden, i*
zegt, ik zal dit volk en deze ftadverbreeken,'
gelijk een pottebakkers vat gebroken
wordt, dat niemand weder heel kan maaken:
en in Tofet zal begraven worden, dewijl
'er anders geen plaats meer om tebegraaven
zal zijn.| Zo zal ik, fpreekt Jehova, aan
deze plaats en deszelfs inwoonders doe»',
en de ganfche ftad aan Tofet gelijk maaken
:|de huizen van Jerufalem, en de palei- 13
zen der koningen van Juda zullen als Tofet
worden, deze onreine huizen en paleizen,
alvs.
i V in Tofet zal begraaven worden] Jofia
had Tofet tot eene begraafplaats gemaakt, om bet
te ontheiligen , en de daarin gepleegde afgoderij te
beletten: maar in het vervolg zal 'er hier uit gebrek
aan plaats begraaven worden , waarfchijnlijk, dewijl
'er bij het begin der belegering, daar de vijand
en de belegerde óm het dal Hinnoms ftrijden, hier
zo veele lijken zijn zullen ^ dat men zelfs aan diè
plaats zal moeten begraaven , welke het bijgeloof
voor heilig had gehouden.
vs. 12. aan Tofet gelijk maaken] Even zo vol
van graven, als Tofet zedert het 18 1e jaar van Jofia
geworden was* en nog meêr worden zou: en
zo van den brand der huizen verlicht, als voorheen
Tofet van de offervuuren , waarbij zoonen en dogters
verbrand wierden.
vs. 13.] De Zon, Maan én ftarr plachte-i op
de vlakke daken der huizen dagelijks met reukwerk
en dranköfTers gediend te worden. Dit Was een A-
rabisch, of om nog bepaalder te fpreeken, eed jNa-<
kateesch gebruik.
I

130 DE PROFEET JEREMIA.
allen op welker daken men voor het heir
des Hemels gerookt, en aan vreemde Goden
drankoffers gebragt heeft. |
C A P . XIX: 14. XX: 18.
Winneer Jeremia, uit het dal Hinnoms te rug
komende , dergelijke bedreigingen in den
Tempel herhaalt, zo wordt hij van Paschchur
gejlagen, en voor een dag in den foU
terblok gefioken. Eene voorzegging tegen
Paschchur, en klagten van Jeremia over de
•wederwaardigheden, welke hem het ambt
van Profeet toebrengt.
XIX.
Wanneer nu Jeremia van Tofet, waar- 14
heen God hem ter bekendmaaking dezer
voorzegging gezonden had, te rug kwam,
zo plaatfte hij zig in den voorhof des Tempels,
en zeide tot het ganfche volk:| dus i

CAP. XX. 131
welke in den Tempel onder de bovenfte
poort van Benjamin was.| Wanneer nu 3
Paschchur Jeremia den volgenden dag weder
los liet, zo zeide Jeremia tegen hem: God
heeft uwen naam niet Pafchchur {vreugde
van alle zijden) genoemd, maar fchrik van
alle zijden | Want zo fpreekt Jehova: ik 4
zal u en uwe vrienden tot eenfchrikgedrogt
maaken, zij zullen door het zwaard hunner
vijanden vallen , en gij zult het met uwe
oogen zien; ik zal zelfs gansch Juda in de
magt van den koning van Babel geeven, zo
dat hij ze na Babel in ballingfchap zal voeren,
of met het zwaard dooden. | Allen S
rijkdom dezer ftad, al haar gewin en kostbaarheden,
alle de fchatten der Koningen
van Juda, zal ik aan de vijanden ten
prooi geeven , om ze te plunderen, en na
Babel te voeren :| en gij Paschchur zultne 6
vens uw ganfche huis in de flavernij gaan,
na Babel komen, aldaar fterven en begraaven
worden, gij en uwe vrienden , dien
gij leugens voorzegt. | — —
Gij>
door dc voeten, handen en hals zodanig geftoken
wierden, dat het lighaam eene verdraaide houding
kreeg.
vs. 6. • ] Daar ik deze ftreepen zet; ftaat
in eene pude overzetting iets , dar geJik is aan het
geen Matthaeus Cap: XXIII: 9. uit Jeremia bijbrengt.
Die hier meêr van wiidt weeten, zal N>.
66. in het vierde Deel van mjjne OojlerfetieBibliotheek
moeten opüaan.
I 2

13» DE PROFEET JEREMIA.
Gii, Jehova, hebt mij overreed, en ik 7
heb mij iaaten overreden ! gij zijt mij te
Iterk geweest, en gij hebt mij overwonnen'
maar ik worde daar dagelijks over belachgen
elk fpot met mij. j Wanthetgeen ik fpreek, 8
is een klaaglied, ik roep ongeluk en verwoesting
uit: Gods woord brengt mij dagelijks
fmaad en verachting toe.j Ik dagt, 9
ik zal hem niet meer noemen, en niet verder
in zijn naam voorzeggen, maar zijn
woord, dat in mij agtergehouden was,
wierd in mijn binnenfle als vuur, ik kon
het niet langer te rug houden, en wierd
yan het zelve overweldigd. | Ik hoor wel
1 (
het algemeen gefluister, en fchrik van alle
zijden: geeft hem aan! en, wij zullen hem
aangeeven! Mijne vertrouwdlte vrienden
befpieden mij van ter zijden, en zeggen,
mogelijk laat hij zig ergens toe verleiden ,
waardoor wij iets aan hem hebben , en ons
aan hem kunnen wreeken.J Maar Jehova ir
itaat mij bij als een vreezelijke held, daarom
vs
. - ?: 9-3 Jeremia befchrijft de onweérilaanbaare
inwend ge neiging, welke hem dwong, om uit te
fpreeken, het geen God hem ingaf. Men kan zekerlijk
niet beweeren, dat elke Profeet zulk eene onweeiïiaanbaare
neigingon dervonden heeft, doch bif
Jeremia fchijnt zij niet ontkend te kuunen worden
^ie nog Cap: XXIII. Q. 29. '
vs. 10. ergens te verleiden] Mogelijk doet hii in
ijver iets, dat vólgens de wetten ftraf baar is ra
waardoor wij hem aan het leeven kunnen ko-

CAP. XX. 133
om zullen mijne vervolgers vallen, en mij
niet overweldigen : met eeuwigen onver*
geetelijken fmaad zullen zij over hunne
dwaasheid tot fchande worden.| Jehova,
I a
de God der Goden, proeft den ontfchuldigen,
hij ziet het hart en het binnenfte: ik
zal uwe wraak aan hun zien , want ik heb
mijne zaak aan u overgegeeven. |
Zingt voor Jehova liederen, looft hem, 13
want uit de magt der boosdoenders verlost
hij het leeven des elendigen , DIE REEDS
WANROOPENDE ZEIDE :| vervloekt zij de dag
waarop ik gebooren ben ! zonder zegen de
dag, waarop mijne moeder mij ter waereld
bragt.| Vervloekt zij de man, die aan mijn
vader de tijding bragr, gij hebt een zoon! '5
u is een jongen gebooren l en hem zo zeer
verheugde.J Die man zij de lieden gelijk,
welke God onherroepelijk verwoest heeft,
's morgens hoore hij een jammer, en'smiddags
ps. 13. die reeds icanhoopende zeide] Deze
woorden ftaan niet in Het Hebreeuwsch, maar zijn
'er van mij tot opheldering bijgevoegd , dewijl het
volgende bezwaarlijk woorden van Jeremia, gelijk
hij nu denkt, van dien Jeremia, gelijk hij nu denkt,
van dien Jeremia, die God juist wegens zijne hu!p
gepreezen, en van lofzangen gefproken had, zijn
kunnen, maar van dien elendigen in dien tijd, wanneer
hij nog geene hulp van God zag, en daaraan
wanhoopte, Het volgende fchijnt eene navolging
van het derde Capittel in het Boek van Job te zijn,
het welk met de aanmerkingen daarbij kan nage»
leezen worden.
I 3

X34 DE PROFEET JEREMIA.
dags een gefchreeuw van oorlog! | Daar- J 8
voor, dat hij mij in de baarmoeder niet gedood
heeft, zo dat mijne moeder mijn
graf, en haar ligchaam eeuwig zwanger
geweest was.| Waarom ben ik uit ' s
*9
moeders hghaam gekomen, om ongeluk en
hartzeer te zien, en mijn leeven in fmaad
door te brengen !j
CAP.
melden man, maar
e p
den dag der geboorte «

135
CAP. XXI.
Zekkia vraagt den Profeet in het eerfte begin
der belegering van jerufalem : en krijgt
tot antwoord, dat de Stad zal veroverd wor.
den. De Profeet vermaant daarbij het
volk om zig over te geeven. Men treft 'er
sok eeni vermaaning aan tot handhaavmg
der gerechtigheid in het gerecht.
Het
XXI.
Om dit en meerdere Cpitte's van Jeremia te verft.ian
, is het noodig, dat men omtrent de belegering
van Jerufalem onder Zedekia, welke anderhalf
jaar geduurd heeft, zo veel als bij het gebrek der ge»
fchiedenis mogelijk is, uit her geen daar enkel van
voorkomt, een begrip vorme.
Deze ftad heeft eene ongemeen voordeeüge ligging
, gedeeltelijk op hoogten , en ten Zuiden op
eenige bergen, Zion, Moria en Akra: zij is overal
met dalen omringd , welke aan de oostzijde final,
maar aan de zuidzijde breeder zijn , en hier juist
ten zuiden met het zo dikwerf van den Profeet Je.
remia genoemde dal Hinnoms: Aan de andere zijde
van deze dalen klimmen 'er weder bergen van eene
verfchillende grootte op, aan de oostzijde de Olijfberg,
welke nu mogelijk voor Jerufalem gevaarlijk
zou kunnen zijn; nadien wij buskruid en gefchut
hebben; dan dit was 'er eertijds niet. De ganfche
ftreek rondom Jerufalem heeft gebrek aan water,
(want de beek Kedron is enkel een regenbak, en
verdroogt;) alleen aan de zuidzijde ontfpringt beneden
den berg Zion de fchoone bron Siloam, doch.
Wiens water in vijvers verzameld wierd , en deeze
I 4
met

13* DE PROFEET JEREMIA.
Het woord van Jehova tot Jeremia als
de honing Zedekia Pafchchu, J ,
d e n
zoon
van
met muuren omringd, opdit zich de viianH ^
van zou kunnen bedienen. Zelfs . 7%£%fiK?
heeft dit ondervonden, welke betltLrZf"*
van verre moest laten toevoeren. Op zekeren^m ate i
van Jerufalem zijn ook doorgangeni wlari
vijand kan ophouden. Daafonf konï e ufalm hll
de Romeinfchi
^miasKi-? ^
en Eriar ff ^ *' b «n nieren daar fchanzen opgeworpen ha,l «» 8 wi 5
cadnezar belegerde der hal ven de ftad !n 't eerstX
] V il n r e r r e '- e ü d e W a P e n e n d e r J°odê n
waren Ié
l«k: Jeremja hernoemt, no? buiten de muuren ' De'
dalen rondom Jerufalem kwamen den Cten
w
wasen- en Z lTrrl
w
geen vijand kon
a a r , n z i g
r
wagen, en zo lang dit niet gefchiedde, zag het 'er
flecht met den belegeraar uit, want hij had zonder
BEUR rvET-hï mo'e eg t erdin 4^*5
J
d d e U l ï
n a a e e , e
een ongemeen gUo'S o & S ^ ^
hem, hoewel hij een zeer groot leeer hTd' £
vallen der belegerden gevaarlijk w S ' '
Zodanig fchijnt de zaak gefield geweest t P
7?in
wanneer Zedekia dit gezanlfchap aL den Profeet Ie'
remia afzond. Doch de zaak veranderde • d P
„ T
wierden niet alleen van de berger^fn de dafeV m/"
ook uit dezegedreeven, e„ geLel binnef dè ftad»
muuren ge loten: inzonderheid fchijnen 'er m hef
zu.dehjk dal veele bloedige tooneelen "en nadeefe
der ooden te z jn voorgevallen P„ ,
feet zelf ,n de laatfte Capittels meer omïand£ E"
W. I. /VwM*,j Wetdenzelfden, welke in het
VOOi

CAÏ. XXI.
i37
van Malchia, en den Priester Zefania, den
zoon van Maafeja, tot hem zond, en hem
liet zeggen :| vraag Jehova voor ons, want 2
Nebucadnezar de Koning van Babel, belegert
ons. Mogelijk zal Jehova ons zijne
wonderbaare hulp betoonen, gelijk anders,
zo dat hij van ons aftrekken moet. |
Hierop gaf hun Jeremia tot antwoord: 3
zegt aan Zedekia,| zo fpreekt Jehova, de 4
God van Israël: ik zal de wapenen in uwe
handen , waarmede gij tegen den Koning
van Babel, en de u belegerende Chaldeën
vegt, omkeeren , en nader tot de muur
brengen,en eindelijkin deze ftad influiten.|
Ik zal zelf tegen u, met een fterken arm 5
en eene uitgeftrekte hand, met een grooten
toorn en wraakzugt oorlog voeren,|
het geen in deze ftad is, van de menfchen af 6
tot het vee toe met eene fterfte flaan, zo
dat zij in eene zwaare pest zullen omkomen
, | en ten laatften Zedekia , den Ko- 7
ning van Juda, zijne bedienden en zijn volk,
zo veelen als 'er van hun nog van de pest,
den oorlog en honger in deze ftad zullen
ovevoorige
Capittel gemeld was, maar een anderen;
want de vader des eerften heette Immer, maar dio
des laatften Malchia.
Zefania] Hij was de eerfte na den Hoogenpriester,
en fchijnt een voornaam deel aan de wederfpannigheid
van den Koning Zedekia tegen Nebucadnezar
gehad te hebben, want hij wierd na de veröveting
der ftad nevens de andere voomaamfte fcliuldigen ter
dood gebragt. Cap. Lil: 24. 27.
is

138 PROFEET JEREMIA.
overig zijn , in de magt van Nebucadnezar,
den Koning van Babei, en van hunne doodelijke
vijanden geeven ; hij zal hun met
het zwaard zonder genade, verfchooning,
noch barmhartigheid iaaten dooden. j
Maar zeg tot dit volk: zo zegt Jehova, g
ik leg u den weg ten leeven en den weg tot
den dood voor. J Die in deze ftad blijft,
0
9
zal door oorlog, honger en pest omkomen
doch die na buiten, en tot de belegeraars
overgaat, zal in het leeven blijven, en hij
zal zijn leeven als zijn buit kunnen aanzien.J
Want ik heb mijne oogen op deze
I O
ftad
•w. 8, 0 ] Misfcbicn zal het meniV pon t*. A
eerften 0p4 bevreemden, dat JeTemta her de in"
woonders van Jerufalem niet al-een moedelóo. maak"
£ ^ T g d
ï e ? ' a a D Z 6 t ' ° m t o t denvüaXvé?
re gaan. Is dit geene ongehoorzaamheid tetren nV
overheid, en muiterij gepredikt? dit
s
hef „iet
maar eene vermaaning tot pligt en fchuld 7»J
was v a„ Nebucadnezar tot" Lning aangeftïd en
had hem met een duuren eed trouw beloofdI •' Mi
J
wierd weêrfpmnlg, van dien tijd af
w as hn n-
U
minder dan een regtmaatige Koning, «
d e
wan?
nen tegen de Babijioniers te voeren,
d
was
maitertf. Dit blijkt niet flegts uit de gefchieden
maar Ezechièï ftelt ook de meinëedjghS! S I '
Koning Zedekia als eene groote misdfad
V 0 0 r
^ 1
ke God niet ongeftraft zal laaten. Ezech XVIIFS"
Jerem.a zal zelfs beneden, Zedekia n eermia en
vermaanen, om zig
a a n
den Koning vani Babel over
te geeven, en hij was 'er nabij, onf gehoortlvin
den, maar kwaade raadgeevers, welke de bewéïkers
van deze wederfpannigheid zijn konden mo
gelijk dergelijke, als hier in des Konings Sam den
£
Profeet vraagen, verhinderden het.
* n

CAP. XXI. 139
ftad" niet ten goeden maar ten kwaaden gewend:
zij zal in de magt des Konings van
Babel komen, cn hij zal ze verbranden.|
Doch zeg tot het koninglijke geflacht:
hoort het woord van God,| gij van Davids
huis. Jehova zegt: heiligt den morgen
een rechtvaardig gerecht, helpt den
beroofden tegen hunne onderdrukkers, op
dat mijn toorn wegens uwe booze werken
niet als een vuur ontbrande, dat niemand
blusfchen kan. | 1»
Ik ben uw vijand, gij bewoondfter van •*
het dal, gij rosfteen, welke uit het dal in
de
vs. 11, 12.] De hoogde ambten van rechter
fcbijnen met perfoonen uit Davids geflacht bezet geweest
te zijn, waarvan wij Pf CXXII: 5. reeds
een fpoor vinden. Dezen waren daarom juist geene
naauwe bloedverwanten van den Koning , maar
konden uit eene andere zijdlinie van Davids geflacht,
bij voorb. niet van Salomo, maar van Natan
of andere zoonen van David afdammen. Zij moeten
hun rechterambt zeer flordig waargenomen hebben
, en zijn mogelijk veel Hechter, en aan de wederfpannigheid
meer fchuldig geweest, dan de toen
regeerende Koning, wiens chara&er middelmaaug,
en flegts wat te toegeevend fchijnt geweest te zijn,
vs. 12. den morgen] De rechtspleegen gefchieden
bij de meeste volken gemeenlijk 's morgens,
en niet 's namiddags, omdat men verhoeden wil,
dat de wijn niet eenigen invloed op de rechterlijke
uitfpraak zal hebben.
Het geen den rechters hier als een misdrijf toegerekend
wordt, is niet zo zeer onrechtvaardigheid,
als nalaatigheid.
vs. 13. gij rotsjleen, weike uit het dal in de
hoogte klimt] Eene befchrjjving van Jerufalem,
van

i o DE PROFEET JEREMIA.
Xnf 0 *** $ imt '
f
p r e e k t
J e h o v a: uwr
vijand, u, diezegt, wie zal tot ons afko
rnen! wie
za] zig in ons hol waagen •1 ft
T
,
zal u naar verdiende ftraffen, ? n
in'het
bosch een vuur ontfteeken, dat al heïom
o m
liggende verteeren zal. /
"
CAP,
4
eerfle
a a n m e r k i n g
,
meTvTeL^n?e e n d v en ft
, ndÖm J e r u r a e '"- welke
r0
gevaarlijk waren J^f^ S Vo0r
"
den
W o r d e n m e t e e n h
ken, waarinV^i!
vergeleekan.
o 1
Dit zinnebeeld F" 6 * 6 g ? V3ar ,
b e g e e v e n
den Profeet vervXd Z*
J g e n d e v e r s van
n e t V 0
dit bosch een vuur 2 !',, 6 " d a a a r u g e z e g d '
d a t G o d
melijk de bosfchen W " t^en, o n gelijk eBM men naa-
Plaats der SZ ea
^ n
' ^

I 4I
C A * . XXII. XXIII.
Eene reden van beftraffing tegen den Koning
Jojakim ([*) wegens onrechtvaardigheid en
onderdrukking der onderdaanen. Hij zal onlegraaven
weggeworpen, en zijn anders
letere zoon Jehonia na Babel gevoerd worden;
geen van zijne nakomelingen zal immer
tot de kroon komen. Daarbij wordt
den Jooden eene wederkeering uit Babyion,
dan betere overheden, en eindelijk een zeer
gewenschte Koning uit het geflacht van David,
(Christus) beloofd. Dit alles wordt
met eene klagt over het kwaad, dat de val.
fche Profeeten fiigten, en over de verachting
der waare voorzeggingen bejloten.
xxir.
God gebood mij, in het paleis des Ko- i
nings van Juda af te gaan, en het volgende
te zeggen. | Hoort het woord van God, a
gö Koning van Juda, die op den throon van
Da-
(*) Dat deze voorzegging in den tijd van Joja.
kim valt, ziet men uit vs. 18.
vs. i- of te gaan] of, uit den Tempel, want de
Jooden zeiden wegens de waardigheid van den Tempel,
dat men tot hem op, en van hem afging: of
daar wordt niet gefproken van het oude koningtijke
paleis, öp den berg Zion gelegen , maar van een
xiieuw , dat Jojakim voor zig in de beneden.ftad gebouwd
had. Zie vs. 13, 14-

"4* DE PROFEET JEREMIA.
Davidzit, gij, uwe bedienden, en uw volk,
allen die door deze poorten uit en ingaan I
Zo JPreekt Jehova: handhaaft de-gerecht *
heid, helpt den beroofden tegen zii ne on 5
derdrukkers, doet den vreeLelinf, dTn
wees, en de weduwe geen geweld noch
onrecht aan, vergiet geen onfchuldig bloed
aan deze plaats.| Als gij dit in acht neemt, *
dan zullen 'er nog verder door de poorten 4
van dit paleis Koningen gaan , welke „
den throon van Davil zitten" opwagend
en op paarden, zij zeiven, hunne raad en
en hun volk. J Maar wanneer gij deze ver
s
maaning met zult aanneemen, dan zweer
lA' fprCekt Jeh0Va ' bi J
delven , da
dit huis tot een puinhoop worden zal I
Want zo zegt Jehova omtrent he? pa i 6
SSnfnnT , V a n J ü d a ; § i j Z U l t m * e e »
puinhoop ter leering van anderen worden;
u den kruin van den Libanon zal ik als eene
woestijn maaken,als fteden waarin niemand
woont.
vs. 6 een puinhoop ter leering van anderen!
Ik gaa hier van de Joodfche punten af , weke 33
zen zeer dmsreren zin opgeeven : «7 »y* n-
J
iead, de kruin van den UbUn * " G "
u den krumyan den Libanon] Jerufalem wordt
wegens de menigvuldige cederen, weke daaTin v 8r
bouwd ztjn, zomwijlen een bosch van den T ihT
non, en hier het paleis een kruin van den Libanon
genoemd. Op dien kruin van den westé ijken en
laagen Libanon, welke over Tripolis £fwlsfen
cederen: de oostelijke Libanon daarentegen weS
veel hooger is, en waaruit de Jordaan S ontfrSt
o n i i
draagt '-er geene, zo ver wij weeten. ^ x
'

CAP. XXII. 143
woont. | Ik zal verwoesters tegen u ten 7
oorlog wijën, en hunne wapenen met hun,
zij zullen uwe uitgeleezene cederen afhouwen
en verbranden. | Dan zullen veele 8
volken deze ftad voorbijgaan, en vraagen,
waarom God deze groote ftad zo verwoest
heeft? | en zullen het antwoord hooren: 9
dewijl z'rj het verbond met Jehova hunnen
God verlaaten, zig voor vreemde Goden
nedergeworpen, en hen gediend hebben. |
Weent niet over den geftorven, en treurt
1 0
niet over heml weent over hem, die weggegaan
is, want hij zal nooit weder terug
kovs.
7. wi/ètj] Zie de aanmerking op Cap. VI: 4.
vs. 10. den geftorven] Jofia.
die weggegaan is] Joachas,a Kon. XXIII: 31»
32. 2 Chron. XXXVI: 1—4.
Eene zeer bittere befchuldiging van Jojakim , a's
van een zeer uitfteekenden en volmaakten dwingeland.
Jofia was de meest gewenschte en geliefde
Koning, dien de Israëliten en Jooden ooit gehad
hebben, en in alle klaagliederen placht men hem te
gedenken, 2 Chron. XXXV: 25. Men moet ophouden
dezen te beweenen, en het zelfs niet eens
waagen te wenfchen, noch te vorderen, om een zo
goeden en voortreffelijken Koning te hebben. Joachas
was de jongere zoon van dezen , en twee jaaren
jonger dan Jojakim, (a Kon. XXIII: 31. vergeleeken
met vs. 36.) doch dien had het volk, met het
voorbijgaan van den ouderen broeder tot Koning
aangefteld. waarferujnlijk dewijl Jojakim reeds te
vooren proeven van zijne in ons Hoofdftuk befcbreeyen
gemoedsgefteltenis gegeeven had. Joachas heeft
in den Bijbel ook wel geen voortreffelijk getuigenis;
hij deed, het geen Jehova mishaagde, zo
ais zijne vaderen, wordt 'er van hem gezegd,
2 Kon.

144 DE PROFEET JEREMIA.
komen, om zijn vaderland te zien.| Want n
dit zegt Jehova van Sallum, denzoon van
Jofia den Koning van Juda, die zijnen vader
Jofia in de regeering opvolgde, en van
deze plaats is weggegaan: hij zal nooit wederkeeren,|
maar aan de plaats, waarheen
ï 2
men hem gevoerd heeft , fterven, en dit
land niet weder zien. j
Maar
2 Kon. XXIII: 32.' Maar hij Was hoog te fchatten
bij zijn broeder; Jeremia zegt, dat de onderdaanen
weenen moeten dat zij hem verlooren hebben, en
nooit zullen wederkrijgen. Hij was naamelijk van
Farao Necho afgezet, en gevangen na Egypten ge.
bragt, 2 Kon. XXIII: 33, 34.
2
Chron. XXXVI:
3,4- De onder Jojakim bedrukte onderdaanen
fchijnen hoop op zijne wederkeering gefteld te hebben;
mogelijk, dat als de Babylonifche wapenen
over de Egyptifche zegepraalden, de van Farao aangeftelde
Jojakim weder zou afgezet, en de Koning
van Egypten genoodzaakt worden, Joachas Jos te
laaten. Doch van dit alles gefchiedde 'er niets : Nebucadnezar
overwon de Egyptenaaren, maar Jojakim
onderwierp zig aan hem, en wierd van hem in
het Koningrijk bevestigd; hij wierd daarop met behulp
der Egyptenaaren wederfpannig, kwam om,
•wij weeten niet regt op welke wijze; en Nebucadnezar
Helde toen den jongden broeder, Zedekia,
over de Jooden tot Koning aan.
vs. 11. Sallum\ Zoo dit woord egt is, dan is
het een andere naam van den voorheen gemelden
Joachas, mogelijk zijn eerde, in wiens plaats hij
bij het aanvaarden der regeering den naam Joachas
kan aangenomen hebben. Ik heb nog eenige twijfelingen
omtrent de egtheid, zoo niet derleezing , nogthans
der Joodfche punten : doch zij zijn van dat
gewigt niet bij mij, dat ik dezelve in de overzetting
volge.

C A (• XXII. M5
Maar wee u, die zig een huis met onrecht 13
bouwt, fraaije kamers aanlegt, doch niet
met gerechtigheid, die de handen van zijn
medemensch om niet gebruikt, en het dagloon
fchuldig blijft,| die zegt: ik zal voor 14
mij een paleis naar de beste bouwkunde en
luchtige kamers aanleggen, het met vengfiers
en traliën van cederhout veelverwig
maaken , en alles naauwkeurig naar het
meetfnoer afmeeten!| Zijt gij daarom Ko. 15
ning, omdat gij beter zijn wilt dan de ceder?
uw vader at en dronk toch ook,maar
hij oefende recht en gerechtigheid, en toen
ging het hem wél:| hij pleegde recht voor 16
armen en bedrukten , en toen ftond het
goed. Dit was de vrugt van den waaren
godsdienst, fpreekt Jehova.| Maar uwe 17
oogen en uw hart zijn op niets gevestigd,
dan op gewin, vergieten van onfchuldig
bloed, en voldoening uwer hartstogten.J
Daarvs.
13, 14.] Jojakim fchijnt juist met het bouwen
van een pragtig paleis bezig geweest te zijn, en daarin
moest de Profeet volgens vs. 1. tot hem af
gaan.
vs. 14 traliën] De Hebreeuwen hadden geene
glazen vengfters, maar voor de vengilers traliën,
welke voor de warme luchiftreek beter pasten.
vs. 15. beter zijn wilt dan de ceder] dat is,
uwen vader, die een groot en goed Koning was,
overtreffen wilt. Zijn paleis, dat hem goed genoeg
was, wanneer het Rijk bloeide, is voor u thans,
daar het in meer vernederde omftandigheden , overwonnen
en aan vreemden cijnsbaar geworden is, te
Hecht.
K

146 DE PROFEET JEREMIA.
Daarom fpreekt Jehova van den Koning
Jojakim, den zoon van Jofia:men zal geen
klaaglied over hem zingen: 6! mijn broeder !
é! zuster! noch uitroepen
:
6! Heer! 6!
Majesteit !\ maar hij zal eene ezels begraa- 19
venis krijgen, weggefleept, en buiten de
poorten van Jerufalem weggeworpen worden.
|
Maar gij, Jerufalem, gaa op den Libanon 20
en fchreeuw, laat uwe klagten op Bafan
hooren, roep van den berg Abarim-' want
alle uwe liefhebbers zijn van den vijand verflagen.
1 Ik heb tot u in uwen welftand 21
gefproken , maar toen wildet gij niet hooren:
".'
vs. 18.] Bij de Hebreeuwen wierden 'er door gehuurde
vrouwen bij de lijken klaagliederen gezongen.
Deze gewoonte is oud, maar in geen tijd fchijnen de
klaagliederen zo in gebruik geweest te ziin, dan toen
Jeremia leefde, welke zelf klaagliederen op den
Koning Jofia heeft nagelaaten.
6 zuster!] De nagelaaten zuster van Jojakim.
vs. 19 ] Dit fchijnt met het berigt, dat wij in de
boeken der, Koningen en Chronieken hebben, niet
overeen te komen: maar het is bijna nog moeijeltfker
om de beide boeken met malkanderen zelf overeen
te brengen. In beiden fchijnen tegen het einde, inzonderheid
in de gefchiedenis van Manasfe en Joja.
kim, groote gaapingen te zijn: doch ik kan daarvan
hier niet fpreeken; men zie het geen daarover te
zeggen is, in die gefchiedkundige boeken.
vs. 20. Abarim'] Een gebergte tegen over Jericho
aan geene zijde van den Jordaan, van welks fpits men
het grootfte gedeelte van het beloofde land kan over«
Zien. Deut. XXXII: 49
nvce liefhebbers] De verbonden Rijken, onder
Welken E»ypren het magtiglte was.

CAP. XXII. t 4y
ren.' dit was uwe manier van jongs af, gij
floeg op mijne woorden geen acht.| De 22
wind zal alle uwe herders wegvoeren, en
uwe liefhebbers zullen in de flaavernijgaan :
dan zult gij wegens uwe boosheden met
fmaad en fpot flaan.| Gij woont in den Li- 23
banon, en hebt uw nest tusfchen cederen:
maar hoe zult gij zugten, wanneer fmert en
ongeluk u met baarensnood zullen overvallen.
|
Zo waar als ik leeve, fpreekt Jehova, 24
hoevs.
22. herders] Regeerders, Koningen, Overheden,
Veldöverften, en Aanvoerders van het volk.
vs. 23. Gij woont in den Libanon] Dat is, gij
zijt van cederen van den Libanon gebouwd.
ar. 24.] Het fchijnt uit het geen hier en vervolgens
gezegd wordt, dat Jeehonia een goed en van
zijn vader zeer verfchillend chara&er gehad, en een
groote verwagting omtrent zig zeiven gegeeven
heeft. Wij weeten zeer weinig van hem, maar alles,
wat wij weeten , getuigt voor hem. Hij deed in de
daad, het geen de Profeet zijn opvolger Zedekiagelastte,
zette de dwaaze wederfpannigheid niet tot
des volks ongeluk voort, dat toch de Babylonifche
magt nier wederftaan konde, maar gaf zig over. Nebucadnezar
voerde hem na Babel, maar van hem en
de ballingen, welke met hem weggevoerd zijn, krijgen
wij uit het XXlVfte Hoofdftuk een zeer voordeelig
denkbeeld; en de gefchiedenis, welke Cap.
LU: 31—34- verhaald wordt, moet ons tot de gedagten
brengen, dat men zelfs te Babel zijn charaéter
voortreffelijk gevonden heeft. Doch hoe vol van
verwagting en voortreffelijk ook deze Vorst was, zo
zal hij nogthans den throon verliezen, en zijn vader
in hem geftraft worden. Maar is dit niet hard?
Voor eerst is God ons in 't algemeen bij al ons goed
gedrag en onze deugd geen voorfpoed van deze wae-
K 2
reld,

i 4
8 D & PROFEET JEREMIA.
hoewel Jeehonia de zoon van Jojakim, den
Koning van Juda, een zegelring aan mijne
regie hand ware, zo zal ik u toch afrukken,!
cn in de magt der geenen, die u na 25
het leeven ftaan, waarvoor gij vreest, van
Nebucadnezar den Koning van Babel, en
van de Chaldeën, geeven,| en u en uwe 26
moeder, die u gebaard heeft, in een ander
land werpen, waarin gij niet gebooren zijt,
en daar zult gij fterven.| Maar in het land, 27
waarin zij zo zeer te rug verlangen, zullen
zij niet weder komen. | Doch is dan deze 28
jongeling, is Jeehonia, een verachtelijk
weggeworpen uitvaagzei, een vat van geene
waarde? waarom wordt hij dan, hij en
zijne nakomelingen, in een land geworpen,
dat zij niet kennen?| O land, land, land! 29
hoor de uitfpraak van Jehova :| fchrijft 30
deereld,
en het minst throonen verfchuldigd : mijne
Leezers hebben immers ook geen throon, noch koningrijk,
doch klaagen daarom niet over de Voorzienigheid.
Ten anderen kan het zeer wél zijn, dat
zelfs dii ongeluk Jeehonia ten besten verftrekt heeft :
ieis dergelijks woidt 'er wezenlijk Cap. XXIV: 3.
gezegd, daar ik verzoek, dat men de aanmerking
leeze. Gods ftraften, inzonderheid die, wannees
hij oudersin de kinderen ftraft, zijn in eene
groote menigte fiegts een kwaad in fchijn, welke
1 iet enkel tot hunne verbetering, maar ook nog anuciszms
tot hun best en geluk verftrekken.
vs- 26.] Zie 2 Con. XXIV: 12—15.
vs. 28, 29, 30.] De meening is: dit alles ge»
k Wedt niet om Jeehonia, maar zijn vader Jojakim,
die uitgei'ogte en volkomen dwingeland , heeft het
verdiend.

CAP. XXII. 149
dexen man als een kinderloozen aan, als
een die in zijn leeven altoos ongelukkig is,
want zelfs geen zijner nakomelingen zal
het geluk hebben, om op Davids throon
te zitten, en over Juda te heerfchen.)
CAP.
vs. 30 Deezen man] Jojakim.
kinderloozen] Dit betekent hier niet, die in 'tgeheel
geene kinderen heeft, maar, gelijk het térftond
verklaard wordt, wiens kinderen hem in zijn erfdeel
niet opvolgen, en bij een Koning, die den throon
zijnen nakomelingen niet nalaat. Ik had het dan ook
door erveioos kunnen overzetten, doch wegens de
plaatsin Levit. XX: 20, 21. daar over dit ze'fda
woord geftreeden wordt, en iets gewigtigs van dien
ftrijd afhangt, zo heb ik het hier liever ook zo wil.
len overzetten, gelijk ik daar naar de redelijkheid
doen moest: want ik wil die plaats het licht niet onttrekken,
dat zij uit Jeremia hebben kan en hebben moet.
De ftam van Jojakim is zekerlijk niet uitgeftorven ;
Matth. I'. 11 — 16. en 1 Chron. III: 17. vindt men
de nakomelingen van zijn zoon Jeehonia in verfcheiden
liniën, maar geen van zijne nakomelingen zal
den throon bezitten. Jeehonia bezat hem diie maanden
, doch wierd afgezet, en geen zijner nakomelingen
heeft hem ooit weder beklommen. Men zou
mogelijk de tegenwerping willen maaken, dat Chris-
^us zelf van hem afftamde! Het antwoord zou naar
mijn gevoelen niet voldoen , dat het Rijk van dezen
niet van deze waereld zij, want voort in het vol.
gende Capittel, dat met het onze op het naauwst te
zamen hangt, wordt de Mesfias toch als een rechtvaardige
Koning uit het huis van David beloofd; hij
zou dus hier osk als Koning en navolger in het Rijk
moeten gelden. Veel eêr voldoet dit, dat Christus
niet van jojakim afftamt, maar enkel zijn zogenoemde
voedftervader Jofeph: Maria in tegendeel heeft
Luc 111: 24—31 een geheel ander geflachtregister,
en (tarnt noch van Jojakim, noch van Salomon af,
xnaar van een anderen zoon van David.
K 3

Ho
DE PROFEET JEREMIA»
CAP.
XXIII.
Wee u, gij herders, die mijne kudde op i
een dwaalweg brengt,en verflrooit, fpreekt
Jehova | Daarom zegt Jehova, de God %
van Israël, tot de herders, die zijn volk
weiden: gij hebt mijne kudde verftrooid en
uit elkander gejaagd, gij hebt geen toezigt
op haar genomen, maar ik zal op uwe
boosheid acht flaan, en u ftraffen, fpreekt
Jehova. | Ik ik zal de overblijfzelen mijner 3
kudde uit alle de landen, waarin ik ze ver.
ftrooid heb, verzamelen, en de zelve in
hunne weide te rug brengen, daar zullen
zij vermeerderen en vrugtbaar zijn, | en ik 4
zal hun herders geeven, die ze weiden zullen,
zij zullen zonder vrees en in voile
veiligheid zijn, en daar zullen geene fchaapen
meêr vermist worden. J £r is een tijd 5
aanvs.
1.] Bij herders moeten wij hier niet volgens
het gebruik onzer taal aan Predikers en bedienaars
der Kerk denken, maar aan Regeerders en Overheden
van het volk , van den Koning te beginnen. Deze
Koningen en hunne Raaden waren daaraan ichuldig,
dat het Joodfche volk verftrooid wierd, dewijl zij
het door herhaalde wederfpannigheden voor Nebucadnezar
in dedaadonmogelijk maakten,het volk in hun
land te laaten, en ook anderszins door verwaarlozing
van het recht het volk verftrooiden, dat is,
noodzaakten , hun vaderland te fchuuwen.
vs. 4.] Sorobabel, Jofua de hoogepriester, Esra,
Nehemia, dieMachabeefche helden, welkehetvolk
weder vrijheid en onafhangelijkheid verfchaften.
vs. s ] Ik weet deze plaats niet anders dan van
Christus te verklaaren. Men overweege zelf, hoe
de

CAP. XXIII 151
aanftaande, fpreekt Jehova, waarin ik David
een rechtvaardigen tak zal laaten op.
was.
de Profeet den grooten perfoon befcbrijft, welken
hij belooft: hij is volgens hem 1) een Koning, en
wei 2) uit het huis van David, doch zo, dat 3)
men hem volgens Cap. XXII: 30. niet onder de nakomelingen
van Jojakim en Jeehonia verwagten kan,
zoo beide plaatzen van ééne en de zelfde voorzegging
eikanderen niet zullen tegenfpreken: 4) bij kan
eerst naa de wederkeering uit Babel verwagt worden,
en derhalven geen van de_ toen leevenden zijn,
want de Profeet had, en dat juist onder dien Koning,
in wiens jaaren van regeering onze voorzegging
valt, voorzegd, dat de Babijlonifche dienstbaarheid
70 jaaren duuren zoude. Cap. XXV: 12—13.
Zedekia, wiens naam anders met, Jehova onte
gerechtigheid, eerie gelijkheid heeft, kan derhalven
de beloofde Koning zekerlijk niet zijn. Deze
leefde in het begin der Babijlonifche ballingfchap, en
onder hem wierd Jerufalem ten vollen verwoest:
zijn character, gelijk de Profeet hem zelf affchetst,
is in 't geheel het gewenschte niet, dat hier befchreeven
wordt. Hij wierd door zijne zonden,
meinëedigheid, en ongelukkige buigzaamheid, welke
flechte raadgeevers misbruikten, de oorzaak van
den volkomen ondergang des Joodfchen Staats, en
van de volkomen verdrijving der Jooden uit hun land.
Noch ook Sorobabei, die naa de Babijlonifche
ballingfchap leefde. Deze is nimmer Koning, maar
enkel een laage Stadhouder van een Perllfchen Koning
over een toen nog klein en armoedig volk geweest,
op verre na niet eens gezien, als eenigen
tiid naa hem Nehemia, de mondfehenker van den
Perfiichen Koning: en daarenboven was hij nog een
nakomeling van Jojakim.
Noch ook eindelijk die grooten en prijswaardigen,
welke eerst veldöverften, daarop Vorsten, eindelijk
Koningen waren, en van den Priester Marihatmas
afftamden, en welken wij zomwijlen bij
K 4
mal.

15» DE PROFEET JEREMIA.
wasfen; daar zal een Koning met wijsheid
regeeren, en recht en gerechtigheid handhaaven:|
m zijne dagen zal het land van 6
Juda vrij worden, en Israël zeker woonen;
• '
. e n
malkanderen Machabeën noemen; noch ook de
grootfte onder hun, van welken Jeremia elders fchiint
voorzegd te hebben, Johannes Hijrcanus: want zij
zijn allen niet uit het .huis van David, maar ftammen
van Aaron af.
Daar blijft ons derhalven niemand overig, dan de
groote Koning uit het huis van David, dien de fooden
na de wederkeering van Babel verwagtten, de
Mesiias. Of op hem moet deze voorzegging zien.
b ö
of ztj is valsch.
vs. 6. het land van Juda vrij worden^ Woordelijk:
zal Judea verlost worden. Daar wordt
van het land van Juda, en vniet van het volk van
Juda gefproken, het geen ik des te nodiger vond
om aan te merken, dewijl men gemeenlijk bij Luthers
len de Nederduitfche] overzetting aan het volk
der Jooden denkt, en dan wel, om het Vers eene
uitlegging te geeven, niet aan eigenlijke, maar aan
zo gezegde geestelijke Jooden: de Hebreeuwfche
Tpraakkunde ftrijdt hier tegen, en zo lang men deze
e
,n Z , K g n . , e '"«^de". kan 'er niet wel anders, dan
van het land gefproken worden.
Bij deze belofte zal bij veelen eene zwaarieheid
ontftaan dewijl ten tijde van Christus Judea niets
minder dan vrij geworden, omtrent één menfchelijke
leeftijd naa hem Jerufalem en de ganfche Staat
der Jooden door Titus Vespafianus vernietigd, en
het volk over den geheelen aardbodem verftrooid
is, in welke verftroojing het zig nu reeds, niet70
maar 1700 jaaren bevindt. Het geen ik van deze'
XXX: 60 e PfLXXll: 8. afnsemen. Ik geloof
voiftrekt, dat de Jooden ten eenigen tijde, wanneer
zij zig tot Christus bekeeren, na Palestina zullen
weder ieeren. en dit land als een onSfhangelijk
bloe-

C A P. XXIII.
1
J53
en dit is de naam, dien men hem geeven
zal; Jehova onze gerechtigheid.\ Alzo zal 7
'er
Moejend en magtig volk be woonen. Ik verbeelde
mij in 't geheel niet, dat Christus dan opeenezigtbaare
wijze onder hen regeeren zal: maar gelijk
wij hunnen Staat in het Oude Verbond eene Godsregeering
noemen, zo zou deze toekomende vrije
en gelukkige Staat, waarin zij geenen fterfelijken
Koning hebben, maar Christus voor hunnen Koning
erkennen zouden, eene Christus-regeering kunnen
heeten.
Jehova onze gerechtigheid] Het is te veel,
wanneer men uit dezen naam bewijzen wil, dat
hij, die den zeiven draagt, Jshova, derhal ven de
waare God zij. Zedekia, de naam van den laatften
Joodfchen Koning, betekent ook, Jehova mijne
gerechtigheid, maar daaruit befluit niemand, dat
zijn vader hem voor God gehouden heeft. Zo zal
ook beneden, Cap. XXXIII: 15. Jerufalem den zelfden
nieuwen naam krijgen, Jehova onze gerechtigheid
: Exod. XVII: 15. noemde Mofes eenen altaar,
Jehova mijne banier; en Gideon, Rechteren
VI: 24. een anderen altaar, Jehova zekerheid,
zonder daarom altaar of ftad voor Jehova uit te
geeven. Men moet hier twee zeer verfchillende
dingen onderfcheiden: wanneer de Mesfias, gelijk
in den noden Pfalm, regtftreeks Jehova heet; en
wanneer hij een naam draagt, waarvan Jehova een
deel is, gelijk bij ons iemand God/ieb, Godfchalk,
Godfried heeten kan. Het eerfte bewijst zijne goddelijke
natuur; het laatfte niet. Het is mogelijk,
dat Jeremia bij het uitfpreeken dezer voorzegging
dagt, de Koning, waarvan ik voorzegge, zal Jehova
en onze gerechtigheid zijn, wantin den noden
Pfalm wordt de Mesfias, gelijk ik geloof, wezenlijk
Jehova genoemd: maar het is mogelijk, dat hij
daar verder niets bij dagt dan, Jehova is onze gerechtigheid
, dan was, Jehova, een gedeelte der
(telling, en niet de naam van den perfoon. Deze
ftelling kan daarenboven nog meêr dan éénerlei beft
5
te-

154 DE PROFEET JEREMIA.
er eens een tijd komen, fpreekt Jehova,
waarin men niet meêr zeggen zal, zo waar
als Jehova leeft, die de Israëliten uit Egijp.
ten gevoerd heeft ,| maar zo waar als Je- 8
hova leeft, die de nakomelingen van het
volk Israëls uit het land van het Noorden,
en uit alle de gewesten, waarin zij verftrooid
telcenis hebben, bij voorb. Jehova is de oorzaak
onzer gerechtigheid, Jehova heeft ons gerechtvaardtgd,
en ons de zonden vergeeven —
— — Jehova heeft recht en gerechtigheid weder
onder ons herjield, Jehova en zijne wet.
ten zijn ons recht en onze gerechtigheid: jaa men
zou zelfs de Hebreeuwfche letters anders kunnen
uufpreeken wanneer men van de Joodfche punten
afging, Jehova heeft ons gerechtvaardigd, of,
gelijk eenige Ouden gedaan hebben, Jehova,
rechtvaardtgd ons! °
Men moet derhalven op deze uitfpraak geene geloofs-Ieeren
bouwen. Zij moeten uit andere plaatzen
beweezen worden, maarniet uit deze. Ik onderneem
in 't geheel niet, uit de veele boven opgegeeven
verklaaringen van den naam, ik zal niet
zeggen, voor mijne Lezers, maar flegts voor mü
zeiven eene te verkiezen; en ik beken oprecht,
dat zij mij allen even goed zijn; het geen betekent,
dat de betekenis van den naam geheel onzeker
voor mij is. Hij behoort tot die enkele plaatzen
van den Bijbel, welke de ouderdom verduisterd
heeft: ten tijde van Jeremia was hij daarom
niet duister, dewijl wij hem niet verflaan, want toen
kon een ieder uit het leevendig gebruik der taal
weeten, wat men daarbij dagt, wanneer men iemand
den naam gaf, Jehova mijne, of, onze ge.
rechttgheid: voor ons is 'er niets dan de enkele
afleiding van den naam overig gebleeven, en die
is dubbelzinnig.

CAP. XXIII. *5S
ftxooid waren, heeft te rug gebragt; en zij
zullen in hun land woonen | .
Over de Profeeten is mijn hart bedroefd, 9i
en medelijden doorfnijdr mijne beenderen!
Ik ben als dronken, als een, die van den
wijn bedwelmd is, wanneer Jehova mij zijne
heilige woorden ingeeft. (
Dit ganfche I»
land is vol van overfpeelders; het land
treurt wegens den vloek, de weiden verdorren,
hunne krankheid is ongeneesbaar,
en hun heldenmoed is, dat zij nietftaan.j
Profeeten en Priesters zijn heidensch: zelfs 1 1
in mijnen Tempel vinde ik hunne zonden,
1 4
fpreekt Jehova | Daarom is hun weg als
fbeile glibberige opgangen bij den donkeren
middernacht, waarop zij omgeftooten worden
en vallen: ik zal ongeluk en een jaar
der ftraffen over hun brengen, fpreekt Jehova.
| In de Profeeten van Samaria zag ik 13
dwaasheid, zij voorzeiden in den naam van
Baal, en verleidden mijn volk Israël:|
maar in de Profeeten van Jerufalem zie ik 14
raazernij, overfpel, en het uitgaan op leugens.
Zij geeven den boozen moed, om
zig van hunne boosheid niet te bekeeren.
Zij zijn allen als Sodom, en de inwoonders
van
VS. 9.] De Profeet betuigt zijn uiterfte hartfeer
daarover, dat de valfche Profeeten bet volk zo veel
goeds voorzeggen, en het daardoor bedriegen,daar
'er toch voor eerst enkel kwaad te wagten is.
Ik ben als dronken."] Andermaal eene befehrijving
van 't geen hij bij de goddelijke ingeevingea
gewaar wordt.
Pi. 10. en 14. overfpeelders.] Afgodifche.

1*5 DE PROFEET JEREMIA.
van Jerufalem als Gomorra. | Daarom fpreekt 15
Jehova, de God der Goden, van deze Pro.
feeten: ik zal ze alfem eeten, en uit den
beker met bedwelmend vergift drinken laaten;
want van Jerufalems Profeeten gaat
er onheihgheid in 't ganfche land uit. |
Dit zegt Jehova, de God der Goden: 16
hoort niet na de woorden der Profeeten,
die u voorzeggen.' Zij bedriegen u met
eene ïjdele hoop, en zeggen u voorzeggin.
gen , met uit Gods mond, maar uit hunne
verbeelding./ Zij zeggen tot de geenen,die 17
het woord van Jehova verachten: het zal
u wél gaan! en wie de gedagten van zijn
nart volgt, dien zal geen ongeluk overkomen.|
Want wie heeft in den raad van Te- 18
hova geftaan, gezien, of zijne woorden
gfhoord? wie heeft beluistert, het geen
hi] fprak, zo dat hij het zou kunnen bekend
maa-
d e
Z' ÏS'ï aanmerkingen op Cap IX: 14.
vs. 17J ZIJ zeggen tot de geenen. die het
«oord van Jehova* verachten} Ik gaa hij doch
zonder eene verandering der zaak, van de foodfche
punten af, volgens welke ik had moeten overzetten-
%L z *Z8f n * ot de geenen, die mij verachten:
Jehova heeft gezegd, het zal u wélgaan
vs. 18] Woorden van de valfche Profeeren die
Jeremia befpottelijk willen maaken.
'
Godt word yoorgeiteld, als of hij met de onfterielijken
raad hield; in zo verre is het dan het zelfde
beeld, dat wij Pf. LXXXIX: 8. en bij 3&nf
genoot van Jeremia, Daniël, IV; i 4
. VII: o vindén
geflaan] ti\evis het beeld van een bedienden,
ontleend, die toeluistert, wat 'er beraadflaagd wordt.
het geen hij fprak.] Waarom ik deze leezing
vol-

C A Ï . XXIII. 157
maaken?| Daar komt een onweder van Je 19
hova, toorn gaat 'er van hem uit, een onweder
, dat in een kring rondtrekt. Het
zal op den kop der overtreders nederko«
men.| Gods toorn zal niet ophouden, tot 20
dat het geen hij befloten heeft, uitgevoerd
en vervuld is. In de toekomende tijden
zult gij dit vollediger verftaan.|
Ik heb die Profeeten niet gezonden, nog 21
thans hebben zij geloopen, ik heb niet tot
hen gefproken, nogthans hebben zij voor.
zegd.| Zoo zij in mijnen raad geftaan heb. 22
ben, dan zouden zij mijne uitfpraaken het
volk bekend maaken, opdat het zig van
ziine booze wegen en werken bekeerde. |
J
Ben
volge, en niet eene andere, het geen ik fprak, zal
ik elders zeggen: zij ftaan beiden in den gedrukten
Hebreeuwfchen Bijbel. ' - ••...,.„
zo dat hij het zou kunnen bekend maaken J
Ik gaa van de punten af: volgens deze luidt het:
beluisterd en gehoord. ..
vs. 20. In de toekomende tijden zuit gij dit
vollediger verjlaan ] Toen ter tijd kon deze ganfche
voorzegging niet zo volledig verdaan worden,
als nu, nadat zij vervuld is. Wie de herders en de
Koning, in het begin van het Capittel, waren, moest
toen nog duister zijn, wanneer Jeremia deze voorzegging
uitrprak: en mogelijk veelen den gewensch.
ten Koning in Zedekia, (.want zijn naam betekent,
Jehova mijne gerechtigheid) die zo zeer het tegenövergeftelde
van hem is,
vs. 22 ] De fpotternij der valfche Profeeten over
Jeremia wordt omgekeerd, en op hen toegepast.
Zoo zij Profeeten willen zijn, dan mogen zij toch
iets voorzeggen, waardoor het volk verbeterd wordt,
maar het niet in 't kwaade verfterken.

158 DE PROFEET JEREMIA.
Ben ik dan zomwijlen enkel een God van 23
nabij, en ook niet een God van verre?!
Kan iemand zig heimelijk voor mij verbe'r 2A
Zijn Hemel en Aarde met vol van mii?
J
fpreekt Jehova. |
Ik hoor, het geen die Profeeten zeggen, , *
die m mijnen naam leugens voorzeggen • ik
heb gedroomd! ik heb gedroomd!\ Hoe lang
2 Ó
zal toch zulke uitzinnigheid in het hart de?
Profeeten, die leugens, en 't geen zij zig
eens voorgenomen hebben, voorzeggen,!
en door het verhaal hunner droomen mii
2 7
nen naam bij het volk in vergeetelheid
tragten te brengen, gelijk hunne vaders den
zeiven door den Baal vergeeten hadden?!
DeProfeet, die droomen heeft, verhaalé 28
droomen, en die mijne woorden heeft, die
Zegge mijne woorden als waarheid! wat zal
bet kaf bij het koorn doen, fpreekt Jehova. |
is mijn woord niet als een vuur,fpreekt Ie 20
e e n
h a m e r
'
d
i e a
~ "
J
maar met van verre, zien en werken kunnen» '
vs. 26. zulke uitzinnigheid] Ik
g a a
van de
punten af, volgens welke de woorden, «,0 men
daar andere mets van weglaat, zouden moeren overgezet
worden: hoe lang? Is dan in 't hart 7e r
?iï f 'Tl' *? k U g e m "»r**Bgenr (waT daati
zijn zal, ftaat'er nier bij.)
vs. 29 ] Andermaal eene befchrijving der onwederftaanbaare
aandrift, welke Jeremia bij bet profetisch,
woord gewaar wierd. ,

C A P .
XXIII.
Daarom fpreekt Jehova: ik zal de Pro 3°
feeten ftraffen, die mijn woord elkander
ontfteelen! | Ik zal de Profeeten ftraffen , 3 1
die hunne tong kunftig leeren nazeggen:
zo fpreekt Jehova.] Ik zal de Profeeten ftraf- 3 2
fen, die leugenachtige droomen verhaalen,
en mijn volk door hunne onwaarheden en
uitzinnigheid verleiden, daar ik hen nooit
gezonden, hun nooit iets bévolenheb, en
zij dit volk geen nut kunnen aanbrengen,
fpreekt Jehova. |
Wanvs.
30—32.] De armoede der valfche Profeeten,
en hunne navolging wordt befchreeven. Zij fteelen
van malkanderen de voorzeggingen, en zelfs de
fpreekwijzen fteelen zij; en daar de waare Profeeten
de uitdrukking, zo fpreekt Jehova, dikwerf
herhaalen, (mogelijk nog meêrmaalen, dan wij die
gaarne in eene overzetting in onze taal leezen) zo
volgden zij dit overmaatig na, en zeiden nog meêrmaalen
: zo fpreekt Jehova. Jeremia maakt hier een
nieuw woord. [Michaëlis zet dit woord over doer *
nachfprücheln, waarvoor in 't Nederduitsch nazeggen
verkoozen is.]
Het ging dezen Profeeten, in de daad, bijna als
den dichters, die niet gebooren, maar het door
moeite geworden zijn. Een waare dichter zal zingen:
als zijn gedrongen hart
Een drift van binnen voelt, wanneer die geest der
dichters
De ziele overvalt:
wanneer men in tegendeel iemand ziet, die met moeite
op zijne Verfen werkt, een boek met rijmen en
fpreekwijzen bij zig heeft liggen, geftadig van den
waaren dichter zijn woord leent, het gaat u wel\
en zo iets dergelijks zingt, dan bemerkt men zekerlijk,
dat hij geen van de natuur gevormde dichter,
maar een ziekelijke zoon der moejelijke kunst
zij.

i6o
DE PROFEET JEREMIA.
Wanneer dit volk, of een Profeet, of 03
Priester u vraagen zal: wat is de last van
Jehova? zo antwoord hun: gij zeiven zijt
die last, en ik zal u afwerpen, fpreekt Jehova.
| Den Profeet, Priester, of het volk, 34
dat van Jehova's last fpreekt, zal ik ftraffen,
hem en zijn huis. | Dan kunt gij tot 35
malkanderen zeggen : wat heeft Jehova geantwoord?
wat heeft Jehova gefproken ?|
Maar Jehova's last zult gij niet verder noe 36
men. Een ieder zullen zijne eigen woorden
een last zijn, dewijl gij de woorden
den leevendigen God, Jehova, den God
der
zij. Zelfs bij de godfpraaken der heidenen hebben
heidenen deze armoedige navolging bemeikt. De
Grieken fpotteden over de godfpraaken van Apollo,
welke gemeenlijk in Verfen gegeeven wierden: het
kwam hun zonderling voor, dat juist de God der
dichters de flechtfte Verfen maakte, en dat dezen
tegelijk in zekere opzigten altoos eensluidend ware;}.
vs. 33.J De uitdrukking, welke bij den Profeer
zo dikwerf voorkomt, voorzegging, of eigenlijk,
zeggen, uit/praak van Jehova, (al 't Hebreeuwsch,
masja Jehova) heeft eene dubbelzinnigheid Het
woord Itan een zeggen, of eene uit/praak, gelijk
wij het noemen, wanneer wij oude Schrijvers over-
SBetten, Godjpraak, orakel, betekenen; maar het
betekent ook een last. Eenige fpottcrs vm Jeremia's
tijd namen het in dezen laatften zin. kwamen tot
den Profeet en vraagden, na masja Jehova, (w;tt
is de uitfpraak van Jehova) doch verftonden daardoor,
wat is de last van Jehovat dat is, w*l
lastigs en onaangenaams hebt gij nu weêr m Gods
naam te zeggen. Tegen deze fpotternij is het vol.
gende gerigt; in 't vervolg zal niemand dit dubbelzinnige
woord in zijn raadpleegen gebruiken, ten
mlnften niet zo fpotter.de.

C A v. XXIV*.
jgi
flér Goden, onzen God, verdraait, j Dus 3?
?ult gij tot den Profeet zeggen: wat heeft
Jehova u geantwoord, wat heeft Jehova
gefproken?| Maar wanneer gij van Jeho 38
va's last fpreekt,zo zegt Jehova tot u: dewijl
gij dit woord gebruikt, last van God*
nadat ik het U heb laaten verbieden,) zo 3$
zal ik vergeeten li tedraagen, enu,. endeze
ftad, welke ik u en uwe voorvaders gegeeven
heb, verwerpen, 20 dat ik u en
haar niet verder zie,| en ik zal eeuwige on- ^
Vergeetelijke fmaaden fchande op uleggen, j
CAP.
XXIV.
De Profeet ziet in een gezigt twee korven vbt
vijgen, in welker éênen zeer goede,maar in
den anderen geheel onbruikhaare vijgen zijm
God verklaart de goede vijgen voor een bieU
tenis der eerfte ballingen, welke met Jechónia
na Babijlon gevoerd kierden, waar'órider
men veele braave lieden vond , en welken
God belWft wel te doen ƒ maar de onëetbaare
vijgen voor etn beeltenis der geen'n, dis
met Zedekia te Jerufalem dgterbieeveri.
. Nadat Nebucad Rezar, de Koning van 1
Babel, den Koning van Juda, Jeehonia,
den
vs. 30. vergeeten ü ie dragen]
llc pnn hief van
Qe thans gewoone Joodfche punten af, ik stal vol r
flrekt vergeeten: nogtb.ns tomen de punten zeifs
iri oudere ungaa«e.) met mijne overzetn'ng overeen*
. VS. l.j Deze voorzegging behoort derha'vp;- rot
ëka tijd, Welke' 2 Kén. XXIV: 11—17. 2 Chröti:
L
&XVl:

i62
DE PROFEET JEREMIA.
den zoon van Jojakim, nevens de voorJ
naamfte Jooden, de timmerlieden en de fmits
uit
XXVI: 9, io. befchreeven wordt. Om het volgende
beter te verftaan, moet men weeten, dat de
Jooden tot drie keeren na Babijlon gevoerd zijn:
O Toen Jeehonia, de zoon van Jojakim, zig
overgaf. Met hem wierden de voornaamften
en rijken, foldaten, fmids en timmerlieden
weggevoerd, te zamen 10023 nian: en vaa
deze wegvoering wordt 'er gefproken.
2) Elf jaaren daarna, wanneer Zedekia weêrfpannig
geweest was, en Jerufalem naa eene
belegering van anderhalf jaar veroverd wierd.
Hier waren 'er maar weinig overig, om weg
te voeren; want de meesten waren in de veldflagen,
en door het zwaard en de pest geduurende
de lange belegering, omgekomen, cn
Nebucadnezar liet het geheel arme volk onder
Gedaüa in het land blijven. Daar wierden 'er
dan alleen 832 weggevoerd.
3") Vijf jaaren daarna nog 745 man.
Die dit vollediger cn met bewijzen wil Ieezen,
en Latijn verftaat, zal het vinden in een aanhangzel
tot mijne verhandeling de exilio decent tribuum,
bl. 50—60 der tweede uitgaaf van mijne Comrnentationes
in focietate fcientiarum Goeitingenji per
annos 1758—1762 praleEits.
JMebucad liezar.] Dit is geene drukfout; maar
de naam van dezen Koning wordt verfcheidcnlijk
gefchreeven, nu eens met een N. Nebucadnezar, dan
een», gelijk hier, met eene R. nu eens als één, en
een ander keer als twee woorden. Welke onder
deze verwisfelende fchrijfwijzen de wettigde zij,
kunnen wij niet zeggen, zo lang wij de oude taal
der Chaldeën, welke zij hadden, wanneer zij nog
san de zwarte zee woonden en Scijthen waren, nieï
mauwkeuriger kennen. Vervolgens hebben zij de
taal, welke in Babijlon gebruikt wierd, welke wij
de Chaldeeuwfche noemen, aangenomen: doch daar.
Bit laat zig noch Nebucadnezar, noch Nebucadrezar

CAP* XXIV. 163
aft Jerufalem weg-, en na Babel in ballingfchap
gevoerd had, zo toonde mij jehova
twee korven vol vijgen, welke voor den
Tempel gebragt waren :| in den écnen %
korf waren zeer fchoone vijgen, gelijk de
Vroege vijgen pieegen te zijn, en in den anderen
zo lelijke, dat men ze in't geheel niet
gebruiken konde.j Toen Jehova mij nti 3
vraag
zat" afleiden. In liet twééde deel van het Spiciltgium
geographite Heb.< aorum externs zal ik van
dezen naam meêr zeggen, welke met N gefchreeven
in de Slavonifche en Rusfifche taal eene betekenis
heeft.
vs. 2.] De vif^eböim draagt in Palestina efi andere
landen van et-re uelijke luchiftreefc, bij voörb»
van Barbarijen, diiemaal naa malkanderen vijgen*
De eerden worden in het ein.!e van juni) iljp, en
deze zijn het, welngen zö
Inlardseh in onze [Hcopd.] taal dat ik het bi-na id
de overzetting ha>t kunner gei ruiken
Omtrent di.n rijd, waarïn de Boccore rijp Wordt*
flaat de twede vijg of karauffe uit: deze wof Jt iö
Augustus rljjp.
En Wanneet de karmufe rijp wordt. dan vertoont
zig ten eerften de derde of" wirrervijg, wat langwerpiger,
en van eejie meêr donkere kleur, Di'zë
Wordt aan den boom rijp, wanneer hij de b'aderen
reeds heeft afgeworpen, en men eet ze tot in hef
Voorjaar.
Men ziet llgteli'k, we'ke gelijkheid de'z'e drié óp
malkanderen volgende vijgen met de drie uitfpruitzels
der naa malkni deren weggevoerde Joöden heb--
ben, hoewel 'er ditmaal eigenlijk flegts van het eerfte
uiti'pruiteri en. de agrerbüjvende gefproksn word?»
L a

164 DE PROFEET JEREMIA.
vraagde, wat ik zag? zo antwoordde ik:
vijgen; de goeden zijn zeer fchoon, maar
de Hechten zo, dat men ze in'tgeheel niet
eeten kan. |
Hierop zeide Jehova tot mij: | dusfpreekt4»S
Jehova,de God van Israël; gelijk die goede
vijgen befchouw ik de in ballingfchap gevoerde
Jooden, welke ik tot hun eigen best uit
deze
vS. 5.] ïn het XXIXfte Capittel worden deze, het
eerst in ballingfchap gevoerde Jooden ook als het betere
deel van het volk befchreeven, waaraan Jeremia
beloften en troost moet geeven. Tot hen behoort
niet alleen de boven , Cap. XXII: 28. zo voordeelig
befchreeven Jeehonia, maar ook Daniël en
zijne vrienden, welke als gijzelaars waren medegenomen,
desgelijks Ezechiël en zijne medegevangenen
aan de rivier Chabora.
tot hun eigen best.~] Dezen allen ftrekte hunne
vervoering uit hun vaderland reeds daardoor tot hun
best, dat zij voor een veel grooter ongeluk bewaard
wierden: want de overgebleevenen kwamen voor 't
grootfte gedeelte door oorlog, honger en pest om,
en over veel en der geenen, welke van deze drie
landplangen overig bleeven , zelfs over Zedekia, liet
Nebucadnezar een wel verdienden, maar ftrengen
Irijgsraad houden, het geen in het laatfte Capittel
van onzen Profeet befchreeven is. Jeehonia wierd
ook door zijn ongeluk voor een veel gtooter kwaad
bewaard , dat op zijn navolger Zedekia wagtte: want
voor de oogen van dezen liet Nebucalnezar zijne
zoonen dooden, en hem zeiven daarop het gezigt
beneemen. Jeehonia had ten minden, als hij Koning
gebleeven was, in het grootfte gevaar geftaan,
om ook door dezelfde onrustige en heerschzuchtige
kwaade raadgeevers7 welken Zedekia tot wederfpannigheid
overreedden.weggelleept, en in eenzogrpot
ongeluk geftort te worden. Ten laatften ontmoette
hem wezenlijk een zeer groot geluk , danr Evilnieïedaeh
hem de vrijheid fchouk, hem boven alle Konito.

CAP.
XXIV.
deze plaats in het land der Chaldeën heb
laaten weggaan: | Ik zal mijne oogen op 6
hen wenden, om hun wel te doen, en ze
in dit land terug te brengen: ik zal ze
bouwen en niet verwoesten, planten en
niet uitroojen. | Ik zal hun een hart geeven 7
om
ïiingen, die in den oorlog bedwongen waren, te Babijlon
verkoos, en aan zijne tafel liet eeten. Zulk
eene plaats aan het Hof van den grooten beheerfcher
der waereld in dien tijd zou mogelijk veelen luisterrijker
kunnen voorkomen, dan een clendig koningrijk,
dat met den dood worftelde. Daniël en zijne
vrienden waren nog wel meêr tot hun ge'uk na Babel
gekomen: hoewel Daniël.van Koninglijken bloede
was, zo zou hij e-rter te jerufalem geene luisterrijker
rol hebben kunnen fpeelen, dan te Babel aan het Hof
van Nebucadnezar, Darius en Cijrus. De overige
ballingen moeten ook, gelijk wij uit het XXlXfte
Capittel zien, niet flecht gehouden zijn: zij hadden
hunne huizen en wijnbergen, en Jeremia vermaant
ken, om het geluk van 't land als hun eigen tc befchouwen.
vs. 6. ze in dit land te rug brengen] eigenlijk
wel niet hen zeiven, maar hunne nakomelingen:
want omtrent den tijd der wederkeering uit Babijlon
waren de meesten, welken met Jeehonia derwaarts
gevoerd waren, reeds dood. Doch ook dit geluk,
om in hunne nakomelingen weder te rug te keeren,
genooten de meesten van die geenen niet, welke met
Zedekia te Jerufalem bleeven; maar kwamen in den,
van Zedekia aangevangen onrechtvaardigen en ongelukkigen
oorlog om, of vernielden zig zeiven onder
eikanderen, gelijk wij Cap. XLI. zien zullen, zo"
dat 'er in de beide laatfte vervoeringen niet eens volkomen
1600 man na Babijlon konden gevoerd worden.
Derhalven had ver het grootfte gedeelte der
r^ejien, die met Zedekia waren terug gebleeven,
jn 't geheel geene nakomelingen, welke ten eenigen
tijde na Palestiua hadden kunnen wederkecren.
L 3

106 DE PROFEET JEREMIA.
om mij te kennen, dat ik Jehova ben; z§
zullen mijn volk, en ik zal hun God zijn:
want zij zullen zig met hun ganfche hart
tot mij keeren. |
Doch gelijk de flechte onbruikbaare vij §
gen zal ik Zedekia, den Koning van Juda,
maaken, hen, zijne Raaden, de inwoonders
van Jerufalen, en die nog in het land
overig zijn, of in Egijpren woonen. | Ik 9
zal hen voor alle koningrijken tot een fchrik
en tot een ongeluk maaken, en in alle plaatzen
, waarheen ik hen verftooten zal, tot
een fmaad, tot een voorbeeld, tot eene waarfchouwing,
en tot een vloek ;| en zal ag- 10
ter hen oorlog, honger en pest zenden,
tot dat zij uit het land verteerd worden,
dac ik hun en hunnen vaderen gegeeven
heb. |
CAP.
vs, 8. of in Egijpten woonen] Veele fooden
hebben
n a
het met Jojakim en Zedekia verbonden
Egijpten gewend. W>j vinden daar een laater
voorbeeld van in het XLUIfte Capittel, maar veelen
kunnen zig daarheen ook reeds vooraf begeeven hebben.
Voor alle koningrijken tot een onge-uk] dewijl
hen i.aammelijk oorlog en ongeluk volgt Juist dat
Egijpten, waarheen zo vee'e (ooden, zelfs de laatst
t>vergeb!eevenen vm het volk, Cap. XLIIIj 44 tegen
de waarfchouwing van Jeremia. vlooden, wierd
ïtorr daan a van Nebucadnezar in één enkelen veldtogt
foifiverd,

i6?
C A P XXV: i-ï*
Een vermaaning van Jeremia tot boete in het
eerfte jaar der regeering van Nebucadnezar,
waarin het lot van Afièn door eene groote nederlaag
der Egijptenaaren en overwinning
yan Nebucadnezar bejlist wordt. Hij (lelt
den Jooden voor, dat hij hun nu 23 jaaren
lang te vergeefs gepredikt heeft, voorzegt
hun op nieuw de Verwoesting van Jerujalem,
en dat van nu af het Babijlonifche Rijk
zeventig jaaren bloejen zal, maar dan te
gronde gaan, en de Jooden weder tn hun
land zullen te rug komen.
Het woord van Jehova, dat tot Jeremia 1
in het vierde jaar van Jojakim, den zoon
Jovs.
1. in het vierde jaar van Jojakim] Dit
was een zeer beilisfend jaar voor het noodlot der
Waereld, en uit de laatfte helft van ons Capittel
fchijnt het, dat 'er juist daarom gezanten uitalle
S"de dêelen der Waereld te I«rf»em ajnbu
één geweest, om de maatregelen af te fpie^en,
welke men tegen de nu eerst regt vreezel.jk wordende
Babijlo^fche magt gemeenfchappelijk neemen zoude.
D
Zeden veefe jaaren had het nieuw o P
het tooneel
der Waereld verfchijnende volk der Chaldeën, dat de
Grieken Scijthen noemen, groote veroveringen gemaakt:
Asfjriën en Babel waren reeds in deszelfs
magt. Doch vier of vijf jaaren vóór du jaar had de
insgelijks groote Koning van Egijpten, Farao Necho,
een veidtogt tegen de Asfijriërs ondernomen , ik onderzoeke
niet, of het tegen het juist te gronde gaande
en voor de Chaldeën opl zijn uiterst liggende
Rijk, of tegen het nieuwe Asiijriën, dat is, «B^de
L 4

|68 DE PROFEET JEREMIA.
Jofia en Koning van Juda, het welk het
eerfte jaar van. Nebucadnezar den Konins
van Babel was, gefchiedde, om het aafl
het ganfcne volk van Juda bekend, te maa
ken; en dat de Profeet Jeremia tot het 2
ganfche volk van Juda en de inwoonders
van Jerufalem fprak, zeggende.-f
Yan het dertiende jaar af van den Koning q
Jofia, den zoon van Amon, tot op dezen dag!
geduurende deze geheele drieën twintig jaaren,
velaiogt jofia vcflagen, die aan zijne wond fterf,
Walen, vereerd, jojakim tot een onderhorten
Kon:..g v ai, Judea aangcfteld, en hierop waren zijne
wapenen zo gelukkig geweest, dat hfj nu a n den
Eufraat ftond. De Chaldeeuwfche Koning van Babel"
Nebucadnezar de eerfte was oud» Hij zónd zijn sari!
c
fc^? ;f l^ v o r
', N e b u c a d n e z a r d e » tweeden, dien
wij met alle recht den grooten noemen kunnen, hem
te gemoet. Qjar de rivier Chabora in den Eufraat
li V ! rCufi o f
T'
vo^ens de inlandfche uitfferajk
Charkenusch. kwam het tot een flag, waarvan
het noodlot der Waereld afhing. Het was beflis
fend , den Egijptenaaren wierd dl nede laag gei£
ven (deze ts in het XLVIfte Capittel rchilderichtfg
befchreeven ) gehe 1 Aflën ging al in het eerfte ja"?
£ .n" f U f t a 3 t ü i m a a ° d e %'jptlfche grenzen fe l
lïï r J mkm T est n o
« i n d i t zelfde jaar de Bab.jlomfche
opperheerfchappij erkennen, en gijzelaar,
van het koningl.jke bloed geeven; en v'an ditr tijd af
pntftond ter ae eéne oorlog naa den anderen, welke
emde.ijk alle de vs. 18-26. genoemde volken onder
de gehoorzaamheid van Nebucadnezar brasten • en zi ne
Wapenen-drongen Westwaarts, nadat hij EgijrÏÏ"en
parbaryen overwonnen bad, zelfs tot in Spanje "
'*>•(*< Jaar van Nebucadnezar] naamelijk, vaa
«ebucaonezar den tweeden.
vs 3, deie d^e e% t^huig jaaren,}
In het der-

C A P . XXV. ï6*
?en, heeft Jehova tot mij gefproken, en
ik heb weder tot u van den vroegen morgen
af gefproken, maar gij hebt niet geluisterd.
| Jehova heeft alle zijne knegten, de 4
Profeeten, van den vroegen morgen af tot
aan den avond tot u gezonden, maar gij
hebt niet geluisterd, noch uw oor geneigd
©m aan te hooren. | Daar wierd tot u ge- 5
zegd: een ieder keere te rug op zijnen
kwaaden weg, en verbetere zig van zijne
booze werken, dan zult gij in het land,
dat Jehova u en uwen vaderen gegeeven
heeft, eeuwig blijven. 1 Loopt geene an- 6"
dere Goden na, om hun te dienen en hen
aan te bidden, en bedroeft mij niet door
uwe diaden, 'dan zal u van mij geen kwaad
overkomen. | Maar gij luisterdet niet na 7
mij, fpreekt Jehova, maar waart juist bedagt,
om mij door uw doen, tot uw eigen
ongeluk, te bedroeven.| Daarom zegt Je- 3
hova, de God der Goden: dewijl gij na
mijne woorden niet hoort,| zo zal ik alle 9
volken van het Noorden tot mijnen knegt
Netlende
jaar van lofia begon Jeremia te voorzeggen;
Jofia regeerde 31 jaaren (2 Kon XXII: 1.) Jeremia
heeft derhalven onder hem over de aguien jaaren
voorzegd: ais men de drie maanden der regeering
van Jeehonia daarbij rekent, en vier jaaren van Jojakim,
zo komen 'erover de 22 jaaren uit, zo dat het
23fte jaar reeds begonnen was.
vs. 9. tot mijnen knegt Nebucadrezar verzamelen.]
Ik ben hier eene andere leezing gevolgd :
Wat de gewoone betekene, kan naauwlijks met zekerheid
gezegd worden; ik kan derhalven hier in de
|anmerkmgen ook geene ovetzeiting van haar geeven.
L 5

DE PROPEET
JEREMIA.
Nebucadrezar, den Koning van Babelj
verzamelen, en over dit land, deszelfs inwoonders,
en alle nabuurige volken laaten
komen, hen verbannen, en tot een fchrik,
fpot, en eeuwige verwoestingen maaken,|
20 dat 'er geen geroep van vreugde meêr 10
onder hen klinken, geen bruiloftslied gehoord
worden, geen handmolen in de huizen
een geluid geeven, en 'er geen licht
zal gezien worden. | Dit ganfche land zal n
tot eene woeftijn en puinhoopen worden,
en deze volken zullen den Koning van Babel
zeventig jaaren dienen. | En wanneer iz
de zeventig jaaren voorbij zijn, zal ik den
Koning te Babel, en zijn volk, en het land
der Chaldeën, wegens zijne zonden ftraffen,
en het tot eene eeuwige woeftijn maaken. |
Maar over dit land zal ik ook a'lles, wat ik ro
daarvan gefproken heb, laaten komen, al.
les wat in dit boek ftaat, waarin Jeremia
van alle volken voorzegd heeft. | Wan- 14
neer die groote volken en magtige Konin.
gen over hen geheerscht hebben , zo zal ik
hun ook het geen zij gedaan hebben, ^elijk
met gelijk vergelden. J
CAP.
vs. 10.] In elk huis placht men een handmolen
te hebben, en zelfs den armen ontbrak niet ligt dit
onontbeerlijke gereedfehsp, gelijk Mofes onderftelr,
wanneer hij verbiedt, het zelve van den behoeftigen
fchuldenaar te pand te neemen. Zie Het Mofaïsch
J
Recht, 5, 150.

CAP. XXV: 15-38.
In het zelfde heflisfende jaar voorzegt jfere.
mia den ondergang, niet alleen van het
joodfche, maar van nog meerdere vreemde
Rijken, bedient zig daarbij van het zinnebeeld,
dat hij de te Jerufalem tegenwoordig
zijnde gezanten dezer Koningen een beher
vol wijn te drinken brengt, en 'er bijvoegt,
dat de Koning van Babel ten laatften
uit den zelfden beker zal drinken,
dat is y
een gelijk noodlot ondergaan.
XXV.
Want zo fpreekt Jehova, de God van 15
Israël, tot mij: neem dezen beker met
fterken wijn uit mijne hand, en reik dien
allen volken toe, tot welken ik u zende,|
opdat zij daaruit drinken , twist aanvangen, 16"
en hunne zinnen verliezen, dewijl ik oorlog
onder hen verwekken wil | lk nam 17
derhalven den beker uit Gods hand, en
bragt den zeiven aan alle volken, waaraan
Jevs.
IS—17.] De beker fchijnt den toen ter tijd
te le'rufalem vergaderden gezanten van deze Konin.
geii en vo'ken toegereikt te worden, gelijk Cap.
XXVII: 3. het juk door de te Jerufalem aanwezende
gezanten aan eenige Koningen wordt overgezonden.
vs. 16. twist aanvangen.] De meesten onder
de hierna genoemde Koningen en volken hadden mogelijk
de omkeering van hunnen Staat kunnen vermijden
, zoo zij niet uit eene ontijdige voorzorg voor
het evenwigt van Afiën met de Egijptenaaren verbindtenisfen
tegen Nebucadnezar gemaakt, en daardoor
juist zijne wapenen in hun land getrokken hadden.
Ontrent de Jooden is dit duidelijk.

*7* DE PROFEET JEREMIA.
Jehova m'rj gezonden had:f aan Jerufalem, IS
de fteden van Juda, zijnen Koningen en
Raaden, om hen tot eene woeftijn, puin,
fpot en vloek te maaken, en op dat dit
fchielijk vervuld wierd:| aan Farao, den 19
Koning van Egijpten, zijnen bedienden,
zijnen Raaden, het ganfche vo!k,j en al. 20
len vreemdelingen, die daar woonen: den
Koningen van het dal Gutta, den Koningen
van het land der Philiftijnen, Eskalon,
Gaza, Ekron, en den overblijfzelen van
Aschdod:| den Edomiten, Moabiten, Am 2t
raoniten:| allen Koningen der Tijriërs en 22
Si-
_ vs. 18. zijnen Koningen] dit is, met die verklaaring,
dat dit niet enkel op den tegenwoordigen Koning,
maar ook op zijne navolgers gemeend zij.
vs. 20 en al/en vreemdelingen, die daar woonen]
Onder Pfammetichus, den vader van den toen
regeerenden Koning Farao Necho, hadden zig vreemdelingen
in Egijpten met der woon nedergezet: hij
riep Iönifche en Carifche zeeroovers te hulp, en wees
hun wooningen in Egijpten aan.
Gutta is dat vrugtbaare dal, waarin Damascus
ligt. Naa de verwoesting van het Damasceenfche
Rijk, 2 Kon. XVI: 9. fchijnen zig hier Arabifche
Emirs nedergezet te hebben, en eindelijk bij de zwakheid
der Aslijriërs onaf hangeJijk te zijn geworden.
overblijfzelen van Aschdod] Aschdod had van
den Egijptifchen Koning Pfammetichus eene belegering
van negen en twintig jaaren uitgeftaan, waarin
het veel moet geleeden hebben, zo dat het nu fchier
llegts een overblijfzel der voorige zeer groote ftad
Was.
vs. 22. allen Koningen der Tijriërs en Sidonièrs.]
Dat is, niet alleen den Koning van Tijrus
en Sidon zeiven, maar ook den Koningen der volkplantingen,
welke zij aan de beide kusten der Middeliandftóe
zee hadden aangelegd.
van

C A P. XXV;
i73
Sidoniërs, en allen Koningen van het land
aan geene zijde der zee:| Daden, Taima, 23
Bus, en allen die een afgefneeden knevelbaard
hebben,| allen Koningen der in fte 24
den woonende Arabiërs, allen Koningen der
Beduinen, die in de woeftijn woonen :| 25
allen Koningen van Simri, allen Koningen
van Elam, allen Koningen der Meders:|
al- .
van het la/id aan geene zijde der zee] van het
telt'de land, waarin deze volkplantingen aangelegd
waren, en eigenlijk wel van Europa. Ds Tijnfche
én Sidonifche volkplantingen in Spanje fchijnen bedoeld
te worden, want tot daartoe, en wel tot in
Iberiën, is Nebucadnezar volgens het getuigenis van
een Gviekfchen Schrijver gedrongen, nadat hij het
Westen van Africa bedwongen had.
vs. 23. Daden ] Een eiland in den Perfiaanfchen
zeeboezem.
Taima.] Eene ftad in de Sijrifche woestijnen, na
Arabiën toe, welke men gemeenlijk reeds tot Arabiën
rékent. JeJ. XXI: i4'
Bus ] Men meent, dat het nakomelingen zijn van
den Gen. XXII: 21. gemeUlen Neef van Abraham.
die een afgefneeden knevelbaard hebben ] Z:e
24. "Beduinen.] Die mogelijk dit v/oord niet
verftond, weete, dat de Arabiërs, die met hunne
kudde rondtrekken, zo heeten.
vs. 25. Simri.] Men meent, dat het nakomelingen
zijn van den Gen. XXV: 2 gemelden Simrao ,
een zoon van Abraham en Ketura.
Elam ] Een land aan de oostzijde van den Tiger,
daar hij in de zee ftroomt, tusfchen hem en het eigenlijk
zo geroemde Perfiën , dat eg ter van een volk
bewoond wordt, het welk in fpraak en atkomst van
de Perfen verfchilt. In het tweede deel van het
Spicilegium geographia Hebraorum ettera zal

I74 DE PROFEET JEREMIA.
allen Koningen in het Noorden, die nabil 26
en die verre zijn, en allen koningrijken op
den aardbodem: en de Koning van Schefchach
('dat is, der ftad met koperen poorten)
zal het laatst drinken. |
Zeg hun daarbij: dus fp-eekt Jehova, 27
de God der Goden, de God van Israël,
drinkt, wordt dronken, fpuwt, valt voor
bet zwaard, dat ik onder u zenden zal, en
ftaat niet weder op!| Maar zoo zij den 28
beker van u niet wilden aanneemen en drinken,
zeg hun dan in mijn naam: gij zult
nogthans drinken!| Van de ftad, welke 20
naar mijnen naam genaamd is, laat ik het
kwaad beginnen: en gij wilt hoopen verfchoond
te blijven? Gij zult het niet blijven,
want ik roep den oorlog over alle
inwoonders der Aarde, fpreekt Jehova,
de God der Goden, de God van Israël.|
Voorzeg hun dit alles, enfpreek: Jehova 30
zal
ik daar meêr van zeggen, hier liegt? dit: het eigenlijke
Perfiën heeft Nebucadnezar niet bedwongen,
maar waarfchijnlijk het daarvoor liggende Elam, dat
zo nabij pan Babel is.
vs 26. allen Koningen in het Noorden] Ik geloof
wel, dat de zuivere leezing is, al en Koningen
tn het Zuiden en Noorden: maar dewijl degewoone
leezing ook een goeden zin geeft, zo heb ik het
niet willet) veranderen-
Schejchach] Deze fcijnt de dichterlijke en pragtige
naam te zijn, dien men Babel gaf. Wat hij betekent
heb ik reeds in de overzetting tusfchen twee
haakjens aangetoond. Nebucadnezar de eerfte had
Babel meêr verfterkr, en het koperen poorten gegee-

CAP. XXV; 175
zal Uit de hoogte brullen, en zijne ftem
van zijne heilige wooning laaten klinken;
hij zal over zijne weide brullen > en over d©
inwoonders vaa het land een lied der wijnperstreders
aanheffen. | Verwoesting zal 31
er komen tot aan het einde der Aarde,
want Jehova twist met alle volken, en voert
zijn recht tegen alle ftervelingen uit: da
fchuldigen geeft hij het zwaard ten prooi!
fpreekt Jehova.)
Dus fpreekt Jehova,de God der Goden: 3a
daar gaat een kwad van volk tot volk, en
daar verheft zig een groot onweder van
het einde der Aarde.) De verflagenen, 33
waarmede Jehova het land zal bedekken,
zullen van het ééne einde der Aarde tot
aan het andere liggen, niet beklaagd, niet
bij één geraapt, noch begraaven worden,
maar mest van het land zijn. | Huilt gij 34
herders, fchreeuwt en wentelt u in het
ftof gij bokken der kudde, want de tijd
van het flagten en der verftroojing is nabij
u: gij zult als een kostelijk vat vallen.|
De
vs. 34.] Herders betekenen de regeerders en overheden
van bet volk, Bokken de meêr rijke en magtige
burgers.
als een kostelijk vat.~] Ik heb de woorden uitgedrukt
, gelijk ik ze voor mij vond, doch twijfele,
of het de wettige leezing zij. Zoo ik egterintusfchen
deze woorden verklaaren moet, geüjk zij
fcijn, dan denk ik, dat de ineening is: gij zult vallen,
gelijk een kostbaar ftuk huisraad valt en breekt,
dat ons fmert, en waarvan men zegt, dat het daarom
jammer is.
Een andere leezing heeft: en gij zult als jb/iootiê

175 DE PROFEET JEREMIA.
De herders zullen geene toevlugt, en de 2Ê
bokken der kudde geene verlosfing hebben. |
Hier zal het gemengde gefchreeuw van de 36"
herders en de bokken der kudde klinkén,
dewijl Jehova hunne weide verwoest ;| en 37
dan zal 'er in de voorheen veilige weidén
èene treurige ftilte heerfchen: dit alles wegens
den toorn van Jehova. | Hij gaat uit 38
als een leeuw uit zijn hol, en hun land
wordt van het overweldigend zwaard en
van zijnen toorn eene verwoesting. |
C A P .
XXVI.
Jeremia wordt wegens zijne voorzeggingen
aangeklaagd, doch vrij gefproken. Een ander
Profeet is zo gelukkig niet, maar verliest
het leeven.
XXVI.
In het begin der regeering van Jojakim, 1
den zopn van Jolia, den Koning van Juda
ging dit goddelijke bevel uic:| dus fpreekt 2
Jehova, gaa in den voorhof van den Tempel,
en fpreekt tot hen, die uit de fteden
van het Joodfche land komen, om in den
Tempel aan te bidden, alle deze woorden,
welke ik u beveele, zonder daar iets van
weg te laaten;] mogelijk zullen zij daar 3
acht op geeven, en van hunnen boozen
weg te rug keeren; en als zij dat zullen
doen,
ne bokken vallen, dat is, als vette bokken, welke
men het liefst flagt.
vs. 38. overweldigend zwaard] Volgens de ge*
woonc leezing, overweldigenden toorn.

C A P . XXVI. i?7
doen, dan zal ik over het kwaad weder
berouw hebben, dat ik hun wegens hunne
booze werken had toegedagt.| Zeg dan 4
tot hen, dus fpreekt Jehova: zoo gij niet
na mij hoort, noch naar de wet, welke ik
u voorgelegd heb, te.werk gaat,| noch 5
hoort het geen mijne vknegten, de Profee.
ten, tot u fpreeken, die ik van den vroegen
morgen af tot u-gezonden heb, maar
die gij niet hebt. gehoord, | dan zal ik de. 6*
zen Tempel als Silo maaken, en deze ftad
tot een vloek onder alle volken laaten worden.
|
Toen nu de Priesters, Profeeten, en 7
het ganfche volk Jeremia zo in den Tempel
hoorden fpreeken,| en hij uitgefpro 8
ken had, het geen Jehova hem aan het ganfche
vplk bevolen had,zo greepen zij hem,
de Priesters, Profeeten, en het ganfche
volk, zeggende: gij hebt het leeven ver
beurdlj Waarom voorzegt gij in den naam o
van God, dat deze Tempel als Silo, en
deze ftad verwoest zal worden, en zonder
inwoonders zijn? en het ganfche volk liep
tegen Jeremia in den Tempel te zamen.
Zo dra de Rijksraaden van Juda dit hoor- 10
den,
vs 9 en het ganfche volk liep tegen Jeremia
in den Tempel te zamen] De Priesiers en Pro.
feeten verwekten, gelijk het fchijnt, een oploop van
het gemeen, en konden wel het oogmerk hebben,
dat Jeremia door de handen van het volk in een
oproer het leeven verliezen zou-
. vs. 10] Deze Rijksraaden fchijnen van de biizondete
Raaöen des Konings onderfcheiden te zijn,-
M
wel-

I7« DE PROFEET JEREMIA.
den, zo begaven zij zig uit het Köninglijke
Paleis in den Tempel, en plaatften zig in
de nieuwe Godspoort | De Priesters en H
Profeeten droegen nu hunne klagten aan
de Rijksraaden en het ganfche volk voor,
zeggende: deze man heeft het leeven verbeurd,
dewijl hij, zo als gij het met uwe
eigen ooren gehoord hebt, tegen deze ftad
voorzegd heeft,) Maar Jeremia zeide tot 12
zijne verantwoording voor de Rijksraaden
en het ganfche volk: Jehova heeft mij gezonden
, om al wat gij gehoord hebt, tegen
dezen Tempel en tegen deze ftad te voorzeg-
wclko vs. Bli voorkomen, en .geheel anders gezind
zijn. Zij heeten letterlijk, de Forsten van Juda;
doch zulke Vorsten van een volk, welke eene hoogfte
rechterlijke magt, en deze ook tegen de neigingen
des Konings oefenen, en van de bijzondere
Raaden des Konings onderfcheiden zjn, zouden wij
met een in onze taal gebruikelijk woord Rijksraaden
noemen. Wij vinden hen als billijke lieden,
en deze goede Rijksraaden waren uit de betere regeering
van Jofia overig.
fiaatjlen zig in de nieuwe Godspoort] om wettig
recht te oefenen', en daardoor tien oploop van
het volk te (tuiten. De Godspoort , of poort van
Jehova, fchijnt eene poort van den Tempel te zijn,
doch waarvan wij geen verder berigt hebben.
vs, II.] De Priesters en Profeeten, de ijverigfte
vijanden van Jeremia, zijn hier de aanklaagers, de
Rijksraaden rechters; doch de Priesters en Profeeten
keeren zig te gelijk met hunne befchuldiging
tot het geheeie omflaande volk, dat te vooren op
hunne hand fcheen geweest te zijn.
zo ais gij het met uwe eigen ooren gehoord
hebt] gij van het volk naamelijk, die te vooren in
den Tempel geweest zijt, en nu getuigen zijn kunt
»an het geen hij gezegd heeft.

CAP.
XXVI.
m
«eggen.| Betert uwe wegen en werken} 13
en luistert na de vermaaningen van Jehova,
uwen God, dan zal hij over het kwaad berouw
hebben, dat hij over u had uitgefproken.|
Ik ben in uwe magt: doet met T4.
mij, wat gij wilt en gelieft,| doch weet, 15
dat als gij mij doodt, gij dan onfchuldig
bloed laadt op u, deze ftad, en haare inwoonders,
want het is waarheid, dat Jehova
mij tot u gezonden heeft, om alle
deze woorden voor u te fpreeken | Hierop 16
zeiden de Rijksraaden en het ganfche volk
tot de Priesters en Profeeten: deze man is
den dood niet fchuldig, want hij heeft in
den naam van Jehova, onzen God, tot
ons gefproken.) Ook traden 'er eenigen 17
van dü oudften des volks op, en zeiden tot
het
vs, 13 ] Het ongeluk, dat ik voorzegd heb, ij
niet zonder voorwaarde en onherroepelijk, maar gij
kunt het nog door de verbetering van uw leeven
afkeeren. Ik zeg niet, rat de Tempel voortrekt
zal verwoest worden, maar dat dit gefchieden zal,
Wanneer gij in uwe zonden voortgaat.
vs. 16.] Zie het MoJ'aïsch Recht, § 36. daar
deze uitfp'aak verder verklaard is. De Prof- et, die
in den naam van een vreemden God fprak, was
volgens Deut XIII: 2—6 des doods fchuldig: maar
dit deed Jeremia riet: h ; j was ook nog door niets
overtuigd, dat hij een valfche Profeet was.
vs. 17.] De^e oudftcn van het land worden van
de Rijksraaden onderfcheiden, en fchijnen de voorjnaamrV-n
en overheids perfoonen van de nabuurigs
fteden geweest te zijn, welke bij hun landvolk in
aanzien ftonden, en het door hunne verftandijj»
veordragt bedaaren konden.

Ito
DE PROFEET JEREMIA.
het verzamelde volk:| Micha uit More. i%
fchet voorzeide ten tijde van Hiskia, den
Koning van Juda, zeggende tot het geheele
volk van Juda; dus fpreekt Jehova, de
God der Goden: Zion zal als een akker geploegd,
en Jerufalem een puinhoop worden,
en de tempelberg met hout bewasfen.[
Doodde nu dezen de Koning Hiskia en ge-
I Q
heel Juda? Vreesde hij niet veel eer voor
Jehova, en tragtte hem te verbidden?toen
had Jehova berouw over het kwaad, dat
hij hun gedreigd had. Wij begaan thans
een zwaar misdrijf tot onze eigen fchaade
en ondergang.)
Daar was egter nog een ander, die in den ao
naam
vs. )8] Zie Micha III: 12.
vs 19. toen had Jehova berouw over het kwaad.}
Die dit zeugen, d'waalen zekerlijk in de uitlegging
van Micha's voorzegging. Deze ziet op de zelfde
verwoesting van Jerufalem, welke Jeremia voorzegt
, en is wezentlijk in het elfde jaar van Zedekia
vervuld geworden, toen Nebucadnezar het veroverde
Jerufalem liet verbranden, waarop het tot de
wederkeering der Jooden uit de Babijlonifche bal-
Jingfchap woest bleef: zij meenen in tegendeel.dewijl
zij nog geene vervulling gezien hebben, dat
God zijne bedreiging op boete en bekeering van
het volk heeft ingetrokken. Maar met deze bijgevoegde
dwaaling blijft nogthans hun befluit in de
hoofdzaak wettig: indien Micha onder de loffelijke
regeering van Hiskia niet is geftraft geworden,
wanneer hij eene verwoesfng van Jerufalem voorbelde
, zo moet Jeremia wegens eene voorzegging
van gelijken inhoud ook niet geftraft worden, maar
men moet liever zijn best doen, om door eene
waare verbetering van zeden en Godsdienst de ge-
•reigde ftraf af te wenden.

CAP. XXVI. ift
naam van Jehova voorzeide, Uria de zoon
van Schemajauit Kirjat-Jearera; deze voorzeide
volkomen zo als Jerimia tegen ftad en
land. | Deszelfs redenen vernamen Jojakim, 21
zijne veldöverften en Raaden; en de Koning
had in denzin , hem te dooden: Uria hoor.
de dit, vreesde, en vlugtte na Egijpten,|
Maar Jojakim zond lieden na Egijpten, El 22
natan den zoon van Achbor, en nog anderen
met hem, | die voerden Uria uit Egijp- 23
ten te rug tot den Koning Jojakim, deze
liet hem met het zwaard dooden, en zijn
lighaam in de graaven van het gemeen volk
werpen. | Maar Achikam de zoon van 24
Schafan nam de zaak van Jeremia ter harte,
en verhoedde, dat hij niet in de handen
van het volk kwam, het welk hem anders
waarfchijnlijfc zou gedood hebben, j
CAP.
vs. 24. dchikam de zoon van Schafan. - ] Deze
is de zelfde man, dien Jofia aan Hilkia den vader
van onzen Profeet gezonden, en die hem het wedergevonden
wetboek gebragt had, aiCow.XXII.'ia ,14.
Zijn zoon, Gedalia, fchijnt ook een begunftiger van
den Profeet geweest te zijn, want aan hem wordt,
Jerem. XXXIX: H' de Profeet van de Babijioniers,
die hem genegen zijn, overgegeeven: en
deze zelfde Gedalia moet aan de wederl'pannigheld
geen deel genomen hebben, want hij wordt naa dc
verwoesting van Jerufalem tot bevelhebber aangefteld
over die geenen, welken Nebucadnezar in het
land terug liet, 2 Kon. XXV:22 Jerem. XL. 3$LJ,
M 3

stir
DE PROFEET JEREMIA.
CAP.
XXVII.
Jetemia zondt aan de Koningen van Edam,
Moab, Ammon, Tijrus en Sidon, door hunhe
gezanten jukken± en maakt hun en Zedekia
tevens bekend, dat als zij zig aan den
Koning van Babel onderwerpen, zij daarbij
gelukkig zullen zijn: maar dat in geval zij
tegen de voorzienigheid ftrijden, die den Koning
van Babel te eene maal geluk en zegen
leftemd heeft, hunne landen zullen verwoest
worden. Ook vermaant hij het volk en de
Priesters, zig te onder werpen en aan de valfche
Prof eeten geen geloof te geeven, welke
eene fpoedige omkeering van zaaken voorzeiden
XXVII.
In het begin der regeering van Zedekia, i
den zoon van Jofia, en Koning van juda,
gefchieddede volgende goddelijke uitfpraak
tot Jerimia. | Dus fprak Jehova tot mij: 2
maak u koorden en jukken, bind ze om
uwen hals, | en zend ze aan de Koningen 3
van Edom, Moab, Ammon, Tijrus en
Sidon, door de gezanten, welken tot den
Koning Zedekia na Jerufalen gekomen zijn, |
met dit bevel aan hunne heeren. Dus 4.
fpreekt Jehova, de God der Goden, de God
van
vs. 1. Zedekia."} In onze gedrukte Bijbels ftiat
Wel Jo ; akim: maar dewijl het uit vs 3. 12. 20.
XXVIII: 1. ontegenzeggelijk blijkt, dat deze voorzegging
in de regeering van Zedekia valt, zo ben
ik eene andere leezing gevolgd, welke in handfchrif.
feu en oude overzettingen gevonden wordt.

CAP. XXVII. 183
van Israël, gij zult aan uwe heeren zeggen
:| Ik heb den aarbodem, de menfchen, J
en de dieren, die daarop woonen, door
mijne groote magt en uitgeftrekten arm gemaakt,
en geefze, wien ik wil, J en nu 6
heb ik alle deze landen in de magt van mijner
knegt Nebucadnezar, den Koning van
Babel gegeeven , zelfs de wilde dieren heb
ik hem gegeeven, en hem dienstbaar gemaakt;!
alle volken zullen hem, zijnen 7
zoon,
vs. 6. zelfs de wilde dieren heb ik hem gegeeven
, en hem dienstbaar gemaakt] De mecning
is- zelfs de ruwde ftreeken, de diepfte bostenen,
de onbeklimbaarfte bergen , welke anders enkel de
wopnplaacfen der wilde dieren zijn, zullen voor
hem niet ontoeganglijk zijn, wanneer zijne vijanden
daarheen hun toevlugt neemen. Eene dergelijke
fpreekwijs komt 'er ook Dan. II: 38. van d«
magt en overwinningen van Nebucadnezar voor.
vs. 7. hem, zijnen zoon, en zijnes zoons zoon]
Ik heb letterlijk, zoons zoon, en niet, gelijk men
in onze «al fchrijven zou, neef, overgezet, om niet
het voorkomen te hebben, alsof ik eene zwaarigheid
bedekte, welke tegen de voorzegging van Jeremia
zou kunnen gemaakt worden, en wegens de gebre-tkelijkheid
der Babijlonifche Gefchiedenis niet zo volledig
van mij kan opgelost worden, als ik wel
wenschte. Wij hebben van deze flegts zeer onvolkomen
ftukken overig. De Bijbel befchrijft haar
niet: de Griekfche Schrijvers beginnen eerst laater.
inetCijrus, in de Gefchiedenis van Aüën naauwkeurig
en geloofwaardig te worden; en van den inlandfchen
Schrijver Berofus hebben wij flegts enkele uittrekzels
, welke Jofephus voor ons bewaard heeft.
Gelük Jofephus verhaalt , doch niet zorgvuldig en
naauwkeurig genoeg, zo moeten 'er naa Nebucadnezar
nog vier Koningen te Babel geregeerd hebben,
il EvUmwoda.cn, die twee jaaren geregeerd heeft,
M 4
A ] D E

1*4 DE PROFEET JEREMIA.
zoon, en zijnes zoons zoon dienen, tot
dat ook aan zijn land de beurt komt, en
veesi
De zoon van dezen. Nerigüsfor, (die was dan
£ ^ h £ r t 7« U ''
bEel t Jl
d
' e b i j d e B^ijloniers Nag
ng.
3 3 r
'
d i B < e g t S n e g e n
manden gl.
Dajr ontfbat dan de tw/jffeiing, of het Rük
xveot cadnezars nakomelingen is gebleeven?
NeÏÏÏhfnr^ ° V J " e e m e l d f K o n i "g e » valt nu terftond
JMengiufor weg, want dezo was niet, geliik Infi.
phus uit overijling zegt, de zoon van Ev.fmerUcn
maar zijn zwager. De woorden van Be 0Ts iSén
ÊKK W = ^ 2
CNebueadnezaO ffiS
ay» «oo» EytImerodach Koning. .
A a a
jeneon
vermoord- /\w F? l"l*, er h
^ e ! i J k h a d '
De zoon van dezén nu is Labo r odarchus
derhal
znn. wederom duidelijk : ^
M o„ ^
rf, 2 ae /abo
CaT dfn 1« i
M S n d e ^zars zoons zoon
^ hem vervuld, en
U N e b u c a d
vootze^in
e
wen behoefde {egts te zef/o-on D W .
ders, en maakten één van de Babidon è ^ A^
ïormedus, die van den zelfden ffam'va/ P»„
fchryl; h eu, gok
a J ï e C i ]
,
d i e j n
, f g e h ; e J
»>• ^
het

CAP. XXVII. 185
veele volken en magtige Koningen zullen
hem
het gedacht behoort. Intusfcben heet nogthans Nebu«
caJnezar, Dan.V: n. 18. Belfazars vader, dat is,
voorzaat. Daar is mij wel te binnen gekomen, of
hij de zoon van een natuurlijken zoon van Nebucadnezar
geweest is: zoo dit zo was, dan kon hij, gelijk
eenigen verhaalen , van eene gemeene afkomst
geweest zijn , en de voorzegging, dat Nebucadnezars
zoons zoon regeeren zou ; was in hem vervuld.
Meêr weet ik hiervan niet te zeggen, en dat niet
door de fchuld der zaak , maar van de berigten.
Wanneer de ééne gefchiedfchrijver den anderen tegen/preekt,
Jofephus zelfs tegen Berofus, wiens ftuk
hij voor ons bewaard heeft, en dat zonder een bewijs
der tegenfpreeking , zonder de bronnen bij te
brengen, waaruit hij het zijne heeft, zo ligt de gefchiedenis
in eene ondoordringelijke duisternis bedekt
: zij kan niet tot een bewijs van de vervulling
eener voorzegging bijgebragt worden, maar ook niet
tegen dezelve ; want de Schrijvers behooren eerst
met eikanderen overeen te komen over het geen waar
is, eêr men uit hun bewijzen kan, dat de voorzegging
niet vervuld is,
Men kan ook nog andere middelen bedenken, om
de tegenftrijdigheid der gefchiedenis en voorzegging
weg te neemen ; bij voorb. dat Nebucadnezars nakomelingen
wel tot in het vierde, of zoo men wil,
in het vijfde gedacht geregeerd hadden, maar dat
hun flegts tot in her derde alle die volken hadden
gediend. 'T is zeker, dat 'er onder de laaide Koningen
reeds veele, voorheen veroverde gewesten
verlooren waren: zelfs Egijpten, dat van Nebucadnezar
veroverd was, is bij Xenophon onder de vijanden
van den laatften Koning van Babijloniën, en de
Egijprenaaren zijn een voornaam gedeelte der hulptroepen
van Cijrus, Doch is het ook der moeite
waard, tusfchen eene gefchiedenis, welke wij niet
weeten, en die zig bij eiken vertaaler tegenfpreekt,
i» eene voorzegging, éénigheid te brengen ?
M 5 Dit

IS6
DE PROFEET JEREMIA.
hem dienen.) Maar het volk en het Ko. g
ningrijk, dat hem Nebucadnezar den Koring
van Babel, niet dienen, noch zijn hals
onder het juk van den Koning van Babel
buigen wil, zal ik met oorlog, honger en
pest ftraffen , tot dat ik het door zijne hand
verteerd heb, fpreekt Jehova. | Hoort niet 9
na uwe Profeeten, waarzeggers droomen,
wigchelaars, en tovenaars, die u zeggen:
gij zult den Koning van Babel niet dienstbaar
worden ; | want zij voorzeggen u leu 1©
gens, om u uit uw land te verdrijven, op.
dat ik u uitftoote, en gij omkomt. | Het 11
vöik,
Dit geheele vers ontbreekt in de Griekfche overzetting.
Zullen hem dienen] Ik ben hier de leezing der
meefte Ouden gevolgd: volgens de gedrukte zou 'er
eene geheeltegerövergeftelde zin uit komen: zullen
hem zig dienstbaar maaken,
vs. 11.] Uit de Gefchiedenis van het Joodfche
volk blijkt, dat Nebucadnezar zig omtrent de overwonnen
volken goedertieren gedroeg, en niet gaarne
overging, om volgens de te voeren gebruikelijke Asfijrifche
(taalkunde veroverde ianden te verwoesten,
en de inwoonders te veivoeren, hetgeen in de daad
bijna zo veel is, als, land en inwoonders te verliezen,
want de weggevoerde inwoonders gaan gemeenelijk
in het nieuwe land te gronde. Hij had grootgeduld
met de telkens wederfpannig wordende Jooden
gehad, en zelfs nog naa de verwoesting van Jerufalem
jooden onder Gedalia in het land gelaaten,
doch die 11a Egijpten wegliepen. Zoo Zedekia niet
wederfpannig was geworden , dan zou Jerufalem
ftaande, en eene bloejendc ftad zijn gebleevcn, en de
Jooden hadden onder Nebucadnezar gelukkig kunnen
zijn. Even eens zou het met meêr volken zijn gegaan;
Tijm;, was niet verwosst, de inwoonders hadden

CAP. XXVII. 187
volk daarentegen, dat zijn hals onder het
juk van den Koning van Babel zal buigen,
en hem dienen, zal ik in zijn land laaten,
om het te bouwen en te bewoonen, fpreekt
Jehova. |
Het zelfde fprak ik ook tot Zedekia, den 12
Koning van Juda, zeggende: voeg uwen
hals in het juk van den Koning van Babel,
dien hem, en zijn volk, zo zult gij in 't
leeven blijven.| Waarom zoudt gij, gij 13
en het volk, door oorlog, honger en pest
omkomen, gelijk Jehova den volken dreigt,
die zig aan den Koning van Babel niet zullen
onderwerpen | Hoor na redenen der 14
Profeeten niet, die tot u zeggen; gij zult
den Koning van Babel niet dienstbaar worden;
want zij voorzeggen u leugens.| ik 15
heb hen niet gezonden , fpreekt Jehova,
zij voorzeggen leugens in mijnen naam,
waarvan het gevolg zijn zal, dat ik u uit
Uw land zal verdrijven, en gij met de Pro.
feeten, die u voorzeggen , zult omkomen. |
Ik zeide ook tot de Priesters en het gan- 10
fche
den hunnen handel en hunnen onderkoning gerustelijk
kunnen behouden, als zij zig aan Nebucadnezar
onderworpen hadden, dien het noodlot toch te eene
maal in alle veldtogten geluk en zegen beftemd had.
vs. 16.J Het geheele volk fchijnt door de aanhitzing
der valfche Profeeten tot wedérfpannigheid tegea
de Babijioniers genegen geweest te zijn; en uit veele
plaatzen van Jeremia blijkt, dat de daarna gevolgde
wedërfpannigheid en het verbond met de Egijptenaaren
niet zo zeer het werk van Zedekia, als van
zijne Raaden, door welken hij bijna tot die wedërfpannigheid
gedwongen wierd.

sS'8 DE PROFEET JEREMIA. >
fche volk: dus fpreekt Jehova; hoort niet
Ba de woorden van uwe Profeeten, die u
voorzeggen : de goederen van den Tempel
zullen van Babel weder terug gebragt worden,
en dat nu! fpocdig! want zij voorzeggen
u leugens. | Hoort niet na hen , maar j 7
dient den Koning van Babel, opdat gij het
leeven behoud: waarom zou deze ftad verwoest
worden?j Maar indien zij Profeeten ig
zijn, en goddelijke uitfpraaken hebben, zo
laaten zij het nu door hunne voorbidding
bij God daarheen brengen, dat niet nog de
overige goederen van den Tempel, van het
koninglijke paleis en van geheel Jerufalem,
na Babel gebragt worden. | Want dit zegt 19
Jehova de God der Goden van de pilaaren,
de koperen zee, de waschvaten, en andere
in dezeftad overgebleeven goederen,| wel- 20
ke Nebucadnezar, de Koning van Babel,
niet heeft medegenomen , toen hij den Koning
van Juda, Jeehonia, den zoon van
Jojakim, en de edelen van Juda en Jerufalem,
uit Jerufalem na Babel wegvoerde;!
dit naamelijk zegt Jehova, de God der Goden 21
de God van Israël, van de in den Tempel,
in
en dat nu! fpoedig!] Een gedeelte der goederen
zal zeker eens weder na Jerufalem terug komen
wanneer Cijrus naamelijk de zeiven zal weder geeven,
en dit zegt Jeremia zelf vs.ni. maar deze Profeeten
gaven voor, dat het nu en fpoedig zal gefchieden.
Z e hiervan nog meêr Cap. XXVIII: 3 , 4.
daar zij zo ftout zijn, om een tijd van twee jaaren
te bepaalen.
vs. 19 .de pilaaren] de beiden koperen pilaaren.
Boas en jac/iin, 1 Kon. VII: 15—22.

CAP. XXVII. i&9
in het paleis van den Koning van Juda, en
in Jerufalem overgebleeven goederen,| zij 2»
zullen na Babel gebragt worden, en aldaar
blijven, totdat ik, Jehova, de zelve weder
zoeken, en na deze plaats zal terug
brengen. I
CAP. XXVIII.
Een valfche profeet, Anania, voorzegt dat de
goederen van den Tempel binnen twee jaaren
Van Babel weder na Jerufalem zoude komen,
en.br eekt het houten juk in fiukken, dat
Jeremia tot hier toe als eene afbeelding der
aanftaande lange dienstbaarheid en onderwerping
onder Nebucadnezar gedragen had.
Jeremia maakt hierop op bevel van God een
ijzeren juk, verklaart Anania voor een valfche
Profeet, en kondigt hem nog in dat
zelfde jaar den dood aan, welke bedreiging
linnen twee maanden vervuld wordt.
XXVIII.
In dit zelfde jaar, in het begin der re 1
geevs.
11. zij zullen na Babel gebragt worden] Jerem.Lll:
17—23.
en de zelve zal terug brengen] Zie Esra I: 7-
II. daar Cijrus den Jooden heeft terug gegeeven, het
geen 'er van de heilige goederen nog te Babel was.
vs. 1.] Hier ontftaat eene zwaarigheid, hoe het
vierde jaar der regeering van Zedek>a , die overal
flegts elf jaaren geregeerd heeft,, in het begin der
regeer mg van,Zedekia, heeten kan. Iets zekers
kan 'er uit gebr'ek eener naatiwkeuriger befchreeven
gefchiedenis niet gezegd worden, doch het
volgende, dat daarenboven nog over eenige enkele
plaatzen der voorzegging een richt verl'preidt, komt
mij het waarfchijnlijkfte voor.

«90 DE PROFEET JEREMIA;
geering van Zedekia, den Koning van Ja.
da, in de vijfde maand van het vierdejaar,
zeide de Profeet Anania de zoon van Afar
uit Gibeon in den Tempel voorde Priester*
en al het Volk tegen mij: | dus fpreekt Je- 2
hova de God der Goden, de God van Israel,
ik heb het juk des Konings van Babel
verbroken. | Binnen twee jaaren zal ik alle 3
goederen, welke Nebucadnezar de Koning
van Babel hier weggenomen en na Babel gegevoerd
heeft, herwaarts terug brengen:f
ook Jeehonia , den zoon van Jojakim den *
Ko-
Dit is zeker, dat Zedekia in het vierde jaar zij.
ner regeeriVg na Babei reisde: Cap. LI: 50. Moge-
Lik heeft hij in dat jaar het Rijk en den Koninglijken
tijtel voor zijn ganfche leeven bekomen, daar hij
ze misfehien voorheen flegts van het ééne jaar tot
het andere had, of zo lang het den Koning van Babel
beliefde, en dat ook wel zonder den tijtel als
Koning, hoewel hij van zijne onderdaanen Koning
genoemd wierd. Daar moet ten minften in dit jaar,
waarin hij ra Babel gereisd is, eene veia'ndering met
hem zijn voorgevallen, welke te wege brengt dat
dit vierde jaar zijner regeering het begin van zijn
Koningrijk (want dit zou de letterlijke overzetting
van het Hebreeuwsch zijn) heeten kon.
vs.2, 3.3 De hoop der valfche Profeeten fchijnt
te zijn, dat de tegen B>bijion verbonden magten
-waaronder Egijpten de grootfte en de aanvoerder
was, groote overwinningen over de Babijioniersbe-
•haalen gouden, en hen daardoor noodzaaken, allen
buit en de gevangenen terug geeven; of datzij zelfs
Babel zouden veröveren.
vs. 4. ook zal ik Jeehonia, den zoon van Jojaktm,
den Koning van Juda, terug brengen]
Du was voor Zedekia juist geene voordeeüge voorzegging,
want het fchijnt, dat als de voorige Koning
we.

CAP. XXVIII. i 9t
Koning van Juda, en alle na Babel gevoerde
Jooden tot deze plaats terug brengen,
fpreekt Jehova, want ik zal het juk desKo»
nings van Babel verbreeken.
Hierop zeide de Profeet Jerimia tegen 5
den Profeet Anania in de tegenwoordigheid
der priesters en het ganfche volk, zo veel
als er van hun in den Tempel waren: | Amen! $
dit verrigte Jehova! hijvervulle, hetgeen
gij heb bekend gemaakt, en brenge de goederen
van den Tempel, en allen die uit het
land weggevoerd zijn , van Babel hierheen te
rug !j Hoor flegts dit eenige, dat ik u en 7
het ganfche volk te zeggen heb. j Do oude» 8
re -
weder terug kwam, Zedekia dan moest ophouden
Koning te zijn, inzonderheid als overwinnende
vijanden der Babijlonièïs Jeehonia terug brengen;
want Zedekia was van de' Babijioniers in de plaat-s
van Jeehonia tot Koning aangefteld, en dus zouJen
nu de overwinnaars hem weder afzetten. De Proi'eeten,
die dit voorzeggen, fchijnen Zedekia niets
minder dan gunftig te zijn, en de oorzaak zou kunnen
wezen» om dat hij juist In dat jaar na Babel reisde,
om zig aan den Koning van B;»bel op nieuw te
onderwerpen, in plaat* dat hjz ; g volgens hunne onrustige
aanflagen , welke eenige jaaren daarna de
overhand kreegen, met de E^ijptenaaren verbinden,
en van de Babijioniers zoude afvalien. Door dergelijke
valfche voorzeggingen en bedreigingen is Zedekia
eindeliik bewogen geworden, tot het geen hij
in 't zevende jaar zijner regeerine deed, om den
eed te verbreeken , dien bij aan Nebucadnezar gedaan
had, en daardoor zig en zijn volk ongeluk en
den ondergang te berokkenen.
vs. 8] De meening is: de Profeeten vóór ons,
welken wij allen yoor waare Profeeten erkennen,
Jefcïa, iviïcfta, en mogelijk nog meerdere, .hebben.
van

I 9
a
DE PROFEET JEREMIA.
re Profeeten, die voor mij en u geweest
z'rjn, hebben tegen veele landen en groote
koningrijken, oorlog, ongeluk en pest
voorzegt. | Den Profeet, die van geluk 9
voorzegt, zal men dan, wanneer het vervuld
wordt, voor een profeet erkennen,
dien Jehova wezenlijk gezonden heeft. | De-10
Profeet Ananias nam hierop het juk van
den hals van den Profeet Jeremia, brak
het in Hukken, | zeggende daarbij voor het 11
ganfche volk: Jehova zegt, zo zal ik het
juk van Nebucadnezar den Koning van Ba
bel binnen twee jaaren van den hals van al.
Ie volken neemen, en in ftukkenbreeken*
Maar Jerimia ging na huis.}
Doch nadat de Profeet Anania het juk 12
van den hals van den Profeet Jerimia afgenomen
en verbroken had, zo zeide Jehova
tot Jerimia:| gaa heen en zeg Anania, 15
zo
van de omkeering van den [oodfchen en andere nabuurige
Staaten voorzegd , volgens hen hebben de
Jooden, en hunne nabuuren, de Tijriërs, Moabiten
enz. rampfpoed te wagten. Met de voorzeggingen
van deze algemeen aangenomen Profeeten fchijnt de
voorzegging van u en anderen omtrent enkel voorfpoed
niet overeen te ftemmen. De uitkomst zal
intusfchen toonen, of gij een waare Profeet zijt, of
dat zij het geweest zijn.
vs. 13.] De meening is: uw in ftukken breeken
van het houteu juk heeft God bewogen, mij te beveelen,
dat ik een ijzer juk voor mit zou maaken,
en gij zijt daar fchuldig aan, dat de Jooden in plaats
van een houten juk een ijzeren zullen moeten draagen.
De valfche Profeeten verleidden de Jooden
tot wedërfpannigheid, en juist daar door w erd
hun juk llegts zwaarder. Nu was het heel draag-

CAP. XXVIII.
1 0 3
zo fpreekt Johova: gij hebt een houten
juk verbroken, en daarvoor een ijzeren
vervaardigd. | Want zo fpreekt Jehova, de 14
God der Goden, de God van Israël: ik leg
een ijzer juk op den hals van alle volken ,
om Nebucadnezar den Koning van Babel
daaronder te dienen , en zij zullen hem dienen
! ik heb hem zelfs alle wilde dieren gegeeven.
|
Toen zeide de Profeet Jeremia tegen den 15
Profeet Anania: hoor Anania, Jehovaheeft
u niet gezonden, en gij maakt,dat dit volk
op leugens vertrouwt. | Daarom zegt Jeho- 16
va: ik zal u uit dit land wegnemen, nog in
dit jaar zult gij fterven, want gij hebt bedrieglijk
in den naam van God gefproken. |
In het zelfde jaar, in de zevende maand, ij
ftierf Anania.
CAP.
lijk, dewijl zij nog hunnen eigen Koning hadden,
die van Nebucadnezar afhing: maar door wedërfpannigheid
bragien zij het zo ver, dat Nebucadnezar
hun hunnen Koning ontneemen, Jerufalem verwoesten
, en het overichot van het volk, alleen met
agterlaating der at ruften, na Babel voeren moest.
Dit heet wel met recht, van het houten juk een
ijzeren gemaaktvs
14. alle wilde dieren] Zie de aanm. op Cap.
F
XXVII: 6.
vs. 16. uit dit land wegtteemen.] Of, door den
dood. welke aan Anania terftond' gedreigd wordt:
of zo, dat hij bij'de wederkomst van Zedekia.uit
het land vlugtte, dewijl hij tegen hem voorzegd
had, en kort daarop buiten zijn videoland ftierf.
vs. 17. in de zevende maand] dat is, in Qctober.
N

194 DE PROFEET JEREMIA.
C A P , XXIX. i—23.
Een Brief van Jeremia aan de eerfte Babijlonifche
ballingen. Zij moeten zig in het
land vermeerderen, dewijl zij daar 70 jaaren
in zullen blijven, goede burgers, en
jegens den Babijlonifche Staat wél gezind
zijn. Hij belooft hen wat goeds, ook eene
toekomende wederkeeringna Palestina, doch
ivaarfchouwt hun daarbij, om de valfche Profeeten
niet te gelooven, verzekert, dat Jerufalem
nog een vreezelijker noodlot te wagten
heeft, en dreigt twee valfche Profeeten,
Achab en Zedekia, met een fchrikkelijk
einde.
XXIX.
Dit is de brief, dien de Profeet Jeremia 1
van Jerufalem aan de nog in ballingfchap
overig zijnde Oudften, de Priesters, en het
ganfche volk, dat Nebucadnezar van Jerufalem
na Babijloniën gevoerd had, fchreef,|
nadat namelijk, de Koning Jeehonia, de re a
geerfter, de hofbedienden, de voornaamften
in Juda en Jerufalem, de timmerlieden
en fmids, uit Jerufalem weggevoerd waren.|
Dezen brief gaf hij Eleafa, den zoon 3
van
vs. 1, 2] Zie de aanm. op Cap. XXIV: 1.
vs 3] Ik vermoede, dat Zedekia deze beide
gezanten kort vóór zijne reis na B;>bel aan Nebucadnezar
gezonden heeft, om voor zig verlof tot de
reis te verzoeken , en alles daar vooraf gereed te
maaken : en dus zou deze brief met de beide voorafgaande
Opittels in het zelfde jaar, naamelijk, het
vierde jaar moeten gefield worden.

CAP. XXIX. 195
van Schafan, en Genaria, den zoon van,
Hilkia mede, welken Zedekia, de Koning
van Juda, na Babel aan Nebucadnezar, den
Koning van Babel, afzond |
Dus fpreekt Jehova, de God der Goden, 4
de God van Israël, tot alle de ballingen,
die ik uit Jerufalem na Babel heb laaten voe
ren:| bouwt huizen en bewoont ze, legt 5
tuinen aan, en geniet hunne vrugten,|
trouwt en teelt kinderen, neemt vrouwen 6
voor uwe zoonen, huwelijkt uwe dogters
uit, opdat zij weder kinderen voortbrengen,
vermeerdert u daar in het land, en
verminderd u niet. | Zoekt het best der ftad, 7
waarin ik u heb laaten wegvoeren, en bidt
voor haar tot God; want als het ha;ir wel
gaat, zo zal het u ook wel gaan.| Want dus 8
fpreekt Jehova, de God der Goden, de
God van Israël: laat u van uwe Profeeten,
die gij onder u hebt, en van uwe waarzeggers
niet bedriegen, en geeft geen acht op
de droomen, die gij zomwijlen hebt: | zij 9
voorzeggen u op eene leugenachtige wijze
in mijnen naam, ik heb hen niet gezonden,
fpreekt Jehova. | Want dus'preekt Jehova: 10
wanneer de Babijlonifche magt zeventig vol
Je jaaren zal geduurd hebben, zal ik weder
na u zien, en mijne goederuerene belofte
vervs.
8.J Deze Profeeten zeiden naamlijk vlak het
tegendeel van vs. 7. en vei zekerden, da de Bnbij.
loniërs ('poedig van hunne vijanden zou en overwonnen
worden, en de J oden in hun land te rug komen.
N a

IQ5 DE PROFEET JEREMIA.
vervullen, om u aan deze plaats terug te
brengen:! Want Ik alleen* weet, wat ik II
overubeflotenheb, fpreekt Jehova, goed,
en geen kwaad, en een aanftaanden tijd,
die voor u vol van verwagting is.| Gij zult i%
mij aanroepen, henen gaan, en op nieuw
tot mij bidden, en ik zal u verhooren ;| gij 13
zult mij zoeken en vinden: want als gij mij
met uw ganfche hart zult zoeken , | dan zal 14
ik mij van u laaten vinden , u uit de dienstbaarheid
weder terug brengen, uit alle volken
en landen verzamelen , waarheen ik u
verftrooid had, en aan deze plaats, van
waar ik u heb laaten wegvoeren, weder
terugbrengen. |
Maar als gij denkt, dat Jehova u te Ba-15
bel
vs. li. Ik alleen weet] De valfche Profeeten,
die u voo^eggen, weeten van mijne befluiten niets.
vs. 12. kenen gaan] van het gebed weder op'
ftaan, zonder verhooring te befpeuren, dan weder
komen , en op nieuw bidden.
v s. I5,—21.] Ik ben in deze eenigszins verwarde
plaats den gedrukten text gevolgd, en dan be«
hooren vs. 15 en 21 tot malkanderen , als gii denkt,
dat jehova u Profeeten verwekt heeft, zo J'preekt
Jehova enz. Doch daar tusfchen ftaan vs. 16. 17.
j8. IQ. en 20. in eene lange tusfchenreden. Ik be.
ken, dat dit in onze taal niet aangenaam om te leezen
is, en 'er oplettendheid gevorderd wordt, als
men het verftaan zal, miar dat is mijne fchuld met,
maar die van den gedrukten text, van welken ik
niet gaarne volgens enkele gislingen, die anderen
hier gewaagd hebben, wilde afgaan. Indien ik er
zelf eene durfde waagen, dan zou 'er, met weglaating
van één enkel woord van ééne lettergreep,
eene volkomen vloejende o"erzetting te voorfchijn
komen ; maar als gij denkt, dat Jehova u te
Ba-

CAP. XXIX. 197
bel Profeeten verwekt heeft,j (want dus iö
fpreekt Jehova van den Koning, die op
den throon van David zit, van uwe broeders,
die niet met u in ballingfchap gegaan
zijn, en het geheele volk, dat in deze ftad
w >ont:| dus fpreekt Jehova, de God der 17
Goden, ik zal oorlog, honger en pest
onder hen zenden, en hen tot zwarte vij -
gen maaken, welke zo flecht zijn dat men
ze niet gebruiken kan.| Ik zal hen overal 18
met oorlog, honger en pest vervolgen, hen
voor alle koningrijken op de Aarde tot een
fchrik, en onder alle volken, waarheen ik
hen
Babel Profeeten verwekt heeft, dus fpreekt Jehova
van den Koning enz. Demeenmg zou dan
zijn: in geval gif denkt, dat zij Profeeten zijn,
die u tn de Babijlonifche Ballingfchap van een
fpoedigen ondergang van de Babijlonifche magt,
en uwe wederkeering na jerufalem voorzeggen,
zo weet, dat God over Jerufalem en deszstfs te~
genwoordigen Koning zeer treurige voorzeggingen
uitjpreekt, vs. 16 — 19. maar u, die in ballingfchap
zijt, laat hij nog daarenboven zeggen,
dat uwe Profeeten, Zedekia en y/chab, groote
bedriegers en booswichten zijn, zig fpoedig zelf
ontdekken, en dan van Nebucadnezar den wél
verdienden loon zul/en krijgen.
vs. 17. tot de zwarte vijgen.] De derde, of
wintervijgen, zijn donkerer van kleur dan de voorigen:
en met deze wordt het derde uitfpruitzel der
in ballingfchap gevoerde Jooden vergeleeken Zie
de aanmerking op Cap. XXIV: 2. Deze wintervijgen
zijn om hunne zwarte kleur niet te verachten,
maar worden flegts na haar genoemd: maar ditmaal
is het derde uitfpruitzel der ballingen, welke met het
derde gewas der vijgen vergeleeken wordt, flecht,
en aan bedorven en onbruikbaare vijgen gelijk,
N 3

198 DE PROFEET JEREMIA.
hen verftroojenzal, tot een vloek ,fchrik,
fpot,en hoon maaken,| dewijl zij , fpreekt 19
Jehova, na mijne woorden nier gehoord
hebben, daar ik mijne knegten de Profeeten
van den vroegen morgen af gezon len heb ,
maar gij niet gehoord hebt, fpreekt Jehova. | 20
Gij dan, hoord het woord van Jehova, gij
ballingen te zamen, die ik van jerufalem
na Babel heb laaten voeren.) | Zo fpreekt 21
Jehova van Achab, den zoon van Kolaja,
en Zedekia, den zoon van Maafeja,
die u onder mijnen naam leugens voorzeg,
gen: ik zal hen in de hand Nebucadnezars,
den Koning van Babel, geeven, opdat hij
ze voor uwe oogen dooden zal,| en men 2i
onder alle de Joodfche ballingen te Babel
een
vs. 22. 23-] Nebucadnezar fchijnt beide deze Profeeten
onueltraft gelaaten te hebben, zo lang zij enkel
voorzeiden, hoewel het tegen ziinen Staat was:
en daarin ging hij verfiandig te werk, want valfche
Profeeten, die nog niet volkomen oveituigd zijn, vinden
veel medelijden, en worden als martelaaren befchouwd,
wanneer men ze aan 't leeven ftraft, waarvan
het gevolg is, dat zij naa hun dood meêr nadeel
toebrengen, dan bij hun leeven. Maar toen zij van
Overfpei overtuigd waren, maakten Zij hunne goddelijke
zending zeer verdagt, en nu kon Nebucad.
nezar hen veilig ftraffen, zonder medelijden te verwekken,
of hen in Heiligen te veranderen: en dat
deed hij ook niet ten halten.
vs 24 25] Uit den volgenden inhoud blijkt volkomen,
dat deze Schemaja, dien wij anders niet
kennen, zig onder de Babijlonifche ballingen ophield
, en een Profeet verbeelden wilde. Hij nam
het ten uiterlten kwaalijk, dat Jeremia anders voorzeide
dan hij, en den ballingen aanried, zig daar te
vestigen.

CAP. XXIX. 199
een vloek van hunneemen, en zeggen zal;
Jehova maakeu als Zedekia en Achab, welke
de Koning van Babel met een langzaam
vuur verbrandde, | dewijl zij eenfchelmftuk 23
in Israël begaan, overfpel met vrouwen
van anderen bedreeven, en leugens in mij.
nen naam gefproken hebben, woorden,
waarvan ik hun niets bevolen had. Ik, ik
weet het, en ben getuige,fpreekt Jehova.|
CAP. XXIX: 24-32.
Over den voorafgaanden brief had een ander
valfch Profeet onder de ballingen, Schemaja,
bij den opziender van den Tempel Zefania,
geklaagd, en hem vermaand, Jeremia als
een uitzinnigen tot rust te brengen, op te
jluiten en in den folterblok te fpannen. Dezen
Schemaja kondigt Jeremia Gods ftraffen
aan.
XXIX.
En tot Schemaja, den Nechelamiter, zult 24
gij zeggen:| dus fpreekt Jehova, de God 25
der Goden , de God van Israël, dewijl gij onder
uwen naame brieven aan het ganfche
volk te Jerufalem, aan den priester Zefa.
nia,
vs. 25. aan Zefania, den zoon van Maajeja]
Zié de aanmerking op Cap. XXI: i. daar reeds is
opgemerkt, dat deze man een voornaam aandeel aan
de wedërfpannigheid tegen den Koning van Babel
fchijn gehad te hebben, en dus had de aanklaager
van Jeremia, die de ballingen tot rust wees, geen
ijveriger rechter en tegenftreever kunnen uitvinden,
dan dezen.
N 4

aoo DE PROFEET JEREMIA.
nia, den zoon van Maafaja, en aan alle
Priesters gefchreeven hebt, van dezen inhoud:
| Jehova heeft u onder Jojada tot Pries- 26
ter aangefteld, en u tot opziendersin den Tem
pel tegen uitzinnigen en voorzeggers, en gij
zoudt zulke lieden in de pijnbank en in de
kloake zetten j Waarom zijt gij dan Jere 37
tnia van Anatot, die onder u voorzegt, niet
De vader van Zefania heet Maafeja, en den zelf.
den naam heeft ook vs. 20. de vader van den valfchen
Profeet Zedekia. Ot dit de zelfde perfoon is,
en derhalven Zefania en Zedeki» zelfs broeders geweest
zijn , kan ik met geene zekerheid bepaalen.
vs 26. onder Jojada."] Deze twee, Jojada en
Zefania, fchijnen beden opzienders van den Tempel
geweest te zijn, waarom 'er ook daarna In het
meervoudig getal gezegd wordt, en u tot opzienders
in den Tempeiaangejleid. De befchuldiger wendt
zig nogthans tot den opziender van den Tempel,
die zelf aan het aanregten van wedërfpannigheid deel
had, en bij gevolg tegen Jeremia het meest onvergenoegd
moest zijn. Dezen maakt hij indagtigaan
zijn ambt.
pijnbank.] Zie de aanmerking op Cap. XX: 2.
kioake.] Eene der fchrikkelijkfte en ongezondfte
foorten van gevangenis, is die in kloaken, welke
•water en vuiligheid onder de aarde afdrijven: zom-
V'ijlen is dit zelfs eene pijnbank, wanneer de voeren
in het afloopend water hangen , hoedanig iets
men bij zeer hooge gevallen in Stokholm heeft. De
Tempelberg moest afloopen of kloaken hebben, welke
water of vuiligheid afdreeven ; de tegenóver liggende
berg Zion had zeker waterleidingen, dit weeten
wij uit de gefchiedenis: dergelijke ongezonde
{rewelven wierden dan tot eene gevangenis gebruikt.
Vcor 't overige ben ik hier van de gedrukte lee.
fring afgegaan, wier verklaaring onzeker is. Men
zou haar dan nogthans het gevoegelijks! door gevangenis
kurnen overzetten.
te.

CAP. XXIX. aoi
tegen gegaan?] Hij fchrijft aan ons na Ba- 28
bel, dat het nog lang zal duur en, dat wij
huizen moesten bouwen en btwoonen, tuinen
aanleggen, en hunne vrugten genieten \ De- 29
zen brief had de Priester Zefania aan Jere
mia voorgeleezen, | en Jehova zeide tot 30
Jeremia:! Schrijft aan alle de ballingen, 31
dus zegt Jehova van Schemaja den JNechelamiter,
dewijl Schemaja u voorzegt, daar
ik hem niet gezonden heb, en maakt, dat
gij op leugens vertrouwt,' zo zal ik, fp'reekt 3a
Jehova, Schemaja den Nechelamiter, en
zijne nakomelingen ftraffen, geen afftammeling
zal 'er van hem onder dit volk woonen
, noch het goede beleeven, dat ik aan
dit volk bewijzen zal, fpreekt Jehova,
want hij heeft onwaarheid tegen Jehova
gefproken. j
N 5
CAP.

a©a DE PROFEET JEREMIA,
CAP. XXX: 1-22.
God beveelt Jeremia, de tot hiertoe gedaans
voorzeggingen in één boek bij malkanderen
te fchrijven, en deze nieuwe daar bij te
voegen: naa een grooten rampfpoed heeft
Jerufalem gelukkige tijden te wagten, het
volk zal loffelijke bestuurders uit hun eigen
midden hebben, onder welken 'er inzonder.
heid één als voortrefelijk be/chreeven wordt.
Dit fchijnt op de tijden der Machabeë'n
en voomaamelijk op Johannes Hijrkanus
XXX.
Eene uitfpraak, die van Jehova tot Jere. 1
mia gefchiedde |
Dus fpreekt Jehova, de God van Israël, 2
fchrijf dit alles,wat ik tot u gefproken heb,
in een boek,| want daar komt een tijd, 3
fpreekt Jehova, waarin ik die van mijn
volk Israël en Juda, welke in de dienst,
baarheid zijn, weder zal terug brengen,
fpreekt Jehova, in dit land terug brengen,
dat
V S t
1 3 ] God beveelt de tot hiertoe afzonderlijk
'uitgelproken voorzeggingen te verzamelen, en
voegt daar nog eene nieuwe voorzegging bij,welke
op de toekomende lotgevallen van het Israëlitisch
volk naa de wederkeering uit de Babijlonifche ballingfchap
ziet. Mogelijk is de eerfte verzameling,
of het eerfte boek der voorzeggingen van Jeremia
hiermede geëindigd;, doch dit kan ik hier niet onderzoeken.
Ik heb daar iets meêr van gezegu in
de Oosterfche Bibliotheek, en behoude mij voer,
om naa een naauwkeuriger onderzoek meêr in de
inleiding in het Oude Verbond te zeggen.

C A P. XXX. eo 3
dat ik hunnen vaderen gegeeven heb, en
zij zullen het bezitten.|
Dit is het, dat Jehova over Israël en 4.
Juda uitfpreekt.j Dus fpreekt Jehova: 5
men hoort een geluid der mis moedigen,
verfchrikking en geen fchijn van geluk. [
On.
vs 43 Ik geloof, dat hier noch van de Bah'jlon'fche
ballingfchap, noch van al dat ongeluk gefproken
wordt, dat Jeremia zeif beleefd heeft: want 'n
het agtfte Vers wordt 'er gezegd, dat de Jooden
daarna geene vreemden zouden dienen, en dit hebben
zij nogthans zekerlijk gedaan, toen zij uit de
Babijlonifche ballingfchap terug kwamen, en eerst
wel eenige honderd jaaren zonder eenige tegenfpraak,
eerst de Periifche Koningen, daarop Alexander den
Grooten, toen de Egijptisch-Macedomfche Koningen,
en eindelijk eenigen tijd de Sijri'che. Daar
fchijnt derhalven veel eêr van dat groote ongeluk,
het welk in het eerfte Boek der Machaoeën geloof,
waardig is befchreeven, gefproken te worden, hun onder
Antiochus Epiphanes overgekomen, en eindelijk
naa veele bloedige oorlogen in de volkomene
onaThangelijkneid van het volk geëindigd is. Het
eerfte Boek der Machabeën moet dan van hun, die
deze voorzegging verftaan willen, nageleezen worden
; en het verdient in meerdere opzigten aan elk
Christen, en aan eiken onderzoeker, of de voorzeggingen
al of niet vervuld zijn , bekend te zijn. Het
is tlegts jammer, dat het met de regeering van den
Vorst Simon eindigt, en wij niet eene even zogoede
gefchiedenis van den zelfden tijd omtrent zijn
zoon Johannes Hijrkanus overig hebben, maar daarin
Jofephus flegts volgen moeten, die haar uit berigten
, welke voor ons verlooren gegaan zijn, befchreeven
hee't, en op die plaatzen, waarin wij hem met
de bronnen vergelijken kunnen, flegts een midaelmaatigen
lof van zorgvuldigheid en naauwkeurigheid
verdient. Men zie mijne voorrede tot het eerfte Boek
der Machabeën.

804 DE PROFEET JEREMIA.
Onderzoekt toch en verneemt, of mannen 6
baarenV want ik zie de handen van alle
mannen op hunne lenden, als van eene
die in baarensnood is, en het gezigt van allen
is bleek. | Wee! dit is een groote dag, 7
diezijn's gelijken niet heeft! een tijd van
angst voor Jacob! en nogthans zal Jacob
verlost worden.| Dan, fpreekt Jehova, 8
de God der Goden, zal ik zijn juk van
uwen hals verbreeken , en uwe banden verfcheuren,
de lsraëlicen zullen geene vreemden
vs. 6 ik zie de handen op hunne lenden, als
van eene, die m baarensnood is.] Dewijl dit de
gewoc ne houding der haaiende niet is, maar zij een
paar (tokken, of'iets, dat aan den kraamftoel toegebragt
is, pleegen vast te houden, zo heb ik bij een
gënëëskuridigén vernomen, hoe dit verdaan moet worden.
Deze zeide mij, dat eenige baarende bij de hevige
finerten in den rug , welke haar overvielen, wezenlijk
de gewoonte hadden, om de armen in de
lenden te zetten,"en verhaalde het met omftandig.
heden, welke mogelijk in deze aanmerkingen niet
voegen. Het is derhalven niet het gewoone, maar
hit buitent'ewoone van den baarensnood.
vs. 7. die zijn's gelijken niet heeft.] Zulk een
ongeluk, als onder Antiochus Epiphanes, heeft de
Jooden noch voorheen, noch daarna, tot op de verwoesting
van Jerufalem dcor Tiras Vespafianus, ooit
getroffen.
Vs. 8. zijn juk.] Het juk van den vijand, die
Israël drukt; ooch dewijl deze in de geheele voorzegging
nog niet genoemd is, zo vermoede ik, dat
het betekenen moet: uv) juk, of, het juk.
zullen geene treemden verder onder dit juk
dienen ] Onder den Vorst Simon (den oudften zoon
van den Priester Matthathias, en broeder van Judas
den Macttabeër',3 wierden de Jooden, gelijk het eerfte
Boek der Ma;habcën Cap, XIII; 41. zegt, van
het

C A 5. XXX. 205
den verder onder dit juk dienen,[ maar Je- 9
hova hunnen God dienen, en ik zal hun
hun»
het juk der heidenen vrij, en lieten ook zelfs munten
flaan , wier jaargetal van de vrijheid van Zion
gerekend wierd. Het is waar, dat hunne Vorsten
nog afhangelijk waren van de Sijrifche Koningen,
maar flegts omtrent zo, als de meêr vermogende
Duitfche Rijksvorsten van den Keizer! doch ook
zelfs deze onderwerping verviel in de laatfte jaaren
van Simon, wanneer hij met den Koning van Sijriën
oorlog voerde, en zegepraalde. iMachab. XVI: 1—10.
Zijn zoon, Johannes Hijrkanus, moest zig we! nogmaals
aan den Sijrifchen Koning Antiochus Sidetes
als leenman onderwerpen : doch met den dood van
Antiochus Sidetes hield dit volkomen op, en hij
wierd geheel onafhangelijk, het geen ook zijne nakomelingen
tot op die tijden bleeven, waarin Porapejus
de Groote Jerufalem veroverde, en de Jooden
onder de ijzeren heerfchappij der Romeinen bragr.
Dit is het begin van het nieuwe onweder, dat vs.
33. 24. voorzegd wordt.
vs. 0. en ik zai hun hunnen Koning David
verwekken.] Onder dezen naam kan ik geen van da
nakomelingen van den Priester Matthathias verdaan,
noch Simnn, noch Johannes Hurkanus, dewijl zij
niet uit Davids, maar uit het priesteilijk geflacht
Waren: ik weer geen ander onder dezen naam te
bedenken, dan Christus, welken God hun nog vóór
het nieuwe ongeluk van Jerufalem liet gebooren worden
, het welk betekent, verwekte.
Ik ben eene andere leezing gevolgd dan de gedrukte,
welke zou moeten overbezet worden: en
hunnen Koning David (zullen zij dienen), dien
ik hun verwekken zal- Du zou men of van die
veele du zeiden v.i« Jooden moeten verftian, welke
nog wezenlijk vóór de vervvo sting van J rufalem in
Chris us geloofd hebben, QHandel XXI: 20) of
van de toekomende bekeering der Jooden, welke
Paulus Rom XI: 25-27- voorzegt, doch die beter
in het volgende Capittel, dan hiér fchijnt te pas te
komen.

305 DE PROFEET JEREMIA;
hunnen Koning David verwekken. | Gij 10
dan, vrees niet, Jacob mijn liefhebber, en
verfchrik niet Israël, want ik zal u uit af.
gelegen gewesten, en uwe nakomelingen
uit de landen, waarin zij dienstbaar waren,
verlosfen, Jacob zal terug komen, gerust,
zeker, en zonder vrees zijn. | Wantikben n
met
vs 10. mijn liefhebber) die mif lief heeft, en
geene vreemde verdigte Goden. Letterlijk: mijn
dienaar, of, knegt: doch ik zettede dit niet, dewijl
net in onze taal niet de gewoine fpreekwijs van
eenen liefhebber van den waaren God is, maar men
da ir meêr b i denkt.
terug komen.'] Dewijl ik het voorgaande van den
tij) der Machabeën verklaard heb, zo zie ik de tegenwerping
vooruit, welke menig Leezer mij mogelijk
Zou maaken, dat de Jooden im ners niet ten dien
tijde, maar lang vr o af zijn terug gekomen. Ik geloof,
dat ook mijne ongeleerde Leezer verlangen,
dat 'k hierop nnrwoorde.
Waar geene jaaren genoemd worden, (gelijk zom.
Wijlen in Daniël) daar kunnen, dagt ik, weldaaden
van meerdere eeuwen te zamen begreepen worden,
jnzonderh-. id war neer de eerfte (de wederkeering uit
B bel) bij de laatft 'n tot een grondllag liggen Doch
om hienan in 't geneel riet te oenken, daar is met
de tijden der Machabeën eei>e geheel nieuwe weder,
keering van de nakomelinger der ballingen begonnen:
want van dien tijd af zogten Jooden , die in vreemde
landen arm geweest, of ook rijk geworden warai,
hun leeven in Palestina te eindigen , en kwamen, of
om voordeel, of om hun gewonnen vermogen in het
heiliee land te verteeren, we Ier terug. Van daar
ortftond die ongeloof! ke bevolking van Pi estma,
welke

CAP. XXX. ao 7
met u, fpreekt Jehova, en helpe u: aan
alle die volken, waaronder ik u verftrooid
heb,
te gronde gegaan, dat wij ze niet meê, kunnen vin.
den. Ik zal ze noemen. De Asfijrië-s, waar zijn
die ? ten hoogften eenige dorpen aan geene zijde van
het verwoeste oude Ninive, welks puinhoopen op te
zoeken moeite kost, p-eeken nog Asfijriseh, doch
zijn geen volk, maar een aanhangzel van andere
Rijken van geheel vreemde volken; en dit zijn ze
reeds onheugelijke jaaren geweest; Cürus en Aexander
de Groote hebben alle deze Staaten vernield.
Het is waar, dat men ten tijde van Christus een klein
Asfijriseh Koningrijk had, maar daarna is her uit de
Gefchiedenis geheel verdweenen, en vreemde volken
behee'fchen, jaa bewoonen het gewezen Asfij iën.
Het Babijlonifche Rijk is volkomen te gronde geg :an;
van de hoofdftad zijn nog puinhoopen overig, doch
die niet te ondeifcheiden, noch met haare grootte
overëenkomftig zijn; en die ftreek wordt van Arabters
bewoond. Wij kennen geene Moabiten, noch
Ammoniten meer, en weeten hen van andere Arabiéers
niet te onderfcheiden. Van het mag-ige Siiri.
fche Rijk is 'er zedert meêr dan i8co jaaren geen
overbhifzel, en zelfs nu door de heerfchappij der
Arabiërs de Sijrifche taal zo verdrongen, dat zij nog
flegts in eenige dorpen van den Libanon overig is:
Egijpten heeft zig zomwijlen weder tot een Koningrijk
verheven, maar het waren geene Eg'iptenaars,
die daarover g booden, maar Arabiërs of T rraaren;
de geringe o^erblijfzels van het ou ie met Grieken
vermengde EJjptifche volk, zijn zeer laag en onderdrukt,
en nu nog zijn het Circasfi che ofGeö>gifche
Slavontërs, welke onder d • opperheerfehappij
der Tuiken regeeren.
Het Joodfche volk
heeft zig, onaangezien deszeifs verftro.jing, nog altoos
als een groo' en talrijk volk in ftand gehouden,
onder de Machabeën een zeer luisterrijk tfjdsgeWffgt
gehaj, en naa eene nieuwe verftrooji'ng 'belooft de
Proleet aan het zelve in het volgende hoofdftufc een
dergelijk.

2o8 DE PROFEET JEREMIA.
heb, zal ik een einde maaken, maar aan
u niet; ik zal u tugtigen, maar maatig, en
u met verdelgen. |
Want dus fpreekt Jehova: uwe wond is u
wel wanhoopig, en uwe flag hard.| Nie- 13
mand bekreunt zig over u in het gerecht,
wanneer men uwe wond verbindt, en haar
tragt te heelen, zo wil zij niet toeheelen.f
Alle uwe liefhebbers vergeeten u,en zien niet 14
na u om, want ik hebu met vijandige flagen
geflagen , de tugtiging was hard, want uwe
overtredingen en zonden waren veel en
zwaar.| Watfchreeuwt gij over uwe wond? 15
uwe fmert is wanhoopig! wegens de grootheid
uwen overtredingen en de menigte uwer
zonden ben ik zo met u te werk gegaan |
Maar allen, die u opgegeeten hebben, zul 16
len weder opgegeeten worden, en alle uwe
vijanden in de dienstbaarheid gaan, die u
plunderden, zullen geplunderd worden,
die u beroofden, zal ik tot een roof weggeeven,|
wanneer ik uwe wond zal laaten 17
toegaan, en u heelen, fpreekt Jehova:
want men noemde u de verdreevene, het is,
zeide men, Zijjun, (een heuvel van fteen,
dien,
vs. 13.] Het zinnebeeld is van ongeneezelijke
worden ontleend, gelijk zij pleegen te zijn, wanneer
of het ipftrument vergiftigd, of de vogten des
lighaams te ongezond zijn.
Ik ben hier van de Joodfche accenten afgegaan,
volgens welke ik dit vers in 't geheel niet weet te
verklaaren
vs 17. Zijjun."] Ik gaa van de punten af, welken
Zion hebben. De verachters van Zion veranderen

£ A P. XXX. 105
dien de reizigers tot een wegwijzer gebrul,
ken) memand vraagt daar méér na!\ Jeho 18
va zegt: ik zal de genachten van Jacob,
wellcein de dienstbaarheidzijn, terug brengen,
en mij over zijne wooningen ontfer^
men: de ftad zal weder op haare voorige
plaats gebouwd worden, en de Tempel wor.
den, gelijk hij geweest is.j Vreugdeliedé- T Q
ren, en de luide ftem der danzendenzul.
Jen er weder uit de ftad en den Tempel gehoord
worden: ik zal ze vermeerderen en
niet verminderen, dezelven met roem
uckroonen, en niet veracht laaten zijn.l
Zijne zoonen zullen zijn als eertijds, en zij. 2C
ne gemeente zal voor mij blijven; maar
alle zijne onderdrukkers zal ik ftraffen. | Dan ar
zal de leidsman des volks uit hem zei ven
ren den naam der ftad tot fpot in Ziijun • wa?di? •
betekent heb ik in de overzetting uitgedrukt Vrf
de woestijnen gebruikt men d,k werf pKóopeï
d e
weeT'^lV $
' e , d s m a n derÏÏravS
vTnnV* \ ' J d a a r e n d a a r e e n hoop fteenen
h
vmdt h,j
ZIg dan regtsöm moet keeren. Zo is Zion
Zt Zï K? T" 6 , '
S
ft3d m e ê r m a a r e e n k e n b a a r e b e r
% Z ^ ï Z i-
. welke iemand
e e n w o e s t I a n d
moet ee n n eemen" *T? W H
me
» n u d e " S
Ik ben van de Joodfche punten afgegaan, volgens
welke het luiden zou: de Tempel zal woonen
XiV-'^xa
- 54S9.XUl:si. 52. '
1 M a C h a b lV:
het vak' t
Letterlijk of, de bok Van
Het volk, ol, de perke van het volk.
O
on-

pia
DE. PROFEET JEREMIA.
zijn, en zijn beheerfcher uit zijn midden te
voorfchijn komen; dien zal ik den toegang
Onder dezen leidsman van het volk verftaa ik niet
tien Mesfias, maar de Machabeefche helden, of in
geval ik 'er één noemen moet, dewijl het woord
in het enkelvouwdig getal (laat, Johannes Hijrkanus,
die ten eerften een geheel onaf bangelijke Vorst
der Jooden wierd, en deze waardigheid met bet
priesterdom verbond. Jofephus voegt 'er nog meêr
bij, en zegt, dat hij ook een Profeet geweest is. Hij
is van God, fchtijft hij in zijne Oudh. XIII: 10. 7.
met de drie grootfte eer en verwaardigd, van het
Vorstendom, van het ambt des hoogenprïesters,
en van de gaave der voorzegging. Van deze laatfte
brengt hij twee voorbeelden bij: bet ééne is, dat
wanneer zijne zoonen een flag tegen Antiochus CïJzicenus
wonnen, en hij op dien zelfden dag rookte,
hij eene ftem hoorde, welke tot hem zeide, dat Antiochus
van zijne zoonen geflagen was, en dit ook
terftond aan het volk bekend maakte, toen hij uit
het heilige kwam, vóór dat nóg iemand van den
tlag berigt kon hebben : het andere is, dat hij van
zijne beide oudfte zoonen voorzeide , dat zij de regeering
niet lang zouden waarneemen. Het laatfte was
juist wel geene voorzegging, en bij het eerfte vergeet
Jofephus ons te verbaalen, waar? hoe ver van.
Jerufalem ? en op welk uur van den dag de flag is
voorgevallen? en daar hangt het toch van af, of het
eene voorzegging was, of natuurlijk gefchieden konde,
dat Hijrkanus denzelven te Jerufalem omtrent
het uur van het reukwerk wist. Doch het geen het
gewigtigfte is, wij hebben voor deze geheel buitengewoone
gefchiedenis , welke meerdere bevestiging
vordert dan eene, die gemeen en met den loop der
natuur overëenkomftig is, geen getuigen van den
zelfden tijd , maar enkel Jofephus, die uit eene bron
fchepte, welke voor ons is verlooren gegaan. Ik wil
zijne oprechtheid in 't geheel niet betwisten, want
Jofephus is een Pharifeër, en bij de Pharifeën was
Hijrkanus gansch niet bemind, en dus zouden zij ten
zij.

CAP. XXX. £11
gang tot mij geeven, en hij zal tot mij naderen:
want wie is hij, die zijn hart ftout
maakt om tot mij te naderen , fpreekt Jehova
! | Maar gij zult mijn volk, en ik zal uw 2a
God zijn.
CAP.
zijnen gevallen wel niets verdigten: doch of Jofephus
genoegzaame vlijt en vermogen om te oordeelen in
de keuze en verklaanng van zijne bron gebruikt heeft,
daaraan wordr vrijelijk getwijfeld, wanneer men hem
vergelijkt met de fchrijvers, die voor ons nog zijn
overgebleeven, en waaruit hj fchepte. Ik ben der.
halven omtrent de profeetifche gaaven van dezen
grooten held en hoogenpriester onzeker: zoo hij die
bezeten heeft, dan is onze plaats met nog meerder
glans vervuld, doch zoo zij zelfs vervalt, dan is de
voorzegging van Jeremia nogthans in Johannes Hijrkanus
genoegzaam vervuld.
dien zal ik den toegang tot mij geeven, en hij
zal tot mij naderen] Hij zal mijn Priester zijn.
welk ambt eertijds met het vorftelijke en Kooinglijke
niet verbonden was geweest. De Koningen uit
Davids geflacht waren geene Priesters, en mogten
tot het Heilige niet naderen.
die zyn hartjlout maakt] Het is eene fchrikkelijke
zaak, tot God te naderen, en in zijn heiligdom
te treeden; niemand zou het doen, dan die een goed
geweeten heeft. Ik heb zo goed overgezet,
als ik den gedrukten text verïtond , ik ben egter noch.
omtrent mijne uitlegging, noch omtrent de leezing
zeker. Anderen fchijnen geleezen te hebben: wie
brengt zijn hart nabij, om tot mij toe te treeden,
datis, wie is het, die mij niet flegts met het lighaam,
maar ook met het hart nadert.
O 2

aia
DE PROFEET JEREMIA.
CAP. XXX 23-XXXI. 40.
Een vervolg der voorgaande voorzegging. Het
lloejende Jerufalem en Joodfche volk heeft
een nieuw ongeluk , verwoesting en verftroojing
te wagten,(de verwoesting van Jeru*
falem onder Titus Vespafianus:) maar het
volk zal in de toekomende tijden weder in
zijn land terug komen, gelukkig zijn, en
Jerufalem gebouwd worden. Dan zal God
met de Israëliten een nieuw verbond maaken,
dat van het oude Levitifche verboni
• zeer verfchillen, en welks voornaame zaak
in de kennis van God beftaan zal.
XXX.
Ziet eenonweder van Jehova! Daar gaat 23
toorn uit! eene laag op de aarde voortfleepende
wolk: het zal op het hoofd der fchuldigen
nederkomen.| De toorn van God 24
houdt
vs. 23.J Dit nieuwe onweder kan wel geen ander
zijn, dan de tweede verwoesting van Jerufalem door
Titus Vespafianus: oflteveral dat ongeluk tezamen,
dat den Jooden onder de Romeinen is overgekomen,
en trapsgewijze dus klom: 1) de verovering van Jerufalem
door Pompejus, die bet eerst het ijzeren juk
der Romeinen op de Jooden Ieide; 2) de tweede
verovering van Jerufalem door Herodes en den Romeinfchen
veldöverften Sofius, 27 jaaren daarna,
van welke het gevolg was, dat den Jooden een vreemde
Koning van Edomitifche afkomst, en nog daarenboven
de uitgezogtfte dwingeland , Herodes de
Groote, opgedrongen wierd; 3) de Romeinfche oor.
log, en de verwoesting van Jerufalem onder Titui
Vespafianus; en 4) de nieuwe wedërfpannigheid der
Jooden onder Hadrianus, met de vreezelijke neder»
laagen, die daarop gevolgd zijn.

CAP. XXXI.
i T 3
houdt niet op, vóór dat Jehova gedaan en
Uitgevoerd zal hebben, het geen hij voor.
Jiemens was. In laatere tijden zult eii dit
verftaan.|
XXXr
Ten dien tijde, fpreekt Jehova, zal ik x"
de God van alle gedachten van Israël, en
zij zullen mijn volk zijn. J Dus fpreekt Je- %
hova: een volk, dat het zwaard ontvloden
was, heeftin de woeftijn genade gevonden;
Israël keert in zijn vaderland terug. | Jeho 3
va is mij van verre verfcheenen. Ik
be.
. vt. 24. In laatere tijden zult gij dit verflaan^
De meerling is: gij verftaat deze voorzegging tegenwoordig
niet, dewijl zij van zeer verre afweiige
tijden fpreekt maar in het vervolg, wanneer zij
vervuldI is, zult gij haar verdaan. De loof
e "'
te
J? !« d e van Vespafianus en Hadrianus
d i e
leefden, zelfs Jofephus, hebben het ongeluk dat
ïèrkla g a e rÏ e ' S WeZeaÜ & ^ h U "" e W
vs. i.] De voorzeggingen, welke hier volgen,
moeten op den tijd zien, waarin het ongeluk eindigt
, dat met de verwoesting van Jerufalem door
Vespaiianus begint; met andere woorden, wanneer
de Jooden zig, gelijk Paulus Rom. XI. voorzegt,
tot Christus zullen bekeeren, en dan in hun land
terug komen. Zij zijn derhalven nog niet vervuld.
en men kan niet begeeren, dat ik ze met de Gefchiedenis
zal vergelijken. Op haar zeiven viel zii
er juist niet duister uit, doch de vervulling moet
egter nog veele zaaken, die wij ligtelijk niet regt
g
verftaan, duidelijker maaken.
vs. 3. Jehova is mij van verre verjcheenen.'}
Deeze zijn woorden van Israël, het welk fpreekende
wordt ingevoerd, en het geen volgt • ik bemm
u enz. is Gods antwoord daarop.
Het volk wordt voorgefteld, als of het God van
verre zag: dit verftaa ik van de eerfte tekenen der
O 3
s«.

iï 4
. DE PROFEET JEREMIA.
bemin u met eene eeuwige liefde, daarom
vat ik utederlijk aan.| Ik zal u kinderen 4
geeven, en gij zult kinderen krijgen, gij
jongvrouw Israël: gij zult nog jeugdig, met
de aduffe in de hand, tot het koor der danzenden
uitgaan. | Gij zult nog wijnbergen 5
planten op de bergen van Samarièn, en dieze
planten, zullen de vrugten genieten |
De dag zal komen , waarop de torenwag- 6
ters in het gebergte van Efra'ïm zullen roepen'
komt, laat ons na Zion tot Jehova
onzen God opgaan! | Want dus fpreekt Je- 7
hova: roept Jacob vreugde toe, juicht
over het hoofd van vreemde volken; roept
luid,
genade, die God hetzelve geeft, en van het begin
van de vervulling dezer voorzegging, waarbij men
noch niet duidelijk noch met zekerheid zien, maar
flegts eene flaauwe hoop kan opvatten. De eertte
verre fchemering zouden wij het mogelijk in onze
taal noemen. .... , ....
tederliik.] Daar wordt eigenlijk van echtelijke
liefde gefproken, het welk ik met dit woord tragtte
uit te drukken, dewijl ik liefde met nog eens in
het zelfde Vers zetten mogf, en ook de uitdrukking,
egtelijke liefde, mij aan deze plaats niet ge-
^vs. 4. en gij zult kinderen krijgen.] Dewijl 'er
In dit Capittel meerdere zinnebeelden uit de gefchie.
denis van |acobs geflacht, inzonderheid van Rachel,
ontleend zijn, zo vermoede ik, dat hier ook eene
zinfpeeling plaats heeft op het groot verlangen van
Rachel na kinderen. Zie Gen. XXX: 1-3 alwaar
nog daarenboven het zeilde gezegd wordt.
vs. 6. Volgens het gebruik der Oosterlingen worden
de feesten van de torens uitgeroepen, in plaats
dat Zij bij ons ingeluid worden.
VS- 1 over het hoofd van vreemde polken.] Dax

C A F. XXXI.
luid, zingt lofzangen, en zegt: verlost uw
volk, Jehova, het overblijfzel van Israël.}
Ik zal ze uit het land van het Noorden te- 8
rug brengen, en ze van het einde der Aarde
vergaderen: daar zullen blinden en lammen
onder hen zijn, zwangeren en baarenden,
eenegroote menigte zal er weder in het
land terug komen. | Met weenen en fmee. 9
ken zullen zij komen, en ik zal ze leiden
en voeren, tot de waterbeeken, en opeen
effen weg, waarop zii niet kunnen vallen:
want ik ben Israëls vader, en Efraïm is
mijn eerstgebooren zoon. [
Hoort
is over Israël, het welk het hoofd van vreemde
volken geworden is.
vs. 9, Efraïm is mijn eerstgebooren zoon."] Het
recht der eerstgeboorte, het welk Ruben verbeurd
had , was van Jacob aan Jofeph gefchonken, wiens
zoon Efraïm was, 1 Chron. V: 1. 2. en Efraïm
heeft zig wezenlijk langen tijd als de eerfte ftam
onder de Israëliten vertoond, waarvan men in het
Mofaisch Recht §. 47. iets vinden zal. De meening
is, dat God bij deze wederkomst van het volle
Efraïm bijzonder wil begunftigen , dat hij agter geenen
ftam, niet agter Juda zal gefteld zijn: Efraïm
bekomt in 't algemeen in dit Hoofdftuk uitmuntende
beloften.
Ik kan hierbij de zwaarigheid niet zwijgen, die
bij mij is opgekomen, en mogelijk ook bij menigen
mijner Leezers kon opkomen: hoe 'er in eene nog
onvervulde voorzegging aan Efraïm , of ook aan de
tien ftammen, waarvan Efraïm het hoofd was, cn
welke dikwerf naar hem genoemd worden, bijzondere
beloften kunnen gegeeven worden? De geflachtregisters
der Israëliten zijn geheel verlooren gegaan,
hoe zal men dan in volgende tijden Efraïm, of ook
de tien ftammen, van Juda en Benjamjn onderfchei-
O 4
den,

DE PROFEET JEREMIA.
Hoort Jehova's woord, gij vreemde vol. 10
ken, en maakt in het afgelegen Europa en
noorden.
Ind'en men, om deze zwaarigheid te ontgaan,
Zeggen wilde, dat deze voorzegging op de wederkeering
der lsr ëliten uit Babel ziet,dan vervalt men
in eene andere, welke nog grooter is: want daar
blijkt he- in 't geheel niet, hoe Efraïm boven andere
ftammen begunftigd was? De ftam van Juda is
in dien tijd altoos de eerfte ftam, zelfs bij de overwinningen
der Machabeën; Sëbulon, Naftali, en andere
ftammen, in welker land Christus geleerd heeft,
kunnen zelfs als bijzonder begunftigd befchouwd
Worden, maar Efraïtn heeft in 't geheel geene voorrangen,
en het grootfte gedeelte van zj> voorig
erfdeel wierd zelfs van Snmaritaanen bewoond, zo
dat ik in den tijd der wederkeerng uit de Babijlonifche
ballingfchap tot aan de tweede verwoesting
vap Jerufalem geen minder begunftigften ftam zou
"weeten te noemen dan Efraïm. Zelfs de eertijds
Èfraïmitifche ftad Ramatheim, welke van het Samalitaanfche
gebied afgenomen, en aan de Israëliten
Was weder gegeeven, hoorde aan de Jooden en niet
aan de'Efraïmireti toe. Zie de aanmerkingen op i
Machab. XI: 34-
'T is mij niet mogelijk, de zwarigheid geheel op
te losfen, dit zou het werk der vervulling moeten
Zijn, vóór welke 'er In de voorzeggingen veel duisters
is. Zoo intusfchen mijne Leezers weeten wil.
len, wat ik mij zeiven tot eenig voorafgaand antwoord
geeve, dit is het volgende. Hoewel de Hamlijsten
der Jooden verlooren zijn, zo kunnen 'er eg>
ter Zomwijien nog eenige ftammen der Jooden van
anderen onderfcheiden worden. Bij voorb. de Samaritaanen
in Palestina zijn een gemengd volk uit
Israëliien en Sidoniërs, maar de Israëliten, van welken
zij afdammen, kunnen naauwlijks van een anderen
ftam, dan van den ftam Efraïm zijn. Volgens
het vrij algetreene zeggen der Jooden ftammen de
Spaanfche cn Potugrefehe Jooden uit Jerufalem of
Judea, doah onze Dultfehe en de Poolleie uit Galilea

CAP. XXXI.
FLT?
noordelijk Afiën bekend: die Israël verftrooid
heeft, zal het weder verzamelen, en zal
hetbewaaken, ge!ijk een herder ziine kudde.
| Want Jehova zal Jacob vrij maaken, rr
en uit de hand der fterkeren redden I Zij i»
zullen komen, en op de hoogte van Zion
juichen, en zig over het van Jehova
g e-
fchonken goed, koom, wijn, olie-, fchaapen
en runderen verblijden; zij zullen als
een gewaterde tuin zijn, en ophouden te
zorgen | Dan zal zig de jongvrouw bij 13
den dans, dan zullen jongelingen en ouden
te zamen zig verblijden , want ik zal hunne
rouw m vrolijkheid veranderen, ik zal ze
troosten en verblijden, dat zij hunne fmert
zullen vergeeten. | Ik zal de Priesters dron- 14.
ken maaken van den besten wijn, en mijn
yolk zal van mijne goederen verzadigd worden,
fpreekt Jehova.|
6
Dus fpreekt Jehova: men hoort een ge-15
fchreeuw
lilea af, en dat dit zeggen egt is, bevestigt hunne
tongval zeer onderfcheiden. De Duitiche In Pool!
iche Jocden behooren derhalven niet tot den ftam
van Juda, maar tot de tien ft mimen.
vs 15.] Wanneer men het zinnebeeld van het
Vers verllaan wil, zo moet men vooral weeten
dat Rama eene ftad van den ftam Berjan n „Teï
yer van het graf van Rachel lag. Dit Ziet men üft
l Sam. X: 2. 3 daar Saul, van Rama weggaande
eerst aan het graf van Rachel, en dan aan den terpen-'
t.jnboom Tabar komt, op welken men insgelijks wegens
het volgende moet acht geeven. Beiden li,g en
niefver
van den anderen, de terpentijnboom Tabor, welke thS
Hft E n 5" b 0 0 m / a n M a r i a ^"oemd wordt moge!
Jijk flegts drie vierde deelen eener mijl van Jerufalem,
O 5
aan

a l S
DE PROFEET JEREMIA.
fchreeuwteRama, ach en wee, geween,
oittere klagten: Rachel weent over haare
?gS?& 'tJïïLZ^
a a n
de westelijke zijde ^^g^JSfc
in hl, open veld ovg
kwam en wierd aan die plaats begraaven Zy
S'rfrn; weeklaagen
JSW^fe^^ z i j echter
»t ^gemeen en wel inzonderhe.der va achel -r
ftammenden Benjamimten in deze zeilde it.ees over
^ ^ ^ ^ ^ ^
m
nog o'J' sj;£; d
icUlijk tafereel.dat
errehtefónder onfook met voordeel zou kunnen
Wel onder dit JjJ^BKÏK ^ n° g '
d
, e "' nnTwezen £ n de nabuurfcbap van Rachels
thans ook wezenlijK in
l n g e n en veiovegraf
voorgevallen De dne g *
H e r o d e S m
ringen van Jeruf-lem , aoor
F
j
f c h o u w plaats;
Titus y^^Seriig? geene mijl van Jewant
het graf van & a c n e l &
';* e n
. i e
wers der belerufalem,
en tot ^^^fiTtg ftrekt. Twee ongeraars
zig ^"f^^X^m*.
welke ik
geiukktge voorvallen znn n °B J J a n m e t
de
W ^tr 0 ® 1^© te gelijk ziet,
mijne, verbale, dew]
e
dat Jooden in de vierae »
g e h e Ugpn lag, dan
van hun volk verfche: in n b *
d e z e o n.
den tegenwoordtgen, bU ^ e plaats, a
gelukkige voorvallen gedagr^heb^e„ * *

C A P.
XXXI.
kinderen, en wil haar niet laaten troosten,
want zij zijn niet meêr | Dus fpreekt Je 16
hova: houd met het luide weenen op, laaten
uwe oogen niet meêr van traanen vloejen,
want uw arbeid zal beloond worden,
zij
veele duizend gevangen Jooden op dezen weg, na
Gaza en jjlexandriën, en van daar na Romen
gejleept zijn; (De weg van J -ru falen r 1 G za loopt
voorbij bet graf van Rachel ) doch anderen daarvan,
dat ''er bij de laatjle gevangenis onder Hadrianus,
wanneer Jerufalem anderm ial verwoest
is, eene onteibaare menigte van uilen ouderdom
en geflacht op de markt bij den terpentijnboom
verkogt zijn, waaróm ook nog tegenwoordig deze
beroemde markt voor de Jooden 'haatelijk is, en
zij dezelve niet bezoeken. Ik geloof, dat beiden
gelijk hebben, .en dat al het ongeluk, dat den Jooden
in deze ftreek , van Pompejus af tot Hadrianus toe, getroffen
heeft, hier bij malkanderen wordt genomen.
Omtrent de jaarmarkt bij den terpentljnboom en eenige
andere bijkomende zaaken kan nog de inleiding
in het Nieuwe Vei bond, bi. 213. (Hoogd.) worden
nagezien.
want zij zijn niet meêr.) Z : j zijn of dood, of
in een ander land weggevoerd. Rachel ziet haare
kinderen nergens meêr rondom haar, maar het ganfche
land woest en van hun verlaaten.
Ik gaa hier van de gedrukte leezing af, welke
heeft, want hij is niet meêr; waaromtrent de uitleggers
onderling nog niet overéénkomen, wie hij
is, die nergens meêr is.
vs. 16. uw arbeid zal beloond worden ] Gij zult
niet te vergeefs kinderen gebaard hebben , en in baarensnood
geweest zijn. Dit is nogmaals eene
zinfpeeling op de gefchiedenis van Jacobs geflacht,
waaruit dit geheele Capittel meerdere beelden ontleent.
Zie Gen XXX: 18. 19. Deze zinfpeeling is
in den oorfprongelijken text nog veel duidelijker,
t!an ikhaarin de overzetting heb kunnen maaken, zonder

Wc»
DE PROFEET JEREMIA.
zij zullen uit des vijands land weder komen, f
Het toekomende is vol verwagting voor u, 17
uwe kinderen zullen tot hunne grenzen weder
komen. |
Ik hoor Efraïm treurend zeggen : gij hebt 18
mij als een wederftreevigen os geftraft, en
ik ben getugtigd; breng mij nu weder te.
rug, want gij Jehova zïjc mijn God. [ Naa 10
mijne wederkeering heb ik over mijne zon»
den berouw gehad, en nadat ik beter ge.
leerd ben, flaa ik op mijne heupe; befchaamd,
en de rechtvaardigheid der verwijten
gevoelende, draag ik de fchande mijner
jeugd, | Is Efraïm mij dan een zo 20
waarder
de eene of andere plaats In onze taal geweld aan
ie doen. Za( beloond worden, zijn de zelfde letters
, waarmede de naam van Jisfachar gefchreeven
Wordt.
vs 19. Naa mijne wederkeering] dat is, nadat
5k in mijn land ben terug gekomen.
Het kwam mij wel voor, dat de Helling moest
omgekeerd zijn, en dat Efraïm in zijn land terug
kwam, nadat het over zijne zonden berouw had gehad
, en dat het na boete en berouw genade bewezen
wierd: ik vinde ook in de daad eene verfchillende
leezing, welke ik zou moeten overzetten, naa uitgejlaane
flaavernij heb ik berouw over mijne zonden.
Doch in eene voorzegging, die nog niet vervuld
is, waage ik het niet, eene leezing te veranderen
, welke mij onwaarfchijnlijk voorkomt, want
wij verftaan dezelve nog te weinig, en de vervulling
zou eens een uitllag kunnen geeven, die met de verandering
ftrijdig was.
vs. 20 j Dit fchilderachtig beeld is van een vader
ontleend, die meende, dat hij zijn ontaarten zoon
volkomen haatte: doch bet vaderlijke hart blijft egter,
onweetend bemint hij hem, terwijl hij hem
meent

CAP. XXXI. i«
waarde zoon, een zo geliefd kind! want
wanneer ik van hem fpreek, zo noem ik
dien naam onophoudelijk; mijn hart is over
hem bewogen, en ik moet mij over hem
ontfermen, fpreekt Jehova.|
Maakt u tekenen op de wegen, regt u ar
wegwijzers op, let op den gebaanden weg,
op den weg, dien gij genomen hebt, keer
weder terug, gij jongvrouw Israëls, keer
weder terug tot deze uwe fteden. | Hoe 21
lang zult gij dwaas zijn, gij weggeloopene
dogter? Jehova zal wat nieuws in 't land
geeven: de vrouw zal den man zoeken. |
Dus
meent te haaten, en eensklaps en onverwagt berst die
liefde uit. Zelfs de naam des zoons heeft voor hem
iets aangenaams en aandoenlijks; hij noemt hem onophoudelijk,
wanneer hij van den zoon fpreekt; daar
hoort men geen voornaam hij, maar altoos den voor
den vaaer zo veel geluid geevenden naam van den
verlooren zoon.
• V I' u\'? F? i° o d f c h e volk moet, wanneer het
in de ballingfchap gaat, de wegen tekenen, om die
m t vervolg weder te gaan; dat is bij mij op eene
andere wijze gezegd, het zal zekerlijk weder terue
komen, mogelijk langs dezelfde wegen, die eertijds
door hun ongeluk zo beroemd zijn geworden, bil
voorb. langs het graf van Rachel.
vs 12 wat nieuws: ~ de vrouw zal den man
zoeken.) Volgens den gewoonen loop der waereld
pleeg de man de vrouw te zoeken, en nier zij hem •
wanneer zij dat doer, zo is het wat nieuws. I
De toepasfing van dit beeld op Israël is, dat voorheen,
in den langen tijd van het Oude Verbond, God
het Israëlmfche volk gezogt had, en niet de Israëliten
hem ; hij had het ongebeden uit Egijpten gevoerd
, en bij eene herhaalde afvalligheid telkens weder
tot zig geroepen. Maar nu wil God iets nieuws
vooitbrengenj het Israëlische volk zal zonder vooraf-

i»4 DE PROFEET JEREMIA.
Dus fpreekt Jehova, de God der Goden, 23
tie God van Israël: men zal nog in 't vervolg,
wanneer ik ze uit de dienstbaarheid
7al wederbrengen , in het land en in de fteden
van Juda zeggen: Jehova zegene w, gfj
wooning der gerechtigheid, gi] heilige berg. |
Juda zal in dit land en in alle zijne lieden 24
woonen, de landman ploegen, en anderen
met hunne kudden rond trekken | Den 25
verfmagtenden zal ik dronken maaken, en
den bekommerden verzadigen | Daarom 26
ben ik ontwaakt, heb ik rond gezien, en
mijn flaap is mij zoet geweest.)
De tijd komt, fpreekt Jehova, waarin 27
ik Israël en Juda zal zaajen, een zaad van
menfchen en vee uitroojen:| en gelijk ik 2$
over hen gewaakt heb om uit terukken,
te verderven, te verwoesten, te verftroojen,
en kwaad aan te doen, zo zal ik ook
waaken om te bouwen en te planten, fpreekt
Jehova.j Dan zal men niet meêr zeggen, 29
de
afgegaane weldaaden van God, mogelijk in 't midden
van den zwaarden druk, een begin maaken, van
Zig boetvaardig tot hem te wenden.
vs. 24. de landman ploegen."] Hier ben ik van de
Joodfche punten afgegaan, volgens welke dit Vers
zou moeten overgezet worden: Juda zal in dit
land en in alle zijne fteden te zamen woonen,
de lan 'lieden, en die met kudden rond trekken.
vs. 28.] Zie Cap. I: 12.
vs. 29.J E 'ne bijfpreuktge fpreekwijs, welke men
ook bij Jeremia's tijdgenoot Ezechiël vindt, Cap.
XVIII: 2 en waarvan de zin is : de kinderen wierden
voor de zonden des vaders geftraft.
In die lange verftroojing en vernedering, waarin
thans de Jooden zedert de 1700 jaaren leeven, heeft
bet

C A P . XXXI.
M 3
de vaders hebben zuure druiven gegeeten,
en de tanden der kinderen zijn daarvan ftomp
geworden: | maar een ieder zal om zijne ei- ,
Q
gene zonde fterven, en wie zuure druiven
zal eeten, dien zullen de tanden ftomp
worden. |
De tijd komt, fpreekt Jehova, waarin «r
ik met Israël en Juda een nieuw verbond
zal maaken,| niet gelijk het verbond was, «u
dat ik met hunne vaderen gemaakt heb,
wanneer ik hunne hand greep, om hen uit
Egijpten te leiden, zij mijn verbond ver.
braken, en ik hun getrouwde man was;f
maar dit zal het verbond zijn, dat ik in het 33
verhet
in de daad het voorkomen. als of zij voor de
zonden hunner voorouders geftraft wierden: maar
dat zal geen plaats meêr hebben, wanneer deze voorzegging
vervuld zal worden.
vs. 31. een ' nieuw verbond.) Het geen wii ni»*
Wél het Nieuwe Testament noemen. B Een nieuw
verbond, waarbij het niet meêr op uiterlijke plechtigheden,
gelijk die de Levitifche wet voorfchreef
maar op de kennis van God zal aankomen. Dezé
plaats fpreekt, voor het overige, niet van dit nieuwe
verbond voor zo verre God hetzelve met onsCnristenen,
die vat) beidenen afdammen, gemaakt heeft
maar gelijk hij het zelve i n
't vervolg met het volk
israëls maaken zal, wanneer de belofte, welke
Rom. XI: 25—27. zo duidelijk gegeeven is, vervuld
zal worden.
vs. 32. zij mijn verbond verbraken, en ik hun
getroumde man was.) Wanneer dus het verbond
altoos flegts van ééne z^jde gehouden wierd God
zig wel als den getrouwden man van het Israëlitiiche
volk betoonde, maar de Israëüten hem ziine
trouw door geftadige trouwloosheid en overfpel dat
is door herhaalde afgoderij, beantwoordden. Zie de
aanmerking op vs. 22.

sa* DE PROFEET JEREMIA.
yervolg met Israël maaken zal, fpreekt Jehova:
ik zal mijne wet in hunne ziele geeven,
en op hun hart fchrijven, en hun
G"d ziin, en zij zullen mijn volk zijn.| De 34
éé

CAP. XXXL
2 2 5
brunchende golven laat komen, hij, wiens
naam Jehova de God der Goden is:| als 36"
deze
kreeg het van de Rusfifche vloot: het viel zo uit
dat mijne gisflng met de waarheid overeenkomt
vs. 36 37.] Eene zeer Itoute voorzegging,
w eike
een ongeloofl„k gevaar geloopen heeft, om hTa en
Profeet aan de nakomelingfchap als een valfchen Pro
feet over te brengen, doch het tot hiertoe, bijna der-
£an heeT ^ ^ °° d ' «« " i e t g e "
d
n
Zij ftelt voor vast, dat het volk, waaraan God deze
belofte geeft,
t o t
aan het einde der waereld, zo lang
Zon en Maan, eb en vloed, hunne eeuwige wetteS
waarneemen,
e e n
volk blijven zoude, dat vanTuTe"
ren onderfcheiden en afgezonderd is. ' Zoo men dm
tegenwoordig geene jooden als een bijzonder? op zie
zei ven kenbaar volk had, dan was Jeremia een bèweezen
valfche Profeet. Doch dié is hH niet" £
volk h„udr nog altoos ftand, en op zodani"è wiize
dat deszelfi duurzaamheid bijna reedsloere ö is '
om hem wegens de vervulde ongelooflijke voorzei
gingen tot een waar Profeet te maaken
S"
v o o r z e
gemeen is het al eene ten uiterften onzekere
r a|
t
zaak, vaneenig volk te voorzeggen, dat het til
het e,„ d e
der waereld duuren zal, en een vaT SCh%ro
feet, d,e dezen overhaasten ftap waagt, ftaat in het
g
finS D
:, V^ r , T V r 0 6 S ° f l a a C a a n d e -kome.
a l s e e
7
f
, n leugenaar ten toon gefteld te worden.
Men cenke flegts, waar de Chaldeën als een
pÏÏenliLfwf/"^ 0 6 0 6 "' «kenba.r.W.VS
J^erien zijn?
W
j kennen een land, dat zo
bheet donh
daar
w o o n t e m
,
v a n v o ] ) j' e n
*° v
' m
ó*
rk een rV aaden k 3 D
'
«al, wélke met
o f d e s z e , f s
£ „ K 6 e e " Z f k e r e g ö l i j k h e i d h e e f t ' '^t de è!
f r ! k Z £ P e n o e m d e Periifche vermaagfchapr is
vo k n
b
! i j f t l o ï h a ' r 0 0 S e e " i* S
volken. Waar vinden wi Lijdiêrs, Cappadociërs
Galat:ers
w a a r
honderd andere beroemde S >
waar zelfs de Romeinen? want de S w n S
zullen toch wel naar hunne afkomst evenzo gSed
tot

j&»

CAP. XXXI. 3^
dan zal ook de nakomelingfchap van Tsraël
voor eeuwig ophouden voor mij een volk
te
ftrijder van den geopenbaarden Godsdienst zou waarfchijnlijk
antwoorden, dat Jeremia's voorzeggingen
mogelijk nai de wederkeering uit de Babijlonifche
ballingfchap verdigt zijn. Maar hoe nabij was dit
volk aan zijn ondergang onder Antiochus Epiphanes,
die, zelfs volgens het getuigenis van vreemde fc li rijvers
, niets minder dan deszelfs volkomen uitroojing
ten oogmerk had ! Door geheel buitengewoone overwinningen,
door wonderen van dapperheid, endoor
de kort daarop volgende inwendige onëenigheden van
het Si ; rifcne Rijk wierd het behouden. Antiochus
Sidetes had het volkomen in zijne magt, gelijk ons
Diodorus Siculus verhaalt, om aan dit volk een eindete
maaken; de Sijriërs drongen hem ook fterk aan, om
ie doen, hetgeen Antiochus Epiphanes voorneemens
geweest was: en nu wilde hij het niet doen, maar
behield het volk, en gaf het vrijheid van Godsdienst.
De wedërfpannigheid tegen de Romeinen, welke
'met de verwoesting van j-rufalem onder Titus Vespafianus
eindigde, en de herhaalde onder Hadrianus,
bragten het volk op nieuw op het punt van zijnen
ondergang: doch het bleef; veele honderd duizenden
waren 'er omgekomen , en de overgebleevenen van
het volk vermeerderden zodanig, dat het thans mogelijk
even zo talrijk is , als ten tijde van David.
Bij deszelfs verftxoojing, die reeds zeventien honderd
jaaren geduurd heeft, hebben alle redenen plaats,
om het te vernietigen, en kunnen het niet doen.
Overal veracht, inzonderheid onder de Roomschgezinden
en Mahomedaanen, aan alle onrecht bloot gelteid,
dat het in Afiën en Africa bijna zonder tegenfpraak
verdraagen moet, ten minden van de burgerlijke
rechten beroofd, welke het nergens ten vollen genieten
kan , dewijl zijne leer van den Sabbath het tot
krijgsdienften onbekwaam maakt, heeft het alle verzoekingen,
om zig met verloochening van zjnen
Godsdienst bij de heerfchende volken te voegen, en
«et hun eigendom, burgerrecht en eer te deélen.
P %
Alle

3ü8 DE PROFEET JEREMIA.
Alle deze verzoekingen werken niets uit, het blijft
onder druk en verachting (leeds het afgezonderde
volk. Daar is geen land, waarin niet zomwijlen
meêr dan hevige vervolgingen van de zijde der overheid
of van het gemeen den Jooden zijn overgekomen:
uit geheele Koningrijken zijn zij gebannen,
dikwerf om geringe oorzaaken. Bij dat alles blijft
het volk, 't geen het was.
Indien het te gronde gegaan was, dan zouden
wij Jeremia, die het met zulke duidelijke woorden
eeuwigheid en een nog in het toekomende aanftaand
geluk belooft, voor een beweezen valfchen Profeet
moeten houden: doch daar het éér.e gedeelte zijner
voorzegging van eene gcftadïge duurzaamheid van
dit volk, niet tegenftaande al het geen geluk en toe.
val daartegen werkte, vervuld is, zo wordt het
moejelijk, dit voor een toeval te befchouwen, en
aan de goddelijke zending van den Profeet te twijfelen.
Doch wie een tijd beleefde, waarin ook de
andere helft zijner voorzegging vervuld wierd, het
Israëlitifehe volk weder na Palestina terug keerde,
cn daar een magtigen en bloejenden Staat ftigtte,
die had, inzonderheid de voorzegging van Paulus
Rom. XI. daarbij genomen, een nieuw ongemeen
lterk bewijs voor de Goddelijkheid van onzen Godsdienst.
Eenige bewijzen van denzelven verouden,
om zo te fpreeken, met elke eeuw: dat Jeremia
een goddelijke Profeet is, kon men eertijds int zijne
voorzegging omtrent de zeventigjaarige duurzaamheid
van het Babijlonifche Rijk, de overwinningen
van Nebucadnezar, en de wederkeering uit de Babijlonifche
ballingfchap ontegenzeggelijk bewijzen,
doch thans is dit bewijs zo onbetwistbaar niet meêr,
dewijl wij van dien tijd te ver verwijderd zijn, en
bij ons de twijfeling kan opkomen, dat de voorzeggingen
eerst naa de gefchiedenis verdigt zijn. De
gefchiedkundige zekerheid der wonderen, waarop
de Godsdienst gegrond is, moet ook geftadig afneemen,
hoe verder wij van den tijd, waarin zij gebeurden
, verwijderd zijn. Doch voor deze bewij.
zen, die oud en gebrekkig worden, heeft de geö«
penbaarde Godsdienst weder nieuwe, welke eerst
Hi het' vervolg moeten ontluiken, en wanneer zij
dit

CAP. XXXI.
A A Q
te zijn.[ Dus fpreekt Jehova: indien de-37
Hemel boven gemeeten, en de Aarde beneden
tot aan haar middelpunt kan doorgrond
worden, dan zal ik ook de ganfche nakomelingfchap
van Israël verwerpen, wegens
hetgeen zij gedaan hebben, fpreekt Jehova. |
Ziet den tijd , fpreekt Jehova, waarin 38
de ftad ter eere var. Jehova weder zal gebouwd
worden, van den toorn Hananaëls
af cotaan de hoekpoort,| dan verder voort, 39
zo dat het meetfnoer tot den heuvel Gareb
zal gaan, en zig na Goat wenden ;| en het 40
ganfche dal, zelfs de lijkenen deasch, en
alle dijken , en tot aan denhoek van de paardepoort
tegen het Oosten, zal Jehova hei.
lig zijn. Zij zal in eeuwigheid niet weder
verwoest worden. J
CAP.
XXXII.
Geduurende de belegering van Jerufalem beveelt
God aan Jeremia, met alle plechtigheden
een akker te koopen, en belooft daarbij,
dat er in het vervolg nog akkers om Jerufalem
verkogt en gekogt zullen worden, dewijl
het volk ten eenigen tijde uit de ballingfchap
zal wederkeeren.
De uitfpraak, welke in het tiende jaar 1
van
dit doen, zo zal men in de agt en tvvintigfte eeuw
van de goddelijkheid van den Godsdienst zo zeker,
mogelijk nog zekerer overtuigd kunnen zijn, dan
nu in de agttiende.
vs. 1. in het tj,ende jaar.'] Derhalven midden
P 3

$1Q DE PROFEET JEREMIA.
van den Koning Zedekia, den Koning van
Juda, tot Jeremia gefchieddV. Dit was het
agttiende jaar van Ne bucad Nezar; | het le. 2
ger van den Koning van Babel belegerde
toen Jerufalem, en Jeremia moest in de
voorplaats van de hoofdwagt, welkeinhet
paleis des Konings van Juda was, arrest
houden , | het geen hem Zedekia de Koning 3
van Juda had opgelegd, dewijl hij voorzegd
had: dus fpreekt Jehova, ik geef deze ftad
in de hand des Koning van Babel, hii zal ze
veroveren, | en zelfs Zedekia de Koning 4
van Juda zal den Chaldeën niet ontkomen,
maar den Koning van Babel in de handen
vallen, van mond tot mond met hem fpreeken,
voor zijne oogen komen, en hem
met zijne oogen zien;| Nebucadnezar zal 5
hem na Babel laaten voeren, en daar zal
hij blij ven, tot dat ik hem afzondere, fpreekt
Jein
de belegering van Jerufalem , welke in de tiende
maand van het negende jaar van Zedekia begon , en
tot in de vierde maand van zijn eifde jaar duurde.
vs. 2. in de voorplaats van de hoofdwa^t.j
Jeremia zat dan niet in eene eigenlijke gevangenis
maar, gelijk wij het noemen, in de wagt, op eene
plaats, daar hij de vrije lucht en den omgang met
anderen genieten kon; ook had, gelijk wij verder
zien, één ieder den toegang tot hem, hij mogt flegts
met uit de voorplaats van de hoofdwagt gaan. Deze
'is eene lijdelijke foort van gevangenis, en in 't algemeen
vinden wij Zedekia goedertieren omtrent
een Profeet. Hoe hij uit eene zo harde gevangenis
in dit draaglijk arrest gekomen is, verhaald hij zelf.
Cap XXXVII: 16—21.
vs. 5 tot ctat ik hem afzondere] naamelijk door
den

CAP. XXXII. 931
Jehova. In den oorlog met de Chaldeën
zult gij geen geluk noch zegen hebben. |
En hierop verklaarde Jeremia, dac de 6
volgende goddelijke aanfpraak tot hem gefchied
is: J Hanameëldezoon vanSchallum, 7
den
den dood, welke hier als eene weldaad wordt voorgefteld;
en dat was de zelve zekerlijk voor een
afgezetten Koning, dien de overwinnaar had laaten
blind maaken, nadat nog vooraf zijne zoonen voor
zijne oogen gedood waren, zo dat hij de gedagtenis
van het laatfte treurig gezigt in den eeuwigen nacht
moest medeneemen, waarin hem het blind maaken
verplaatfte. Mogelijk is het doode lighaam van Zedekia
zelfs na Jerufalem gebragt, en in de Kom'nglijke
praalgraven gelegt; dan behoorde dit mede tot
de afzondering door God. Zie Cap. XXXIV: 5.
Doch dat hij te Babel geftorven is, blijkt zeker uit
Cap. LIJ: it.
vs. 7-2 De geflachtrekening vanSchallum, en zijne
bloedverwantfchap met Jeremia, is niet volkomen
zeker, waarvan gedeeltelijk de dubbelzinnigheid van
een Hebreeuwsch woord, gedeeltelijk een verfchil
der leezing de fchuld heeft. Volgens Jofephus, zoo
die daar anders meêr berigten van gehad heeft, dan
wij in den Bijbel vinden, heette de vader van den
priester Hilkia, Schallum , en dan kan de bloedver,
wanifchap of zo ftaan,
Schallum
i »
Hilkia
Hanameël
I
Jeremia
zo dat Hanameël zelf de broeder van Jeremia's
vader geweest was; of zo
Schallum
Hilkia
Schallum
jerimia
P 4
Hanameël
e
n

*3» DE PROFEET JEREMIA.
den Broeder uwes vaders, zal tot u komen '
en u zijnen akker te Anatot te koopaanbie'-
den, dewijl gij het recht van benadering
hebt.j Hanameël, de zoon van mijn's va 8
ders
en dan had Schallum, JeremiVi grootvader een zoon
van den zeilden naam 'gehad. Dit laatfte ben k g e-
negenje verk>ezen; doch het komt 'er niet veel
vs. 6. 8] Anatot was eene priesterlijke ftad n?
Priesters hadden anders wel geene akkels en 1 ,-en.
de gronden, maar rondom de priesterlijke fteden
behoorde een vlek velds, tot ,coo ellén van de
defLïni° 0P Hr s i het z
, I v a n 2 e l f n a a r hetrec >*
i
11 t ; f
, °" d t r n i e v o o °*. maar
a t 0 g r
YTV- „„ * J , b e l j a a r v e r k °g c wierdt, Levit.
tSa^ Ku?' J e r f m , a . k °K t öan flegts zo veele
dewijl het ganfche land niet alleen de voorzingen
van een Profeet, maar ook volgens de z«faam
waarfcbijnlijkheid eene lange verwon np te
w a g ten
had, zo moet 'er in den koopbrief affpraak elno"
men zijn, dat in geval wegens het eevaar des nn?
logs de akker in de naaste jaaren ma den koon
«.«gebruikt kon worden, de kooper, ofdelzelfï
e r-
ven hem naa de herftelde rust zo veele jaaren ge*
bruiken moest, als 'er van nu af to het jubel
jaar overig waren, want anders had lererni ïo
ftreat een niets, in 't geheel geene oogftei ÏÏko°t
het welk nogthans volgens de GoddSe belofte
het geval niet moet zijn". Dat de verkoop en £op
zo aangenomen , s, ziet men uit de zorgvuldigheid
Van Jeremia om den koopbrief voor veele ia a
en ,e
SÏÏ^Ï Wl1 d e r h a
' V e n '
d l t
^Jne erl-en den
rit / R In . l ~ n r en aanwezen, warmer het volk
m

CAP. XXXII. &^
ders broeder, kwam ook wezenlijk, gelijk
Jehova gezegd had, in de voorplaats van
de hoofdwagt tot mij, zeggende: ko:>p mij.
ren akker te Anatot in het land van Benjamin,
want gij hebt het erfrecht en het
recht van benadering, koop hem derhalven.
Toen befloot ik, dat het eene goddelijke
aanfpraak geweest was.| kogtden akker te 9
Anatot van Hanameël, den zoon van mijn's
vaders broeder, en woog hem het geld
toe, zeven fikkelen — en tien in zilver. |
Ik liet mij eerst de zaakingefchnft geeven, 10
ver-
Doch hoe nabij, of verre af het jubeljaar toen
geweest is, kan ik wegens allerlei onzekerheden dec
tijdrekening niet zeg.'en Die herover iets v\ 1 naleezen
, zie de Oosterfche Bibliotheek, D X. bi.
ao. 21.
vs. 9. zeven fikkelen ] Daar ik hier
deze ftippen gezet heb, zal waarfchi.lnlijk iets uitgelaten
zijn, mogelijk, gouds: dan had Jeremia de
oogften, die tot het jubeljaar overig waren, voor
zeven fikkelen gouds, en tien fikkelen zilver $ gekogt.
Bij ons is het goud bijna vijftienmaal'zo hoog
in waarde als het zilver, en di:s zou dit zo veel zijn
als honderd en vijftien fikkelen zilvers; doch in oudere
tijden was het flegts tienmaal zo hoog, en dan
waren 7 fikkelen gouds en 10 in zilver in waarde
zo veel als 80 fikkelen zilvets. Maar hoeveel een
fikkei vóór de Babijlonifche ballingfchap gewoogen
heeft, kan, gelijk ik reeds meêrmaalen gezegd heb,
met geene zekerheid bepaald worden; wij weeten
dan ook niet, hoe veel Jeremia voor den akker gegeeven
heeft, en zouden daar vergeeffche moeite aan
befteeden.
vs. 10. Ik liet mij eerst de zaak in gejehrift
geeven, verzegelen.] Ik gaa hier van de joodfche
punien af, volgens welke de Profeet zelf den kocpbrief
fchrijft en verzegelt.
P 5

AU
DE PROFEET JEREMIA.
verzegelen, en de getuigen hunne naamen
daaronder zetten, en daarop woog ik hem
het geld op de fchaal toe, | nam den koop- II
brief, waarin het koopverdrag zelf met alle
voorwaarden vervat was, een verzegeld
en een open gefchrift, | gaf hem voor de 12
oogen van Hanameël, mijnen neef, van de
getuigen, die hem onderfchreeven hadden,
en van alle Jooden, die op de voorplaats
der hoofdwagt zaten, aan Baruch, den zoon
van Nerija den zoon van Hochafeja,| en 13
bevool hem voor hun allen :| dus fpreekt 14
Jehova, de God der Goden, de God van
Israël, neem deze twee koopbrieven, den
verzegelden en den open, en leg ze in een
aarden vat, opdat zij veele jaaren mogen
bewaard worden. | Want dus fpreekt Jeho 15
va, de God der Goden, de God van Israël
daar zullen in dit land nog huizen , velden
en wijnbergen worden aangekogt. |
Nadat ik nu den koopbrief aan Ba 16
ruch den zoon van Nerija had overgegeeven,
bad ik aldus tot Jehova: | achHeere! 17
Jehova! gij hebt den Hemel en de Aarde gemaakt
door uwe almagt en uitgeftrekten
arm , voor u is niets onmogelijk. | Gij be- i!
toond vaderlijke liefde tot in het duizend-
He geflacht, en vergeldt de misdaad der vaderen
aan hunne kinderen naa hen. Gij groote
magtige God, wiens naam Jehova de God
der Goden is ,| groot van raad, en magtig 19
in de uitvoering, wiens oogen over alle wegen
der menfchen open liaan, en die één
ieder vergeldt naar zijne wegen en werken !|
die

CAP. XXXII. 03*
cüe in Egijpten tekenen en wonderen ver- 20
rigt hebt, welke tot op dezen dag niet vergeeten
zijn, onder Israël, in Edom, en u
tot heden toe een grooten naam gemaakt
hebt: | die uw volk Israël met tekenen, 21
wonderen, fterke hand, uitgeftrekten arm
en groote verfchrikking uit Egijp r en ge
leid,| en hun dit land gegeeven hebt, dat 2%
gij hunnen vaderen gezwooren had, waar
in melk en honig vloeit !| Als zij in dit 23
land gekomen waren, en het bezaten , gehoorzaamden
zij uwe bevelen niet, volgden
uwe wetten niet, al wat gij hun bevo.
len had te doen , deeden zij niet: en toen
liet gij hun al dit kwaad bejegenen.| De 24
wal der vijanden is reeds tot aan de ftad
vs. 20. in Edom.~} Volgens de punten luidt het,
en onder menfchen; doch dewijl dit eene al te
bijzondere tegenltelling is tegen de Egijptenaaren en
Israëliten, die immers toch ook menfchen waren,
zo ben ik van dezelve afgegaan, en heb iets overgezet,
dat ten minden verdaan kan worden, hoewel
ik gaarne iets beters had. Wonderen, die in hét
land Edom gefchied waren, zijn ons niet bekend,
nogthans zijn 'er eenige wonderen in de woedijn,
bij voorb. het liaan der deenrots Kadesch, nabij de
Edomitifche grenzen gefchied: het zou ook kunnen
zijn, dat God aan de Edomiten Profeeten gezonden,
en hunne zending door wonderen bevestigd had,
dewijl de Edomiten zo na tot Gods volk behoorde,
den waaren God langen tijd, hoewel gelijk de Jooden
met vermenging van afgodendienst, gediend,
en mg ten tijde van Jeremia de befnijdenis gehad
hebb ïn.
vs. 24. De wal."] Eene been en weêr geleide
wal, agter welke de belegeraars de belegerde ftad
fctwotvrij naderden. Thans heeft men, dewijl eene
nieuw

436 DE PROFEET JEREMIA.
gekomen, zo dat z'rj veroverd moet worden;
en door het zwaard, den hongeren
de pest, moet zij in de magt der Chaldeën
vallen, die haar belegeren; het geen gij gefproken
hebt, is vervuld, en ftaat daar
voor oogen.| En gij, Heere! Jehova! be-25
veeld mij thans, daar de ftad in de magt der
Chaldeën komen zal, een akker voor geld
te koopen , en getuigen daarbij te neemen. |
Hierop gefchiedde het woord van Jehova 26
tot Jeremia:| ik Jehova ben de God van 27
alle menfchen, zou iets voor mij onmogelijk
zijn? I Daarom zegt Jehova: ik geef 28
deze ftad in de magt der Chaldeën en van
Nebucad-Nezar den Koning van Babel.
Hij zal ze veroveren , | de Chaldeën , die 29
thans deze ftad belegeren , zullen 'er indringen,
en haar in brand fteeken, alle huizen,
op welker daken men tot mijn verdriet voor
Baal gerookt, en aan andere Goden drank,
offers gebragt heeft. J Want de Israëliten 30
en Jooden hebben van hunne vroege jeugd
af alleen kwaad voor mijne oogen gedaan ,
Israë! heeft mij geftadig door zijne werken
bedroeft, fpreekt Jehova.) Deze ftad heeft 31
van haare eerfte opbouwing af tot op dezen
dag tot mijne ergernis en mijn verdriet voor
mij geftaan, en ik zal ze van mijne oogen
wegdoen;j en dit om al het kwaad, dat 32
Isnieuw
opgeworpen wal tegen de kanonnen der vesting
niets helpen zou, in derzelve plaats de zogenoemde
tranchcën, dac is, heen en weêr geleide
loopgraaven.

CAP.
XXXII.
23?
Israël en Juda gedaan heeft, om mij te be»
droeven, zij allen, Koningen, Raaden,
Priesters, Profeeten, het volk van Juda,
en de inwoonders van Jerufalem. | Zij heb- 33
ben mij den rug toegekeerd, en -niet het
gezigt, van den vroegen morgen af heb ik
hengeleerden vermaand, doch zij hebben
daar niet na gehoord, noch eenige vermaaning
aangenomen | In den Tempel, die
3 4
naar mijnen naam genoemd is, hebben zij
hunne verfoejelijke afgoden geplaatst, om
den zeiven te verontreinigen ; | zij hebben de 3$
altaaren van Baal in het dal Hinnoms gebouwd,
om hunne zoonen en dogters den
Moloch te wijën, waarvan ik hun niets
bevolen had, en mij niets in den zin was
gekomen, dat men zulke verfoejelijkheden
zoude voorneemen, waardoor zelfs Juda
vervoerd wierd. | Maar nu zegt, niet te 36
genftaande dit, Jehova de God van Israël
van deze ftad, waarvan gij zegt, dat zij
door wapenen , honger en pest in de magt
des Konings van Babel moet vallen :| ik 37
zal hen uit alle landen vergaderen, waarin
ik hen met grooten toorn verftrooid heb,
vs. 35. waardoor zelfs Juda vervoerd wierd.]
Hier wordt Jerufalem andermaal als de ftad befchreeven
, welke het begin aan de afgoderij maakte, ea
door haar voorbeeld de landlieden daartoe verleidde.
vs- 37. met grooten toom] Wanneer men hier
in het Hebreeuwsch voor toom, drie woorden van
eene gelijke betekenis aantreft, zo verzoek ik, dat
men het niet als eene ontrouwheid uitlegt, dat ik
flegts één enkel woord gezet heb; de Hebreeuwfche
taal
en

$3$ DE PROFEET JEREMIA.
cn zal hen tot deze plaats terug brengen ,
daar zij zeker zullen woonen,| zij zullen 38
mijn volk en ik zal hun God zijn,| hun 39
eenerlei Godsdienst geeven, om mij beftendig
te vreezen, opdat het hun en hunnen
nakomelingfchap wel gaa.| Ik zal een eeu 40
wig verbond met hun maaken, dat ik niet
zal ophouden, hen met weldaaden te agter.
volgen, en ik zal mijn vrees in hun hart
geeven, dat zij niet weder van mij wijken. \
Het zal m'rjne vreugde zijn , hun wel te 41
doen , en ik zal hen oprechtelijk , van ganfchen
harte en uit enkele beweeging planten.|
want dus fpreekt Jehova: gelijk ik al 4»
dit groote ongeluk dit volk heb laaten over
komen, zo zal ik ook al het goede vervullen,
dat ik hun beloove:| daar zullen nog 43
akkers in dit land gekogt worden , waarvan
gij zegt, dat het eene woeftijn wordt, zonder
menfchen en vee, dat het in de magt
der Chaldeën valt.| Men zal daarin akkers 44
voor
taal is rijk fn gelijkluidende woorden van toorn,
doch onze Duitfche taal bood ze mij niet aan, ten
m'nften g ene gepaste; want grimmigheid, het
welk Luther [en de Nederd. overz.] hier gezet heeft,
is van God ge-ruikt onvoegelijk; en van barmhartigheid,
hei welk bij Luther het derde woord is,
ftaat 'er in het Hebreeuwsch in *t geheel niets, maar
groot gekraak, ot, groote fchelding. Bij dezegeiteltenis
van den rijkdom en de armoede der beide
taaien, dagt ik, beter te doen, wanneer ik den ain,
dan wanneer ik met te groote getrouwheid het getal
der woorden uitdrukte.
IH. 44.] Het land van den irarn Juda beftond uit
W deelen, 1) het gebergte, a) het zuidelijke land.

CAP. XXXII. 039
voor geld koopen, koopbrieven daarover
fchrijven, het zegel daar onder zetten, en
daar getuigen bij neemen; in het land van
Benjemin, rondom Jerufalem, inde fteden
van Juda, in de fteden van het gebergte,
der laage landen, en van het zuidelijke land:
want ik zal hen uit de dienstbaarheid terug
brengen, fpreekt Jehova.|
CAP.
XXXIII.
Jeremia maakt kort daarna eene nieuwe goddelijke
belofte van de wederkeering der Jooden
uit de ballingfchap, en hunnen bloejende toeftand
in hun vaderland bekend, en belooft
hun eeuwiglijk een Koning uit het huis van
David, en Priesters uit den ftam van Levi.
_
xxxur.
Daarop gefchiedde het woord van God 1
ten tweeden maal tot Jeremia, welke nog
fteeds
3) het laage land, en 4) de woeftijn van Juda, welke
men tot de rondtrekkende fchaapenteelt gebruikte.
Zie fofua XV: 20—62. Onder dezen wordt de
Jaatfte, de wocftjn van Juda. hier en Cap XXXIII:
13- uitgclaaten. Mogelijk geichiedt dit, omdat andere
nabuunge volken geduurende de Babijlonifche ballingfchap
deze ftreek bemagtlgd hadden, en de Jooden
zig naa hunne wederkeering minder op de rondtrekkende
fchaapenteelt toegelegd, derhalven de
woeftijn aan hunne nabutiren meestendeels hebben
overgelaatcn. Akkers konden 'er in dezelve noch
gekogt, noch verkogt worden, want zij was wegens
den zan iigen grond te flecht tot den landbouw,
en alleen bekwaam rot de fchaapenteelt: dit zou wegens
de uitlaatine op onze plaats alleen voldoen, maar
niet bij Cap. XXXIII; n.

HO DE PROFEET JEREMIA.
fteeeds in de voorplaats van de hoofdwagt
gevangen zat: | dus fpreekt Jehova, die a
dir doen zal , Jehova, die dit lang vooraf
toebereidt, Jehova is zijn naam. | Roep mij 3
aan , ik zal u antwoorden, en u groote on.
gelo iflijke dingen bekend maaken, welke
gij niet wist. | Want zo fpreekt Jehova van 4
de huizen dezer ftad, en de paleizen der
Koningen van Juda, welke men afbreekt,
om nieuwe affnijdingen tegen den vijand te
maaken, | daar zij zig tegen de Chaldeën 5
verweeren, maar met dit gevolg, om alles
met lijken van menfchen te vullen, welke
ik rot lijken maaken zal, en om wier boosheid
ik mijn aangezigt voor deze ftad ver.
borgen heb. | Ik zal de wond weder laaten 6
toegaan, geneezen en verbinden, en gelijk
een jonge uitfchietende plant zal 'er zig
een
vs. 2. Jehova is zijn naam.) Men moet zig
Uit de aanmeiking op Exod UI: 14. herinneren, dat
Jehova den onveraidenijiten betekent, die in de vervulling
zijner beloften eeuwig de zelfde zal zijn, welke
hij bij het geeven der zelve geweest is.
vs. 3 Roep mij aan, ik zal u antivoorden ]
Du is: wend u in den tegenwoorditren nood des
lands in het gebed tot mij, en bid mij, dat ik het
volk ten eenigen tijde weder uit de ballingfchap te.
rui brenge: ik zal u verhooren, u voorzeggingen
geeven, ivelke alle uwe verwagting overtreffen, en
u a: twoorden , het geen u thans ongeloofelijk zou
kunnen 'Oorkonten,
vs. 4.] In laneduurige belegeringen breekt men
de huizen in de ftad wel af, deels om de bresfen
•weder te vullen, deels om agter de bresfen eene
nieuwe muur of wal aan te leggen, welke men
eene affnijding noemt.

CAP. XXXIII.
i 4,
een begin van geluk en waarheid openbaaren:|
het in de dienstbaarheid weggevoer- 7
de Juda en Israël zal ik weder terug bren
gen en het bouwen, gelijk voorheen. I Ik 8
zal hen van alle hunne zonden reinigen
welke zij tegen mij bedreeven hebben, en
hun alle hunne fchuld vergeeven, waarmede
zij tegen mij gezondigd hebben , en van
mij zijn afgevallen.f Deze ftad zal mij tot 9
eer, tot vreugde, tot lof en roem onder
alle volken des aardbodems ftrekken , wanneer
zij het goede hooren, dat ik haar bewijze:
zij zullen verbaasd ftaan en beeven
over al het goede en geluk, dat ikhaarfchenkenzal.|
Dus fpreekt Jehova: daarzal nog ro
in deze plaats, waarvan gij zegt, dat hij
woest wordt, zonder menfchen en vee, in
de fteden van Juda, en op de ftraaten van
Jerufalem die woest, zonder inwoonders,
zonder menfchen en vee zullen zijn, I de ftem 11
der vreugde en vrolijkheid klinken, het
bruiloftslied van bruid en bruidegom^ het
gezang der geenen, die zeggen, looft \ho.
va den God der Goden, want Jehova is goed,
en zijne goedheid duurt eeuwig, en die dankoffers
tot Gods Tempel brengen, wantik
zal hen, die uit het land in de flaavernij eevoerd
zijn, terug brengen, zo dat zij het
bewoonen, gelijk voorheen, fpreekt Jehova.
| Dus fpreekt Jehova, de God der Go
l a
den:
tm'£fT Waa ï h ?i d]
v e r v u , J i "g der goddelijke beloften,
getrouwheid in her houden zijner toezeggin.

s 4
»
DE PROFEET JEREMIA.
den: aan deze woeste plaats, daar noch
mensch noch vee waggelt, en in alle omliggende
fteden, zullen nog Wooningen van
herders zijn, die hunne fchaapen weiden;|
in de ftedenvan het gebergte , van het laa- 13
geland, van de zuidelijke landftreek, rondom
Jerufalem, en in de fteden van Juda,
zullen in het vervolg nog fchaapen voorbij
hem gedreeven worden, die ze telt, fpreekt
Jehova. |
[De tijd komt, fpreekt Jehova, waarin 14
ik
vs. 12. wooningen van herders] Deze plach.
ten gewoonlijk niet in de fteden te zijn, zelfs niet
in de daarna genoemde vrugtbaare ftreeken van den
ftam Juda, welke tot den landbouw en het hovenieren
bekwaam waren; maar de herders trokken
met de kudden in de woeftijncn rond. Doch waar
zo veele goede akkers onbebouwd liggen, en zo
weinig inwoonders zijn,als bij de eerfte wederkeering
der Jooden na Palestina, daar worden ook de
goede akkers tot weiden gebruikt: de rondtrekkende
fchaapenteelt mag egter oek wel naa de wederkeering
van Babel onder de Jooden niet zo gewoon
geweest zijn, als voorheen, waarom ook in het
volgende Vers de woeftijn van Juda, waarin de rondtrekkende
fchaapenteelt geoefend wierd , is uitgelaten.
Zie de aanmerking op het 44fte Vers van
het voorige Capittel.
vs. 13. voorbij hem, die ze telt] naamelijk bij
de afzondering van het tiende.
vs. 14—26] Dit ganfche gedeelte van dit Capittel
ontbreekt in de oude Griekfche overzetting, en
moet derhalven ook in dat Hebreeuwsch affchrift
van Jeremia's voorzeggingen ontbroken hebben^
waaruit de zo genoemde zeventig overzetters langen
tijd voor de geboorte van Christus Jeremia in het
Grieksch hebben overgesragt. Dit is eene zaak,
welr

CAP. XXXIII.
FL45
ik mijne beloften vervullen zal, welke ik
aan Israël en Juda gegeeven heb:J dan en j<
te
Welke alle Leezers van den Bijbel, zelfs ongeleerde
aangaat, want mogelijk zouden 'er juist bij deze Ver'
zen twijfelingen in hun kunnen opkomen, die hen
zeer ontrustten. Omtrent deze moeten zij dan wee
ten, dat het geene tegenwerpingen tegen den Gods
dienst, met tegen den Bijbei in 't algemeen, maar
enkel tegen een bijzonder gedeelte van den Bijbel
zijn, welks zaak men van den overigen Bijbel moet
affcheiden, dewijl het in de oudfte overzetting niet
flaat. Wanneer 'er ook uit deze plaats eenige lee.
ringen fchiinen te volgen, welke de gewoonlijk aangenomen
Hellingen van onze Godgeleerdheid tegenfpreeken,
zo moet men zig andermaal te binnen brengen,
dat er aan de egtheid der plaats kan getwijfeld
J
Worden. °
Dit vooraf gezegd hebbende, zal ik zo oprecht
zijn, om mijne Leezers openlijk aan te toonen, welke
twufehngen 'er bij iemand oma-end deze ganfche
plaats welke ,k niet ontkennen kan, dat jerem.Vs
ftiji heeft, ontftaan kunnen, en bij mij wezenliik ontftaan
zijn.
J
Wanneer moet zij vervuld worden ? in den tüd
tusfchen de wederkeering uit de Babijlonifche bal.
lingfchap en Christus? of moeten wij haare vervulline
nog eerst in het toekomende verwagten ?
Indien men het eerfte aanneemt, zo komt men
omtrent die beloften in verlegenheid, welke aan Davids
huis gegeeven zijn; want hoewel men zeuren
wilde, dat Sorobabel het vs 15 beloofde rechtvaardig
gewas uit het huis van David zij. zo blijft nosthans
het 2ifte Vers onvervuld, dewijl de Jooden in
»t geheel geene Koningen of Vorsten uit den ftam
van David gehad hebben, maar eerst uit den priesterlijken
ftam , en naa dezen Herodes , welke tot hun
volk volftrekt niet behoorde, maar een Edomiet was
Men kan ook niet begrijpen, hoe God zeggen kan"
dat zijn verbond met Davids huis en de Priesters uit
den ftam Levi eeuwig zal zijn, als de wetten des
Q 2
He-

344 DE PROFEET JEREMIA.
te dier tijd zal ik van Davids ftameen rechtvaardig
gewas laaten opfchieten , een, die
recht
Hemels en der Aarde, wanneer 'er van een geluk,
kigen (laat gefproken wordt, welke naa eenige honderd
jaaren ten einde liep, toen Jerufalem van Titu»
Vespafianus verwoest wierd.
Wanneer men, om deze zwaarigheden te ontwi|«
ken, in den tijd van het Nieuwe Testament gaat,
en het rechtvaardige gewas uit Davids huis van Chris,
tus verftaat, den eeuwigen Koning, zo komen 'er
Weder andere zwaarigheden te voorfchijn.
i) De offers, welke volgens vs. 18—ai duuren
moeten, zo lang dag en nacht op hun gezetten
tijd komen, fchijnen op dé huishouding
van het Nieuwe Testament niet te pasfen.
Gefteld zijnde, dat de Jooden ten eenigen
tijde na Palestina wederkeerden, en daar
tot aan het einde der waereld een onafhangelijk
en bloejend volk bleeven, zullen zij dan
ook weer Levitifche offers hebben ? Voorbeelden
van Christus, nadat het tegenbeeld 'er
reeds is?
Men zou hier misfchien kunnen zeggen: de
offers zouden dan geen voorbeeld, maar een
beeld ter gedagtenis zijn; bij die geenen, welke
uit de heidenen bekeerd waren, hadden de
Apostelen wel geene offers, even als geene
andere Joodfche dienden omtrent God willen
ingevoerd hebben, doch dit hindert niet, dat
de Jooden ook niet weder den Godsdienst en
de gebruiken van hun eigen volk zouden kunnen
hebben, gelijk toch de Apostelen nog we»
zenlijk naa de hemelvaart van Christus aan de
offers der Jooden hadden deel genomen: Hand.
XXI: 23—26. en XVIII: 18. daar Paulus de
gelofte eenes Nazireërs fchijnt op zig te heb«
ben, bij welker einde hij te Jerufalem wil offeren.
Doch dit ftemt egter met onze gewoone
begrippen van het Nieuwe Testament niet
e vereen, en het komt ons vreemd voor, dat
God

CAP. XXXIII. ^
recht en gerechtigheid in het land zal hand. <
haa»
Cod in 't vervolg nog gebruiken zou voorfchrijven,
welke Paulus onder de zwakke inftellingen
rekent.
Een andere en meêr gewoone uitvlugt is,
dat men dit niet van eigenlijke, maar van geestelijke
offers verftaat, dat is, van werken der
liefde en godzaligheid. Een Roómschgezinde
zou het misoffer verdaan, en zelfs een Proteftant
het heilige Avondmaal in een geestelijken
Zin een offer kunnen noemen,
aj In de zelfde verzen wordt beloofd, dat 'er eeuwig
Priesters uit den ftam Levi zullen zijn,
die God dienen. Hoe zal dit bij eene toekomende
wederkomst der Jooden in hun land
vervuld worden ? Zal men naa een zo lang verlies
der geflachttafels de priesterlijke gedachten
nog van anderen kunnen onderfcheiden ? Eeni.
ge Jooden geeven thans nog wel voor, dat zij
van priesterlijke afkomst zijn; doch is dit meêr
dan een enkel voorgeeven? Hoe kunnen zij
het bewijzen.' Anderen willen hier uit dien
hoofde geestelijke Priesters, Leeraars, Bedienaars
des goddelijken woords verftaan: doch
als men leest, Priesters UIT DEN STAM LEVI ,
zo zal men ligt eene geringe voldoening in deze
verklaaring vinden, derhalven in allen geval
liever tot de vorige terug keeren, en die Jooden,
welke op eene priesterlijke afkomst roemen
, laaten gelden voor het geen zij zeggen
te zijn, voor nazaaten van den ftam Levi.
3) Het moejelijkst wordt het bij het 22fte Vers,
daar aan David ontelbaare nakomelingen, als
het zand aan den oever der zee beloofd worden.
Wij kennen in 't geheel geene nakomelingen
meêr van David onder de Jooden, en
het is voor ons onbegrijpelijk, waaraan men
bij eene toekomende wederkeering der J J 0-
den naa het beloofde land Davids rakomelingen
van andere Jooden onderfcheiden zoude.
Q 3
Aan

Ö46
DE PROFEET JEREMIA.
haaven;| omtrend dien tijd zal Juda vrij 16
worden, en Jerufalem zekere rust hebben,
en dit zal de naam zijn, dien men aan de
ftad zal geeven: jehova onze gerechtigheid.]
Want
Aan geestelijke nakomelingen te denken , is
ook hard: men maakt ten miriften zulke uitleggingen
bij geen ander boek, dan bij den
Bijbel.
Men neeme eindelijk bij de overige Verzen
eene verklaaring aan, welke men van beiden
wil, zo blijft 'er nogthans vs. 25 26. eene
zwaarigheid, welke ik niet in ftaat ben om
op te losfen. Hier fchijnen de regeerders uit
het huis van David naa de wederkeering uit
dc Babijlonifche ballingfchap beloofd te worden:
doch in dien tijd is de belofte in 't geheel
niet vervuld, zo dat 'er niet alleen geen
Koning uit Davids huis geregeerd heeft, maar
het laatfte gedacht, dat van Herodes, niet
eens uit het volk Israëls geweest is. Hier
nam God derhalven de beheerfchers der nakomelingen
van Abraham, lfaak en Jacob,
eerflelijk niet uit het huis van David, maar
van Aharon, en ten laatften zelfs niet eens
uit het huis van Jacob.
Ik heb de twijfelingen en duisterheden oprecht
beleeden: mijne Leezers mogen nu zelfs oordeelen,
of de antwoorden voldoende zijn, en eindelijk weeten,
dat de twijfelingen niet den Godsdienst enden
Bijbel, maar alleen dit enkele ftuk van Jeremia betreften.
vs. 16 dien men aan de ftad zal geeven] Letterlijk,
dien men aan haar zal geeven: doch dit
kwam met onze taal niet overeen , dewijl de naamen
der fteden daarin niet van het vrouwelijk geflacht
zijn, gelijk bij de Hebreen en Latijnen.
Ik moet het hier ééns voor af zeggen, dat in de
Profeeten de naamen der fteden niet zelden moejelijk
voor mij zijn, wanneer 'er een voornaam woord
betrekking op heeft; of aan de zeiven een gqflacht
moet

CAP. XXXIII.
H ?
Want zo fpreekt Jehova: nimmer zal aan 17
David een opvolger ontbreeken, die op
den Israëlitifchen throon zit, | noch immer 18
aan de Priesters uit den ftam Levi nakomelingen,
die mij dienen, en mij beftendig
brandoffers, meelöffers , en andere offers
brengen. | Jehova fprak nog verder tot Je- 19
remia: | als gij mijn verbond wegens den dag 20
en den nacht vernietigt ziet, zo dat dag en
nacht niet meêr op den gezetten tijd komen, | 21
dan zal ook mijn verbond met David mijnen
knegt herroepen zijn, zo dat hij geen nakomeling
zal hebben, die als Koning, op zijnen
throon zit, en mijn verbond met de
Priesters uit den ftam Levi mijne dienaars. |
Gelijk de ftarren aan den Hemel niet kun- 22
nen
moet gegeeven worden. Het onzijdig geflacht past
ook niet altoos, of is onduidelijk. Daar ik het zetten
kan, zette ik het, dewijl het met onze taal in.
ftemt, doch zeer dikwerf moet ik de vrijheid neemen,
om ter verligting der woordvoeging het woord
Jlad 'er in te voegen, daar men in het Hebreeuwsch
met een enkel voornaam woord te vreede was. Hier
moet ik ook zo te werk gaan , want als ik overzettede,
dien men aan hem zal geeven, zo zou
ieder Leezer denken, dat hem op den Koning uit
het huis van David zag.
Ik ben hier de punten gevolgd; doch zoo men
van de zeiven afging, zou het mogelijk zijn over
te zetten, dien men aan hem (aan den Koning)
geeven zal.
Jehova onze gerechtigheid] Zie de aanmerkingen
op Cap. XXIII: 6.
vs. 17.J Indien deze voorzegging moet vervuld
zijn, dan moet zij op den Mesfias zien,die eeuwig
Koning blijft.
Q4

&48 DE PROFEET JEREMIA.
nen geteld worden, noch het zand aan den
oever der zee gemeeten, zo zal ik ook de
nakomelingen van David mijnen knegt, en
van de Leviten mijne dienaars ontelbaar
maaken. |
Jehova fprak nog verder tot Jeremia:| 23
hebt gij niet bemerkt, wat dit volk onder 24
malkanderen fpreekt, dat Jehova nu beide
gedachten van zijn verkooren volk verwor.
pen heeft? en zoverklaaren zij mijn geheel
volk voor verworpen, zo dat het volgens
hun oordeel mijn volk niet meêr is.) Maar , 25
dus fpreekt Jehova: indien ik mijn verbond
over den dag en den nacht en de wetten der
Aardeen des Hemels niet vast en onverbreekelijk
gemaakt heb, | zo zal ik ook de nako- 26
melingen van Jacob en van mijnen knegt
David verwerpen, en uit hun geene beheerfchers
der nakomelingen van Abraham,
Ifaak en Jacob neemen, wanneer ik hen
uit de dienstbaarheid zal weder brengen, en
mij over hun ontfermen. |]
CAP. XXXIV: 1-7.
Jeremia maakt Zedekia bekend, dat het belegerde
Jerufalem veroverd worden, en hij
zelf in de handen des overwinnaars zal vallen,
doch dat. hij een natuurlijken dood
flerven, en eene begraavenis volgens zijne
afkomst zal hebben.
XXXIV.
Het woord van Jehova, dat tot Jere-.i
mia gefchiedde, wanneer jNebucad-Nezar
de

C A P . XXXIV.
H 9
de Koning van Babel met zijn ganfche leger
en alle aan hem onderworpen Koninlfiiken
en volken, jerufalem en de nSige
fteden belegerde. | Dus fpreekt Jeho'a de
2
7?tïA hr t '- g 3 a h e e n '
e n f
P r eekt met
Zedekia den Koning van Juda, en zegt tot
hem: dus fpreekt Jehova, ik zal deze §
ftad
in de magt des Konings van Babel geeven
Ï!ir Z V e r b r a n d e n e n
l? t
'' ^ z u I t h «n«]fi ,
3
niet ontkomen, maar gegreepen worden,
en in zijne magt komen: gij zult onder zij.
ne oogen komen, en hem met oogen ziennij
zal van mond tot mond met u fpreeken
en gij zult na Babel gebragt worden I Hoor A
flegts, wat Jehova zegt, Zedekia, gij Ko'
nmg van Juda: dus fpreekt Jehova van u
gij zult door het zwaard niet fterven,| gij
s
zult
vs. 4. 5.] Zedekia is, nadat zijne zoonen voor
•Ijne oogen gedood waren, biind gemaakt, S
LH: 9. 10. il doch zelf is hij, gelijk hie,voorz^'
wordt, niet door het zwaard geftoriS, Uirtet v?
gende Vers fchijnt het, dat hi eSelijk \ï uibel
voor'liin^Sod 1 h e e f t ' « f t ï n
voor zijn dood. Dit is de zin der Verzen
als men ze overzet, gelijk zij ft, he gedrukte He
breeuwsch lulden. Doch Ik vermoed! Sier, dat'
er wat uitgevallen is, mogelijk, ais gij f a an
iZSSFJZ" ? abel overgeeft: dan a^S
overzetten, ais
g t J
« aan den Koning van Babel
overgeeft, zo zult gij nies door het zwaard
maar jn vreede flerven, en waar Zn uwe val
ders, de voor,ge Koningen, welke vóór ugtve ^
z,jn verbrand heeft, & daar zalmen mv üjk fer.
branden D,t was het zelfde als: gij K l k L
^Zi

& S0 DE PROFEET JEREMIA.
zult een natuurlijken dood fterven; gelijk
men uwe vaders, de voorige Koningen,
welke vóór u geweest zijn, verbrand heeft,
zo zal men uw lijk verbranden, en eene
rouwklagt, ach Heere! over u aanregten,
wantik heb een woord gefproken, fpreekt
Jehova. |
De Profeet Jeremia zeide dit alles tot 6
Zedekia den Koning van Juda, te Jerufalem:
| maar het leger des Konings van Ba- 7
bel belegerde Jerufalem en alle fteden, welke
in Juda nog overig waren, naamelijk Lachis
en Afeka, want deze waaren alleen onder
vs. 5. een natuurlijken doodjlerven.) Letterlijk-,
in vreede flerven. Zoo dit wezenlijk, zal gefchied
zijn , dan moet men het zo omfcbrijven, als ik gedaan
heb: doch zoo het eene belofte is, in geval
Zedekia zig overgaf, dan zou ik de woorden zekerlijk
in eene veel fterkere betekenis neemen, in
geluk, en ais Koning fterven.
gelijk men uwe vaders verbrand heeft'] Het
verbranden was toen ter tijd eene voornaame wijze
van begraavenis, en bij Koningen gebruikelijk: Zedekia
zal derhalven eene koninglijke begraavenis
hebben. Volgens de gedrukte leezing luidt het
zelfs, waar men uwe vaders verbrand heeft, zo
dat Zedekia te Jerufalem verbrand, en dan in de
graven zijner voorouders zal bijgezet worden. Dit
zou ik verkiezen, zoo 'er gefproken wierd van het
geen 'er in dat geval, als Zedekia zig overgaf, gefchieden
zoude: doch zo lang ik van zodanige voorwaarde
niets in den text vind, maar eene voorzegging
zonder voorwaarde wegens de lotgevallen van
Zedekia. volg ik eene andere leezing; want ik kan
naüuwlijks gelooven, dat men zijn lighaam wezenlijk
na het verwoeste Jerufalem overgebragt, en daar
in de graven der Koningen heeft bijgezet.
ach Heere!] Het begin van een klaaglied.

CAP. XXXIV;
G ? T
der de fteden van Juda nog niet in de magt
der vijanden, dewijl zij vast waren. [
CAP. XXXIV: 8-22.
Geduurende de zelfde belegering van Jerufalem
hadden de Jooden een plechtig verbond gemaakt,
om hunne lijfeigenen van Israëlitifche
afkomst in het zevende jaar los te laaten,
gelijkhetde wet van Mofes beval: doch
kort daarop hadden zij deze lijfeigenen weder
terug gevorderd, en lot de dienstbaarheid
gedwongen. Over het verbreeken van dit
verbond en dezen eed maakt Jeremia hun goddelijke
ftraf'en bekend.
XXXIV.
Het woord van Jehova, dat tot Jeremia 8
gevs.
8. 9 10.] Omtrent de in de Mofaifche wet
vastgefteide vrijiaating der Israëlitiiche knegten en
meiden, nadat zij zes jaaren gediend hadden, moet
men het Mofaïsch Recht, §. 127. nazien. De Koning
Zedekia was het ditmaal, welke het volk aandrong,
om deze buiten gebruik gekomen wet van
Mofes weder in te voeren, en daarover met het
volk onder het offeren een plechtig verbond maakte:
waarfchijnlijk was het geene enkele naauwgezetheid
van gemoed en gehoorzaamheid jegens God,
welke hem hiertoe bewoogen, maar daar konden
ftaatkundige oogmerken bijkomen. De ftad was belegerd
en zeer benaauwd, men moest derhalven het
getal der verdedigers op alle wijzen tragten te vermeerderen
: men kon de wapenen niet wél in de
handen van knegten geeven, men deed derhalven,
het geen zelfs andere volken bij een gelijken uiterften
nood gedaan hebben, liet de knegten vrij, en
dat wel onder het voorwendzel van deze rede, dat
het met de wet van Mofes overeen kwam, en de
over-

DE PROPEET JEREMIA.
gefchiedde, nadat de Koning Zedekia met
het ganfche volk te Jerufalem een verbond
gemaakt had, dat 'er eene vrijlaating der
knegten uitgeroepen worden, | één ieder 9
zijnen knegt of zijne meid van Hebreeuwfche
afkomst vrij laaten, en niemand zijnen
broeder, een Jood,meêr tot dienstbaarheid
zou dwingen. | Alle voornaamen en hetgan- 10
fche volk hadden hierin genoegen genomen,
het verbond gemaakt, om hunne knegten
en meiden de vrijheid te geeven, en ze niet
verder tot dienstbaarheid te dwingen, waren
gehoorzaam geweest, en hadden ze vrij
gelaaten.| Doch daarna veranderden zijn
vangedagte, eischten hunne vrij gelaaten
kneg.
overtreding daarvan eene zwaare zonde was, welke
Gods (Iraffende oordeelen had na zig getrokken.
vs. 11.] Wij zien uit het 21 en 22fte Vers, dat
de Chaldeën zo even voor een tijd van Jerufalem
afgetrokken waren, om de Egijptifche ontzetting
{Cap. XXXVII: 5. 7.) te gemoet te gaan: nu dagt
men, dat men de vrij gelaatenen tot de verdediging
der ftad niet meêr noodig had, dwong hen derhalven
weder tot dienstbaarheid, en Zedekia, die in
't algemeen wat te toegeevend, en te weinig Koning
was, kon het niet verhinderen. Dit toonde
uu heel duidelijk, dat geene gehoorzaamheid jegens
God, maar enkel de uiterfte nood, de meesters bewogen
had, om hunne lijfeigenen vrij te laaten.
vs. 18] Zie de aanmerking op Gen. XV: 9. IQ.
Het doorgaan tusfchen de opengefneeden offerftukken
zou eene aanroeping tot God zijn, om den meineedigen
en verbondbreeker even eens te doen, als
aan het offerdier gefchied was. Dit wil God vervul,
len, om zig als een wreeker van den meineed te
(eonen.

CAP. XXXIV. 353
knegten en meiden terug, en namen ze met
geweld tot lijfeigenen. |
Toen gefchiedde het woord van Jehova 1*
tot Jeremia :| Dus fpreekt Jehova de God 13
van Israël: Ik heb met uwe vaderen, wanneer
ik hen uit Egijpten, de flaaffche gevangenis,
uitvoerde, een verbond gemaakt,
zeggende: | in het zevende jaar zult 14.
gij één ieder zijnen broeder van Hebreeuwfchen
afkomst, diezigaan u verkogtheeft,
vrij laaten , zesjaaren zal hij u dienen, maar
daarna zult gij hem vrij laaten. Uwe vaders
zijn mij niet gehoorzaam geweest, en hebben
op dat bevel geen acht geflagenjf maar gij iy
beterdet u onlangs, deedt het geen voor mij
recht is, liet de vrijheid voor uwe broeders
uitroepen, en maaktet daarover een
verbond voor mij in het huis, dat naar
mijnen naam genoemd is. j Maar gij hebt 16
u nu weer omgekeerd, uwe vrij gelaaten
knegten en meiden terug geëischt, en hen
gedwongen om op nieuw te dienen. I Daar-17
om fpreekt Jehova: gij hebt mij niet gehoorzaamd,
om uwen broederen de vrijlaating
uit te roepen; welaan zo zal ik u een
vrij jaar voor oorlog, honger en pest uitroepen
, en u tot een fchik van alle Rijken
der Aarde laaten worden./ De overtr-». iS*
ders van mijn verbond, die het voor mij.
ne oogen gemaakt verbond niet gehouden
hebben, zal ik maaken als het rund, dat
zij in twee deelen fneeden, en tusfchen de
Hukken doorgingen. | De voornaaraen in ia
Juda en Jerufalem, de hovelingen, de Pries.
ter« a

254 DE PROFEET JEREMIA.
ters, en, het ganfche volk des lands, allen
, die tusfchen de Hukken van het rund
zijn doorgegaan.) Ik zal ze in de hand hun- 20
ner vijanden geeven, en van de geenen die
na hun bloed dorften, en hunne lijken zullen
den vogelen en roofdieren tot fpijs dienen,
j Zelfs Zedekia, den Koning van 21
Juda, en zijne Raaden zal ik in de hand
hunner vijanden geeven, in de hand der
geenen, die na hun bloed dorften, inde
hand van het leger des Konings van Babel,
dat nu van u is afgetrokken.| Ik zal hetbe. 22
veelen fpreekt Jehova, en hen weder tot
deze ftad brengen; zij zullen haar belegeren,
inneemen, en verbranden, en ik zal de fteden
van Juda tot eene woeftijn zonder inwoonders
maaken. |
CAP.
XXXV.
De nakomelingen van Jonadab, den zoon van
Rechab, weigeren wijn te drinken, dewijl
hun flamvader het hun verboden heeft: Jeremia
houdt dit voorbeeld van kinderlijke gehoorzaamheid
omtrent een anders hard gebod,
den Israëliten ter befchaaming voor, welke
Gods geboden niet gehoorzamen ; dreigt hun
ftraffen wegens deze ongehoorzaamheid, en
belooft den Rechabiten zegen.
XXXV.
Het woord, dat van Jehova tot Jeremia 1
gevs.
20 na hun bloed dor/len."] Letterlijk, dim
•HV3 leeven zoeken. Voor deze in onze taal ongewoo-

CAP. XXXV. 353
gefchiedde onder de regering van Jojakim»
den zoon van Jofia, en Koning van Juda. I
Gaa tot het geflacht der Rechabiten , ver' z
zoek hen in ééne der cellen van den Tem
pel, en zet hun wijn voor.| Ik verzogt 1
Jaafenja, den zoon van Jeremia, den zoon
van Chabazinja, alle zijne broeders en zoonen,
en het ganfche geflacht der Rechabiten,|
bragt hun in den Tempel in de cel ±
der zoonen van Hanan, den zoon van Tig.
daljahu den Profeet, welke naast de cel
der Vorsten, en boven de cel van Maafeia,
den zoon van Schallum den deurwagteJ
tWi\ zettede hun groote en kleine bekers e
S5 t^? ° r > e n n °odigde hen om te
drinken. J Maarzij zeiden: wij drinken geen 6
wijn,
ZT e Ln
daarë"boven dubbelzinnige fpreek-
Is' Tne t\ W J lke b i j 0 0 5
g-bruikelijf s
AZ\ V A R ; 1 € h a b l t ü " waren nakomelingen van
den Schoonvader van Mofes, welke met de IL&l
ten na Palesnna getrokken waren, en aldaar hun her
dersieeven voortzetteden. Zie Rechter I
I Ö
en
de aanmerkingen aldaar, desgelijks i Chron \\-'S
mt ue eeritc m de kleinere wierd gefohonlrpn
en dus .. het 't zelfde, als wanneer wf flSn en
J
a
glazen op de tafel hebben
vs. Omtrent dit gebod, dat naar de Arabifche
feS I T' Z i m e n i n d e " 'Poften jf Z het
meêr vinden. Eenige Arabifche vol
Jen, d,e ztg aan het rondtrekkend MteSflt
ben overgegeeven, houden het voor laag van den
fcn houta. Dit
g r o 0 I e
iw-
I0!
af,"pX S
hoo»

25ö
DE PROFEET JEREMIA.
wijn, want onze ftamvader Jonadab, de
zoon van Rechab, heeft ons dit gebod nage-
hooge begrip omtrent de edelheid van het rondtrekkend
herdersleeven , hebben zij dus zelfs wel wetten,
(gedeeltelijk onder doodftraf) om geene huizen
te bouwen , geen akker, noch wijnberg te planten
noch te bezitten, doch bij gevolg ook geen wijn te
drinken, dewijl het drinken van wijn iemand of zou
kunnon beweegen om wijnbergen te planten, en dit
betekent naar hunne denkwijze het zelfde als, een
flaaf te worden, of den geenen zou arm maaken *
die den wijn van anderen koopen moest. Jonadab,
die van Arabifche afkomst was, en bij wien deze
volksbegrippen omtrent eer en vrijheid zeer leevendig
waren , tragtte de edelheid van het rondtrekkend
herdersleeven, en den afkeer van den landbouw,
huizen, wijnoogst en wijn, bij zijne nakomelingen
door een gebod en vaderlijken vloek of zegen te vereeuwigen.
'T is waar, dat de nakomelingen wel niet verfchuldigd
geweest waren, den wil van hunnen voorzaat,
en nog daarenboven een zo eigenzinnigen en
lastigen wil, tot in alle tijden te vervullen: doch des
te meêr liep de afltand tusfchen zulke nakomelingen
in het oog, die zonder verpligting de eigenzinnige
geboden van hunnen overlang verrotten ftamvader
naauwkeurig in acht namen, en tusfchen de Israëliten,
welke de goede en verftandlge wetten van God
niet volgen. Daar is in de daad naauwlijks een barder
verbod voor het menfchelijk geflacht; dan dit,
om geen wijn te drinken ; het is gewoonlijk zelfs
nog fchaadelijk in de gevolgen: en egter ging kinderlijke
liefde en eerbied, of vrees voor een niets beduidenJen
vloek van eenzn ftamvader, die in eene
koorts van dwaaling alle zijne laatfte nakomelingen
wetten wilde voorfchrijvan, zo verre, dat zijne nakomelingen
geduurende veele menlchelijke leeftijden
geen wijn proefden, en alle bekooringen en voor.
beelden wederftand booden. En Gods geboden worden
overtreden! die niet zo zwaar, die met de natuur

CAP. XXX?.
2 5 ?
gelaaten: gij en uwe nakomelingen ten allen
tijden zult geen wijn drinken,] geen huis7
bouwen, geen veld bezaajen, geen wijnberg
planten noch hebben , maar altoos in
tenten woonen, zo lief als u een lang leeven
in het land is, waarin gij vreemdelingen
zijt | Dit bevel van onzen ftamvader $
Jonadab, den zoon van Rechab, zijn wij
in
tuur en het gezond verftaod overöenkomftig zijn,
van dien God, die nimmer fterfr, en die zeker ijk
geevln f ° m °° S W e " e n V 0 0 r a l ! e t i j d c n "
t 0
n V "
" e e n ia leev
"£ 'in het land
MJ Een vaderlijke zegen of vloek, zekerlijk naar
maate de nakomelingen des vaders gebod houden of
overtreeden zouden. Het is uit het aanhangzel van
het vierde gebod Exod. XX: ia. ontleend, en lonadab
fchijnt zig verbeeld te hebben, dat God ook de
gehoorzaamheid omtrent de geboden der ouders naa
hunnen dood met een lang loeven beloonen, en de
ongehoorzaamheid met het tegendeel zou ftraffen
öaar ftaat nu zekerlijk niets van in het gebod- vader
en moeder te eeren, kan toch volgens eene
yerftandige uitlegging der woorden geenszins mede
in zig bevatten, dat men lang naa den dood van vader
of vooronders ook alle hunne grillen opiolgr,
die mogelijk uit eene dwaaling ontftaan zijn, op de
omftandigheden van onzen tijd , Welke zij niet voorzien
konden, n-et pasfen en in ongemak, of zelfs tot
een misdrijf brengen kunnen. De afgeftorven vader
zou nu zelf het gebod intrekken , wanneer hij de
gevolgen daarvan zag, of anderszins van zijne dwaaling
terug kwam: doch een dooden kan men niet
vraagen, en wanneer hj een dwaas gebod had nagelaaten,
dan zou het een zeer groot ongeluk zijn
zoo men dat moest volgen. Niets dergelijks vermeldt
eene verftandige zedenleer, noch het vierde
gebod.
R

&S* DE PROFEET JEREMIA.
in alle ftukken nagekomen, wij drinken ge.
duurende onzen leeftijd geen wijn, noch
ook onze vrouwen, zoonen en dogters ;|
wij bouwen geene huizen tot onze woo- 9
ring, hebben geene wijnbergen, akkers,
noch zaad,| maar woonen in„tenten, en 19
• onderhouden alles, wat Jonadab onze ftam.
vaderons bevolen heeft.| D ch wanneer 11
Nebucad-Nezar, de Koning van Babel, in
dit land viel, zo beflooten wii na Jeruf-ilem
te trekken, om tegen de Chaldeeuwfche en
Sijrifche krijgsbenden beveiligd te zijn, en
van daar is het, dat wij nu te Jerufalem
woonen. |
Hier op zeide Jehova tot Jeremia: |
I 2
dus fpreekt Jehova, de God der Goden, de 13
God van Israël, gaa heen en zeg tot de burgers
van Juda en de inwoonders van Jerufalem,
wilt gij hier geene les uit neemen,
om mijne woorden te gehoorzaamen ?
fpreekt Jehova. | De bevelen van Jonadab, 14
den zoon van Rechab, welke hij aan zijne
nakomelingen heeft nagelaaten, om geen
wijn te drinken , worden onderhouden; zij
hebben tot op dezen dag nog geen w'rjn gedronken,
maar zijn aan de bevelen van hun.
jien voorzaat gehoorzaam; doch ik heb on«
ophoudelijk van den vroegen morgen af tot
u gefproken, en gij hebt niet gehoorzaamd |
Ik heb alle mijne knegten de Profeeten van 15
den vroegen morgen af tot u gezonden, en
u laaten zeggen: verlaat uwen boozen weg,
verbetert uwe werken , volgt geene vreemde
Goden na, en dient hun niet, zo zult
gij

CAP. XXXV.
m
gij in 't land blijven woonen, dat ik u en
uwen vaderen gegeeven heb! maar ik heb
geen gehoor noch gehoorzaamheid bij u gevonden
| Terwijl de nakomelingen van 16
Jonadab, denzoon van Rechab, de beve.
len van hun vader onderhouden, zo gehoor
zaamt mij dit volk niet. | Daarom fpreekt 17
Jehova, de God der Goden, de God van
Israël, ik zal over Juda en de inwoonders
van Jerufalem al her kwaad laaten komen,
waarmede ik hen gedreigd heb, dewijl ik
tot hen fpreek, maarzij niet hooren, hen
roepe, maar zij niet antwoorden. I Doch 18
tot de Rechabiten zeide Jeremia: dus
ipree.:t Jehova, de God der Goden, de
trod van Israël, dewijl gij aan de voorfchriften
van uwen vader Jonadab gehoorzaam
geweest zijt, en alles onderhouden hebt
wat hij u geboden heeft,) zo zal het, ro
fpreekt Jehova, de God der Goden de God
van Israël, Jonadab, den zoon van Ree
hab, nimmer aan nakomelingen ontbreken,
die mij dienen, j
'
CAP.
vs.15. 19.3 Hoewel het geen pügt van Jonadab»
nakomehngen was, zi ne willekeurige, op enkelen
yoikshoogmoed en dwaaling gegronde'voorfchriftS
e: gehoorzaamen, zo was nogthans de kinderlijke
liefde fchoon, welke dit verrigttc, zolang 'ergeen
wezenlijk groot kwaad uit de gehoorzaam held aan
Hunnen eigenzmnigen afgeftorven vader volgde: God
Wil ook deze kinderlijke liefde beloonen.
R 2

*Ób
DE PROFEET JEREMIA.
C A p.
XXXVI,
Jeremia fchrijft op Gods bevel in het vierde
jaar van Jojakim alle zijne tot Imrtoe ge.
daane voorzeggingen in één biok hij mal.
kanderen, en laat ze in den Tempel op
een vastendag voorleezen: dit boek wordt
afgevorderd , en voor den Kuning gebragt,
die dit zig doet voorleezen, en dan zo als het
voorgeleezen is, laat verbranden. God beveelt
hierop aan Jeremia, om dit boek.
voor de tweede maal te fchrijven, en laat
aan Jojakim de ftraf van deze aan zijn
woord bedreeven fnoodheid bekend maaken.
XXXVI,
In het vierde jaar der regeering van Jo- i
jakim, den zoon van Jofia, den Koning
van Juda, kreeg Jeremia het volgende bevei
van God:| neem een boek, en fchrijft 2
daar alles in, wat ik tot hiertoe van Israël,
Juda, en andere volken tot u gefproken
heb, van den tijd af, waarop ik onder Jofia
een begin-maakte van met u te fpreeken,
tot op dezen dag | Mogelijk zal dit, als 3
de Jooden al het kwaad hooren, dat ik
voornemens ben over hun te laaten komen,
de uitwerking hebben, dat zij zig van hunnen
boozen weg af keeren, en dan zal ik
hun
?;.f. 1. In het vierde jaar] Dit fcrr'jnt omtrent
hot vierde jaar der regeering van Jojakim gebeurd
te zijn, dewijl het boek vs 9. in het vijfde jaar
voorgeleezen wordt. Welk een merkwaardig jaar
dit geweest is, zal men zig uit de aanmerkingen op
Cap. XXV: 1. te binnen brengen.

CAP. XXXVI. aot
hun hunne zonden vergeeven | Jeremia 4
liet Baruch, den zoon van Neria, komen,
en deze fchreef uit feremia's mond alles in
een boelc, het geen Jehovatot hem gefproken
had } Daarop zeide Jeremia tot Ba-5
ruch : ik heb Huis-arrest, en mag niet in
den Tempel gaan,| gaa gij 'er dan in, en 6
lees uit dit boek, dat gij uit mijn mond gefchreeven
hebt, aan het volk alle de uit-
Ipraaken van God op den vastendag in den
Tempel voor, aan allen, die uit de landfteden
tot den Tempel komen: | mogelijk 7
zullen zij zig met een nederig en ootmoedig
gebed toe Jehova keeren, en hunne booze
wegen verlaaten; want de ftraf en wraak,
welke Jehova aan dit volk gedreigd heeft,
js groot en zwaar.| Baruch, de zoon van S
Neria, deed dit, gelijk de Profeet Jeremia
het hem bevoolen had, en las de goddelij.
ke uitfpraaken van het boek in den Tempel
voor. |
Het ganfche volk had te Jerufalem, en 9
ook die geenen, welken uit de landlieden
na Jerufalem te zamen gekomen waren, in
het vijfde jaar der regeering van Jojakim,
den
vs. 9] De groote, in het vierde jnar van Jojakim
behaalde overwinningen van Nebucadnezar
d'e geheel Afiën een fchrik aanjaagden, zullen waarlchijnlijk
tot dezen dag van boete aanleiding geeeeyen
hebben. De vastftelling, of, gelijk het eigenlijk
genoemd wordt, uitroeping van den zeiven
wordt aan het volk toegelchreeven: het fchlint, dai
de godvergeeten Koning en dwingeland daar £een
deel aan had. *
R 3

ööa
DE PROFEET JEREMIA.
den Koning van Juda, in December, een
vastendag voor Jehova vastgefteld;| en ia
hier las Baruch de woorden van Jeremia
uit dat boek in den Tempel voor. Dit ge.
fchiedde in de celle van Gemaria, den zoon
van Schafan, (van hem, die de bezorging
der werving en monfterrollen gehad had)
in den boventten voorhof aan de nieuwe
poort
vs. 10. celle] Mogelijk had Ik het even zo goed
doot zaal kunnen overzetten : doch dewijl cel een
van heilige vertrekken gebruikelijk woord is, en
veele cellen toch ruim en gefchikt genoeg zijn, zo
heb ik mij liever van dit woord bediend. Ik geloof
hierbij egter niet, dat in deze zaal of cel al het
volk geftaan heeft, dat luisterde, maar vermoede,
dat het in den voorhof ftond, welke voort daarop
genoemd wordt, en dat de cel een uitftek had, van
waar het boek aan het onder in den voorhof (taande
volk kon voorgeleezen worden.
van hem, die de bezorging der werving en
tnonjl er rollen gehad had] Letterlijk van den
fchrtjver. Wat dit betekenen moet, heb ik hier
omllandiger uitgedrukt. Vs, 12. en 20. zet ik het
korter over door opziender der monfterrollen, of,
cverjle over de monflerrollen. Omtrent de bediening
zelve zie men het Mojdisch Recht, D. III.
§. 176. bl. 229. 230. der tweede (Hoogd.) uitgaaf.
Om eene kleine dwaaling voor te komen,die mea
mogelijk zou kunnen begaan, moet ik aanmerken,
dat deze woorden niet op Gemaiia, maar op zijn
vader Schafan zien, die eertijds overfte over de
monfterrollen geweest was: thans had Elifchama dit
ambt, gelijk wij uit vt. 12. en 20. zien, en Schafan
was reeds lang dood. Hij had onder Jofia ge.
leefd, en hem het wedergevonden wetboek gebragt.
Zie de aanmerking op Cap. XXVI: 24. Het fchijnt,
dat zijne zoonen in den waaren Godsdienst opgevoed
zijn, en wij vinden ze overal van eene goede
aijde.

C Ar. XXXVI. &6$
poort van den Tempel, en al het volk
hoordetoe | Wanneer nu Micha, dezoonn
van Gemaria, den zoon van Schafan, al
u n IJ e h o v a
geroken had, uit dat boek
had hooren voorleezen ,j zo ging hij in het 12
paleis van den Koning in het vertrek van
den opziender der mot lterrollen, en vond
daar den geheelen geheimen Raad bij malkan*
deren, Élifchama den opziender der monlterrollen,
Delaja den zoon van Schemaja,
Elnatan den zoon van Achbor, Gemaria
den zoon van Schafan, Zedekia den zoon
van Chansnia, en alle de geheime Raaden. |
Dezen toonde hij alles aan , het geen hij 13
Baruch uit dat boek aan 't volk had hooren
voorleezen | Hierop zonden de gehei 14
me Raaden Judi den zoon van Natania, den
zoon
vs. 12. Elnatan] Zie Cap. XXVI: 22. daar de
zelide man, doch zekerlijk bij eene geheel andere
bezighed, vermeld wordt. Hij haait daar een Proleet,
die het zelfde met Jeremia voorzegd had, «ic
Eg'jpten terug, en levert hem aan den Koning
jojakim over, die hem ter dood laat brengen. Die
dit zonderling vindt, bedenke, dat de gedagten der
menfchen veranderen kunnen, of dat één geheime
Raad ook zeer n él van de overigen kan overfiemd
worden.
Van Delaja en Zedekia vinden wij geen verder
berigr, noch ook van Elifchama; hij zou mogelijk
die geen moeten zijn, weike Cap. XLI: 1. ter loops
genoemd wordt, het geen egter zeer twijfelachtig is.
vs. 14. jfudi.~\ Uit het noemen van zijn vader,
grootvader en overgrootvader befluit men op eene
waarfehijnlijke wijze, dat hij van voornaame afkomst
geweest is: hij had zelf nogthans flegts eene ondertekening,
zo dat de geheime raadkamer hem zenli
4
de»

i6i DE PROPEET JEREMIA.
zoon van Schelemia, den zoon van Tufchij
aan Baruch, met bevel, om het boek,
waaruit hij voor het volk geleezen had, bij
hen te brengen. Baruch nam het boek, en
bragt het: | zij bevoolen hem, het nog eens 15
voor te leezen, opdat zij het ook zouden
hooren; Baruch las het hun voor | Zij 16
ontzetteden zig te zamen over het geen
zij hoorden, en zeiden tot Baruch: wij
moeten dit alles aan den Koning bekend
maaken;| doch, vraagden zij aan Baruch 17
hoe hebt gij. dit alles uit zijn mond gefchreeven
? zeg het ons naauwkeurig. |
Baruch antwoorde, hij zeide het mij van 18
woord tot woord voor, en ik fchreef
het
den kon. waarfchijnlijk eene dergelijke, als wij tegenwoordig
met den naam van geheimfchrijver
aanduiden.
vs. 15. nog eens] Ik gaa van de punten af, volgers
welke net luiden zou: zit toch neder, en lees
het voor Het is niet waarfchijnlijk, dat een ge.
heime raadkamer van een Koning in Afiën rien fchrij-
\er van Jeremia tot zitten zal noedigen. De twee
oudfte ovcrzetters zijn reeds tegen de punten.
vs. 17. hoe hebt gij dit alles uit zijn mond ge-
Jchreevenfj Dat is: hebt gij het zeer naauwkeurig
gefchreeven, zo dat 'er geen woord anders is ? oi
hebt gij het misfchien flegts, wanneer hij in den
Tempel predikte, nagefchreeven , zo goed als gij
in der ijl doen kondt ? Wie het laatfte verrigt, om.
trent gelijk wij eene leerreden nafehrijven, die tragt
alleen den vcornaamen inhoud te vatten, en met
verkorting uit te drukken; hij heeft alle de woorden
des fpreekers niet, en het is mogelijk, dat hij ook
ergens een voornaam woord, eene bepaaling uitliet,
of in den zin dwaalde. Zij willen weeten, of dit .
volkomen de waarden van den Profeet zijn.

CAP. XXXVI. &ty
het in dit boek.
Niets is daarin het mij
ne, dan de inkt.ƒ Daarop bevoolen de
I 0
geheime Raaden aan Baruch, dat hij en
Jeremia zig verbergen zouden, zo dar nie
mand wist, waar zij waren,J en gingen 20
in de voorzaal tot den Koning: maar het
boek heten zij in het vertrek van den
overften over de monfterrollen Ehfchama
en gaven den Koning bcrigt van alles, wat
zij gehoord hadden. | De Koning bovooi 21
Judi het boek te haaien; hij haalde het,
en las het voor den Koning en de om
hem ftaande geheime Raaden. De Koning 22
woonde toen , dewijl het in December was,
m het winterpaleis, en voor hemitond de
vuurpot, waarin het vuur brandde.I Zo 9»
3
dra nu Judi drie of vier bladzijden geleezen
had, zo fneed hij ze met een penne.
mes
M
rp,f,t r e "u m a a k t e e n e te genwerping, hoe Jeremia
zig heeft kunnen verbergen, daar hij een gevangene
was? Ik denk, dat dezelve ligteliik wordt
weggenomen. Jeremia was niet in eene gevangenis,
maar had flegts huisarrest, en hoe gemakkelijk is het
oan, te ontvlugten , inzonderheid wanneer de overheden
de vlugt begunftigen.
vs. sa. de vuurpot] in de meêr zuidelijke landen,
daar men noch haard noch Ichoorfteen vindt
warmt men doorgaans de vertrekken door middel
van een ijzeren pot, daar vuur in is.
vs. 23. pennemet ] Letterlijk: fchrijvers mes.
Her wierd tot het mijden van het riet gebruikt, w7armede
men fchreet; want pennen gebruikte men toen
ter tijd met. Doch wij noemen dit nu eenvouwig
een ƒ*«»«»«, zelfs dan, wanneer het tot het fniU
den van een potlooöftift gebruikt wordt; en dus
bezigdi ik in onze taal het woord, da het naast
^ 5
aan

#56 DE PROFEET JEREMIA.
mes af, en wierp ze in 't vuur, tot dat
het geheele boek een roof des vuurs in
den vuurpot geworden was.| Niemand 24
gaf hier een fchrik over te kennen, noch
verfcheurde zijne kleederen, noch de Koning
, noch alle zijne hofbedienden, die
den inhoud gehoord hadden.| Elnatan, 25
Delaja, en Gemaria deeden den Koning wel
een voot ftel, dat men het boek niet verbranden
zou, doch hij gaf daar geen acht
op,| maar bevool veel eêr aan Jerachmeel 26
den zoon van Hammelech , Seraja den zoon
van Abdeë!, en Schelemia den zoon van
Abdeël, zig van Baruch den Schrijver en
Jeremia den Profeet meester te maaken:
doch God liet het niet toe, dat men hen
vond. |
Nadat nu de Koning het boek, dat van 27
Baruch gefchreeven en van Jeremia voorgezegtwas,
verbrand had, zo zeide Jehova
tot Jeremia: | neem een ander boek, en 28
fchrijf
aan het oude Oosterfche komt. De fchrijvers in het
Oosttn pleegen hun fchrijftuig waarin een pennemes
is op hunne zijde te oraagen. Zie Ezech. IX: 2.
en het vierde Deel van het Mojaïsch Recht, bl 366.
(Hoogd.). Deze zaak is in Conftantinopel tegenwoordig
nog zo gewoon , dat daar de Geleerden dit
pem.emcs als een wapen misbruiken.
vs. 24. 25.] Men moet hier de hofbedienden en
geheime Raaden van eikanderen onderfcheiden: zij
hebben beiden zeer verfchillende gevoelens ; de hofbed
enden des Konings fchijnen aan hem gelijk geweest
te zijn, dewijl hij ze zelf verkooren had,
daar in tegendeel de geheime Raaden nog voor een
gedeelte uit dc betere tijden van zijn vader konden
zijn.

CAP. XXXVI. aö?
fchrijf daar alles tn, dat in het van Jojakim
verbrande gellaan heeft,| doch doe over 29
Jojakim denKoning van Juda deze uitfpraak:
gij hebt, fpreekt Jehava, dit boek verbrand,
dewijl daarin Hond: de Koning van Babel
zal komen, en dit land verwoesten, zo dat
'er'noch menfchen noch vee in blijven.|
Daarom zegt Jehova van Jojakim den Ko- 30
ning van Juda: hij zal geen nakomeling
hebben, die op Davids throon zit, en zijn
lighaam zal weggeworpen worden, om bij
dag in de hitte en 's nachts in de koude te
liggen | en ik zal aan hem, zijne nako- 31
melingen en bedienden hunne zonden ftraffen,
en over hen, en de inwoonders van
Jerufalem en Juda al het kwaad brengen ,
dat ik hun voorzegd heb, toen zij niet
wilden hooren. | Jeremia nam derhalven 32
een ander boek, gaf het aan den fchrijver
Baruch, den zoon van Neria, en zeide
hem alles voor, het geen in het van den
Koning Jojakim verbrande boek geftaan
had, zelfs wierd 'er nog meêr van een
gelijken inhoud bijgevoegd.)
CAP.
aldaar ^
^
C
" P '
X
m
'
I
p
'
e
" d e a a n m e r k f n g e H

KW
DE PROFEET JEREMIA;
CAP.
XXXVII.
fTannrer de Chaldeën de belegering van ïtrÜ
fclemopbreeken,omde ËgijptijJe ontzttin K
tegemoet te gaan
z o v 0 0 r z t
j ^ J
den honing Zedekia, dat de Chaldeën weder
terug zullen komen, en de ftad veroveren
Kort daarna wil Jeremia om zijne bezighi
fM&Jtf&ffS doch wordt befchuldigd,
dat hi] tot de Chaldeën wil overloopen, en des.
•wegein eene zeer harde gevangenis geworpen.
Uit deze laat Zedekia hem roepen , om hem
nogmaals wegens den uüjlag vL den oorlog
teondervraagm, dien hij hem op nieuw voor.
zegt; doch te gelijk verkrijgt hij
v a n d e n
Koning, dat hij uit de hardi\eva\igeZont.
jlagen, en daarvoor op devoorplaats der hoofd.
wagt als een gevangene bewaard wordt.
Zedekia, de zoon van Jofia, volg^eST"
cboma den zoon van Jojakim, in her £ 0.
mngrijk, en Nebucad-Nezar, de Konimr
van Babel, had hem tot Koning overjufef
gefield: hij, zijne bedienden ,%„ het gan
2
fche volk, gehoorzaamden niet aan het
geen God hun door den Profeet Jeremia
liet zeggen. | J ^ U U *
De
«f. ,a. gehoorzaamd,» niet aan het geen enz 1
1
Dit Ichtjnt voornaameiijk daarop te zien *7 t
Jii
^fpannig tegen N e b u c a d n e z i r h £
neer hij Jerufalem belegerde, zig aan^hem niet over"
de. Het geen volgt, wordt als een voorbeeld hun
V 0 0 1 D e e i d flUn
oer ongehoorzaamheid Mjgebragt.
"

CAÏ. XXXVIIi QBC
De Koning Zedekia zond Jehuchal, den %
zoon van Schelem'a, en den Priester Ze.
fania, den zoon van Maafeja, aan den Pro.
feet Jeremia, en liet hem zeggen; bid voor
ons tot Jehova onzen God. | Jeremia ging
4
toen onder het volk vrij uit en in, en niemand
zettede hem in de gevangenis. | doch *
Farao was met zijn leger uit Egijptèrt opgebroken,
en op dit berigt hadden de Chaldeën,
die Jerufalem belegerden, het beleg
opgeflagen. | Toen gefchiedde deze godde- 6
hjke uitfpraak tot Jeremia / Dus fpreekt 7
Jehova, de God van Israël, dit is het antwoord,
dat gij den Koning van Juda brengen
moet, in wiens naam gij mij vraagt:
het leger van Farao, dat u uit Egijpten te
hulp gekomen is, zal weder na Egijpten
in zijn land terug trekken.| de Chaldeën 8
zul.
vs. 3.3 Deze bezending moet men van die in Cap.
XXI: 1. onderfcheideo, hoewel zij beiden in de laatfte
belegering van Jeru/alem voorkomen, en Zefania
in beiden één der afgezondenen Is. Hier is Juchal,
en daar Paschchur zijn medea'fgcondene: de eerfte
bezending had plaats in het btgin der Delegering van
Jerufalem, de lantfte in het midden, en in dien tijd,
waarin de Chiddeën de aanrukkende E^ijptifche ontzetting
te gemoet trekken, en deswege de belegering
hadden opgebrooken.
bid voor ons] naamelijk, dat God den Egiipteraaren
oe overwinning geeve, of ten minden dn de
Chaldeën niet op nieuw voor de ftad komen.
vs- 7. zal terug trekken] Het "cnijnt derhalven,
eat oe E Jiprenaaren geen flag verlooren hebben,
maar zonder 'er een te waagen, terug getrokken
zijn, dewijl zij bevonden, dat zij tegen de Chaldeën
niet opgewasfen waren.

970 DE PROFEET JÉREMIA.
zullen weder komen, deze ftad belegeren,
en haar verbranden.] Dus fpreekt Jehova: 9
bedriegt u zeiven niet, als of de Chaldeën
van u zouden aftrekken, want dat zullen
zij niet doen; | en hoewel gij het ganfche le. 10
ger der u belegerende Chaldeën floegt, dat
'er flegts enkele gekwetsten in hunne tenten
over bleeven, zo zouden zij weder te
voorfchijn komen, en deze ftad verbranden. |
In dien tijd , wanneer de Chaldeën wen
gens de aannadering van het Egijptifche le.
ger de belegering opgebroken hadden, | ging i%
Jeremia onder veele anderen na het land van
Benjamin, daar zij hunnen akker hadden.|
Als hij in de poort van Benjamin kwam, 13
zo liet de opziender der poort, Jerijja de
zoon van Schelemia, den zoon van Chanania,
hem grijpen, hem belchuldigende,
dat hij tot de Chaldeën wide overloopen.|
Jeremia verklaarde dit voor onwaarheid, 14
zegvs.
12. daar zij hunnen akker hadden] Ik ben
van de Joodfche punten afgegaan, over welker zin
men het ditmaal zo onëens is, dat ik volftrekt niet
weet, hoe ik ze zou moeten overzetten.
vs. 14. 15.3 De geheime raadkamer onder Zedekia
is zo wél niet gezind omtrent Jeremia, als die
onder den dwingelandfchen Koning jojakim: onder
dezen was de geheime raadkamer goed, dewijl veelen
nog van den goedeu Koning Jofia gekooz?n, en
tot deze eer bevorderd waren; doch nu is de Koning
beter, en ten minden geen dwingeland, maar de
geheime Raaden, die meerendeels van den boozen
Koning Jojakim verkoozen zijn, cn den tegenwoor.
digen Koning tot deze wedërfpannigheid konden
gedwongen hebben, waren niet alleen ten uiterften
liegt, maar zelfs wreed.

C A
XKXVIl
S
9 ? (
zeggende, dat hij in 'tgeheel geen oogmerk
had om tot de Chaldeën over te loSpen;
doch Jenjja hoorde daar niet na, maar hield
hem vast, en bragt hem voorde geheime
Raaden;| deze bejegenden hem bits, lieten is
hem ftaan, en in de gevangenis in het huis
van den overften over de monftertollen ïb
nathan brengen, want dat huis hadden zii
tot eene gevangenis, gemaakt. | Nadat Te 16
remia nu m de gevangenis, en wel in een
gewelf van het zelve gezet, en reeds vrii
lang daarin geweest was,| liet de Konin* 1?
hem voor zig brengen, en vraagde hem in 't
geheim of hij geene goddelijke uitfpraakbekomen
had? Jal ik heb'er een! zeide [ere
mia: gijzultin de hand des Konings van Babel
vallen. | Daarop zeide Jeremia verder tot 18
den Koning Zedekia: wat heb ik tegen u
uwe bedienden, of dit volk misdreeven,
dat menmy thans inde gevangenis werpt?|
waar
Jnaaln a UiS h a d i t
n P
* W t o i

a 7 2
DE PROFEET JEREMIA.
waar zin uwe profeeten, die u voorzegd
hebben; dat de Koning van Babel u met
aanvallen, noch rn dit land zal komen?|
Waar hoor, goedertierenfte Koning, laat *o
miine demoedige bede vooru plaatsvinden,
dat ik niet weder in het huis van den overftcn
over de werving Jonathan gebragt
worde,wantdaarmoetikomkomen.1
OD Baf de Koning Zedekia bevel, Jeremia
in de voorplaats van de hoofdwagt onder
het opziet der wagt te bewaaren, en hem
dtaelps uit de bakkersftraat een brood te
eeeven , zo lang 'er ergens flegts brood m
Hier at
de ftad was: en zo bleef Jeremia in de voorplaats
van de hoofdwagt. |
^
vs 20. goedertierenfte Koning.-] Letterlijk,
heer Koning: doch daar niemand m onze taal zo
fbreekiten deze uitdrukking bij ons zelfs iets befpot-
S s zou hebben, zo heb ik daarom liever onze
^ O ^ l S o ï ' b l S i t nu de gefchiedenis, wel-
1. • ^ yXXUfte Capittel verhaald is. Van waar
ïet'kom , de Capktels zo verward ftaan weet
En nieV: ik bewaar alles, wat ik daarvan als waar
SJniijk vinden kan, tot de Inleiding m het Oude
Verbond.

CAP.
XXXVlir.
273
Demjl Jeremia nog voortgaat met te voorzeg
gen, dat de ftad veroverd zal worden, en
dat uegeen, die tot de Chaldeën over-ging,
zijn leven behouden zou, zo dringenden,
heime Raaden bij den Koning aan, om
remia met langer in het leven te laaten/en
werpen hem, naa bekomen verlof, in een re
genbak, waarin beneden modder is Ebed.
melech krijgt eene tegenövergeftelde toeftem.
mmgvan den Koning, laat hem uit den regenbak
trekken , en brengt hem weder inde
voorplaats van de hoofdwagt. De Koning
laat hem roepen, en ondervraagt hem in'%
verborgen na den uitflag van den oorlog: ¥ere.
mia raadt hem opnieuw, zigover te geeyen.
en wordt daarop, zonder dat de inhoud van
dit gefprek bekend wordt, in de voorplaats
van de hoofdwagt terug gebragt.
Doch Schefatia de zoon van uSn^'
Gedauade zoon van Paschchur, Juchal
de
vs. i. Schefatia de zcon van Mat tan Gedalia
de zoon van Paschchur ] Deze beu, ƒ7,'eden ken
nen w M u J t
den Bnbel „iet verder: zij z £
aanbrengers van den Profeet, die tegen de weder
fpanrngheKi fprak, en kunnen ande«% LTS»
aanz.enel.jke plaats in d en Staat bekleed beboer?
dat wo vervvagten kunnen hunne naarnen notr bil
eene andere ge.egenheid onder de zeer
g e rL e
over
g
bltjfzelen v a n
die gefchiedenis te vinden
jelK1e 3 et. BU,tCi) t V V i j J e i d i ö C a "' XXXVII: 3.
Paschchur de zoon van Malchia]
S
De zelf Je,
dien

a74 DE PROFEET JEREMIA,
de zoon van Schelemia , en Paschchur de
zoon van Ma'chia, hoorden, dat Jeremia
tot eenieder zeide,| dus fpreekt Jehova: 2.
die in deze ftad blijft, zal door oorlog,
honger en pest omkomen, doch die tot de
Chaldeën overgaat, zal het leeven behou.
den ; en dat kan hij als een buit achten. |
Dus fpreekt Jehova: deze ftad zal m de 3
magt des Konings van Bibel vallen, en hij
zal ze veroveren. | Daarop verzogten de ge- 4
heimeRaaden den Koning, dat hij dezen man
toch niet langer het leeven zou laatenbehouden,
zeggende: hij maakt de nog in de ftad
overig zijnde krijgslieden en het ganiche volk
moedeloos, wanneer hij hun dergelijke dingen
zegt; hij zoekt niet het best van tvolk,
maar deszelfs ongeluk | De Koning Zede 5
kia antwoordde: hij is in uwe magt, want
de
dien Zedekia Cap. XXI: l. na Jeremia gezonden
h3
ti Al Dit voordel der geheime Raaden was in
de daad zeer verftandig, wanneer het een rechtvaardige,
of toch flegts redelijke oorlog geweest was,
waarn lerufalem het ongeluk had van belegerd te
worden; maar het was eene enkele wedërfpannigheid
tegen Nebucadnezar, die zelf Zedekia tot Koning
aangefUd had, en daarenboven eene wederfpannighld,
waartoe Zedekia van zijne geheime
Raaden en anderen gedwongen was; eene omftandi»beid,
welke men uit het v^'ende ontdekken zal.
Nu was Jeremia, om zelfs aan z«ne goddelijke zending
niet eens te denken, geen flecht burger, geen
vijand van het volk, wanneer hij tegen die weder
fpannigheid fprak, welke in den ondergang van het
volk eindiKen moest, en hij den Kon.ng zo wel als
het volk tot de overgaaf der ftad aanzettede.

CAP. XXXVllt
& 7 g
de Koning vermag tegen u nipf« f T« ,
namen zij Jeremiaf enïferpS hem in deS
regenbak van Maichia, den zoon vTn Ham
melech , die in de voorplaats van de hoofd'
wagt was; in dezen lieten zij hem met touvvln
?e e r der m'a d ° Ch k
^ ^ ^geen water
maar modder, en Jeremia zonk in de
? * ?2 , h 0 0 r d e ^bedmelech, een 7
?
Abgrfmfche befneedene , die in het
p a
zat toen n de poort van Benjamin : I Ebed s
melech g.ng dan uit het paleis tót den Ko
nmg, en zeide tot hem : j goedertieren^" «
9
Koning, deze lieden bedrijven hunne bo OS
-
heid
Eene S.STLtef Tf « ^
magt aan g l% e
Z k
ken ^rl Raaden a "«
beter van J efem!a j a
h ft „ D ? Konin * denkc
fpannigheid g£ W On£ e n
"eH f
overgeeeeven 2, i ! ' £ S gaarne
h a d Zi
Raaden ,f,e„ X g£ £
g
dit ging
Z o
regenbak voor eevanen K f„,
Beel van het SSS^SF
'
W e
' jenvouwig
^
wordt van een ewni.ïtpn : 4 0 - Hier
S 3 b l
een modderi'en ?roïh"d g e " b a k g e f p r ü k e n '
d i e
v er, V.,r 4r ; e
,ff w
r r e r f n
*S nogZe^rnf^S' J«^«*^Ö
Ab«"finiën g ui
De ^ ^ ^ £ 1 ^ < N a W * n of
zeer vrijën toe^nf !T K«,' du werf een
Zijn hunne SZelLen ^'"^ VM Më «> e »
»ƒ. o goedertieren/ie Konin"! 7,„
J A
B J
fcng op Cap, XXXVII 20
' E D E A A N M E R '
S a

» 7

C A P . XXXVIII.
a j ?
het leeven kosten? en hoewel iku raade
Z0
h 0 0 i
KnrSo ft ÏÏ ^ ^ ' e n '» °e 16
.Koning beloofde hem hierop in *t geheim
met eenen eed: zo waar als Jehova leeft, hii
die ons het leeven en den adem gegeeven
heeft, ik zal u niet dooden, noch ook in
de magt van hun geeven, die u na 't leeven
ftaan. | Toen zeide Jeremia tot Zedekia - T 7
dus fpreekt Jehova, de God der Goden de
God van Israël, als gij u aan de veldöver.
lten des Konings van Babel overgeeft, zo
zult gij in 't leeven blijven, en de ftad niet
verbrand worden, gij en de uwen zullen
het leeven behouden. | Doch indien gij
u
iR
niet aan hun overgeeft, zo zullen de Chal.
deen de ftad toch in hunne magt krijgen,
en haar verbranden, en gij zult hun ook
met ontkomen, j De Koning Zedekia zei-
I O
9
de tot Jeremia:ik vrees flegts voor de loo.
den, die tot de Chaldeën overgegaan ziin
enzorge, dat ik tot een prooi hunner bel
fpötreu'JZ'
w a Z d t ^överflen.-] Nebucadnezar fs
zen niet bij de belegerde en verovering van lerufalem
geweest.. Zie het XXXIXile Capittel, vs. i.* J
. z o z u l t S'l m 't leeven blijven j Dewijl de Ko'.
mng tot de wedërfpannigheid gedwongen was, zo
fchijnt het , dat Nebucadnezar hem niet geil aft
maar op nieuw als Onderkoning zou hebben aange!
lteld, zoo hij zig overgegeeven had. De wezenlijke
^eT s
edtn er den
r
383
iD tegendeei
7 e H d e r f p a n n i g h e i d
dén M d Pn v °° d ïf W 3 g t e n e n d a a r o m
den zij den Koning door goede
'
woorden cn
i«
met s t h^-
ee-
7. ^t Sen ',^ f g 0Ver te 2 e e v e n • e " tellen hem
S 3

* 7S DE PROFEET JEREMIA.
fpotting zal overgegeeven worden | Jere- 20
mia antwoordde: dat zal niet gefchieden!
volg flegts, hetgeen Jehova u door mij zeg.
gen laat, zo za! "het ten uwen besten ftrekken,
en gij zult het leeven behouden |
Doch a!s gij u niet wilt overgeven, zo is 2 i
dit uw lot, dat Jehova mij geopenbaard
heeft:| alle uwe vrouwen en bijwijven, 12
die nog in het koninglijk paleis overzün,
zullen tot de Babijlonifche veldöverften
uitgebragt worden, en tot u zeggen: uwe
vrienvs.
32. uwe vrouwen en bijwijven,'] Eene omfchrijving
van het geen Luther [en de Nederd. Over-r
zetters] letterlijk overzetten, alle de vrouwen: een
•woord, dat ik volgens het gebiuik van het Noordelijk
Duitschland zonder onvoegelijkheid niet zeiten
mag, en dat ook iets ftrijdigs tegen mijn gehoor heeft.
die nog in het koninglijk paleis over ztjn.] Het
fchijnt, dat de meeste rteds aan de pest, of toch
aan andere aanftéekende ziekten geftonen waren.
zullen tot de Babijlonifche veldöverften uttgeiragt
worden] als een bui:, en een ofler voor de
wellust des overwinnaars.
en tot u zeggen.] Eene zeer aandoenlijke eedagte,
dat zijne eigen' minnaaresfen, dien het nu reeds
bij'de overwinnaars beter bevalt, hem ten hunnen
gevallen ligtvaardig befpotten zullen.
Volgens
onze gewoonten moest men zulks van vrouwsperfoonen
van dien Hand, en die koninglijke bijwijven
geweest waren, verwagten : doch niet alleen de
fcijziren, maar ook de vrouwen der Koningen in
Aliën, Z'jn v a n d e n laagten ftand, en zonder opvoeding;
daarenboven vernietigt de veelwijverij, en
de óplluiting van het Haram alle tedere hartstogten ,
getrouwheid , edele wijze van denken , kortom alle
deugd van het vrouwelijk gedacht.
Het geen zij zeggen zullen, klinkt bijna als poezij,
en fchijnt het begin van een bekend fchimpdicht
te zijn.

CAP XXXVIII.
& ? 9
vrienden hebben o bedrogen, en verraees.
terd, uwe voeten zijn in den modder blii.
ven fteeken, en terug gegleeden.j Alle 2^
«we vrouwen en kinderen zuilen'tot de
Chaldeën u.tgebragt worden, en gij zult hen
pok met ontgaan, tnaar geg reepen worden!
m de magt de* Koning, van Babel vallen
en daaraan fchuld.g zijn , datdeze ftad verbrand
wordt.j Zedekia waarfchouwde 2.
4
hierop Jeremi», dat h§ niemand van dit
ganfche gefprek iers
Z t ggen zou , want dat
anders zijn leeven in gevaar was.l Als de 2<
feem'eT i^f" ' ^ d e ^ ook vet *
V e r V
v?r?n?S V k m e t u g^P o^n r heb, en u
van er g e
fp r o k
e n w a s > e n n i e t s v e r b
zij zouden u niet dooden, gij zoudt hun
kSLW*' , W a t d e K ° n i "8 met u gefprïï
dat gü niJr^w 3 "' l?'*^ «°gth£>t,
2 ê
tn,S l
Jonathan
e d e r i n h e t h u i s v
zoudt gebragt worden, dewijl gij daarzoudt
moeten omkomen J Alle de' geheime Raa
2 y
den kwamen ook in de daad tot Teremia
7
de hun, gelijk de Koning hembevolen had,
daar.
Sniwi S. dMW " drükteik öaar d - s
s 4

üBo
DE PROFEET JEREMIA.
daarmede waren zij te vreede, en daar wierd
niet van dezaak bekend, | Jeremia dan bleef 28
op de voorplaats van de hoofdwagt, totdat
Jerufalem veroverd was.
C
A
P. XXXIX.
Jerufalem wordt veroverd. Het harde lotgeval
van Zedekia. De overwinnaars neemen
Jeremia tn befcherming Eene voorzegging
mnEbedmelech, datGodhem bij den rampfpoed
der ftad befchermen, en in *t leeven be-
•waaren zal.
XXXIX
In het negende jaar van Zedekia, den 1
Koning van Juda, in de tiende maand, kwam
Nebucadnezar met zijn geheel leger voor
Jerufalem , en belegerde het, | en in het elide 2
jaar, op den negenden dag der vierde maand,
braken de belegeraars in de ftad. | Wanneer 3
nu Jerufalem veroverd was, zo plaatften
zig de veldöverften des Konings van Babel
jn demiddelfte poort, NergaUScharetzel,
Samvs.
!•] Bij het begin der belegering was derhalven
Nebucadnezar zelf tegenwoordig.
w
,] Dewijl wij bier niets van Nebucadnezar,
maar'alleendenaamen zijner veldöverften ontmoeten,
£ fchijnt hij om dien tijd, waarin.Jerufalem meenomen
wierdt, niet tegenwoordig te zijn. Daa.mede
ïtemtw. 5. overeen, daar Zedekia, bij Jencho gevangen
genomen zijnde, tot Nebucadnezar te Ribla
gebragt wierdt.
plaatften zig] Dit woord moet men hier zo verftaan,
gelijk het in de zaaken des oorlogs gebruikt
wordt, zij namen in de'poort post.
in de tniddei/le poort] Jerufalem was in twee

CAP. XXXIX.
m
Samger-Nebo Scharfchum de opperhof.
meester, Nergal-fcharetzel de voorzitter
der
fteden verdeeld, welke door eene muur van malkan.
tZZ g t h J' den W i e r d e
" : t e g e n h e t Noorden 4
de
benedenflad, tegen welke een vijand zijn aanval
Pl^gt
l e
ngren, dewijl men niet wél bij a" boven!
J" e » ^ de Chaldeën
I n d e z e f c h i
fntl ? k o m e n -
heS^d
llrt
« hebben, doch zo dat zij den
wrde r e„ aanval tot den volgenden dag ui.ftelden,
t
Als, Ze^ti, m °,t St W e z e n , i j k n o
« v e e l ^klimmen
V
d,n ,' ° l k e " v o o r r a a d S e n o e S bezeten had,
dan had h,j ztg nog lang kunnen verdedigen; want
d a t
der h
te»W' '
m°g eli J* e r agter de poort
fa/e n
r n d?h fr e n ^nden gemaakt zijrf,zo
a f f i
Sfmni W ° v e n f a d n o g d e b e r S Z i 0 ". welke door
uur en kunst eene vesting was, en de Temeel
we ke insgelijks eene voortreffelijke ligg.ng tor vest,,,
h a d t e„
m j n f t e n
J tweede fe S
opperhofmeester] Letterlijk, ^ r
Ik zou het het niét noodla wnde/'
dit aan te merken, zoo hier niet vanveéfe r '
van den Hebreet,wfchen Bijbel aan eenen n-
S
in geene bres verwagt
Stwooniijfc
*>ji*S**ren] Deze' was eene gezindheid van
Perfilche wijsgeeren. De Perfers waren toen OD he?
fchouwtooneel der waereld nog wel niet a£ P £ C
zegev.erend volk bekend mwSrffii!:'eêS
* S on.

g|j
DE PROFEET JEREMIA.
j«. wiisgeeren, en alle'de overige veldö ver
S' nft
Zedekia en alle de krasheden dit za.
gèn, zo namen zj in den nacht bij de^Ko.
^ r'i-ns- doch hunne wijsbegeerte moet reeds
uU n een'rolm gehad ^bben en zelfvan het
n,K,iinmfche Hof ingevoerd geweest zijn. Ook ziet
•?„ J 1 dat JeteeSheid en krij.sltaat toen «omzien
men, u i v> „ 0'\-\r u,u nnder de Griekfche en
SSSJSS^ ee^gen'der groorde ge.eer-
H«Tvi den wie. fchrifteh wij nog leezen; en zelfs
«• > L
den bere Zon, of beneden den zeiven, en
vrij bezigtigen kan. ZuO ae tuin ^
i n
die ^ ^X ^Z muuren in het dal
n
de^uidzïe van Jerufalem, en van daar loopen
U U
aan de zuidzjae y*»i j
d e eéne over den olijf-
•er twee wegen na Je. ichc., deeéne
^
berg, en *
^tSifcS.W**

CAI.
XXXIX.
Jïjglgke tuinen, door de poort, welke tui
fche de beiden muuren is, de vlut\ enwed
den zignade vlakte bij Jericho " dorh h
f
heele leger dërCbaldeën jaagde hen na ha ff - S
hen w deze vlakte in ,
e n
kre • ' d e
vangen.Zedekia w.erd daarop
land van Hamath voorNebuwdne ar de *Ko
T
, !nde^o!£B52K , ~ <
Rebla dooden , hem zeiven blind m.aken 'Jn
J^l ^ t
; n ,7.« e k , U i ' t e r d -B^Tvo" 7
h a l d
de^Knn , e e n brandden het paleis «
des Konings en de huizen van het volk en
flegtten de muuren van TerufalemI u ?
eeni-
D
woordige naam dezer iS; Xver V» , e t e g e n *
het meêr nauwkeurigevai haaTli^ 2 e , V °* 6 , 1
l
onbekend: wij zien alleeni „i, 5- 'Sg">K, « ons
Plaats, dat bij U ver "n" het ^ir" r^^^ 3^
uit de jordaan onrfprtogt. OMÏÏL 1
w aar-
. Hier was dan Ne'bS* Za r7nden ffi iT" "f**
«ng van Jerufalem; waarorr.% n, r
, J d e r v e r ö / e -
het gebrek J der gefchiede s^nmogelS^^ b*
woone handelwijze, wanneer mLn ;
0 o
/ t e n g e "
regeering ongefenikt' wTïïïeï^MÏTfll^ de
k t h e m
de oogen niet uit, manr houdt h«>m
-r de oogeo, waarX M^jgS*"*

* DE PROFEET JEREMIA.'
„„„fcor perinsevolk, diein't geheel
rTo^lfaS, in
geen yci m "*> tu nen met olijf boo-
******
°toc h h omtre n nd Jeremia hadNebucad-Ne „
zardKoning van Babel den overften der
SfwaetNubufaradanbevel gegeeven,| hem 12
onS zine befcherming te neemen, voor
hem te zorgen, dat hem geen leed gefchied-
A 1 Zdoen het geen hij zelt begeerir
S
evo ge vanuit bevel lieten Ne- 13
b ' f r a ^
ban de opperhofmeester, en Nergallcnaïetzer
de voorzitter der wijsgeeren, ert a le
o e
veldöverften des Konings van Babel,|
Jeremia van de voorplaats der_ hoofd 14
wagt haaien, gaven hem aan Gedeh» den
7oL van Achikam, den zoon^ Scha an ,
enftondenhemtoe, om midden onder net
volk in een gefchikt huis te woonen. [ ^
jerufalem «iet tegenwoordig geweest w
overfte der l.jlwagt moest h.] bij J» * ^ ^
daarom vinden wij Je» ook^3-
der die geenen, we >
NebuCadne Zar na Jeru,
Sm-geSe^j S ? * ftad te verbranden, en de
en daaruit kan men begujpen._w .XL:a.3-
derderen met hem te werkvat.
^
daar Nebucadnezar weet, wat uoa uuo. j
heeft laaten voorzeggen.

CAP. XXXIX. ^
De volgende goddelijke uitfpraak was tor
Jeremia gefchied, wanneer hij nog in de ^
voorplaats van de hoofdwagt was- leatTt
Ebedmelech den Abijsfiniër, du ^It Ie
hova, de God der Goden, de God van[T
raël: ik zal over deze ftad laaten komen
het geen ik gefproken heb, kwaden gee n
goed, en gijz.ethet nu reeds vooroo^n f
niaaru, fpreekt Jehova, zal ik dan redden rr
7
en gij zult in de handen van hun, die gi
vreest, niet vallen ;| ik zal u redden! S i*
zult door het zwaard niet vallen, maa uw 8
leeven tot een buit hebben , dewijl \\ «Z
P
m vertrouwd hebt, fpreekt Jehova^
CAP. XL. \
\?l b nf n i ' ê r l
l
f atm eeni êenvan het gering.
ft
e i a U
houder 4 \ ° Ver h m t o t Stad.
Houder. Jeremia wordt vrij gefield na.
ha te blijven; hij verkiest het laatfte. Veelen
van de verftrooide Jooden verzamelen
zig tot Gedalia. Gedalia wordt gewaarfchouwd
dat Ismaël hem na hetTeeven
Jiaat, doch wil het niet gelooven.
De woorden van God tot Jeremia, van^*'
dien
in dit hóofdftulTélr ° d De "«' ' er
gefchfedenisfe VoSoK? Z" G ° d ' ,Mar fl{ *«
het algemeene opfchrjft van'heYiT W "
Capittel befchouwen.
,cn d t a,s
X U l e t 0 t h e t X L I
^

ÜSS DE PROFEET JEREMIA.
dien tijd af, waarop Nebufaradan, deoverfte
der lijfwagt, hem te Rama los liet.
Jeremia was, wanneer Gedalia hem liet
haaien, even als de overigen uit Juda en Je.
rufalem, die na Babel gevoerd zouden worder,
met ketenen gebonden ;| doch de over- a
&e der lijfwagt liet hem voor zig brengen,
en zeide tot hem: Jehova uw God heeft
aan deze plaats al dat kwaad voorzegd,|
en het laaten vervullen, gelijk hij het voor- 3
zegd had, want gijlieden hebt tegen Jehova
gezondigd, en aan zijne vermaaningen
geen gehoor gegeeven, daarom is u dit alles
overgekomen. | Thans ontflaaik uvan 4
de ketenen, welke gij aan de handen draagt,
behaagt het u, met mij na Babel te trekken,
zo gaa mede, ik zal zorg voor u draagen;
doch indien gij daar geene genegenheid toe
hebt, zo zijt gij niet gedwongen, het ganfche
land ligt voor u open ; waar het u het
best bevalt, gaa daar heen-| (Jeremia ant 5
woorddenog niets.)
Welaan!
gaa dan tot Gedalia den zoon van Achikam,
den zoon van Schafan, dien de Koning van
Babel tot ftadhouder in de Joodfche fteden
gefteld heeft, blijf bij hem, en woon onder
het overige volk, of verkiest u eene
woovs.
5. Jeremia antwoordde nog niets] Het
fchijnt, dat Jeremia zig niet vrftoute eene keuze
te doen, dewijl hij vreesde, dat Nebufaradan het
kwaaüjk mogt neemen , als hij liever in Judea wilde
blitven, dan met hem na Babijlon trekken Uit
dit ftiizwijgen ried Nebufaradan zijne begeerte,
en vervolgt: welaan gaa dan tot Gedalia enz.

CAP. XL. ^
woomng, daar het u gelieft. Daarop gaf
hem de overite der lyfwagt
e e n
maandelijks
onderhoud en daarenboven nog
e e n
ge
fchenk, en het hem gaan.| jeremia keer *
de z,g dan tot Gedaii! den' zoin ^h . *
kam na M.zpa, bleef bij hem, en woonde
wierif ^ ^ h e t k n d S e I a a " e "
Wanneer de leidslieden der benden, die „
7
nog in 't veld waren, met hunne mannen
vernamen , dat de Koning van Babel Geda'
n wT Z A ° n V a H A c h i k a m t o t fodhouder
inhet land aangefteld, en aan hem mannen,
vrouwen en kinderen van den gerXen
na^oa^^r 11 '? 1 '' Z ° k iviispa tot Gedalia. Ismaël de zoon « van ^ «
van Aareach, Seraja de zoon van Fanchu-
JJjnen zwoer Gedalia deïoTva
kam, den zoon van Schafan, eenen led
dat zu nie,
b e h o efden te v, ee'zen " ziglarl
de Chaldeën te onderwerpen, dat zii in het
land konden blij ven, mits dat zij zig aan den
Koning van Babel onderwierpen, enda£
zou hun geen leed gefch eden.l ik zeide
hij, blijve te Mizpa in den dienst der Chat
deën,
9

588 DE PROFEET JEREMIA.
deen, van welken 'er van tijd tot tijd eenïeen
tot ons zullen komen; gij dan verzamelt
wijn, boom vrugten en olie, bewaart het,
en woont in de eerfte de beste fteden, die
uaanftaan, of die gij reeds hebt:in bezit ge
nomen I Alle de Jooden ook, die in Moab, 11
Ammon , ldumaea en andere landen ver.
ftrooid waaren, en hoorden, dat de Koning
van Babel de Jooden nog wilde ftaande houden
, en Gedalia den zoon van Achikam,
den zoon van Schafan, over hen gefteld
had I kwamen uit alle de oorden, waarin 11
ziizU verftrooit hadden, na Judea terug,
dienden zig te Mizpa bij Gedalia aan, en
hadden eene zeer rijke inzameling van boomvrugten
en wijn. \
Doch Jochanan de zoon van Kareach, en 13
andere gewezen bevelhebbers der op het
veld verftrooide benden, kwamen tot Geda ;
lia te Mizpa,| en zeiden tot hem: weet gij 14
ook, dat Baal is de Koning van Moab Ismaël
den zoon van Netania heeft uitgezonden,
om u te vermoorden? Gedalia de zoon van
Achikam geloofde hun niet.j Jochanan de 15
vs. 14. Baalis] lk ben de gedrukte leezing gevolgd
. Tioch moet bekennen, dat. w brjJl
rwnfeiachtie is: volgens eene andere zou ik over
mten dat de Koning van Moab in V gehe.m
Ttm/iül — — heeft uitgezonden.
De Moabiteu vv4en vijanden var, Nebucadnezar;
m*n kan zig daarom niet verwonderen, dat de Kon
ng van Moab den Babijlonifchen Stadhouder, die
bij de looden bemind is, en tot w.en zij »g verzamelen,
tragt van kant te maaken.

zal , e t t
verneemenl Zou hij u vermoerden »
Dan zouden alle Jooden, die ?w Zf
e 2 n m d e ! d l h ï e °' " e d w -rïroofdS'
en dit laatfte overblijfzel van het vo°k
v e r'
looren zijn. J Doch Gedalia de zoon v a n *
kam verbood het hem, en verklaarde v 0 0 r
leugen S
,het geen hij van Jsmaëlgezegd had?|
CAP. XLI.
Ismaël vermoord den Jladhouder Gedalia bene
ver,!de Joodenen Chaldeën, welke %m z
\l
hee t bedntft nog meerdere wreedheden el
Taan *'* *"? * i n
d e A
gaan. Jochanan en andere gewezen krih
heden vervolgen hem, jaagen heTde 'lïZ
genen af, doch hij zelfs ontkomt het m t T't
mannen. Jochanan, de Jooden , de i\rit£
heden zo wel als de onweerbaann vZlfen
u& daarop m het gebergte dtwüi »i
v l i e n
datdeChaldeldenfood
vZteTJl^anl
le Jooden mogten wreeken, zonder de Zul.
digm van de onfchuldigen te onderfcheÜn
Maar in de zevende maand kwam htmfu'
Wijn voorbij ^TltglTZZVrZl
6 rj v s
merken.
- °- mo *t op.
W / 0 Dl.Cap.XU.. reeds genoemd wa S,
en
de

apo
DE PROFEET JEREMIA.
dezoonvanNetania, denzoon yanElifctai
ma, die van Koningliiken bloede, en één
der voomaamfte bedienden des Koningsgeweestwas,
onder het geleide van tien andere
mannen tot Gedal.aden zoon van Ach
kam te Mizpa, daar zi te zamen van hem
wd onthaalZwierden I D»ch Ismaël en de *
tien mannen,die hij bij zig had overv.e en
slotsling Gedalia den zoon van Achikam, den
loon Un Schafan, den ftadhouder yan den
Koning te Babel, trokken de zwaarden uit,
en vermoordden hem. | Ook vermoordde Is- 3
maël alle Jooden, die bij Gedaha te Mizpa
war n,enae Chaldeën, welke hij daar vond,
zo vee 'ervan de krijgslieden waren 1 Op *
oen tweeden dag naa het vermoorden van
en zig onder de befcherming van Gedalia begeeven
HAD
* „ • J T. tu.A.'y Dit kon hem waarvan
KanenglyteÜoeaVS cSalia maaken. Het
[ C h i j " l i ind Te zdf van hetielacht der Koningen
k
°" S i z e v e e l leed zijn, een BabijlonirXn'
tedhouderf daarenboven iemand van een gehSTiSr^êftht.
in bet voorig koningrijk zijner
V0
Het gehTe.? charaaer van dezen man ziet 'er affohuweliik
ten hoogden wraakzuchtig, loos, en
^s?'zo veel'er van de krijgslieden waren]
De oveHgen hei hij leeven en v, erde hen «. IQ.
als gevangenen weg In d§ llaavemu«

'er tagtig manïe'nmeteen i!w 8 5 k w a m e " S
gefctóe kleederen? Slfe^
n f l d , n

* o a
D E. PROFEET JEREMIA.
die onder het gaan weenende, en zegge**
de , wanneer hij bij hen kwam : komt mede
tot Gedalia den zoon van Achikam. | Wan- 7
neer hij ze nu in de ftadhad, zo vermoordde
lui hen met behulp van zijne mannen, en
wierp ze in den regenbak, f Doch tien van %
de mannen, die in zijne handen gevallen waren,
baden Ismaël, dat hij hen niet dooden
zou, omdat zij hier ert daar op het veld
koren, garst, olie en honig begraaven
hadden. Dit behieldthen in 't leeven. | De 9
vs 6 komt tot Gedalia.-] Een boven maate
booïartig «nu» koelen moei tajjdw Hg zeggen.
Hij (telde zig aan, als of hij ins6 el g s o v »
den Tempel treurde, en noodigt hen °U Gedalia,
SrwülSne meening is, dat zij na de zei de plaats
zoSgaan, waarheen hij Gedalia geholpen had,
S ha W der dooden, en hunne lijken in den
^VThet'v^ koren begraaven j£.
del ] n duidelijke landen, daar de grond droo-
"„ t heeft men de gewoonte om in de aarae
K o ï k t t te maak/n en tori«.den. voo rraad
van graan te bewaaren : het houdt zig daar zeer
iroed in en te gelijk is dit een middel, om bij onlS«
did1n en vijandelijke overvallen zijnen voor-
£ K verbergen. 3 De oude B**»*^
Ynttp reisbefchriivers fpreeken van deze kelders, ais
Ifze zc? noemen mag, inzonderheid in Spanje, Bar-
S4.] n
^verftaa dit niet van bijenhonigmaar
b a
van di/v J an druivetrosfen, of bewaarde druivetro .
fen zeiven. Zie de aanmerking op Ge». ALll • 11.
J ol Het oogmerk, waarmede Afa dezen regenbakingelegd
g had, was, opdat de> vest.ng geen
gebrek aan voorraad van water zou hebben, wan
»e°r Zii belegerd wierd. I k fchrapdez»
ïnmerking bijkans weêr uit, dewijl de zaak van

CAP. XLI.
m
regenbak nu, waarin Ismaël de liiken der
vermoorden wierp, die onder Gedalia ge.
ftaan hadden, is de zelfde, welken de Ko.
mng Afaaangelegt had, wanneer hij die
plaats tegen Baëfcha den Koning van Israël
tot eene grensvesting maakte, ismaël de
zoon van Netania vulde dezen regenbak met
verflagenen.J Daarop voerde hij alles,
I O
wat 'er van het volk te Mizpa nog overig
was, de Koninglijke vorftinnen, en al het
overige volk te Mizpa, dat de overfte der
lijfwagt Nebufaradan aan Gedalia den zoon
van Achikam had toevertrouwd, gevangen
^ 6 g i et 0 0 g m erk, om over den Jordaan
tot de Ammoniten te gaan. | Doch locha I r
nan de zoon van Kareach en de overige
krijgsbedienden hoorden van het kwaad, dat
Ismaël de zoon van Netania aangeregt had, I
bragtenhunne mannen bij één, gingen uit, i*
om
Sfifï ^'f o c h z ! j m o e t e g f e r Utfcan ftaan.de.
g r
Eihi 1 ° 0 t e g eleerde n "et oogmerk niet
hebben kunnen gisfen, en zig zelfs verbeeld heb.
ben, dat Aft in dezen regenbak heeft willen vlugten
.wanneer de vesting overging; in dit eeval ten
minften in het eerfte, zou iemlnd mijner ongelee de
Leezers ook eens kunnen zijn.
vs. 10. tot de Ammoniten] Cap. XL: 14. moet
de Koning van Moab hem tot dezen verraderlijken
moord hebben uitgezonden, men kon derhalven verwagten,
dat hij zig tot de Moabiten zou keerendoch
misfchien hebben beide verbonden volken se
nfegïd ' Z Q
° ° k t 0 8 " é é n e n S t a a t e " éénen Ko.
T 3

294 DE PROFEET JEREMIA.
om hem aan te tasten , en troffen hem bij
het groote Water te Gibeön aan.| het geheele
volk, dat Ismaël uit Mizpa met zig
voortfleepte, verblijdde zig, dat het Jochanan
den zoon van Kareach en de overige
krijgsbedienden zag,| verliet Ismaël, en 14
ging tot Jochanan den zoon van Kereach
over:| doch Ismaël ontkwam hem nog 15
met agt mannen, en vlood tot de Ammoniten.
|
Jochanan de zoon van Kareach, en de i§
overige krijgsbedienden, die het met hem
hielden * namen het volk, dat zij Ismaël
den zoon van Netania weder afgejaagd hadden,
en deze naa het vermoorden van Gedalia
den zoon van Achikam van Mizpa weggevoerd
had, mannen, krijgslieden, vrouwen,
kinderen befnedenen, alles , wat zij
van Gibeön hadden weder gebragt,j en j-r
keerden zig daarmede na de herberg van
Chimham, niet ver van Bethlehem, bleeven
vs. 16. krijgslieden'] Dit fchijnt niet vs. 3. te
ftrijden, daar Ismaël hen, die 'er van de krijgslieden
Waren, vermoord heeft. Doch mogelijk had hij aan
eenigen hunner het leeven gefchonken; of (het geen
meêr geloof bij mij vindt) de in ons Vers gemelde
zijn geene wezenlijke krijgslieden, maar die wegens
hunnen ouderdom en (terkte tot den oorlog bekwaam
zijn; mogelijk de tien, van welken 'er vs. 8. gesproken
wiérd.
•vs. 17. de herberg van Chimham.] Eene mij
onbekende plaats, van welke men gemeenlijk gelooft
, dat David haar aan Chimham, den zoon van
Barfillai (2 Sam. XIX: 38. 39.) gefchonken heelt.
De leezing is zeil' ten uiterften onzeker. -

G E H A D
E N D E N O N F C H L 1
ven daareentijd, doch waren voornemens,
verder na Egijpten tegaan, j want zij vreel r»
den voor de Chaldeën, dewijl Ismaël dè
zoon van Netania den Stadhouder de Ko
«ngs van Babel, Gedalia den zoon van A.
a
chikam, vermoord had.
C A P .
XLII.
Jochanan, de overige kripbedienden, en het
ganjchevolk vraagen God door jeremia, of
zij na Egijpten mo.-ten vlieden. Het ant
woord valt ontkennend uit.
zo^van ïf!f b t die V e , n n u
' Jochanan fe L "*
zoon van Kareach, Jefania de zoon van
Hofchaja, eri het ganfche volk van den
grootften tot den kleinften, traden voor 2
den Profeet Jeremia, en zeide tot hem-Sac
onze hartelijke bede bij
u p l a a t s
vinden, en
bid voor ons, dit laatfte overbiijfzel van
het volk, tot Jehova uwen God d zijn
minogweinigenvan eene zo groote men £
Eid 0 Z G g
T' ^ « ° n S h i e r v °or u ze ff
Bid dan Jehova uwen God, dat hij ons te »
kennen geeve, welken weg wij verkiezen
en wat wij doenmoeten. | Jeremia dé Pm' ,
feetbeloofdehun, dit te'zuilen doenvoor 4
hun volgens nunne begeerte tot Jehova
hun.
den van
dfsen Lt dïn M ^
' f* "*. «n het vermoor!
'
'-
^n naTuwt! f chu,d .'g en d 't vermetel bedrijf zonder
naa« w keung onderzoek zouden laaten ömgelde!.
T 4

ft0(5 DE PROFEET JEREMIA.
hunnen God te zullen bidden , en hun alles,
wat God zoude antwoorden, getrouwelijk
en zonder de geringfte agterhoudendheid
te zullen bekend maaken. | Zij 5
zeiden hierop tot Jeremia: Jehova zij getuige
, een waare onbednegeiijke getuige,
dat wij alles doen willen, wat jehova uwe
God ons door u zal laaten zeggen. | Het

C A * . XLII.
M
Jehova, want ik ben met u, en zal u b e
.
fchermen en redden, dat u geen kwaad van
hem wedervaaren zal;/ ik zal het zo be.i 2
ltuuren, dat hij zig goedertieren jegens u
betoonen, en met uw ongeluk medelijden
zal hebben, en hij zal u toeftaan, in uw
land verder te woonen. j Doch indien gij
I Q
voornemens zijt, om niet in dit land te blii
ven, en het bevel van Jehova uwen God
niet te gehoorzaamen ,| maar na Egijpten 14
wilt trekken, om geen oorlog te zien, de
bazuinen niet te hooren, geen gebrek aan
brood te hebben, en daar te woonen,I zo 15
hoort het woord van God, gij overbli fzel
van Juda. Dus fpreekt Jehova, de God
der Goden, de God van Israël: indien eii
u na Egijpten keert, en daar heen trekt
om daar buiten uw land te leeven,j zo zal 1*
li J ^ ' r arVOOr^ v r e e s t> oI" Ëg^Pten
agter haaien, endehongerfnood, waar-
Voor gij bezorgd zijt, u daarheen volgen,
en gij zult daar omkomen." Allen, die zig
I 7
na E g l J
p en keeren, en daar in een vreemd
land willen leeven, zullen door oorlog,
hon.
taZ'oon'Ji 3 iff " i0e^aan > *'» tand ^rder
. II h J l k b e n v a " d e P u n t e n ^gegaan, volgens
welke het eenigzins onvoegelijk luidt! hij zal u £
S S ? te Z U J K en ri kon Aefdn^
Z
Tt f l ] h e t ' a n d n i e t slieten.
Ik geloof m de daad, dat eene leezintr
tvPilr.
ZïeTl"
' i k Z a l U "» Z S dvlTr
V M k
zaak de zemtbk zo E"!f ^ V ' *
van de gJSe'SSj „ff
T
5
7

DE PROFEET JEREMIA.
honger, en pest omkomen , en niets van
hun van het kwaad overblijven, dat ik
over hen zal brengen. | Want dus fpreekt ig
Jehova, de God der Goden, de God van
Israël: gelijk mijn toorn en mijne wraak
over Jerufalem is uitgeftort zo zal mijne
wraak ook over u worden uitgeftort, wanneer
gij na Egijpten trekt; gij zult tot eene
vervloeking, een fchrik, vloek en fmaad
worden , en dit land niet weder te zien krij.
gen j Jehova heeft nu tot u, gij overblijfzel
I Q
van Juda! gefproken, en u verboden, na
Egijpten te gaan: weet het, ik heb het u
heden betuigd." Gij bedreigt u zeiven; gij
a o
hebt mij tot Jehova uwen God gezonden,
opdat ik voor u bidden, en ü alles zeggen
zoude, het geen Jehova uwe God zoude antwoorden,
gij hebt beloofd, daarna te zullen
doen; | ik heb het u gezegd, maar nu 21
gehoorzaamt gij niet aan het bevel van Je.
hova u wen God, noch aan alles, wat hij door
mij aan u bevolen heeft. | Weet derhalven, 22
dat gij in het land, waarheen gij zo groote
begeerte hebt om te trekken, en om daarin
te woonen, door oorlog, honger, en
pest zult omkomen./
CAP.

399"
CAP.
XLÏII.
De Jooden vlieden tegen alle waarfchouwingen
van den Profeet na Egijpten, en neemen
den Profeet mede. Eene nieuwe voorzegging,
te Tafne in Egijpten, van de overwinnin
g'en, welke Nebucad-Nezar over Egijpten
zal bekaaien.
XLIIL
Toen Jeremia dit uitgefproken had, al i
wat hem van Jehova hunnen God aan hun
bevolen was, al het voorheen gemelde,|
zo zeide Afaria de zoon van Hofchaja, Jo- 2
chanan de zoon van Kareach, en alle de
overige ongehoorzaamen, tot Jeremia: gij
fpreekt leugens! Jehova onze God heeft u
niet gezonden, om ons den togt na Egi.jp.
ten te verbieden,| maar Baruch de zoon 3
van Neria hitst u tegen ons op, en wil ons
in de handen der Chaldeën overbrengen,
dat zij ons het leeven beneemen, of ons na
Babel voeren. | Dus gehoorzaamde Jocha. 4
nan de zoon van Kareach, de overige krijgsbedienden,
en het ganfche volk, niet aan
het bevel van God om in Judea te blijven; j
maar Jochanan en de krijgsbedienden namen 5
dit ganfche laatfte over blijf zei van het Joodfche
volk, allen die van de verftroojirig onder
andere volken in het land waren terug
gekomen, om daar te woonen,| de man. 6
nen, vrouwen, kinderen, koninglijke
vorftinnen, en allen, die de overfte der
lijfwagt Nebufaradan bij Gedalia den zoon
van Achikam, den zoon van Schafan, had
ag-

fjO
DE PROPEET JEREMIA.
agtergelaaten, ook Jeremia de Profeet,
en Baruch den zoon van Neria, | trokken ?
tegen het bevel van God na Egijpten, en
kwamen na Tafne. |
Te Tafne gefchiedde het woord van God 8
tot Jeremia:| neem groote fteenen, en 9
verberg ze in de tegenwoordigheid van
eenige Jooden onder de kalk in den kalkoven
voor de deur van het Paleis des Ko«
nings van Egijpten te Tafne,| en zeg tot io
hen : dus fpreekt Jehova de God der Goden ,
de God van Israël, ik zal mijnen knegt Nebucad-Nezar
den Koning van Babel herwaarts
laaten komen, en zijnen throon op
deze Iteenen zetten, welke in den kuil met
kalk
vs. 7. Tafne] Zie de aanmerking op Cap, II: 16.
vs. 9 groote fteenen] Ik verbeelde mij dit op
deze wijze: de fteenen, welken Jeremia onder de
kalk verbergen moet, zijn kalkfteenen, (Hecht marmei
fteen, mar mor rude~) en deze moeten met de
overige kalk gebrand, gelescht, en kalk worden: in
het gebouw, dat men juist met deze kalk nieuw
bouwde, zal Nebucadnezar zijn verblijf neemen, zijn
throon zai derhalven op deze fteenen ftaan , niet in
20 verre zij nog fteenen zijn, maar op hun als kalk,
Waarmede het gebouw gemetzeld of gepleisterd is.
Dit ziet men uit het geheele Vers , dat de Koning
van Egijpten te Tafne een paleis had, (geen wonder,
dewijl 'er in deze grensvesting tegen Afiën een geheel
leger placht te liggen;) dat 'er aan dit paleis
Iets, mogelijk een geheel nieuw gebouw, gebouwd
Wierd, (want anders zou 'er voor de deur van het
koninglijk paleis geen kuil met kalk geweest zijn,
Waarin men de kalk lescht om te bouwen;) en dat
Nebucadnezar, bij zijn inval in Egijpten, in het
nieuwe gebouw, dat men nu juist bouwt, zijn ver*
blijf zal neemen.

CA». XLIII; i 301
kalk verborgen zijn, op de zei ven zal hij
zijn voedkleed uitfpreiden, | herwaarts ko u
men, en Egijpten overwinnen: wien de
pest treft, dien treft de pest, wiendeflaa
vernij, die gaat in de flaavernij, wien het
zwaard, die valt door het zwaard. | Ik iz
zal een vuur in de Tempels der Egijptifche
Goden aanfteeken, hij zal ze verbranden,
of als een buit wegvoeren, geheel Egijpten
om zig flaan, gelijk een herder zijn doek,
vs. 10. zijn voetkleed] Een Oostersch reiziger
heeft gemeenlijk voetkleeden bij zig, welke hij op
de grond legt, daar hij zijn verblijf neemen, en zig
Wil neder zetten: zulk een voetkleed, dat bij de
reizigers in gebruik is, wordt eigenlijk door het
hier gebezigde woord betekend, waarvoor lk in
onze taal bij gebrek der zaak geen volkomen gelijk
woord met alle de bepaalingen der betekenis vinden
kan. Dat een groot Koning zijne pragtige voetkleeden
zal medevoeren, wanneer hij te ve d trekt,
mag men naar goede order vermoeden, en dus kon
Nebucadnezar in het huis, dat aan het paleis gebouwd
wierd, zijn voetkleed uitfpreiden, en zijn
throon daarop laaten zetten.
vs. 12. of als een buit wegvoeren] De hVidenen
voerden ook buit gemaakte Goden tot een teken
der overwinning in hun land, nu eens, om de .
zeiven aan te bidden, en als onder het volk over
te brengen, dewijl zij dagten, dat vreemde Goden
ook iets waren, en helpen konden, dan eens tot
een fpot en zegepraal.
gelijk een herder zijn doek] De rondtrekkende
herders pleegen een zeer groot vierkantig doek te
hebben, dat zij bij dag over hunne onderkleêren
hangen, maar wanneer zij het noodig vinden, en
'snachti om zig Haan, wanneer zijllaapen willen;
en bij een armen herder is dit groote vierkantige
doek zijn ganfche huisraad. Wanneer hy van de
ééne
en

302 DE PROFEET JEREMIA.
en onverhinderd van daar gaan: I hii
7aj J-
zuilen te HeliopolisjnEgijptenUbSn
en de lernpels der Goden verbranden.)
T N
1
CAP.
ééne plaats na de andere wil trekken. zo ksr h»
het fch.elyk omilaan, en daarmede vertrekken Even
zoi fpoed-g zal Nebucadnezar met EgijpS tl "
gaan dat ,s, het veroveren: het moest, geiiikTwH
uit E*ech,ël weeten. in één enkelen £ 2
fchieden, welke in den oogst viel. De Sifd
frhiJr ? • J e " f p o e d d e w
d e
' «' Griekfche trefchiedfchrnvers
eerst wat laater beginnen in de dfn
gen van Aliën en Egijpten naauwkeurig én gelóóf!
zelis Nebucadnezar niet: één, die hem kent ver.
haalt, dat hij Barbarijen Qdu's zelfs het Und ten
westen van Egijpten) veroverd heeft, en in IberlS
S^l'Vief d T g ?' -P e b i j W c t e GefcWede 1 !
van f rïIVnf °,° k *, d e W , j l Z i j m e t d e verwoesting
! J' R - U a l ? ophoudt, cn met de wederkeering uit
de Bab.lomfche ballingfchap eerst weder beglnf
d P
Heh?P°l' s l Eene eertijds zeer beroemdoc
h
en2 v V^^° f e S f G M - *4 5 > a a »S^^e,
X U ;
«uren r h- " g v e r w ° e s t e ftad - hijkans twee
?"5 e " v a n Cahtra, omtrent in die ftreek. daar thans
het dorp Matare ligt. Zij heeft verfcheiden naaren•
On (zon) is de oude Egijptifche, Bethrchametch
CMoneternpeO de Hebreeuwfche \ HeiSis 11
neftad) de Griefche, en ^infchemc
de tegenwoordige Arabifche. dien de S E di
ftad nog draagen.
ftt d , had , eenen MMWU UÖC
f P h ^
P e I .en meerdere in de ge.
T e m
fch.eden.s bekende gedenkzuileo.waarvan de twee oudten
door een zoon van Sefostris, Pheron, moeten zïii
opgerigt. Eenige der zeiven zijn nog eZwóórd 2
^er befchaadigd, en adft uit
Z wete "' h °*
5ude e rdo ft rn nd Z i " m e " d C r Z e I v e r ongemëe,f hooge„
w a n t
tegenwoordig ftaat hlar voet, wan.
water. dewijl nu hgt geen bouvymees:er de zeiven
zo

C AT. XLIII. Soi
20 onvoegelijk zal hebben aangelegd, zo moeten 'er
stedert haar beftaan onheugelijke tijden verloonen zijn,
waarin Egijpten zo zeer veranderen , en de NÜ door
de aarde, welke jaarlijks zijne bedding aanvult, zo
veel hooger konde worden. Eertijds hebben 'er aldaar
nog meerdere gedenkzuilen geftaan, waarvan
'er twee, die het minst befchaadigd waren, onder
Augustus na Romen gebragt zijn. Strabo, wélke ien
tijde van Christus leefde, meldt reeds, dat zij niet
door ouderdom, maar door de hand der vijanden
veel geleeden hadden, en dit komt met de voorzegging
van Jeremia overeen: alleen daarin verfchillen
beide fchrijvers, de Profeet en de gefchiedfchrij^er,
dat de eerfte voorzegt, dat Nebucadnezar haar zal
befchaadigen , doch de laatfte meldt, dat de Perfifche
Koning Cambijfes de zei ven zo befchaadwd heeft.
Het één zou nu wel niet met het andere ftrijden,
want beide overwinnaars van Egijpten konden deze
gedenkzuilen fchaade toegebragt hebben : doch ik ge-
Toove zeker, dat de Grieken uit eene dwaaling aan
Cambijfes, die hun bekend was, hebben toegefchreeven,
het geen Nebucadnezar, van wien de minften
onder hun zelfs flegts den naam kennen» verngt heeft.
Indien deze gedenkzuilen, welke voor een gedeelte
nog tot op dezen dag overig zijn, misfehien.
bij iemand van zo veel belang waren, dar hij meêr
over de zeiven zou wenfehen te leez.'n, die zal het
vinden in mijne 277. 278. en 279fte aanmerking op
^bu/feda's aardrijksbefchrtjving van Egijpten.

3*4 DE PROFEET JEREMIA.'
CAP.
XLIV.
De Jooden in Egijpten, inzonderheid egter
hunne vrouwen, pleegen afgodendienst: Jeremia
beftraft hen daarover; maar zij antwoorden
, dat het hun flegts kwalijk gegaan
is, zedert dat zij hadden nagelaaten, den
afgoden te dienen. Jeremia fielt hun in
eene nieuwe reden van beftraffing het kwaad
voor , dat juist wegens den afgodendienst het
geheele volk en land is overgekomen; maakt
de verovering van Egijpten door Nebucad.
Nezars wapenen vooruit bekend, en geeft hun
dit tot een teken, dat de Koning Apries nog
vooraf enfpoedig in de handen zijner vijanden
zal vallen.
XLIV.
Het woord van God door Jeremia aan al. i
lede Jooden, die in Egijpten woonen, te
ïdigdol, Tafne, Memphis, en in het land
van
vs. I. Migdol ] Eene ons tot hiertoe niet genoeg
bekende plaats, welke Eseod. XIV: i. voorkomt.
Memphis."] Zie de aanmerkingen op Cap. II: i

CA».
XLIV.
van Patros.| Dus fpreekt Jehova de God 2
der Goden, de God van Israël: gij hebt
zelfs al het kwaad gezien, dat ik over Je.
rufalem en alle de fteden van het Joodfche
land, die nu verwoest en onbewoond zijn,
heb laaten komen. | Dit was het gevolg 3
van hunne zonden, waarmede zij mij terg.
den, toen zij anderen Goden, welken zij
niet kenden, reukwerk bragten, en gods.
dienst betoonden: zo maakten zij het, zo gij,
en uwe vaders. | Ik zond van den morgen 4
tot den avond alle mijne knegten de Profeeten
aan hun, en liet hen waarfchuwen,
dat zij deze , bij mij zo gehaate verfoejelijkheden
niet begaan zouden; | maar zij waren 5
ongehoorzaam, gaven aan de vermaaningen
geen gehoor, noch bekeerden zig van hunne
booze werken, noch lieten na, aan andere
Goden reukwerk te brengen :| mijn £
toorn en wraak wierden derhalven over hen
uitgeftort, en brandde in de fteden van het
Joodfche land, en op de ftraaten van Jerufalem,
tot dat deze eindelijk puinhoopen
en woestijnen wierden , gelijk zij tegenwoordig
zijn. | Nu dan fpreekt Jehova, de 7
God der Goden, de God van Israël: waarom
zonden?
Die het onderzoeken wil, zie de Oosterfcho
Bibliotheek, D. VII bl CHoogd ) 12 13.
Patros.~] Eene landnV'ek in opper-E ,.j?ten, welke
de Grieken Patuntes noemen. Zo vi-r hadden
zig dan de Jooden, die egter ligt niet alien mei Jeremia
gekomen zijn, maar voor een gedeelte reeds
vooraf zedert het vierde jaar van jojakim konden gevlugt
zijn, in Egijpten uitgebreid.

30ö DE PROFEET JEREMIA.
zondigt gij toch zo zeer tegen u zei ven, dat
gij den man, de vrouw, het kind, en den
zuigeling der Jooden tragt uit te roojen,
zo dat 'er in het geheel niets zal ver blij ven ? |
Waarom tergt gij mij door uwe daaden? 8
daardoor, dat gij in Egijpten, daar gij heen
gevloden zijt, anderen Goden rookt? even
als of gij het laatfte overblijfzel van uw volk
nog wildet vernietigen, en onder alle volken
des aardbodems tot een vloek en fpot worden
!J Zijt gij de misdrijven uwer vaderen,g>
de misdrijven der Koningen van Juda, de
misdrijven hunner vrouwen, en uwe eigene,
en de misdrijven van uwe vrouwen,
welke in het Joodfche landen op de ft raat en
van Jerufalem gepleegd zijn, vergeeten?|
Zij zijn tot op dezen dag nog niet tot gevoel
I O
gekomen, nog vreezen zij niet, nog volgen
-zij mijne geboden noch wetten niet, welke
ik hun en hunnen vaderen gegeeven heb./
Daarom fpreekt Jehova, de God der Goden,
I r
de God van Israël: ik zal mijn aangezigt
ten kwaade, en tot verdelging van het
geheele Joodfche volk, op u wenden.| Ik 3-
zal deszelfs overgebleevenen, die na Egijpten
getrokken zijn, om'er te woonen, daar
vinvs.
r1. van het geheele Joodfche volk Jf Dit
moer alto

CAP. XLIV. 30?
vinden; zij zullen in Egijpten geheel ver«
teerd, door oorlog en honger van den
grootften tot den kleinften verteerd worden
, vallen, door oorlog en honger omko.
men, en tot eene vervloeking, een fchrik,
fpot en fmaad worden. J Ik zal de geenen, 13
diein Egijpten woonen, met oorlog, honger
en pest ftraffen, gelijk ik voorheen de inwoonders
van Jerufalem geftraft heb. | Van 14
dit na Egijpten gevlooden overfchot van
het Joodfche volk zal niets gered worden
y
en niets overblijven, dat in het Joodfche
land, waarna gij zo zeer verlangt, zal
te-.
vs. 14. waarna gij zo zeer verlangt] De na
Egijpten gevlugte Jooden waren derhalven niet gaarne
in dit land, maar enkel uit vrees, en verlangden
na Palestina terug. Dit is niet te verwonderen,
want Egijpten is een land, wel rijk in koorn, maar
anders arm in de verfcheidenheid van de gaaven der
Natuur. Wijn, welke in Palestina zo rijkelijk is f
vindt men 'er weinig en flecht; men moet zig met
bier of water behelpen, het geen iemand, die in een
Wijnland gebooren is, hard vait. Boomolie, welke in
Palestina voortreffelijk is, heeft het niet, men gebruikt
'er in de piaats van de zelve, gelijk in Duitschland,
boter, welke egter iemand, die aan boomolie
gewoon is, niet zo wel fmaukr, doch in hei warme
Egijpten van de bette vloejend pie gt te worden, zo
dra men haar op reis reer::. Wegéns de groote
vlakten en het gebrek aan bergen is 'er de hctte eenige
maanden ondraaglijk , en het gelaat van het land
treurig, hét geen in November, December enjanüarij
zijne icon van lente heeft Hoe veel eenigen
op Egijpten roemen, dewijl zj hooren, dat de Romeinen
van daar koorn kreegen, zo is het bij al
zijn rijkdom in koorn toch altoos een land, waarin
i*mand, die in Palestina is opgevoed, trek na zijn
V 2
va-

308 DE PROFEET JEREMIA.
terug komen, en daar woonen; niemand
zal er terug komen, dan flegts eenigen, die
het zwaard ontkomen zijn. |
Daarop antwoordden hem alle de man- i<
flen, die zeer wel wisten, dat hunne vrou.
wen, die in eene groote menigte rondom
Hem Itonden, en het geheele volk, dat in
^gijpten in het landfchap vanPatros woonde:|
het geen gij ons in den naam van Je- 16
hova gezegd hebt, dat zullen wij niet ge
hoorzaamen,| maar willen aiïe onze gelof. 17
ten volbrengen, om de Koningen des He.
mels reukwerk en dranköffers te brengen,
gelijk wij, onze voorvaderen, onze Koningen
en onze overheden in de fteden van
Judaenopde ftraaten van Jerufalem gedaan
Hebben, en daarbij genoeg hadden, vrolijk
waren, en geen kwaad kenden.I Zedert iS
dat wij nagelaaten hebben, de Koningen
des Hemels reukwerk en dranköffers te
brengen, lijden wij aan alles gebrek, en
Xtomen door ooiogen honger om. | En hoe? 19
(zeiden de vrouwen) doen wij het dan
zomwijlen buiten kennis onzer mannen,
wanneer wij de Koningen des Hemels drankoffers
brengen, koeken bakken, en de
heilige kappen opzetten ?| Jeremia zeide 20
tot het ganfche volk, mannen, vrouwen,
de geheele menigte, welke hem zo geant?
woord had: | ik dagt, dat Jehova uw rooken 21
ïfZnl*
k
a n
jF ri J>n, wanneer men beide landee
in hun bejten bloei befchouwt.
vs. 17. Koningin

CAP. XLIV.' " p£
in de fteden van het Joodfche land en op
de ftraaten van Jerufalem, het welk.gij en
uwe vaders, uwe Koningen, voornaamen ,
en geringen, verrigthebt, had opgemerkt
en ter harte genomen! j Jehova kon uwe aa
booze bedrijven, en uwe affchuwelijke afgoderijen
niet langer dulden , daarom is uw
land tot puinhoopen, tot eene verwoesting,
tot een vloek, en zonder inwoonders geworden.
| Dewijl gij zo gerookt, en tegen 23
Jehova uwen God gezondigd hebt, dewijl
gij hem niet gehoorzaamd, noch zijne wet
en inftellingen hebt onderhouden , daarom
juist treft u tegenwoordig al dit kwaad. |
Jeremia zeide nog verder tot de ganfche 24
menigte en alle de vrouwen: hoort het
woord van Jehova, alle gij Jooden en
Joodinnen.J Dus fpreekt Jehova, deGod25
der Goden, de God van Israël, gij en uwe
vrouwen fpreekt met den mond, en vervult
het met de daad: wij zullen onze geloften
houden, welke wij den Koningen des Hemels
gedaan hebben, om haar reukwerk en drankoffers
te brengen, Gij houdt wezentlijk
uwe geloften, en doet naar de zelve.|
Daarom hoort het woord van Jehova, gij 26
Jooden, die in Egijpten woont; ik zweer
bij
vs. 26.3 De afgodifche Jooden zwoeren derhalven
nog in Egijpten bij Jehova: dit ftrijdc niet met hun
afgodifche neigingen, want het heidendom is daarin
zeer infchikkelijlc, dat het Goden aanneemt, zoveel
men wil; een afgodifche Jood kon gelooven, dat
Jehova God is, jaa de hoogde God is, maar daarbij
V 3 de

3IO
DE PROFEET JEREMIA
bij mijnen grooten naam, fpreekt Jehova !
mijn naam zal niet verder uit den mond van
een Jood gaan, die zegt: zo waar ah %Z
ya leeft.\ Ik zal over hen waaken/e n 2 7
?
verderve en niet ten besten; en alle Jooden"
die in Egijpten zijn, zullen door oorlogen
honger geheel verteerd worden. I Maar » 2
zullen flegts eenige weinige, diehetzwaard
fclie ^H n Z , J n i' , Uit E g i j P £ e n R a h
A
F'"es.
H^r
of
ongeluk gehad heefr.omvan Nebucadnezar bHcïr
cbemxcb geflagen te worden, Pfammis Z,ZSf"
en op dezen, Spriet, welke eene zeer 3H^'
SW« j "eet gehad hebben. Dg
n i e t
- g e!l Jk men gemeenlijk uit onze kw^liit l
greepen plaats befluit, van NebucadnL-n»
nen, maar Am.fi, hééft wiï^SedTn K
hem bedreeven hem in een zwaar gefeg SS?1
{-Jtf aanhiiS ^ b ^ ^ | |
Men

CAP. XLIV. gn '
vuld zuUen worden: | dus fpreekt Jehova, 30
ik zal Farao Apries, den Koning van
Egijpten, in de handen zijner doodelijke
vijanden geeven , gelijk ik Zedekia, den
Koning van Juda, inde hand van Nebucad.
Nezar, den Koning van Babel, zijnen doodelijken
vijand gegeeven heb.f
C A P .
XLV.
JEene troostreden aan Baruch, wanneer hij in
het vierdejaar van Jojakim devoorzeggingen
van Jerewii in een boek bij malkanderen
Iragt: God zal bij den rampfpo.edvan zo veele
landen zijn leeven bewaar en; hiermede moet
hij te vreede zijn, en zig mar het algemeene
ongeval Jchikken.
XLV.
Dit is het, het geen de Profeet Jeremia 1
tot Baruch den zoon van Neria zeide, wanneer
deze in het vierde jaar van den Koning
Jojakim, den zoon van Jofia voorzeggingen
uit den mond van Jeremia in een boek
fchreef. | Dus fpreekt Jehova , de God 2
van Israël, tot li , Baruch.| Gij klaagt: 3
o wee mij , dat Jehova mij fmert op fmert
hoopt,
Men verftaat no, wat Jeremia zeggen wil: dit nabij
zijnde ongeluk, dat den Koning Apries dra tref- '
fen zal, moet den Jooden een teken zijn, dat het nog
ver af zijnde zekerlijk vervuld worden, en Nebucadnezar
Egijpten z;:l veroveren.
vs. 3 J Baruch fchgnt deze klagten uitgeboezemd
te hebben, wanneer hij zo veele vreezelijke voorzeg,
gingen van aanftaande landplaageu meest eptek«neu.
V 4

3» DE PROPEET JEREMIA.
hoopt, ik ben moede van het zugten, en
vindgeenerust.j Zegtothem: dusfpr^kt
A
Jehova, het geen ik gebouwd heb, dat
verwoeste ik zelfs, en het geen ik geplant
ïoor .
rukJ kzelfs u i t
' l "n gij /erlangL
5
voo „ wat buitengewoons. Verlang het
met! wantiklaateenkwaadoverhetganfche
inenfche ijk genacht komen, fpreekt Jeno"
va, doch ik zal u in alle plaatzen, waar cn
Henen gaat, uw leeven als een buit geeven. J
CAP. XLVI: I—I 2.
Eene voorzegging van den flag, dien Farao
Mecho, de Koning van Egijpten, bij Car.
chemisch aan den Eujraat tegen Nebucad.
Nezar verkoren heeft.
pe goddelijke uitfpraaken, welke tot wV"
ma gefchied zijn, over vreemde volken.|
-N^rhn ? g "P t e n > e n h e c ' e ger van Farao
2
Necho, den Koning van Egijpten, dat aan
den
A?n $ . D e & e , m e e n e ü J t e I v an dit, en de voleenr'1-
P e . d e a a n m e *ing op Cap. XXV i daar
de gefch.eden.s van den veldtogt 4 den" Kol '
;2Y°l O" ??? e , n V e l d f l a S v "haald is. " g
yv^o] De Grieken, i n
wier eefchiede,U hu k»
kend is, noemen hem Nekos, met een PrilJr\
^Hgang. Wanneer anderenhem den /L^^noe"
"n.endegefchiedkunde met dit ber^ZnikZ'
on?«

CA*. XLVI. }is
den Eufraat bij Carchemisch ffcond, het
welk Nebucad-Nezar, den Koning van Babel
floeg, in het vierde jaar der regeering
van Jojakim, den zoon van Jolia |
Hebt de fchilden gereed ; en gaat ten ftrij. 3
de. | Zadelt de paarden! gij ruiters zit op 1 4
houdt Hand onder den helm, maakt de
fpiesfen klaar, trekt het harnas aan! | Doch 5.
hoe zie ik dezen zo ontfteld, zo deinzende!
hunne helden geflagen! en vlieden zonder
om te zien! verfchrikking van alle zijden!
fpreekt Jehova. J Defnelle ontvliede nietl 6
de held brenge 'er zijn leeven niet af! Tegen
het Noorden aan den Eufraat vallen zij,
en blijven liggen. | Wie is deze, die over- 7
vloeit als een Nijl, wiens golven als groote
ftroomenbruisfchen?j Egijpten vloeit over 8
als een Nijl, als ftroomen bruisfchen de
golven! Ik wil overvloejen, fpreekt Egijpten
, en het land bedekken, fteden en inwoon-
ontdekt, dat hij de lamme heet: 't is bijna even zeker,
als of iemand dien naam van ons woord nek
afleidde, en daarop gefchiedkundige ontdekkingen
Wilde bouwen.
Carchemisch] Eene ftad aan den Eufraat, daar
de Chaboras invalt; welke ftad de Grieken Cerkufium
noemen.
vs. 4, houdt ftand onder den helm] Eene aanfpraak
aan het voetvolk, gelijk het voorgaande aan
da ruiterij was.
Een ieder, éie eenig dichterlijk gevoel heeft, zal
gewaar worden, dat deze enkel fpottende aanfpraaken
zijn, welke betekenen moeten, dat ruiters en
voetvolk dit alles te vergeefs zullen doen, en ten
ftrljde gaan cm te vlsgten.
V 5

fit
DE PROFEET JFREMIA.
woonders overftroomeru J Zit te paard,
doet een woedenden aanval gij wagens laa
ten de helden ten ftrijde gaan, de Ethiopi"
£,...frrn (J*JÏ jets ij» • risM^TnaArbl
ï - ^
9- d s EtkiopièVs en xvestelijke Africaners.1
Vlit deze volken fchijnen de Egijptenaaren gehuurde
fPé&S» f iad t e ^bben. Men zal in 't algemeen
w de gefchiedenis Egijpten zeiden in den oorloe
groot vinden ; en daar fchijnt eene natuurlijke oorsnak
voor handen te zijn,
w e)ke dit volk belet,
dappere en (terke lieden in een genoegzaam getal
op te leveren; waarfchijnlijk de groote hitte de
groote vlakten, da zeer vroege huwelijken, ronder
de jongelingen dikwerf reeds in het twaalfde iaar)
Waaruit veele, maar zwakke kinderen voortkomen,
het gebrek aan zwaaren arbeid, want de bezorging
van het land is nergens ligtcr dan in Egijpten, en
mogemk ook het gebrek aan fpijzen, die voedzaam
K L ^ H ' tj? m . E ewen, ^t van den Nijl
ovetftroomd wordt, vindt men wel rijkelijk koorn
Mlr nnl'h a ° d e ; e S c w a s f e ". niaar noch zo fmaake-
Jdk, noch voedzaam, als in de landen, daar zij van
den regen wasfen. Daarbij eeten de Egijprenaars
minder vleesch dan andere volken, gedeeltelijk wegeus
den afkeer, welke door de hitte tegen het
vleesch ontftaat, gedeeltelijk eertijds ook wegens
Minnen Godsdienst: en men zal bevinden, dat de
OK! \ ! e V i 6 e s c h , e e £ e n ' gemeenlijk meêr ligd
Ghaamsfterkteen moed bezitten, dan die geene, wilr
leefmiddelen u,t het Rijk der gewasfen bêftaan
Het zal een reiziger in Egijpten nog tegenwoordig
op het eerite gezigt wel toefchfjnen, (gelük een
Jïn«Z ^J, i S mi)
' ' v e r h a a W h e e f O dat hij ne":
fn Fri Jn e l e f c i ü o n e
H
««fcben gezien heefr, J
dan
hij nader verneemt, zo
Jli £K , ? 0ch w a n n e e r
da alle dlle^h ««"V * d i e " ' e i z i S e r
fch
ven X T G
enfc «enbnltenlandfcheflaa.
EebraJ wnH e P
^ Jong na Egijptet,
e S t
en da g t 'cT in fe"; ? , d a a r d e heerfchuppij hebben.
Wordt die m ^ ^^i
»ooning gevonden
g 6 e n e v e
Wordt, die mter van den oorlog afkeerig, In zagter
is
Q

CAP. XL VI. 313
Urs en westelijke Afrieaners met hunne
fchilden, en de Lijdiërs met gefpande boo- •
gen.l Deze dag moet den Heere, Jehova, i©
den God der Goden, een dag der wraake
aan zijne vijanden worden; het zwaard zal
van hun vleesch verzadigd, en van huri
bloed dronken worden: want de Heere,
Jehova, de God der Goden, heefteen groot
Hagtfeest in het land van het Noorden bij
den
,V d a n e e n K o P f » o f oorfprongelijke Egyptenaar.
i s
•7 ' S z e ' c e r * Egijptenaaren omtrent den
J a t J e
tijd van Pharao Necho zeer veele vreemde gehuurde
foldaaten hadden. Zie vs. 21. Pfammetichus, de
vader van Farao Necho, nam eene groote menigte
der zelve aan, gaf hun eene zeer rijkelijke foldij,
verliet zig voornaamelijk op hun, dewijl zij hem
in het Rijk bevestigd hadden, en gaf hun veele
landerijen bij den arm van den Nijl, welke bij Pelufium
in zee droomt; van waar Amafis hen na
Memphis voerde, en hun daar wooningen aanwees.
Apries, de zelfde, onder wien de Jooden tegen
den raad van Jeremia na Egijpten trekken, (Cap.
XLIV: 29. 30.) nam dertig duizend Cariërs en iölüëts
in foldij. Dit berigten ons Griekfehe fchrijvers,
Herodotus en Diodorus: doch zij melden ons
flegts dat gedeelte der gefchiedenis, het welk hen
aangaat, en omtrent de buitenlandfche wervingen
der Egijptenaaren, zelfs in Africa, hebben wij van
hun geene berigten te verwagten.
de Lijdiërs'] Of deze Lijdiërs uit Klein Afiê'n
Zijn, of foldaaten uit het Africaanfche volk, het
welk Gen. X: 13. vermeld wordt, durf ik niet bepaalen.
vs. 10. aan zijne vijanden] De Egijptenaaren,
welke het Joodfche volk naa den flag bij Megiddo,
waarin Jofia bleef, overweldigd hadden. 2 Km.
AXUI: 2'j—36,

DE PROFEET JEREMIA.
den Eufraatflroom aangeregt, \ Gaa na Gi ir
lead, en haal balfem, gij jongvrouw, doe
ter van Egijpten! Alle verband is te ver.
geefts, de wond heelt niet toe. | Afgelegen I2f
volken hooren van uwe wond, uwfchreeu.
wen klinkt over den ganfchen aarbodem'
daar de ééne held over den anderen ftruikelt
en beiden ter aarde vallen. |
C A P . XLVI: 13-28.
Eene voorzegging van den inval van Nebu.
cad-Nezar in Egijpten, de nederlaag der
Egijptenaaren, de verwoesting van het land,
en deszelfs fpoedige herftelling: ook van de
wederkeering der Jooden in hun land.
Het woord van Jehova aan den ProffeVisi
Jew-ii]
Zie Cap. VIII: 22. en de aanmerkingen
aldaar.
*fc 13 J. Omtrent deze verovering van EgÜDten
kan er weinig uit de gefchiedkunde gezegd worden
dewijl de meeste Grlekfche fchrijvers NebucadnezaJ
niet kennen, en daarom ook zijne verovering van
Egypten niet verhaalen. Zij kan niet wel anders dan
in den tijd van Amafis vallen, die Farao Anries
eerst van den throon geftooten, gevangen genomen
en ten laatften in de gevangen»' heeft Lten verworgen
! onder Amafis zou Egijpten dan tweemaal veroverd
zijn, van Nebucadnezar en van Cambijfes- d*.
Wijl nu de laatfte den Grieken zo bekend is als de
eerfte onbekend, zo kan men begrijpen, hoe zii
daartoe gekomen zijn, om de eerlte%er övéring wS
te laaien en alzo de beide veroveringen in een zefce?
opz,gt ,n ééne te zamen te fmelten
'
Zij geeven intasichen de jaaren der regeering van
Ama-

CAP. XLVI. 327
Jeremia over den inval van Nebucad-Nezar,
denKoning vanBabel, in Egijpten, en dat het
over-
Amafis zeer verfchillend op, Eufebius 42, Herodotus
44, Sijncelius 50, en Diodorus Sicuius zelfs cc
jaaren: waaromtrent het vermoeden ontftaat, dat
eenigen de jaaren, welken hij uit Egijpten verbannen
was, derhalven de jaaren der Babijlonifche heerfchappij,
daar hebben afgetrokken, maar anderen
niet.
Jeremia fpreekt in de daad niet van eene duuraiaame
verovering van Egüpten i maar van een zegerijken
inval, waarbij Nebucadnezar het voornaamtte
gedeelte van Egijpten, dat langs den Nijl lag,
mogelijk bemagtigd heeft, doch Amafis in afgelegen
gewesten, misfehien aan geene zijde der zandwoeftijnen
m de Alvahat, gevlugt is: en belooft tv.
26. weder rust aan Egijpten.
Berofus fpreekt ook wel van eene overheering van
Egijpten door Nebucadnezar, maar zo verward en
voor een gedeelte verkeerd, dat men uit zitne
plaats, welke Jofephus ons bewaard heeft, weinie
kan leeren. Hij fchijnt de gefchiedenis van Afiën
uit inlandlbhe bronnen naauwkeuriger gekend te hebben
, maar niet die van Egijpten: hij maakt zelfs
«en Egijptifchen Koning tot een weêrfpannigen landvoogd
van den Babijlonifchen Koning; het welk niet
alleen met de berigten der Grieken, maar ook met
den Bijbel ftrijdt, want Farao Necho en Apries waren
toch zekerlijk' geene landvoogden van Nebucadnezar
Doch zo kan hij het zeer wei in Babijlonifche
fchrijvers gevonden hebben, die hunnen ftaat
vergrootten: het is dikwerf de manier der fchrijvers
van Afiën, andere magtige en onaf hangel jke
Koningen voor onderdaanen van hunne groote koningen
uit te geeven. Megasthenes, die Ne.
bucadnezar insgelijks kent, en hem den voorrang
boven Herkules geeft, gewaagt wel van zijne verovering
van Egijpten, gelijk hij van véele andere
nabij gelegen landen niet doet, (want hij fpreekt
yan hem flegts in 't voorbijgaan 7) doch zegt nog.
thans,

*i* DE PROFEET JEREMIA.
overwonnen word.| Maakt het in Egiin
ten bekend, roept het te Migdol en Tafne
uit, zegt: houdt hier vasten ftand; want
het zwaard heeft alles rondom u verteerd I
Waarom is uw held ter neder geworpen'? i s
Hij
thans, dat hij een groot .gedeelte van Lijbiën en
Ibenen, (het westelijk Africa en Spanje) veroverd
Iieeit ; het geen fchijnt te onderfiellen, dat bij EUÜD.
J J l g , J P
ten bemagtigd heeft.
'
"
Kortom , de gefchiedenis is hier zo gebrekkig dar
W.j u.t haar de vervulling dezer voorzeggf,J'Zl
aantoonen derhalven niet tot een bewijs de? god.
delnke zending van Jeremia bezigen, doch ook aan
de andere zijde deze voorzegging daarom niet als
onvervuld kunnen beftrijden, fewijl eenige Eken
m de befchnjving der regeerïng van Amafis niets
van deze veldtogten van Nebucadnezar hebben
te jlaan. Of dit enkel groote nederlaagen en ver.
woestmgeu van het land berekene, of eene volkokomen
verovering kan urn het gebrek der gefchiedenis
met bepaald worden: ik heb daarom in het
overzetten een uitgeftrekt woord verkoozen, het
geen alle de beteken isfen van het Hebreeuwsch
een land Jlaan, in zig bevat: M'ant de fpreekwijs
zelve, een land jlaan, is, van een overwinnaar
gebezigd ui onze taal te onvoegelijk, dan dat ik
flet had kunnen zetten.
vs. 14. houd hier vasten Jland.1 Dit is op
eene fpottende wijze gezegd.
vs. 15. uw held] volgens de gewoone leezing.
uwe helden; doch het geen daarom hard is. dewijl
tster neder geworpen, - hij kon niet jlaan,-
Jehova (liet hem ter aarde, in het enkelvouwdie
&
getal
ftaan.
,J5„ mag
n i
f l v e r z w i Jgen, dat de oudfte overzetter
rtton JE i f e v e r d e e l i "g d er woorden dezen aar-
C V
^ ?° a^ r d e n d gebragt: waarom is
($ os Aj»s gevlugtf Hij kon nm Jlaan, want

G A P . XLVI.
3 Ï 3 T
Hij kon niet ftaan, want Jehova ftiet hem
ter aarde. | De nederlaag is groot, de één io*
valt over den anderen; en nu zegt één ieder:
na ons volk terug, voor het overwinnend
zwaard !| Noemt den naam van Fa xj
rao,.
Jïhfiiaftiet hem ter aarde. Apis was een heilige
os, dien de Egijptenaaren als een God eerden, en
dien men bij den inval van Nebucadnezar in zekerheid
zou kunnen gebragt hebben, op dat hij niet mishandeld
zou worden: dit Is hem wezenlijk bij den
inval van Cambijfes wedervaaren, want deze wïlie
overwinnaar, die als een Perfer den afgodendienst
der Egijptenaaren ten uiterflen verachtte, dak dien
Egijptifchen God, dat hij aan zijne wond ftierf. (Herodotus,
B. i. H. 29.) Dan was deze gedagte beerii
k d i e
J
i ^S'Jptifche God kon niet ft'dan, mant
Jehova ft:et hem ter aarde. Ik ben in het onze.
kere, of oeze niet de regte leezing en overzcttin» is
VAt l 6 - e n «« zegt een ieder: na ons volk'terug,
voor het overwinnend zwaard!] De vreemde
gehuurde foldaaten, in welken de wezenlijke
magt der Egijptenaaren beftond, verlaaten naa de nederlaag
Egijpten, en fpoeden zig na hun vaderland
terug.
vs. 17. Noemt den naam van Farao enz.] Ik
ben hier van de punten fafgegaan, volgens welke
men moest overzetten : zij roepen daar uit Farao
enz.
De meening is, zo ver ik dit duister Vers verfjaa:
geef Farao den bijnaam, die zijne daaden uitdrukt,
de in flaap geraakte, die bij een naderend ongeluk
gerust is. Hij heeft den tijd laaten verloopen
waarin hij Egijpten redden, cn den vijandelijken in!
val kon voorkomen. Zoo Egijpten» gelijk Ezechiël
voorzegt, in één eenigen veidtogt veroverd is, dan
moeten zekerlijk de fcliikkingen van .den Egijptifchen
Koning zeer fleeht geweest zijn.
Nebucadnezar heeft Egijpten veroverd, nadat hij
ypoiaf Tijrus tot in het veertiende jaar belegerd had , .
Ezecn,

Szo DE PROPEET JEREMIA.
rao, den Koning van Egijpten, deinjlaap
geraakte: hij heeft den tijd laaten verloopen.
| Zo waar als ik leef, fpreekt de Ko- i $
m'ng, wiens naam Jehova, de God der Goden
is: hij komt, gelijk een Tabor onder
de bergen, en gelijk een Carmel in de zee
treedt :| Bezorg u reisgoed, om in de bal- 19
lingfchap te gaan, gij dogter gij inwoonfter
van Egijpten, want Memphis zal tot een
puinhoop, en zonder inwoonders worden.)
Egijpten is als een vet kalf, maar 20
van het Noorden komt de drijver. | Zelfs 21
vreemdelingen, die in zijne foldij ftaan,
zijn als de gemeste kalveren , maar diekee.
Ezech. XXIX: 18—37. Mogelijk was het toen de
regte tijd geweest, om de belegerde ftad te hulp te
komen, en 20 den vijand van zijne grenzen af te
houden; en het is zekerlijk eene onbegrijpelijke achteloosheid
, dat de Eg ; jptenaaren , zonder Jerufalem
en daarna Tijrus te ontzetten, hem in de nabuurige
landen een zo vasten voet gaven: maar mogelijk heeft
ook Amafis nog andere fouten begaan, welke ons.
die van deze gefchiedenis zo goed als niets weeten,
onbekend zijn.
vs. 18. hij komt.'] Nebucadnezar komt, groot
en met geene andere Koningen te vergelijken, gelijk
Tabor, die onder alle de omliggende bergen aan
de beide zijden der vlakte, in wier midden hij 1,'gt,
zijn hoofd hoog verheft, en gelijk het voorgeberg>e
van Carmel, dat men ver in de middellandfche zee
kan zien.
»ƒ. ar. zijn als de gemeste kalveren. Bij vs. 9.
is reeds aangemerkt, dat de E.^ijptifche Koningen
den vreemden foldaaten eene zeer rijke foldij, en
landerijen gaven : Amafis had die gehuurde benden,
wien Pfammetichus niet ver van Pelufium velden aanwees,
zelfs in het haft yan Egijpten, na Meaiphjs

CA*. XLVI.. SM
ren ook den rug, en vlugten zonder ftiltê
ftaan, want de dag van hun ongeluk, de
tijd der ftraf komt hun over. j Hun geluid 22
is als het ratelen eener flang: met geweld
en met bijlen komen zij over Egijpten, als
of men een bosch wil vellen, j Hakt het 23
bosch neder, fpreekt Jehova, want het
is ondoordringelijk; zij zijn meêr dan de
fpringvs.
22. Ik belijde het, dat ik d!t en het volgende
Vers niet naar overtuiging overgezet, maar flegts onder
veele verklaaringen die verkoozen heb, welke
mij het minst onwaarfchijnlijk voorkwam. Volgens
deze zou dan, hun geluid ts als het ratelen eener
flang. op de Egijptenaaren en hunne hulpbenden
zien. Eenige Hangen pleegen zig zeiven door een
gedruis, dat zij met hunnen Start in het kruipen maaken,
te verraaden: de zo genoemde ratelflang doet
dat zeer fterk; doch aan deze kan hier niet gedagt
worden, want men vindt haar alleen fterk in America,
en niet in de oude waereld; maar men zegt,
dat eenige andere löorten van flangen het ook deeden.
Dit ratelen is geen hard , maar een zeer Ichrikkelijk
geluid, en die het in een bosch hoort, zal
vlieden. Doch wanneer men tegen de flangen te
eenema'al wil verzekerd zijn, dan houwt men ook
wel het bosch om , en doodt ze, waar men ze vindt s
het regte geweld kunnen zij niet wederftaan, bezwijken,
en verfchijnen in hunne wezenlijke gedaante
als laage wormen, wanneer de mensch dat tegen
hun aanwendt. Geen opbreekend leger van een dapper
volk zal door flangen worden tegengehouden»
(zelfs de zo verfchrikkelijke ratelflang in Noordamericü
heeft nooit een leger verfchrikt): zo zijn de Egijptenaaren
op hunne wijze ook wel fchtïkkelijk.doch
flegts als laage, op de aarde kruipende flangen diep
in een bosch; tegen Nebucadnezar zullen zij niet
be ftaan.
vs. 23- Hakt het bosch neder"] Volgens de Joodn
fche punten; tij hakken het bosch mder.

322 DE PROFEET JEREMIA.
fpringhaanen, zij zijn ontelbaar. I De do?. 2-
ter van Egijpten is befchaamd, en aan het
volk van t Noorden ten prooi gegeeven I
Jehova de God der Go Jen, de God van 2«
Israël, zegt het: ik zal Ammon te Theben
Kratten, en Farao, Egijpten, deszelfs Goden
en Koningen, Farao, en die op hem
.vertrouwen.] Ik zal hen in de magt der ,<
geenen geeven, die na hun bloed dorften,
van Nebucad-Nezar, den Koning te Babel,
en van zijne krijgsbedienden. Doch
daar.
dien'\2f l £ mm °" ' S d i e b e r o e m d e Egijptffche God,
r^L 72 g e m e e n u i t d e Griekfche en Romein!
fche fchnjvers onder den naam van Jupiter Ammon
kennen. Deze had v eele Tempels ^Egijpten, dïc?
éen der beroemdfte. wiens ruïnen tnans nog ove!
P r a g t i {
Theben ' Th
-' e v e r t o S Reeven, te
Tneben eene ongemeen groote (la j , waar-
N.il inTp U a re 1 d * g e Z O n g e D h e e f [ ]a
' K »» dei
Wij1, m die ftreek, daar men tegenwoordig Luxor.
of Luxore.n m ds beste kaarten onder den 2sft en
graad, 27 min. noorderbreedte, vindt. Zelfs in de
ruinen, welke veele reizigers, inzonderheid Norden.
hebben laaten aftekenen, is Luxor nog rra

CAP. XLViï. 333
1 daarna zal Egijpten weder gerust en gelukkig
zijn, als in oude tijden |
Maar gij, Jacob, dat mij dient, vrees 27
niet, en zijt niet wanhoopig, Israël: ik
zal u uit het afgelegene terug brengen, en
uwe nakomelingen uit het land der flaavernij
verlosfen, Jacob zal weder in zijn land
gerust, vergenoegd, en zeker zijn. | Vrees 28
niet, Jacob, dat mij dient, fpreekt Jehova,
want ik ben metu: alle de volken, onder
welken ik u verftrooid heb, zal ik te gronde
laaten gaan, maar .u niet, ik zal u maa»
tig kastijden, maar niet verdelgen. (
CAP.
XL VII.
Eene voorzegging van de veldtogten der Chaldeën
tegen de Philifiijnen.
XL VII.
De goddelijke uitfpraak over de Philiftrj. 1
nen, welke tot Jeremia gefchiedde,eer Farao
Gaza nog veroverd had. |
Dus
vs. f. eêr Farao Gaza nog veroverd had]
Van deze verovemg weeten wij niets uit de gefchiedenis.
dewijl de Grieken de gefehifdenis der kleine
volken van Afiën, waaronder de PhiliiTijnen behooren,
gemeen/ijk geene optekening waardig keurden:
men is het daarover zelfs niet ééis, of Farao Necho
of Farao Apries bedoeld is : de eerfte zou G.za op
den zelfden togt aan den ËüfWSr; waqrop hij fofia
lloeg, (2 Kon. XXIII: 29. 30.) en de laatfte in zijne
veldtogten tegen oe Pheniciers kunnen veroverd
hebben. En mogelijk is het geen van beiden, maar
de vader van den eeiften, Pfamn.etichus, welke
wezenliik met de Philiftijnen oorlog gevoerd, en
Aschdod naa eene belegering van 25 jaaren verö-
X 2 v «d

iJT, i ;
d a n V
°° r ^ "-uwen Sh«
2 4 iïïS.»r r " M M e " ^^iengemee Blijk ond 9
onzeker, in wat tijd deze inval der
de regeering van Nebucadnezar: het kan z/jn, hoe-
Wil

CAP. XLVIL S5g
ihelloopende beek des wouds, overftroomt
hec land en het geen daarin is, de ftedenen
haare inwooners, zo dat het benaauwd gefchreeuw
van allen in het ganfche land gehoord
wordt | Alles verfchrikt voor het 3
geluid van'het jaagenzijner paarden, voor ,
het geraas zijner wagenen, en het ratelen
hunner raderen, zo dat de vaders uit bevreesdheid
na de kinderen niet omzien^
wel Nebucadnezar in deze voorzegging in 't geheel
niet genoemd wordt, doch hij kan zeer wel ,n dat
tijdsgewrigt, waarin hij tegen de jooden, T.jneis
en Egijptenaaren oorlog voerde, ook in het land
der Philiftijnen deze verwoestingen hebben aangerigt.
Doch indien, gelijk ik geloof, de Sc.jthen
der Griekfche gefchiedfchrijvers, die ten tijde van
den Eeijptifchen Koning Pfammetichus Afien begonnen
te overftroomen, die geenen zijn, welken de
Bijbel met een meêr bepaalden naam Chaldeën
roemt, dan zou deze voorzegging reeds vroeger
vervuld kunnen zijn, te weeten in dien tijd, wanneer
Pfammetichus in Egijpten, en Jofia in Judea
reeeerden; want daar vinden wij de Scythen werkelijk
in het land der Philiftijnen, en uitdrukkelijk
in de vs. 5. en 7. genoemde ftad Askalon, da3r zij
den Tempel der zo genoemde hemelfche Venus
Blunderden. Herodotus verhaalt dit, volgens zijne
manier met daaronder gemengde verdigtzelen van
de ftraffen, welke die Godheid over de tempelroovers
zou hebben laaten komen, in het eerfte Boek,
5
' wordt eene fnelloopende beek des wouds?, Een
zeer voegelijk beeld voor de Chaldeën, hoe zij m
»t eerst als barbaaren uit hunne noordelijke verblijiplaatzen
uitbraken. Onder Nebucadnezar zou men
ze beter vergelijken met eene groote deftige rivier,
rnogelijk den Eufraat, waaraan Nebucadnezars woon.

3* DE PROFEET JE&EMIA.
Dit Wegens den dag, die ter verwon W
yan alle
jing der ontkomen heipérs van TS e n
Sidon: want Jehovazal de Pinlilti
n e n
ver
^^hKkbm«^S!w^.
Mipru S
.| Gaza is kaal, Askalon en hun.
5
geheel overigdal verwoest. Hoe }Z
z u|r
ggu wonden en tekenen van rouw geefc n
, f
Philifli;nen als Ü

C Ai. XLVIII. ga/
Gq zwaard van God, hoe lang zult gij on- 6
rustig zijn? Keer weder in uwe fchede, en
zijt gerust!) Maar hoe kunt gij rusten, 7
daar Jehova u bevelen tegen Askalon en de
kusten gegeeven heeft? Daarheen heeft hg S
het zwaard beftemd!|
CAP.
XLVIII.
Bene voorzegging van eene groote verwoesting
van het Moabitifche land.
XLVIII.
Van Moab. Dus fpreekt Jehova, de i
God
vs. 6.3 Zoo dit op de eerfte veldtogten der Chaldeën
ten tijde van Pfammetichus zag, dan kreeg
deze uitdrukking uit de gefchiedenis eenig nieuw
licht. De Chaldeën, of, gelijk de Grieken hen noemen
, Scijtnen, wilden in Egijpten inbreeken : Pfamjnet
chus kogt den vreede van hun met geld, doch.
aiettegendaa ide dit, regtten zij egter op den terugtogt
verwoestingen in het land der Philiftijnen aan.
vs. 1. Van Moab.] Dit Capittel heeft ongemeen
veel zwaarigheden, om welke het mij onmogelijk is,
hetzelve mijnen Leezeren zo te verklaaren, als ik
wel wenschte. Van de gefchiedenis der Moabiten
in dien tijd, waarop de voorzeggingvan Jeremia ziet,
Y/eeten wij ten minften niets : Want de Grieken „
Wier gefchiedenis nog daarenboven eerst van den tijd
van Cijrus af licht en klaarheid krijgt, houden zig
enkel bezig met de grooter volken van Afiën, en
nebben van deze kleine, de Moabiten, de Ammoniten
, niet eens den naam. Van de vervulling der
Voorzegging kan ik dus even zo weinig zeggen, als
ef zij nog tot de toekomende tijden behoorde, en
bijgevolg ook daaruit aan de woorden geen licht
geeven. De Profeet noemt zeer veeie ftederr van
net land der Moabiten, en wel zo, dat het zomwtflen
op derzelver ligging aankomt; doch van de lig-
X 4 e in s

548 DE PROPEET JEREMIA.
God der Goden de God van Israël: wee tij
JMtbo,
ging van alle deze fteden, weeten wij niet veel, alles
ten hoogften flegts uit de Ouden; en het geen
men in de aardrijksbefchrijving uit dezen weet, blijft
a toos onvolkomen en onzeker , wanneer ons de
llieuwe aardrijksbefchrijving niet te hulp komt; doch
pie verlaat ons hier, dewijl geen reiziger zig waagt
in die lardflreeken aan geene zijde van den fordaan.
daar het land der Moabiten ligt. Dit gaat zo ver'
dat het heden nog onmogelijk is, eene landkaart van
dit land te tekenen; en die, welken eenige groote
Geleerden ons gegeeven hebben, zijn enkel v.oortbrengzels
hunner verbeelding. Op de naameu dezer
fteden zmlpeelt de Proleet dikwerf: 't is anders onmogelijk,
deze woordenfpeelingen in eene overzetting
mt te drukken: derhalven loopt van veel, van het
geen hij zegt, het oogmerk, of het Oostersch vern
[ et l n .' t00 S'- maar behalven dat zijn het doorgaans
de duisterfte Capittels, waarin veele woordenipeehngeii
op naamen voorkomen , bij voorbeeld het
eerfte Capittel van Micha. Eindelijk is de leezïng
van den gedrukten Hebreeuwfchen text in dit Capittel
en het volgende zo onzeker, als in geen één ander
van onzen Profeet; en de reden is waarfchijnlijk,
darde ukfehrijvers niet verftonden het geen zij
Uitichreeven , en zig dus bij enkele woorden en letters
, die zij niet begreepen, verfchreeven.
Men gelooft gemeenlijk, dat deze voorzegging tegen
Moab door Nebucadnezar vervuld is, die de
Moabiten, gelijk andere nabuurige volken, heeft be.
Üorloogd. Ik gHoof het ook: maar dewijl wij in 't
geheel geene geft-hiedenis der Moabiten van dien tijd
nebben, zo kan ik het mijnen Leezeren niet als eene
frefchiedkündige waarheid zeggen. Ten tijde van
Jeremia, en een geruimen tijd daarna, zo lang men
van de pcfchieiienis der Moabiten berigt had, kon
de vervuiling dezer voorzegging een zegel zijner
ffoduel-jke zending zijn ; doch nu , naa meêr dan
Siccojaaren, is dn één van die verouderde bewijzen,
Waatvü* IK bi; Cap XXXI: 3(5. 37. j D
het laatfte ge!
deel.

CAP.
XLVIII.
Nebo, gij zijt verwoest! Kirjataïm is ba*
fchaamd
dcelte der aanmerking, tefs eezegd heb, en in wier
plaats de Godsdienst allengskens door vervolde voor-
Legineen nieuwe bew! zen zjner goddelijkheid be-
S n heeft, en ingeval hij goddel.jk is, bekomen
^Wanneer men hét XV en XVIJe Capittel van Je.
Ma vergUijkt. dan zal men met Oegts eene zeer
ïrootc oveiëenftemming van be.de voorzangen
waarneemen, maar ook, dat de voorzegging van Je
remia uit die bijna afgelchreeven of herhaald is. Of
de beide P ofeeten van eenërlei tijd en ongeluk voorzeggen
of dat Jeremia een nteuw ongeluk met woordefvan
Jefaïa lefehrijft, kan ik Wederon, uit eene
volkomen doch onfchuldige onkunde m de gefchiedenis
der Moabiten, niet zeggen.
Waarom (laat *er in den Bj^el eene voorzeggmg,
waaruit wij niets leeren, die wij met de gefchiedenis
niet vergelijken, noch waaruit wij de goddelijke
zending van den Profeet kunnen bewijzen? - -~
Ik denk, dat dit antwoord genoegzaam'is: de KJbel
is niet enkel voor ons gefchreeven, maar oot
voor lieden van den voorigen tijd; voor dezen was.
de vervulling van Jeremia's voorzegging omtrent de
Moabiten een zegel zijner goddelijte ztnJ.ng, en
bleef het zo lang, als men van de gefchiedenis der
Moabiten het noodige nog wist.
fVee u Nebe.] Er wordt niet van den God . maar
van de ftad Nebo gefproken, welke Num XXXII: 38.
als eene ftad voorkomt, welke den ftam Ruben is
toegevallen. , , ...
Ik moet hier ééns voor al aanmerken, dat wij in,
ons hoofdftuk eene menigte fteden genoemd vinden,
welke, volgens hetXXXUfte Capittel van Mofes vierde
boek, aan de twee en een halven ftam aan geene
ziide van den Jordaan waren toegevallen. Dit hangt
dus te zamen. De Moabiten hadden ten tijde van
Mofes een groot gedeelte van hun land in een ongelukkigen
oorlog tegen Sichon den Koning der Arno.
riten verlooren: deszelfs land veroverden de I»raelil
e n
X 5
'

330 DE PROPEET JEREMIA.
fchaamd geworden, en ingenomen! befchaamd
geworden en veroverd is Misgab I
Hisbon is de roem van Moab niet meêr
men heefc krijgslisten tegen Moab verzon- *
nen, om het te verftooten en tot eene
woe.
ten, en toen wierden deze fteden ook onder de
fcmmen aan geene zijde van den fordaan verdeeld.
Num. XXI: 21-3,. XXXIf. De Moabiten en Am-
Biomteo maakten altoos n„g aanfpraak op deze landen,
ri-e hun eertijds toebehoord hadden, en Rechteren
XI. omft..nt daar zelfs een oorlog over. doch
welke voor de Jsraehten gelukkig eindigt De Moabnen
kwamen daarna zeifs onder de heenchappj der
Israeliten ,
a
Sam. VIII: *. doch fcheuroen zig onder
Joram daar weder van los, en wierden op nieuw een
«ref bangelijk konmgrijk.
a
Kon. UI. S. Wanneer nu
die twee en een halve ft.m aan geene zijde van den
Jordaan van de Aslijrifche Koningen wie/oen weggevoerd,
zo bezetteden de Moabiten zo wel alsT de
Am momten de fteden, die hun voor veel honderd
Sl t0 S-1° 0rd h a d d e n
e n m i s f c h i e
andere, dje hun nooit hadden
'
toebehoord.
" veele
Ktrjataim.] Num. A'XXII: 37. Deze ftad, of
tegenwoordig dorp J,gt in ee woeftijn, eene dagreis
van Palm.jra, doch heeft nog overblijfzels van Co-
«nthifche pilaaren en Griek fche opfchriften, waaruit
men bemerkt, dat. zij eertijds eene ftad geweest is
De Moab.rifche heerfchappij moet zig derhalven vrii
ver na de woeftijn hebben uitgeftrekt
DC
de^'vSor " aam dCZer ft3d k °' mt ner e ens *
an
]
AU' %J? e ' bon:] ^..g^ezen hoofdftad. Zie
Num. XXI: 25-30. Zij had eertijds insgelijks aan
de twee en een halve ftam aan geene zijde van den
Jordaan behoord. Num. XXXII: 37
tJit b T h ,' er VS P d e J 0 0 d f c h e accenten afgegaan ,
welke de plaats dus willen begreepen hebben-^;
roem ,s verdweenen. Te Hesbon zelf denkt men
kwaad tegen de ftad.

'c kt. xLvm.
woeftijn te maaken; ook gij, Madmena,'
zult in de ftilte vallen, het zwaard volgtu.f
Daar klinkt van Horonaïm een jammer- 3
kreet over rampfpoed en verwoesting,}
De ftad Moab is ook veroverd, haare kin 4
deren fchreeuwen hard.| Op de hoogte 5
van Luchit verheft zig geween boven geween;
Madmena.] Mogelijk dat Madmena, het welk
Jof XV: 31. *!s in het zuidelijk gedeelte van den
ftam juda liggende befchreeven wordt.
vs. 3. Horanaïm ] Eene ons geheel onbekende
ftad, wier naam alleen in de voorzeggingen van Je»
faïa en Jeremia regen Moab voorkomt: waarfchijnlijk
is zij de ftad Horon, welke Jofephus bij eene
andere gelegenheid onder de fteden der Moabiten.
noemt, zonder egter haare ligging weder te befchrijven.
Zie de aanmerking op het laaide Vers van
ons Capittel.
vs. 4. Moab ] Het woord ftad heb ik 'er bijgevoegd,
dewijl hier niet van het volk, maar van ds
ftad Moab gefproken wordt: dit ziet men in het
Hebreeuwsch terftond, doch in onze taal zouden
mijne Leezers aan het volk denken, wanneer ik
overgezet had: Moab is ook veroverd.
De hoofddad der Moabiten, welke anders ook
Ar, Armoab, Areopolis en Rabba heet, draag!
nog tot op den huidigen dag bij de Arabiërs den naam
van Moab, of, gelijk zij het uitfpreeken, Maab.
haare kinderen Jchreemven hard.'] Ik heb den
gedrukten text we! overgezet, geli 1 k ik dien voor
mij vond, doch geloof bijna, dat eene andere leezing,
laat het gefchreeuw tot aan Zoar (aan het
zuidelijk einde der doode zee) klinken , de regte zij.
vs. 5. Luchit] Eene ftad, weike tusfchen dein
het voorige Vers gemelde hoofdftad der Moabiten,
Areopolis of Maab en Zoar in het midden lag.
Het fchijnt, dat het ons onbekende Horonaïm, of
tegen over haar lag op de afbellende zijde vsn een
an-

33» DE PROFEET JEREMIA.
ween; de laagte van Horonaïm klinkt van
een angftig en jammerlijk gefchrei. | Vliedt, 6*
gij mannen, redt uw leeven; gij vrouwen,
zijt gelijk het parelhoen in de woeftijn. |
Dewijl gij u op uwe vestingwerken en op 7
uwe fchatten verlaaten hebt, zult gij veroverd
worden, Camosch zal na een ander
land vertrekken, zijne Vorften en Priesters
met hem. j De verwoester zal over 8
alle fteden komen, daar zal'er geen behouden
worden, het dal zal verwoest worden,
de vlakte verwoest worden: want Jehova
heeft het gezegd. | Geeft Moab vleugelen, 9
want zijn land wordt tot eene woeftijn,
zijne fteden woest en zonder inwoonders. |
Vervloekt zij hij, die Gods werk bedrieg. 10
lijk verrigt, vervloekt, die zijn zwaard van
het bloedvergieten terughoudt!] Moab was 11
van der jeugd af gerust geweest, gelijk wijn
die op zijn vat blijft liggen, en nooit van het
eene vat op het andere overgeftoken wordt!
nimmer was Moab in een ander land ge.
voerd,
«nderen berg, of op de andere zijde van den zelfden
berg, waarop Luchit gelegen was.
vs. 6. pare/hoen.] Zie "de aanm. op Pf. CU: 18.
t>e meening is: gij vrouwen vliedt diep in de een.
gaarne zandwoeltijn, daar het parelhoen zig pleeg
op te houden.
vs. 7.] Camosch reist na een ander land, wanneer
de uit hun land verdreeven, mogelijk diep in
de Arabifche woeftijnen vliedende Moabiten hem
medeneemen. Dit medeneemen der vliedende verdreeven
Goden ls bij de heidenen bekend: dus neemt
bij voorb. Aeneas bij Virgilius zijne huisgoden mede,
Wanneer hij vlu^t.

CAP. XLVIII. 333
vOerd, daarom had het zijn fmaak en reuk
onveranderd behouden. | Daarom komt de i»
tijd, fpreekt Jehova, dat ik lieden zal zenden
, die de vaten omkeeren , en de flesfen
in ftukken fmijten.j Moab zal aan Camosch 13
befchaamd worden, gelijk Israël aan Betel,
waarop het zig verliet, is befchaamd geworden.|
Hoe kunt gij toch zeggen, dat 14
gij helden, en dappere krijgslieden zijt?I
De verwoester beklimt Moab en deszelfs 15
fteden, zijne beste jonge manfchap gaat na
de flagtbank, fpreekt de Koning, wiens
naam Jehova de God der Goden is. | Het 16"
onweder over Moab is reeds nabij, en zijn
ongeluk komt toefchieten: | hebt medelij-17
den met hem, allenabuuren, alle die zijn
naam kent' zegt: hoe is de fterke ftaf
verbroken! de ftaf, van wiens daaden 'er
zo veel geroemd wierdt !| Klim van uwen 18
pragtigen zetel af, en plaats u in het dorre,
gij inwoonfter en dogter van Dibon, want
de verwoester van Moab zal tot u opkomen,
en uwe vestingwerken verbrijzelen.! Staa 19
aan
vs. 15. De verwoester beklimt Moab!] Moab
is een zeer bereachtig land, daarom wordt de vijand
gezegd hetzelve te beklimmen. Ik ben hier egter
van de punten afgegaan, welke volgens de fpraakkunde
naauwlijks kunnen worden overgezet: men
pleeg ze intusfchen te vertaaien: Moab is verwoest,
en zijne /leden gaan in vuur op.
vs. 18.Dibon.' Eene ftadaanden Arnon, welke eertijds
den ftam van God wasten deele gevallen. Num.
XXXII: 34. De inwoonders van dit aan den Arnon
gelegen Dibon zullen na de woeftijn vlieden, en ia
het dorre woonen.

33* DE PROFEET JEREMIA. '
aan fan weg, en zie verre, gij inwoonflW
• van Aroër: vraag den vlugLnden, efdf
ontkomenen, zegt, wat is ' c r
gefchied?!
Moaj hat befchaamd, dewijl Aroër ver'
f c h r e e
/rni^ ^ t> mafkaan den
Arnon het ongeluk van Moab bekend f
He vonnis aan de vlakte voltrokken! aan
2 T
^et-Diblataim,! Kirjataïm, Bet-Gamul
«r; 19 insgelijks
a a„ den Arnon
Bet.
IWolgfafleerfde-n ttt ^%^t7 P^oo,en.
d e
af, volgen wefke hef üi fr" T ^ ^ P U n t e i 1
» Ï.'ÏÏS
mende menigte van vlu P
3 «
g n d e m a
perfoonen vef zien
k o n
" S * e n »«-
ftadVn'dezt^m Ker^ 5 1 ' ^ $
a a n k o -
SS! • °° k e e n e a " d e r « ^ van een gelijke.
<
Kh&S teS
^
: a : " < " , , I» 'Sta «.. si
öie ons geheel onbekend is "T£? EENE »
V£et\£ e g e h e e I
J,'^a^u
^
onbekend.
Zie 1 Jlaw X^" J 6 0
? -f 00^' 1 behoorenden
en bij veele ardere n 3 a*mH "~r> W a n n e e r men hier,
iki

CAP. XLVIII. 33J
Bet-Maon,| Kerijot, Bozra, en aan alle 24
Moabitifche fteden, nabij en afgelegen.|
Moab heefc zijn hoorn afgeftooten, zijn 2£
arm is verbroken , fpreekt Jehova |
Maakt Moab dronken, want het heeft 26
zig tegen Jehova verheven, het zal zijn
maag
ftad gefteld vindt, zo moet men zig niet in de war
laaten brengen, en denken, dat het twee verfcnillende
fteden zijn. Bet, het welk onder anderen,
ftad, land betekent, wordt voor de naa men der fteden
gezet, gelijk wij in het laag duitsch zeggen, de
ftad Gottingen
vs. 24 Bozra] Net de Ed >mftifche ftad van de.
zen naam , maar eene andere Moabitifche, welke I
Machab V: 26 voorkomt, bij welke plaats men de
aanmerking kan naleezen , zoo men het noodig vindt.
vs 25. heeft zijn hoorn afgeftooten ] Het beeld
is van een os ontleend, die geen verderen tegenftand
kan bieden, wanneer hij zijne hoornen heeft afgeftooten.
Wij hebben deze fpreekwijs ook in onze taal
hoewel met eenig ondmfcheid van betekenis, alleenlijk
dat zij bij ons laag (wat School-Duitsch,) maar
bij de Hebreeuwen verheven en dichterlijk is. De
volgende uitdrukking, zijn arm is verbroken, betekent
het zelfde onder een ander beeld.
vs. 26. Maakt Moab dronken'] Een proot, en
te gelijk befpottend ongeluk wordt voorgefteld, alB
of iemand met gewald lot drinken gedwongen wierd ,
zo dat hij nederviel, de hoofdpijn der dronkenfchap
daarvan had, zig in het vallen bezeerde, en allen
tot een fpot wierd. 'T is een beeld, dat inzonderheid
in de fchriften van Jefaïa en Habakuk voorkomt,
en verder uitgehaald is Zie Jef LI: 17—21.
Habak II: 15. 16. Pf LXX: 9
tegen Jehova verheven] dewijl de Moabiten het
land vaff de twee en een halve ftuni wegnamen,
nadat deze in ballingfchap gevoerd waren, en deze
herovering van het eertijds aan Jehova behoorende
land, volgens de heidenfche wijze, aan de magt va»
hun-

DE PROFEET JE REM fA.
maag; weêr ledig maaken en fpuwen en
de beurt zal ook aan Moab komen/om
• anderen tot een fpot te worden./ Hebt 27
gii de Israêhten niet even eens befpot?
Hadden zij u dan het uwe ontnomen , en
wa.
hunnen God Camosch en andere Goden toefchrec,
ven. . Om deze heidenfche denkwijze, welke voor
ons juist wegens haare voorvaderlijke dwaasheid
duister isomte verdaan, vergelijke men Rechter en
AI: 24. daar de Ammoniten hunne overwinningen
aan Camosch toefchrijven.
winningen
zijn maag weêr l ed tg maaken en Ipuwenl de
meellokte landen en fteden der Israëliten weêr overgeeven.
D t beeld is ook van dc gewoone
gevolgen van het drinken ontleend.
In het eerfte boek der Mnchabeën Cap, V vinden
WIJ de Israëliten als inwoonders van G'leadui!
TT?u /'" I v e n v ° o r een gedeelte onder Cijrus
d e
uit de ballingfchap weder in dit land zijn terug gekomen
en veele ftreeken, weike ten tijde van Te.
remia door de Moabiten bezeten wierden, ledig gevonden
, en iu bezit hebben genomen.
vs. 27. Hadden zij u het uwe ontnomen? Dit
ziet op het voorwendzel, waaronder de Moabiten
meenden gerechtigd te zijn, om met de Israëiitcn
als vijanden om te gaan, dewijl dezen naamelijk
een land bezaten, dat eens vóór zeven of agt hou
derd jaaren den Moabiten had toebehoord, doch die"
het zig in den oorlog van den Amoritifchen Koning
Sichon ontnuemen lieten, van welken het weder
volgens het recht der verovering aan de IsraëJiten
kwam. Zie de aanmerking op vs. 1. Letterlijk
luidt het: ts Israël btj het tnbreeken betrapt
JLJoch dit moest ik door eene omfchrijving, en duidelijker
uitdrukken, als het in onze taal zou veritaan
worden. Het volk, dat aan een ander met
openbaar en onloochenbaar onrecht h»t zijne onthif
hlV-^° rc l t m e t e e n d i e f ver «eleeken, die juist
bij het mbreeken wordt aangetroffen.
dut

C A P . XLVIII.
3 3 7
waren zij daarop aangetroffen ? dat gij met
hun fpot, zo dikwerf gij flegts van hun
fpreekt!) Verlaat de fteden, en begeeft u 28
na de ileenrotzen, gij inwoonders van Moab;
zijt als de duif, die in het hol aan de
kanten der opening haar nest maakt./
Wij
dat gij met hun fpot, zo dikwerf gij van hun
fpreekt^ Ik heb den text overgezet, gelijk ik den
2elven gedrukt voor mij vind; doch eene andere
leezing bevalt mij wezenlijk beter, of zvas het
daarom, dat gij hun piacht te plunderen t dat
is, zij hebben u niet beledigd , noch u het uwe
ontnomen, maar gij placht ftraatrooverij tegen hen
te pleegen. Zijt gij hun daarom vijanciig, dewijl
gij hun zo veel kwaad gedaan .hebt? — Bij de vol*
ken aan de oostzijde van den Jordaan is de ftraatlooverij
en het invallen in nabuurige landen iets
5toer gewoons; en daar is naauwlijks aan te twijfe.
Jen, dat de Moabiten hunne diep ingewortelde vijandfchap
tegen de Israëliten aan geene zijde van
den Jordaan ook niet op deze wijze zouden betoond
hebben.
vs 28. als de duif enz.] Ik kan dit uit de natuurlijke
gelchiedenis der duiven nier geheel ophelderen,
dewijl wij in het Noordelijk Duitschiand
geene duiven hebben, die zig in fteenrotzen ophouden,
en onze wilde duiven enkel op de boomen,
en daarenboven nog veel Hechter dan andere vogels
nestelen, zo dat een fteike regen hunne eijeren op
de aarde werpt. Het fchijnt intuslch^n, dat de in
onderaardfche holen nestelende fteendutven aan de
beide zijden van den mond der holen hunne nesten
maaken, omtrent gelijk wij de duivenflagen
timmeren. Die in een land woont, daar men deenduiven
en daarenboven groote holen vindt, en haare
huishouding kent, zou mij en mijne Lpezers verpligten,
wanneer hij mij eene befchrijving van
haare nesten ter opheldering van deze plaats mededeelde.

338 DE PROFEET JEREMIA.
Wij hebben allen van de groote trotsch. 20
heid en den ondraaglijken hoogmoed van
Moab gehoord | Ik ken ook zijn hoog- ,«->
moed, fpreekt Jehova. Zijne Profeeten
lpraken onwaarheid, zij bedreeven onrecht.
| Ik heb deernis met Moab, ik ver 31
hef een klaagkreet over geheel M 0ab: men
zugt over de inwoonders van Kirchade-
Ichet.| Ik wil dus, wanneer ik Jaëfer be- 32
weet,
p '-3°' Zijne Profeeten J Pr aken onwaar heid\
Ik heb den zin flegts ongedrukt: letterlijk luidt het
het onwaar e ztjner Projecten, naameiijk, heb ik
J
gehoerd.
• ' K
vs. 31. KirchaJefchetl Ik ben eene andere lee.
|ng gevolgd ; volgens den gedri.fcen text heet het
Ktrcheresch. Of men het ééne, of het andere
aanneeme., het is die Rad, welke bij de gefchiedfcb.yvers
van den heiligen oorlog, de Arabifche
landoefchruvers, en onze laatere, bij voorb. inJSufchings
Aardrijksbefchrijving, Crack heet. Zij lag
12 Israëli tifche (aé Duitfche) mijlen van Maab, of
^tr-Moab. Zie vs. 4.
**fi 32'] Jaëfer en Sibma moeten ongemeen fchoonen
wijn gehad hebben : de Profeet zegt dichterlijk
dat wanneer hij het noodlot dezer fteden beweent'
hij niet wil nalaaten, ook over de verwoeste kost"
oaare wijnbergen traanen te ftorten. Wegens de
ichoonbeid van dit gewas had men van deze wijnnokken
zelfs looten over de zee, dat is, na fudea
aan de andere zijde der doode zee verplant
Jaëjer- lag j
S
Italiaanfche (3 Duitiche) mïjlea
van Hesbon, bad eertijds tot den ftam van Gad ba.
isoort, en was ééne der 6 Israëütifche vrijfteden geweest,
> ƒ XXI: 39. Sibma lag geen agtftê deel
eener mijl (500 fchreden) van Hesbon, en°wasvan
" toegedeeld. Num.
YYYir aa "a den J am v a n R u b e
fan di : ii 38 U i I h e t
t Tl 8 e e n i k zomwijlep
van de ligging der ftedenzegge, dat deze 0»* ttons
bijüi

C A P . XLVIII. 33^
weene, ook den wijnftok eene traan fchen*
ken, Sibma, uwe
wijngaardranken waren
over de zee verplant, en tot aan de zee
van
Jaëfer : de verwoester is in uwe inzameling
van de boomvrugten en den wijn
gevallen.| Vreugde en gejuich zal van
Carmel en het land van Moab wijken:
wijnpers heb ik rust gegeeven , de wijn houdt
haar niet meêr bezig, niemand treedt haar
onder een lied der wijnpers; het lied der
wijnpers is geen lied der wijnpers. | Hes* 04,
bon fchreeuwt, dat men het tot Eleale tot
Jahazhoort; van Zoar hoort men gefchreew
tot
bijna onbekende kleine ftreek zeer fterk bewoond,
eu met fteden als bezaaid geweest is.
tot aan de zee van faëjej.] Deze zee ken ik
niet. Zoo men van de Joodfche punten wil afgaan,
dan kan men ook overzetten : zva.rcn over de zee
(de doode; en tot aan de zee (de middeiandfeht-)
verplant, reikten top aan Ja°fer: maar dew : jl ik
van de Inging des lands, en of 'er een klein ftjind
meir bij Jaëfer is, voiftrekt niets weet, zo verftout
ik mij niet, iets te veranderen
vs. 33. Carmel.'] Net het beroemde voorgebergte
van dezen nt.arn, maar de ftad, die eertijds tot
den ftam van Juda behoorde, en niet ver van Maon
lag. Z e 1 Sam XXV: 2 Jof XV: 55
vs 34. tot Èleale] Deze ftad geen volkomen
vierde gedeelte eener mij] van Hesbon. Eertijds
was zij aan den (hm van Ruben toegedeeld geweest.
Num XXMI- 37.
tot Jahaz ] Volgens mijne gedagten is deze
ftad de zelfde nier, als die vs aj. gemeld is; maar
in het land der Mqabkpn waren twee fteden van
dezen naam. eene oostelijke, daar d ; e oeroemde
fl;«g Num. XXV. 23. is voorgevallen, de andere nabij
de doode zee»
Y 2
de
Mglat

34o
DE PROFEET JEREMIA.
tot aan Horonaïm, Eglat en Schalifchiïa*
zelfs het water van Nimrim is met zand op.
geflopt. | Ik zal Moab rust geeven, fpreekt 35
Jehova, daar zal niemand zijn , die op de al.
taaren offert , en voor zijne Goden rookt. |
Mijn hart heft over de inwoonders van 36
Kir.
Eglat en Scha/ifchija.] Naamen van fteden.
die ons onbekend zijn; hoewel men ook kan over!
zetten, van Zoar hoort men tot aan Horonaïm
een gefchreeuw als van eene drtejaartge koe, en
dit zegt men, dat.zo veel is,als een zeer luid gefchreeuw.
5
Ntmrim.] Eene ftad aan de noordzijde van Zoar.
bij welke ziltige of mineranle bronnen waren. De!
ze wierden, gelijk het letterlijk betekent, verwoest •
doch dit gelchied in die kindftre.ken gemeenlijk
door het opftoppen der bronnen met zand.
VS. 36. over Moab ] De ftad Maab. Zie de aanmerking
op vs. 4.
heft de ireurmufijk der fluiten aan.] Bij lijkltaatliën
waren fluiten in gebiuik. Ik bende
Joodfche punten gevolgd, doch nog in twijfel, of
ik van de zeiven niet moest afgaan, en overzetten:
trnjn hart reutelt over Moab gelijk de flervenden,
mijn hart reutelt over de inwoonders van
Ktrchade/chet gelijk de flervenden. De meening
zou zijn: ik zie de inwoonders. van Maab en Kirchadefcbet
den laatften adem uitbiaazen, en gelijk
ftjrvenden reutelen, ik gevoel' hunne fmert als
mensch, en reutel zelf bijna gelijk een ftervende.
Lene zeer natuurlijke afbeelding, hoewel zij bij onze
dichters in geen gebruik is, van dit verfchijnze!
der menfehelijfce natuur ontleend, dat de betuigingen
van eens anders fmert, welke wij vemeemen
tij ons iets dergelijks voortbrengen: wanneer wil
ristin « f k Z i e " Wee "! n '
e
n n i e t z e e r
g«hard
W
' J ° 0 , r ' Ckinderen doen het ze-
*er, mdien zij een weinig goedhartig zijn; en als
wij
ker ';?X,r ee -- eD

C A F. XL VUL stc
Kirchadefchet het treurmufijk der fluiten,
aan: het geen zij veroverd hebben, gaat
verlooren.| Alle hoofden zijn kaal, de 3?
baarden van allen afgefchooren, aan alle
handen wonden, en allen hebben een rouwkleed
aan. | Op alle daken en ftraatenvan 38
Moab is enkel klagte, wantik heb Moab als
een vat van geene waarde verbroken, fpreekt
Jehova.| Hoe is Moab verbrijzeld! Huilt! 39
Hoe keert Moab het gezigt van fchaamte
weg! Moab wordt een fpot en fchrikt van
allenabuuren. [ Want dus fpreekt Jehova: 40
hij vliegt gelijk een arend, en fpreidt zijne
vleugels over Moab uit. | Kerijot is verö- 41
verd, Mazada van den vijand bezet: dan
zal
wij een verworgden hoorden reutelen, dan zouden
wij zelf mede reutelen.
Het zijn beiden beelden, waaraan onze dichtkunde
niet gewoon is; welk van beiden ik als verklaarder
en overzetter verkiezen moet: weet ik niet: ik
weet alleenlijk dit, dat ik als dichter liever het
laatfte, het geen van de punten afwijkt, verkiezen
zou.
vs. 37] Het hoofd en den baard af tefcheeren,
en zig wonden te geeven, zijn Oosterfche tekenen
van rouw.
vs. 39.3 De eerfte maal is Moab de ftad, de
iweede en derde het volk. In eene overzetting in
onze taal kan men dit zo duidelijk niet maaken,
als het in 't Hebreewsch is.
vs. 40. hij."] De vijand, waarfchijnlijk Nebucadnezar.
Vs. 41. Mazada? Ee» flot op een berg, onverwinnelijk
wegens zijne ligging, niet ver van de doode
zee aan de oostzijde, dat daarna in de gefchiedenis
der Herodesfen; en van den oorlog der Jooden
met de Romeinen, zeer beroemd is geworden,
Y 3

m
tfr
DE PROPEET JEREMIA.
zal het hart van Moabs helden zijn, ai, het
haft var. eene die in Efeft-d"noodis
Moab zal uitgerooid worden, en geen volk 42
meêr zijn, want het heeft zig regen Jehova
l bereid, gij inwoonder vanMoab:! die 44
in den kuil vallen
en d,e u,t den kui opfei&S
want ft tSÊ% «ge" worden,
z ai
e e n v l o e, { O V ( y
.
M
,
men, een jaar van ft ra
f,
f p r e e k t
i e h
"'l ,
P
Onder de befcherming la n
HeVbo J n
p°«h 4c
ten zij zeker te zijn, die voor geweld vloö.
den: maar 'er is een vuur uit Hesbon ge-
ISn e n 7f n e V j a m , U i t d e S^nsftad vin
Sichon, zij verteert den baard van Moab
tint betert*?*? 11 ?'
d i e
verwas.
VOIK van Camosch is verJooren, uwe zoonen
zyn in de dienstbaarheid, en uwe dog.
ters
Keld
s van eene j.igt op wilde dieren «nomen-
*uiien , en in dezen worden zij dorr den valftrilr
gevangen.zo dat zij 'ernie, weder uitkomen
i&nr^^h%
ik iaat lit Z \
tien,
h 6 t
gaa hier 1 de sss
U k u n n e n ov
er.?ezet worden:
' ° VSr h e t Moabitifche land
Sge° verTrdSw„ eiDde - Van h e t 4 Ó ( l e V e r s Z1 >

CAP. XLVIII. $f j
ters in de flaavernij gevoerd. | Doch in 47
de toekomende tijden zal ik, fpreekt Jeho.
va,
vs. 47] Dat deze voorzegging vervuld is, en de
Moabiten naa den ondergang van het Babijloniscli
Rijk weder in hun land gewoond hebben. .'s zeker.
Wij hebben wel geene aanëengefchakelde gefchie- •
denis van hun, dewijl de Grekfche gefchiedfchrijvers
zig met deze kleine volken van Afiën niet
bemoejen: doch ik heb egter 'net vol e de bjzondere,
meest bijjofep^us, ontmoet i Machab. V: 24—44.
moet Judas de M chabeër met zeer magtige vijan.
den van de Isr ë. ten «rijden, welke onder eenen
leidsman met naame Timotheus ftian; dezen worden
vs- 6 Ammoniten genoemd; doch het fchijnt,
dat de Moabiten toen ter tijd met de Ammoniten
onder één hoofd verbonden waren, want eenige
der aldaar genoemde (leden zijn niet van de Ammoniten,
fnaar van de Moabiten. Ten tijde,
dat Jannéus Koning der Jooden was, hadden de
heidenfche inwoonders van Gilead, en die zijn Moabiten
of Ammoniten, eene Koningin Laodice, welke
met de Koningen der P.irtbers oorlog voerde.
Qofephus Oudheden,- B. XIII. H. XIII. §• 4)
Alexander Jannéus maakt de Moabiten en Gileaditen
aan zig cijnsbaar; (als even, %. 5.) doch ftaat
kort daarop zijne veroveringen in het Moabitifche
land, en de daarin aangelegde vestingen, aan den
Arabifcben Koning Obedasaf, om van dezen bijeen
burgerlijken oorlog hulp te hebben. (Jofeph.Qudh*
XIII: 14 2.") Ondertusfchen ftaan alle de Moabiten
riet onder eene vreemde heerfchappij; en nog een
geruimen tijd daarna bezitten de Moabiten nog zeker.
Hesbon, Medeba, Lemba, Horon, Geüthon,
Zara, Cilicium, Aultün, Pella, als eene zeer uitgebreide
landftreek: deze even genoemde fteden veroveren
de jooden onder Alexander, en verwoesten
Pella, dewijl de daarin woonende Moabiten weigeren,
Joodfche zeden aan te neemen , (zig te laaten
belhijden) het welk dus de overige Moabiten moeten
gedaan hebben. (Jofeph. Oudh. XIII: 15. 4-)
Y 4
Ten

"TB
544 DE PROFEET JEREMIA
va, Moab uit
Moab.T
Ve" e ° 0rdeel ° Ver
de flaavernij terug bren;
CAP. XLIX: I-6.
Lotgevallen van de Ammoniten.
Van de Ammoniten zegt Jehova: waren?'
de Israeliten zonder nakomelingen en zonder
erfgenaamen? waarom heeft zig dan
Ammon het land van Gad toegeëigend? en
waarbei
oten rarjïn h J , n n e n v e e l "ruwere grenzen
ion • SVnr h, 5° V e e l e ftöden ontnomen wa-
"et 'land der M g V- d a t P e r e a °P d e aan
innlr^ " g r e n s t " °' n h e t ra b o e k
van den Joodfchen oorlog, H. IJl I , •) * Daar was
52 M i * d "'V" het Mo.Uchïnd'S
ven- doch h„ V a n d e J o o d e n °»afl'angelijk gebleekt
'er iSr m e 6 i t ! h a a d 6 n d e ^ o d e n ii^nomer.
ten wlf Zt „ V m d e Muiten geworden*is, wee-
Sde!
" S d e «"Pingen der gefchied,
W e e e
hefvo'r'J „ H e l m e e s t e d a t
' tó de aanmerking op
flet Vers van het voorige Hoofd (luk gezegd is geldt
V
3 hadden^ ^ ° 0 r z e gê'' n g -n dVimn ór£
^.U hadden zig ook een groot gedeelte van her lanri
tVeSnd" S *T Va " ° a d ^ d
"eb h e nó d",'
geet.e zijde van den Jordaan in de Asfiirifche bal
lingfchap gevoerd waren. Hunne gefch edenis ie"
ons onbekend, dewijl de GriekfclJ fSer" va„
haar zwijgen; en wij vermoeden flegts . doch wee
ten niet uit de gefchiedenis, dat dele voorzeg
i^Jessr v » rvu,d
*• D;t ««« w
n
ft 'f' X X I : 2 5—28. zeker, dar hti een veldmmt=gen
de Ammoniten heeft in de/zin
g
gehad.

'CAP. XLIX.' * 3 345
waarom woont zijn volk in derzelver Heden
?| Daarom, fpreekt Jehova, zullen
a
'er tijden komen, waarin ik een geroep
van oorlog tegen Rabba der Ammoniten zal
laaten hooren; Rabba zelf zal een puinhoop
, en de landlieden een roof der vlammen
worden, en Israël zal het land van
hun bezitten, die voorheen zijn land hadden
ingenomen.| Huil Hesbon, want 3
Aë is verwoest: fchreit gij dogters van
Rabba, trekt rouwkleederen aan, en loopt
tusfchen de muuren der wijnbergen rond,
want Achikam wordt in een vreemd land
weggevoerd, en zijne Priesters en vorften
met hem.| Wat roemt gij toch op uwe 4
da»
vs. 2] Rabba, de hoofdftad der Ammoniten, ij
verwoest, doch daarna van Ptolomeus PhiladelphuS
weder opgebouwd, en naar hem Philadelphia genoemd.
Naderhand is het op nieuw verwoest;men
weet niet bij welke gelegenheid; de Arabifche gefchiedenis
zegt ons flegts , dat het vóór Manomeds
tijd gefchied is; en zedert dien tijd is het niet meêr
dan een puinhoop, welke nog overblijfzels van eene
eertijds greote ftad vertoont.
vs. 3. Hesbon.] Dewijl dit de hoofdftad der Moabiten
is, zo fchijnen de Ammoniten en Moabiten
ten tijde van Jeremia onder één Koning veréenigd
geweest te zijn. Zie de aanmerking op Cap.
XLI: 10.
Aë.] Eene aan ons onbekende ftad.
Malchom] De God der Ammoniten.
vs. 4. Wat roemt gij toch op uwe dalen t]
naamelijk op hunne vrugtbaarheid. De landftreek
om Rabba wordt van de Arabifche landbefchrijvers
wegens haare vrugtbaarheid geroemd.
Ik
ben wegens de leezing niet zeker; volgens eene andere
zou het ook kunnen luiden, tvat roemt gif
Y 5
f

t¥*
DE PROFEET JEREMIA.
dalen ? uw da) ftroomt, gij afvallige dogter
die met vertrouwen op haare fchatten zei'
l e W , e Z a
' H
^ 3^anden?| i k
zal f P
r e e k
'
2X2? J e h 0 V a d e G o d
' WGoden, ver
fchr.kkmg van alle zijden laaten komen
gijl zult verftrooid worden , wegloop» een
ieder
Z l j n e n
weg, en niemand zal de
X H? d V e e T d e r e n D
-' ° C h h e t "ervoTg 5
zal k de Ammoniten weder uit de dienst,
C
baarheid terug brengen, j
Lotgevallen van de Ammoniten.
Jff? ? d o m z e g c J e h o , de God der Go- r
den. ,s er dan geene wijsheid meêr in Edom *
» goede raad onder de verltandigen verTol
ren
V"£Z\Z? he hoien < ^ * *»
^°^

CA*. XLIX. fyft
feil gegaan ? en hunne wijsheid onbruikbaar
geworden?! Vliedt, keert u om, zoekt in 8
de diepfte woeftijncn eene wooning, gij
inwoonders van Dedan , want ik brenge
het Ongeluk van Edom aan, ten tijde ais
ik ftraf oefene j Wanneer gij de inzaroe. o,
ling
voor een ongemeen verftandig volk moeten gehouden
zijn.
vs 8 zoekt in de diepjle wo-jlijnen eene IVOQ*
fiing.] Ik gaa hier van de punter af, volgens welke
het luidt: zij zoeken tn de diefijle woestijnen
eene wooning. Luther [en de Ne^erd. Overzetr.}
heeft het reeds vóór mij gedaan.
Dedan.'] Niet het Gen. X: 7 gemelde, een van
Cham al'ftammend volk, maar eene Edomitifche
flad van dien naam. Zie Ezech XXV: 13.
vs. 9.] Van hier af komt Jeremia met den Pro«
feet Onadja merkelijk overeen , hebbende de één van
•den anderen beelden en fpreekwijzen overgenomen.
*T is bij zodanige navolging deswege niet noodig,
dat beiden volkomen het zelfde zeggen; een navolger
houdt altoos het recht, om de fpreekwijzen, die
hij navolgt, op zijne wijze te veranderen, om za
zelfs wel in eene andere betekenis en zamenhang te
zetten
Opdat het gemakkelijker zij, om de beide Profeeten
met malkanderen te vergelijken, zo zal ik telkens
de daartegen overftaande plaats van Obadja aanwijzen
: tegen ons Vers ftaat zij bij hem vs 5.
De zin is: als dieven anders 's nachts inbreeken,
zo fteelen zij wel, zo veel zij kunnen wegbrengende,
doch zij laaten nog altoos veel over, en vernielen
alles niet. Doch zo maakt het de vijand bij zijn inval
in Iduméa niet; maar plundert en verwoest alles
zodanig, dat 'er niets overblijft. De Babijioniers
fchijnen tegen dit land niet opgetrokken te zijn, om
het te veroveren en te bezitten, maaralleen om de
Edomiten te ftraffen, en een vijandig volk te verdrijven.
Des te lig'er is het dan te begrijpen, hoe het
toe-

m DE PROFEET JEREMIA. '
het verborgene ontdekt, dat het de Lr
verbergen kan: zijne kinderen, oro/de s
nabuuren, alles is verwoest, en Efaune/
gens meêr!) Verlaat uwe wéezen
O D
ik ze behoade, en uwo weluwen/ op d "
jr 0
pv a
?; e
~ e Vienr n t du * »
zoudt gr, den zeiven voor u willen laaten
voorbij gaan? Dat zult gij nieTdoen" X
moet drinken. { Wam- ft , .r. oe ?. ! ë l )
wwsl want ik zweer bij mij zei- 13
ven ,
vs. 10.] O^T)*
5
v e r l a a ^ e ^ ^
zullen niemand hebben
I,„
^
J
-•
hhT u p z
"-e^'
V n : z l
algemeen „' d a r h , e r n , e t v a » Edom in 't
algemeen, maar van
B o Zra en deszelfs j andftejen ge'
fpro.

CAP. XLIX. 'S4f
vën, fpreekt Jehova, dat Bozra tot een
fchrik, fpot, woestijnen vloek zal worden,
en de overige van haar afhangende fteden
tot eeuwige verwoestingen. | Ik heb eene 14
uitroeping van Jehova gehoord, en eenen
bode, die tot de volken gezonden is: verzamelt
u, trekt op Bozra aan, en breekt
op ten ftrijde.| Jk heb u veracht gemaakt Toonder
de volken, veracht in Edom zelfs,
uw fchrikgedrogt.| Uwe hoogmoed heeft ié
u bedrogen, dewijl gij in de zekere fchuilhoeken
der bergen woondet, en de hoogten
der heuvels bezat. Maakt uw nest zo hoog,
r.j • - ; M >j' ,J vi>/3ri;:w (••>.• - als
fproken wordt: dit Bozra egter, dat 'in Jéfaïa als de
hooldftad der Edomiten voorkomt, fchijnt nimmer
weder uit zijn puin te voorfclvjn te zijn gekomen,
want nergens vinden wij het naa de wederkeering der
Israëliten uit Babel gemeld, noch in den Bijbel, noch
bij Jofephus, zelfs in de Arabifche landbefchrijving
geen fpoor daarvan, hqewel deze menigmaal van een
ander noordelijk Bozra gewaagt; en wanneer Johannes
Hijrknnus geheel Iduméa verovert, zo komt daar
ook geen Bozra voor, maar de vorrnaamfte vestingen
zijn Adora en Marisfa. (Jofephus Oudh. B. XIII.
w
H. 9 §. iö 'j weetSfl niet eens de ligging van
het oude Edomitsch Bozra te bcpaalen.
vs. 14. 15- 16] VerséHjk Obadjli 1. 2 3-4-
vs. 15 veracht m Edom zelf uw fchrikgedrogt]
dat is: uwe afgoden, welke in den Bijbel meêrmaa-
]en fchrikgedrogten genoemd worden., zullen in Edom
zelf verachtelijk worden , dewijl zij niet helpen kunnen.
Dat de Edomiten afgodendienst bedreven; en
eenen afgod Koze geëerd hebben, weeten wij ter
loops uit Jofepnus
Ik ben hier van de punten afgegaan, volgens welke
men pleeg over te zetten: veracht onder de
menfchen. Üwe fchrikkeltjkheid, uwe trotschheid
heeft u bedrogen.

,flfi»
DE PROFEET JEREMIA.
sis een arend, ik Zqi ' e r
„ „ m
„ A
fpreekt' Jeho -"g^J f%«*
«ene woestijn worden
ger over deze ft raffen^r? k^erreizi "
' pen zal. I Geliik l^r „1
-
e n e n r o e
zo StïJ U^a T '
dienen zal ?
"eraer, die mij
zul.
*rheid: ik veTklaart-t' t ^hebben vee,e «
vrees, dat ove zérrinf 1 Z ° g ,°, ed a i s i k k a n » ar
*^*£toïï^*^^*
niet.
8
Leeze?
geeven, en zij voldoet mij
z ejf
^HTa S. 2 den Z eeTr eLSn ! e r S t S e f a ° o r e "
Z O o n
v s n
nss ni.

C A F. XLIX.
m
zullen het land kaal eeten, en de weide zal
woest worden. | De Aarde zal beeven van zx
het kraaken hunnes vals; een geroep zal 'er
gaan totaan deroodezee.| Ziet, hij komt
als een arend, vliegt, en fpreidt zijne vleugelen
over Bozra uit: dan zal het hart van
Édoms helden zijn, ajs het hart eener vrouw,
die in baarensnood is. |
Vs. 23—27
Omtrend eene aanslaande verwoesting der
ftad Damaskus.
Van Damaskus.
Hamat en Arfad zijn ontfteld over het 23
oneaamfte
ftam van het Edomitifche volle waren. Het
land, dat deze ftam bewoont, draagt van hem den
naam. Het is eene' dergelijke fpreek wijs als, inwoon,
ders van Judode
fc/ia'pen enz.] Vreemden zullen met bnnne
kudden het Edomitifche land doortrekken en afweiden,
dewijl hjt geene inwoonders meêr heeft.
vs. 23'] , Het oude koningrijk Damaskus was reeds
lang vooraf van de Aslijrifche Koningen verwoest
(2 Kon. XVI: 9); tegen het zelve is derhalven deze
voorzeggirg niet gerigt , maar tegen de tegenwoordige
inwoonders van Damaskus, van welken wij
egter niet weeten, of -cij ten tijde van Jeremia Koningen,
of een vrijen (laat gehad, hebben.
Hamat en A fad.~] Het eerfte is eene ftad aan
den Oiontes, welke nog tegenwoordig den nuam van
Hamat draagt; doch het andere is onbekend, en een
naam, die enkel in den ,'Btjbel voorkomt.
Beide fteden ftaan niet onder het gebied van Damaskus,
maar verfchrikken flegts bij de verwoesting
van deze nabuurige ftad, gelijk de fchrik daarover
Zig fcliieJijk tot aan de zegkuiien verfpreidt.

m
DE PROFEET JEREMIA.
- iia^SSP
Z«
v
erfchrikken, de
ontfteJtenis ftrekt zig uit tot aan de on rus
ügezee. Damaskus laat de handen en
d e n
-
moed zakken, en ziet uit om te vlueten
angst en fmert overvallen het, gelijSè
vrouw i n
baarensnood. I Hoeis 'er S„ „
^ K f d ^ ^ ' C geheel niets Tveri
2 5
van de ftad, welke mijne vreugde was»!
Haare jongelingen zullen op haare ftrla en ^
vallen, en alle krijgslieden nedergehouwS
7elT'i/ P 7 ekt J e h
° V a » d e God der Go"
n" m
' f 1 e e n V L l u r a a n d e muuren van
2 T
28-33
Voorzegging omtrend eenige Arabifche Emirs
en hunne horden.
Van Kedar en de koningrijken der rond. 2R
trek.
**£L 8 *J Damaskus heeft ééne der fchoonfte en
aangsnaamfte liggingen in de waereld
w. 27.] vanBenhadad.] Dan gewezen SM
e W e / e
fchen Koning. Zie i XV- 18 "
JEjï' **• 1 Nakomelingen van Abraham
die in Arabien woonden. Zie Gen. XXV- ia *
en de koningrijken der rondtrekkende AraLrs 1
Het geen hier koningrijken heeten, zotdln
ne?
dien naam niet noemen. De rond rekSe dl
fchaapenteelt leevende Arabiërs veTdeden'zit In
pSofd >«

CAP. XLIX. 353
trekkende Arabiërs ,welken Nebucad-Nezar
de Koning van Babel floeg, fprak Jehova
dus: welaan 1 doet een veldtogt tegen Kedar,
en verwoest het land der Saraceenen! (
Men zal hunne tenten, fchaapen, tapijten, 29
.gereedfchap en kameelen wegvoeren, en
hun een fchrik van alle zijden toeroepen. |
Vliedt, vliedt zeer ver, diep in de woes- 30
tijn, gij allen, die in beweegbaare horden
woont, want Nebucad-Nezar de Koning
van Babel heeft een aanflag op u, en gedagtentegen
u gevormd.| Staat op, onder 31
neemt een veitogt tegen een volk, dat af
keerigvan oorlog is, fpreekt Jehova, tegen
een volk, datgeene poorten noch grendels
heeft, en eenzaam woont.| Hunne Ka 32
mee.
ze eeuw den grooten Sultan in Palestina zo veel
werk gegeeven, dar men niet recht weet, of hij of
zij van zekere ftreeken van htt beloofde land meester
zijn. Andere Emirs zijn wederom veel kleiner,
en naauwlijks met de Duiifche landëdelen te vergelijken,
uitgezonderd dat zij onafhankelijk zijn. Die
wij Emirs noemen, heeten hier Koningen, en zoo
ik een nieuw woord in onze taal had willen maaken,
dan had ik hunne koningrijken Emïrfihappsn
kunnen noemen.
vs. -30.] De Arabiërs pleegen, bij een vijandelijken
inval, met bet geen zij kunnen bergen, diep
in de woestijn te trekken, daar hen de vijand, gedeeltelijk
uit onkunde in de wegen , gedeeltelijk uit
gebrek aan leevensmiddeien en water, niet kan volgen.
Dit is de kunstgreep, waardoor dit arm en
van de Natuur begunftigd land tot hiertoe altoos nog
vrij en onoverwonnen gebleeven is. Noch Alexrn.
der de Groote, noch de Romeinen hebben het aan
zie kunuen onderwerpen.
z

m
DE PROFEET JEREMIA.
meelen en ontelbaare fchaapen zullen tot
een prooi worden, ik zal ze verftroojen in
alle de gewesten der geenen, die een Vee.
fneden knevelbaard hebben, en hun van
alle kanten kwaad laaten overkomen,
fpreekt jehova ; | zo dat. het land der rond 33
trekkende Arabiërs tot eene wooning der
gangen, tot eene eeuwige woeftijn zal wor
orhou^r niemand w o o n t , n o c h z i g
V s
- 34-39-
Lotgevallen der Ammoniten
De uitfpraak van Jehova over Elam, q 4
welke , n
het begin der regeering van Zede.
van Juda> tot jeremia
ï^Jr**
bZarfh,il r A e T en '
d
Dus
h S e n
ofsefnJen knevel.
*aa>d hebben] dat JS, der Arabiërs. Zie de aanmerking
op Cap. IX: 25.
vs. 33-] De Arabifche woestijnen zuilen. nadat
de Beduinen uit de zeiven in diepere woêsdhS
gedreeyen zijn alleen de wooning üer flangen £
Eeuwtg moet hier niet van eene eigenlijke eeuwS'
he d, maar van een langen tijd genomen wordend ,
. vs. 34.J Omtrent de ligging van het land Elam
zie men de aanmerking op Cap. XXV: 25. De
vulling dezer voorzegging moet in den tijd van Ne"
bucadnezar zijn voorgevallen ; want Ezech. XXXlï
li, Z" 11 E
' a m e e n e voorz *eg>'ne. welke voort
naa de verwoesting van ferufalem gegeven is Z
der
d e
reeds verwoeste koningkrijken voor. Waar
fchunl.jk was Nebucadnezar ook de ove winnaar*
k a n m e
d Gr
" n i e t ^gget^dew/l
f c h r ,
tniten in H» J v e r s van de gefchiedenis der E&
m m i a d e v r o e
S«e tijden volftrejtt ftilzw/jgen.

CAP. XLIX. 355
Dus fpreekt Jehova, de God der Goden: 35
ik zal den boog der Elamiten verbreeken ,
waarin hunne voornaamftefterkte beftond.j
Ik zal alle vier de winden, van alle vier 36
de hemelftreeken, op de Elamiten laaten
I flormen, en hen in alle deze oorden ver.
ftroojen, zo dat 'er geen Volk zijn zal, tot
het welk geene viugtende Elamiten komen. |
Ik zal de Elamiten voor hunne vijanden, 3?
en voor de geeneri, die hun bloed willen
hebben, laaten geflagen worden , ongeluk
en mijnen toorn over hen brengen, en het
zwaard agter hen zenden, tot dat ik hen
verdelgd heb.| Dan zal ik mijnen throon 3$
in Elam opregten, en Koning en Vorften
daaruit verdrijven :| doch in de toekomen,
de tijden zal ik Elam weder uit de dienstbaarheid
terug brengen, fpreekt Jehova.[
CAP.
vs. 38. mijnen throon in Elam opregten 1 Van
de vervuiling dezer voorzegging kan uit onkunde
der gefchiedenis in 't geheel niets gezegd worden
Het is zeker, dat *er in deze gewesten zeer talrijke,
Christelijke Kerken geweest zijn, doch daar
fchijnt Jeremia met op te zien, maar op iets van
veel vroeger tijd, dat voor de herftelling van hec
Elamitisch Koningrijk (vs. 39.) gebeurd is. Hebben
de Jooden zig mogelijk ren tijde van Ci/rus.en
onder zijne opvolgers de Perfifche alleenhecrfchers,
bijzonderlijk in Elam gevestigd, en het tot de zitplaats
van den waaren Godsdienst gemaakt, op een
tijd, wanneer het nog geene eigen Konine-en weder
had, maar van de Perfen afhing ? Doch wat kan
er bij een volkomen (lilzwijgen der gefchiedfehriivers
van dit, voor hun te afgelegen of'te klein
volk, zonder vermetelheid gezegd worden?
**• 39-3
Dat dit vervuld is, .weeten wij uit de
Z 2
go.

35« DE PROFEET JEREMIA.
CAP. L.
Eene voorzegging van den ondergang van het
Babijlonifche Rijk, de volkomen verwoesting
van Babel, en de wederkeering der Israëli,
ten en Jooden in hun land.
De uitfpraak, welke Jehova door den ï'
Profeet Jeremia over Babijlon en het land der
Chaldeën gedaan heeft. {
fêS^»
t
Maakt
i d e d er Sjrisch-Macedonifche en
;
ne £ / 0 n '" g e n Ü ebben d e E ! a m f t en weder
tu ne eigen Koningen gehad. Men zi e
hiervan meêr
m de aanmerking op i Maehab V i
C i p. L,
Over de vervulling van deze voorzeggingen fnreek
en "her"// 0^ 1
/^ 1 3 ' " w i l n i e t Se hïhaa.
e
Sn «JL 8 " V k d 3 a r Z e g g e n m o e t
- Hier zij dit al.
het Babijlonifche R,jk een einde; Babijlon wierd wederf
P a n„ I g
onder Darius den zoon vin W ^pe ;
deze veroverde het voor de tweede maal. en eine
barder met de ftad om : het wierd nogmaals we£
fpannig onder Xerxes. waarop den Babijioniers het
gebruik der wapenen ontnomen wierd. Babijlon
bleef egter intusfehen nog altoos eene aanzienl jke
ftad, en had onder Alexander den Grooten, die het
naa zyne terugkomst uit Indien tot zijne verblijfplaats
Z ! , 0 0 t C h o o p '
tweede keer de
o m v o o r d e
nooidftad der waereld te worden. Doch zijn dood
Kwam daar tusfchen; van toen afdaalde hefgeft
W 3
adig
dfll , s 7 a a r f c h i i«»jk ten tijde
v a n
Christus nol
wel eene ftad, maar die ontvolkt was, en geduurie
atnam , o t
dat zij eindelijk geheel woest i/gewo ?
re muuTen" SZ T-L er "° g flegtS
• 6 muuren gelijk men meent, niet ver van van Heil* haa-
e Xo groote E? " " T ^ V
°° r overbl BSel?v ï
eene zo groote ftad z o u b m i e n
,
e n
die menig reiniger

CAP. Ï& &>?
Maakt het onder de volken bekend, roept 2
het uit, fteekt tekenen op, roept uit en
verbergt het niet: zegt, Babel is veroverd,
Bel tot fchande geworden, Merodach befchaamd
, alle zijne afgoden en beelden befchaamd
en tot fchande geworden.] Daar 3
trekt een volk van het Noorden tegen Babel
uit, en maakt zijn land tot eene woeftijn
zonder inwoonders, menfchen en vee zijn
weg,
ger voorbijgaat, zonder flegts op de gedagten te komen
, dat hier het beroemde Babijlon heeft gelegen.
De voorzeggingen van Jefaïa zijn veel omftandiger
en duidelijker, en haare naauwkeurige vervulling
één der fterkfte bewijzen van den Godsdienst: Doch
bij beiden is merkwaardig, dat zij de volkomen verwoesting
van Babijlon voorzeggen, welke zo^laat,
eerst naa den tijd van Christus gevolgd is : zij kunnen
derhalven niet ten eenigen tijde ondergeftoken
noch verdigt zijn, nadat Cijrus Babel veroverd had,
want die toen op den naam van een ouderen Profeet
eene voorzegging had willen verdigten, zou daar zekerlijk
niet in gezet hebben, dat Babel, het welk
naa de verovering van Cijrus nog eene hoofdftad van
Afiën was, in eene volkomen woeftijn zou veranderd
worden. £. „ , ,
vs. a. Bel, Meroaach.] Twee Goden der
Babijioniers.
_
vs. 3- een volk van het Noorden ] De Meden.
Op de Perfen kan dit niet zien, want die lagen ten
Oosten van Babijlon. Beide volken veroverden Babijlon'
in gemeenfchap; doch de Meden waren toen nog
het magtigfte van beide, hoewel de groote overwinnaar
en beftuurder der belegering, Cijrus, van Perfifche
afkomst was.
tot eene woestijn.] Hier wordt flegts van de korte
verwoesting des oorlogs gefproken, niet van de
duurzaame en eeuwige, welke VS. 39. 40.aal beken4
gemaakt worden.
Z 3

355 DE PROFEET JEREMIA.
weg, en van daar gevluet.l Tn Hi^n i
$££ h r> zalleti 4
met de Jooden te zaamen, wederfeeeren -
nen God zoeken , | na Zion vraagen,
e n
*
Jun gezigtdaarheen wenden: komt, zullen 5
zij zeggen, om ons door een eeuwig ver.
bond, dat wi) nooit weder zullen vergee.
é
ten, met Jehova te verbinden I
Myn volk was eene verftrooide kudde f
SieW ende d | den ^ ° P dw
geleid, bergen bedrogen, ^ zii waren ^4
van berg tot berg geloopen, en hadden
h uS
iie dreef vergeeten. f Wie haar vond , ve" ,
teerde haar, hnnne vijanden zeiden In 7
vergnjpen ons niet aan het heilige: vvantz
padden tegen Jehova gezondigd. 8
Wlahel
is toch eene rechtvaardige dreef,
e njeho.
l^^mv!
" va
r
WM% % tefe voor-eStag. waaruit

C A p. L.
va de hoop hunner vaderen.! Vliedt uit 8
Babel, gaat uit het land der Chaldeën, zijt
als de bokken, die voor de kudde heen
gaan. | Want ik zal eene menigte groote 9
volken van het Noorden tegen Babel laaten
ontwaaken, zij zullen het betrekken, belegeren,
en van daar af zal het veroverd
worden. Hunne pijlen zijn als van een
held, die kinderlooze moeders maakt, en
nooit zonder bloed terug keert. | Het land 10
der Chaldeën zal tot een roof, en alle,
die het plunderen, zullen verzadigd wor.
den-i
•zondigd. jehova, de wooning der gerechtigheid te
roemen, is hard.
Ik vermoede zelfs, dat de leezing van den text
niet zuiver is; doch gfsfingen van leezingen, welke
geene getuigen voor zig hebben, behooreH in mijne
overzetting niet. Ik zet ze hierin de aanmerking:
zij hebben de gerechtigheid, en Jehova de hoop
hunner vaderen opgegeeven: dat is, zij hebben zig
van de gerechtigheid, en van den God, die de hoop
hunner vaderen was, ontflagen.
vs. 8. zijt ais de bokken "] Hier worden de leidslieden
van het volk, die het na Palestina terug bragten,
aangefproken. Het beeld is zekerlijk niet naar
onzen , maar naar den Qosterfchen fmaak: doch wie
kan begeeren, dat alle volken in de keus hunner
beelden eenërlei fmaak zullen hebben? De zelve
fchikt zig dikwerf naar de leevenswijze: onze fchrijvers
hebben in 't gemeen geene kudden , en neemen
dus ook geene beelden van haar: de Hebreër, zelfs
de voornaame, had eene veekweekerij; wat wonder,
dat hij daar beelden van ontleende? Men geeve
aan onze dichters flegts landgoederen, met een goeden
hoop vee, mogelijk zullen zij het dan ook doen,
vs. 9. zonder bloed.] Letterlijk, ledig. Zie II
Sam. I: 22.
Z 4

&o DE PROPEET JEREMIA.
den:] want gij hebt u uitgelaaten verblijd,
wanneer gr, mijn erfdeel plunderdet, trotsch
hebt gij bet vertreden, gelijk een os, die
als de g^ 6 0 h 6 b r
t S
pM n d f p r i n g t ; ^briescht
f ut r ]d ? ng p a a r d e n
J ' I U w e moeder
1 2
S befchaamd; die u gebaard heeft, is met
fmaad bedekt, want zij ziet het einde der
volken: eene woeftijn; eenedorre woeftijn,
eene wildernis! f Door Jehova's toorn .,
3
zal deze ftreek onbewoond en geheel woest
worden; die Babel voorbij gL t
,
z a l
°S
over het ongeluk der ftad ontzetten en
uitroepen.l Alle gij boogfchutters, 'ftSc
1 A
4
ti rondom Babel, fchiet, fpaard geene ni
dW• | W Ver h h e efr heeft ^ ^ ^
öigd!| Vei heft een wapenkreet tegen de
I f
Zij d e h a n d
mar' ^
°^vin! '
naar toe, haare grondvesten zakken in,
is God?r n t WOrden V m v o e s t> w a "t d"
ïaa? enT M t C g e n h 3 a r : W r e e k t a a n
*aar, doet haar weder, gelijk zij
»
u ge.
daan
vs ii. geiïjk een os, die op het gras rondrprinet\
jcjienae os. Zie de aanmerking op Deut XXV- 4
l
fi' \ e e ne dorre woestijn] De woeste ftreekomtrent
Babel toont eene dubbelde gedaante „
d
waanden, wanneer de Eufraat overftroomt s 2H
dTr £ , w „ at ro g
defct' maarin d - ®4s
hi&lt
Ha?
re n m u r e n worden verwoest.] Niet
'
m 3 a r n a a d e
^rövering. Cii'us iVer
g C r m g
5
n
ener p,o Cen
«? m V e , r W W p e a : D a r i l , s i i e t a , , e

CAP. L.
daan heeft. | Laat 'er geen te Babel over 116
die zou kunnen zaajen, of in den oogsttijd
den zikkel houden: voor het overwinnend
zwaard vlugte elk tot zijn volk, en ijle na
zijn land![ Israël was a's eene verftrooide 17
kudde fchaapen,welke eene leeuwin van malkanderen
gejaagd had: de eerfte, die het opat,,
was de Koning van Asfijriën ,en deze twee.
de, Nebucad-Nezar de Koning van Babel,
vergruisde nog de beenderen.| Daarom j&
fpreekt Jehova, de God der Goden, de God
van Israël: ik zal den Koning van Babel en
zijn land ftraffen , gelijk ik den Koning van
Asfijriën geftraft heb,| en Israël weder tot 19.
zijné
vs. i6\] Dit is, gelijk ik boven reeds gezegd heb,
laater gefchied. Cjrus verwoeste de ftad niet: Darius
oefende wel harde en welverdiende ftraffen, maar
behield de ftad egter, en gaf tot dat oogmerk aan de
overwonnen Babijioniers, die vooraf hunne vrouwen
gedood hadden
r
50000 vrouwen, welke uit de Iandfchappen
waren zamengebragt; zoo men anderszins
deze zonderlinge gefchiedenis, welke Herodotus B.
JII. H. 159. verhaalt, geloovjn mag. Doch tegenwoordig
is de ftreek der ftad wezenlijk in dien toe-
Hand, gelijk Jeremia haar befchrijft, en dat zedert
onheugelijke jaaren. Hoe zij daarin gekomen is, of
.zij van een nieuwen vijand, tusfchen den tijd van
Christus en Mahomed, eene nieuwe verwoesting heeft
mqeten ondergaan, kan bij een volkomen ftilzwijgen
der gefchiedenis niet gezegd worden.
vs. 19] Andermaal eene duidelijke voorzegging,
dat niet alleen de Jooden, maar ook de tien ftammen
zullen terugkomen, tot wier erfdeel de hier genoemi
de landen behoorden. Dat dit wezenlijk vervuld zij,
en wij I Machab. V. Güead en Galilea van Israëliten
bewoond vinden, heb ik reeds meêrmaalen aange.
merkt. Omtrent het gebergte van Efraïm zou moge.
lijk eene twijfeling omftaan, of het niet den Sam a-
Z 5 *

& DEPROPfiETjE R £ M l A.
zijne dreef terug brengen, opdat het op
Carrr-e Bafan het gebergte'van EfraSS
en Gilead, weidé en overvloed vind I
Dan en „ d.en tijd, f p r e e k t
Jehova, zal .„
men Israëls misdaad zoeken .maar 'er geene °
/e n e t v i n d e r i 5
want ikzal hun vergeeven,
die ik zal laaten overblijven I
Trek uit tegen het land", dat tweemaal 21
weêrritaanen
toebehoord heeft- 'r i«
.-•
I e e , r
r , s
feker n H r „i ' 'ntusfchen hier ook
fflMtaanfche land den looden yiin' Ir ft
worden VZA f''«im zou kunnen verftaan
van het gebergte Fff ?L °" d er- den n a a m
v
worden Zie de aanmerKingen op I Machab YI- 37
«dat Johannes Hijrkanus het g.nfchfi nd Srlf
het
g C b i e d
^s 1
onmi r
w^t ^agfhS:
bergtTtPdeïrnranï 3 * *»
'I J, % Was -J
en Hebreeuwfchen text en
i k n e b d
wel volgens de punten der Jooden, zo eeTrouw' en
natuurlijk overgezet, als mij mogelijk wa doch
ik ben onzeker, of de leesing egt is Het' bnd
dat tweemaal weêrfpannig was, vevLt m m
ipanmgheid getoond heeft, onder DarhK HZ-,
Z
van H.stafpes/ en onder Xerxes ' °° D
Indien men van de loodfche rjuntpn
j
zou zig de volgende oierzetting^pdoen tr/h >
bëliréiS 'g J a r i^e veroveringen 0 van^a'.
dedeide veldmat-v-m v„
''
,ri<
'6 t - n > waar dan
lijk

wéêrfpannig was, tegen de inwoonders
van het land , dat geftraft moet worden ,
verwoest het, en laat geene nakomelingen
van hun overig, fpreekt Jehova; doealles,
wat ik u geboden heb. | Daar is een oor-24
logskreet in het land, een groot moordgeroep.|
Hoe is de hamer verbroken, die 23
den ganfchen aardbodem verpletterde! hoe
Babel onder alle volken tot een fchrik geworden
!j U, Babel, heb ik valftrikken 24.
gefteld, en gij zijt gevangen, wanneer gij
het 't minst dagt; gevonden ! gegreepen!
want gij hadt tegen Jehova oorlog gevoerd. |
Jehova heeft zijn tuighuis geopend, en wa- 25
penen, de werktuigen van zijn toorn, uitgedeeld:
want dit is het werk des Heeren,
van Jehova, den God der Goden, hetgeen
het land der Chaldeën ondergaat. | Valt 26
van alle kanten in, opent zijne fchuuren,
plundert zijne koornhoopen, verwoest alles,
en laat niets over. | Verworgt alle hunne 27
osfen, leidt ze ter flagtbank: wee hun!
want hun dag, de tijd van ftraf, is gekomen.
| De luide ftem der vlugtenden, 28
der uit Babel ontkomenen, wordt gehoord,
en verkondigt aan Zion de wraak van Jehova
onzen God, de wraak wegens zijnen
Tempel. |
Roept
lijk tot gehoorzaamheid gebragt te hebben, waarom
men ook bij de gefchiedfchrijvers zeer weinig van
de weêrfpannigheid onder Xerxes leest.
vs. 23. tot een fchrik gemordetï] zo naamelijk,
dat men zig over den val en het ongeluk van gabel
ontzet,

J64
DE PRPFEET JEREMIA.
Roept fchutters tegen Babel bijéén, allen 20
die den boog fpanncn,. legert u rondom
opdat niemand onckome, vergeldt Babel
Baar zijne werken, 't geen het u gedaan
iieeft, doet dat het zelve weder, want het
heeft zig tegen Jehova verheven, tegen
den God Israëls, die zijn's gelijken niet
neert. | Daarom zullen ten zijnen tijde de %o
jongelingen op de ftraaten van Babel val.
len en de krijgslieden een prooi des zwaards
worden, fpreekt Jehova.j
Ik wil aan u, gij hoogmoed,' fpreekt de

CAP. L: &S
heen fchudden.| Het zwaard kome over 35
de Chaldeën, fpreekt Jehova, over alle
inwoonders van Babel, Raaden en geleerden'
I Het zwaard over de waarzeggers, dat 30
zij tot zotten worden, het zwaard over de
helden, dat zij bevreesd worden. | Het zwaard 37,
over de ruiterij, wagens, en alle vreemde
Soldaaten, dat zij tot vrouwen worden! Het
zwaard over de fchatten, dat zij geplundert
worden.I Droogte over het water, dat het 38
opdroogt! want dit is een land der afgoden,
vs 34. daar heen Jchudden] beroeren, en uit hun
land verdrijven. -> ^
vs. 38. Droogte over het water, dat het opdroogt!]
Cijrus beklom, door middel van eene krijgslist,
Babijlon door den langer gemaakten hutraat.
Hij had naamelijk eene oude vervallen gragt boven
Babel, door welke de Eufraat in een meir kon geleid
worden , laaten herftellen , en opende de zelve
OD een dag, waarop de Babijloniërs een groot teest
vierden, en allen uit godsdienftigheid plachten dronken
te zijn: het water van den Eufraat viel dan in
dien nacht bij Babel. door dezen laag geworden
ftroom ging zijn leger onverhoeds, veroverde de
flecht bezette poorten, welke Babijlon na den bufraat
had. Jefaïa heeft dit nog duidelijker voorzegd.
Want dit is een land der afgoden] en zo vertoonde
het zig volftrekt in dien nacht, waarin Babel
veroverd wierd, wanneer men juist het feest var»
alle Goden vierde.
en roemt op ztjne fchnkgedrogten] op de afgoden
Zie het vijfde Capittel van Daniël, daar verhaald
wordt, hoe Bellazar in dien zelfden nacht op
zijne afgoden geroemd, en ter hunner eere den wijn
uit de buit gemaakte heilige vaten van Gods Tempel
gedronken had. • , ' ' , '
Volgens eene andere leezing en de Joodfche punten
betekent het: en is zinneloos over zijne Jchnk-^

$É DE PROPEET JEREMIA;
en roemt op zijne fchrikgedrojrten I W;i
de katten, flangen, ftniisvS 1 j £
daar tezamen woonen, Babel zal noo* w *
der opgebouwd, nooit weder bewoond
worden, maar gelijk Sodom, GonTorra\«
en de omliggende ftedenzijn, die God\ ver 4
woest heeft, rf p r e e k t
Jehova) dat niemand
niei
daar woont of verkeert. | nancl
Daar komt een volk van het Noorden
een groot volk, en magtige Koning
waaken van het einde dlr Aarde ;| zftast en
»» boog en fpies, wreed en onb rXnig ^
Hun gedruis is als het bruisfchen der zee
Z
komen te paard, tot den oorlog Vege'
rust tegen u, gij dogter van BabelJ D e
\*
Komng van Babel hoort van hun Jne 43 -
hjnden zinken neder, benaauwdheid om!
val hem als eene die in baarensnood fc. |
herlik T Ce ? l e S U W k 0 m t hi J v a n ^t ge 4,
voort tT 3 f°u d vT
j k l«nd, 4 "
, n 8 e n W a C e r r i
voort en fchielijk zal ik ze daaruit teru?
brengen
E n
wie is dieuitverkooren, d ën
trF-, ? a b^ b e v e l S e e v e ? w ant wie £
gelijk ik? wie zegt het mij toe? en w e £
de herder, die mij dienen zal?j Daarom45
. hoort,
Gtyr ^ ^ . ï ««2 z,jner
gen affir. * * J t X 2 l '
XUxf% 45 d
2^6
2i
2 2
'
e n d e
aanmerkin.
C a a n m e r k i nSen op Cap.
hpeft" fAi. D e f t r e e k > waarin Babijlon eertijds r-eftaat»

C A p. L.
hoort, wat Jehova over Babel befloten
heeft, en zijne gedagten over het land der
Chaldeën: de jonge fchaapen zullen het land
kaal eeten, hij zal het tot eene dreef der
kudden maaken. f De Aarde beeft van het 46"
geroep, dat Babel veroverd is, en het gerucht
daarvan gaat onder de heidenen, j
CAP.
Lr: r—58.
Vervolg der voorzegging tegen Babel.
LI.
Dus fpreekt Jehova: ik zal. een verderf- 1
lijken wind tegen Babel, tegen het middenpunt
mijner vijanden, laaten komen:j
ik zal verfchoppers zenden, die het ver- a
fchophij
zal het tot eene dreef der kudden maaken ]
Cap. XLIX: 20 heb ik het overgezet: en de zveide
zal woest.worden. Het onderfcheid rust alieen op
de Joodfche punten , welke ik beide keeren gevolgd
ben, zonder tebellisfen, op welke van beide plaatzen
zij het meest in orde gezet zijn.
vs. 2. verfchoppen] Om het geen 'er terftond
volgt, en wegens het ganfche beeld ben ik van de
Joodfche punten afgegaan, volgens welke het luiden
moest: vreemdelingen. Luther [en de Nederd.
overzett.] namen, waarfchijnlijk om de zelfde reden,
eene dergelijke vrijheid, en zetteden volgens de landtaal
van dien tijd over, wanners, welk woord mij
nu ongebruikelijk, of ten minften gemeen voorkomt.
Het beeld is van het verfchoppen ontleend, als de
wind het kaf moet wegdrijven: doch zoo het een
itormwind was, dan zou hij zelfs het koorn wegvoeren
en verftroojen. Hiermede wordt de vijandelijke
inval der Meden en Perfen vergeleeken, welke
de Babijioniers en hunne legers in alle ftreeken des
hemels verstrooit, ,

$9 DE PROFEET JEREMIA.
fchoppen en ledig maaken. Zij zullen van'
alle zijden komen ten dage des kwaads.|
Niemand fpanne flegts den boog, niemand 3
zij hoogmoedig opzijn harnas. Verfchoont
de jongelingen niet, fchenkt niemand van
het ganfche leger het leven. | De verfla- 4
genen zullen in het land der Chaldeën liggen
, en de doorftokenen op deszelfs ftraaten.|
Want Israël en Juda zijn van hun- 5
nen God, Jehova den God der Goden, niet
verlaaten: het land der Chaldeën is vol van
kerkroof, van Israëls heiligdommen. | Vliedt 6
uit Babel, redt uw leeven, opdat gij met
de inwoonders wegens hunne zonden niet
omkomt: de tijd der wraak is 'er, Jehova
•vergeldt aan Babel, het geen het verdiend
heeft. | Babel was een gouden beker in 7
Gods hand, die alle landen dronken maakte:
de volken dronken van zijn wijn, en wierden
zinneloos, j Babel valt plotsling,en wordt S
gevs.
3.] Bij dit Vers, welks leezing over bet algemeen
zeer onzeker is, ben ik van de Joodfche punten
afgegaan, over wier zin te veel getwist kan wor.
den, dan dat ik het waage, de zelve over te zetten.
vs. 6. omkomt.) Hier gaa ik ook van de punten
af, wier zin ten uiterften twijfelachtig is: eenigen
zetten ze over, en zwijgt met bij hunne zonden.
vs. 7.] Een groot ongeluk wordt andermaal voorgefteld,
als of men met geweld wierd dronken gemaakt
: een gewoon beeld der Hebreeuwen. De
meening is, dat God door de Babijioniers aan veele
volken ftraffen heeft uitgeoefend.
vs. 8. 9.] AHehulp, welke Babels bondgencojen,
onder welken Croefus het meest bekend is, en alle
gehuurde hulpbenden aan het te gronde gaande Babel
betoonden, is vrugteloos, ^ t

C A v'. LI.
3öo
gewond: heeft, brengt balfem voor zijne
• wonden, mogelijk kunnen zij nog genee.
zen worden!| Wij hebben beproefd, Ba-9
bei te ge nee zen , maar tevergeefs. Welaan,
verlaat het dan, en een ieder gaa na
zijn land: want zijne ftraf gaat tot aan den
Hemel en reikt tot aan de wolken. | Jeho 10
va heeft onze rechtvaardige zaak aan het
licht gebragt, komt, laat ons te Zion de
daaden van onzen God, Jehova, verkondigen.
| Scherpt de pijlen, maakt de kokers u
vol. Jehova heeft de Koningen der Meden
laaten ontwaaken, want hij heeft raadflagen
tegen Babel, om het te verwoesten. Dit
is de wraak van God, de wraak wegens zijnen
Tempel | Regt de banieren op tegen 12
Babels muuren, verfterkt de wagt, zet
fchildwagten uit, maakt eene agterhoede,
want Jehova heeft het bedagt, en uitgevoerd,
het geen hij tegen de inwoonders
van
vs 10.] De Jooden worden hier fpreekende ingevoerd.
vs. rt. de Koningen der Meden.'] Dewijl 'er flegrs
één Koning der Meden was, welke bij de Grieken
Cijaxares, ei: bu Daniël Darius der Meden heet,
zo kan her woord, Kunmgen, in her meervouwdig
getal den Leezer vreemd voorkomen. Het zal waarfchijnlijk
niet meêr betekenen dan Komn'g, want
de Hebreeuwen pieegen de naamen eener majesteit
in het meerder getal te zetten, gelijk bij ons de Koningen
van hun zeiven, ra;/, zeggen: maar misfchien
moet het Cijrus mede inflmten, die tot een opvolger
in het Medifche Rijk beftemd, en nu reeds, bij den
oorlog tegen de Babijioniers, de aanvoerder van beide
•volken was,
Aa

37

C A p. LI. 37»
«uilen, wanneer God op de zeiven nederziet,
vergaan.| Maar zo is de God niet, 19
die Jacob ten deele wierd, hij heeft alles
gefchapen, en Israël is zijn erfdeel, Jehova
de God der Goden is zijn naam. |
Ik heb u beftemd om oorlogszuchtige ao
wapenen te verbrijzelen. Ik heb volken
door u verpletterd, en Koningrijken verwoest,!
door u verpletterd paarden en 21
ruiters, verpletterd oorlogswagens, en die
daarop zitten, | verpletterd manen vrouw, 22
verpletterd den jongen en den grijsaart,
verpletterd den jongeling en de jong
vrouw,| verpletterd herders en kudden, 23
verpletterd akkerlieden en hun gefpan,
verpletterd Vorften en ftadhouders. | Maar 24
nu zal ik Babel en alle inwoonders van het
Chaldeeuwfche land weder vergelden, het
geen zij voor uwe oogen aan Zion gedaan
hebben, fpreekt Jehova. |
Ik wil aan u, gij verwoestende berg, die 25
het
vs. 19. en Israël is zijn erfdeel] Ik heb hier
eene andere leezing gevoied, dan die in den gedrukten
textftaat, w^nt deze zou moeten overgezet
worden, hij heeft alles gefchapen, en inzonderheid
zijn erf volk
vs. 23 herders en kudden.] Ik verftaa dit eigenlijk
van de rondtrekkende Berde/syojykcen en hunne
kudden, bij vo >rb. de Arapifehe Bedrijen, over welken
de voorz-üging Cip. XLIX: 28—33. ging; trmr
tiiet oneigenlijk van Koningen en Koningrijken. Deze
zouden wel herders en kudden kunnen heeten,
maar dewijl 'er terftond op voltrt, akkerlieden en hun
gefpan, zo moet men hieraan eigenlijk zo genoemde
herders dwiken.
vs. 25. gij verwoestende berg."] Babijlon, dn
Aa 2
an-

37» DE PRO.FEET JEREMIA,
het ganfche land hebt woest gemaakt.
fpreekt Jehova: ik zal mijne hand tegen u
uitftrekken, u van de fteenrotsnederwerpen,
enutotpuimfleen verbranden :| geen 26
lteen zal 'er van u kunnen genomen worden,
andere landen door zijne overwinningen verwoestte
en vernielde, wordt met een vuurbraakenden bere:
r
IZfegV ^ ° n d Ö m z i g e n k e l verwoestingen
» van de (leenrots nederwerpen.~j Dit beeld is
ook van een vuurbraakenden berg ontleend. Daar
de eigenlijke uitberfting van het vuur was, pieec
een top of verheffing van den berg boven den anderen
berg m de hoogte te zijn gedreeven, in wiens midden
weder eene holligheid, of, gelijk de natuurkundigen
het noemen, een bekken is. Dezen van hetonderaardfche
vuur in de hoogte gedreeven en murw
gebranden top ftort eindelijk in, wanneer hij te hooe
cl te fponsachtig wordt.
u m puimfteen verbranden] Daar vuurfpuwenrfe
bergen zijn, vindt men in menigte puimfteen.die
van het vuur verbrand zeer breekbaar is.
VS. 26.] De puimfteen is wegens zijne fponsachtigneid
tot hoek- en grondfteenen onbruikbaar. Dit
wordt ook in een zeker opzigt bij Babel vervuld. De
ruinen van deze groote ftad zijn veel onaanzienlijker
en brokkiger, dan men anders bij andere fteden, aan haar
gelijk, als Theben, Palmijra, Baaibek en Perfepolis
gewoon is, dewijl de muuren niet van fteen, maar van
gebakken tegelfteenen gebouwd waren. Uit de ruïnen
van die fteden, die nog gedeeltelijk ftaan, en
den tijd trotfeeren, kan men de pragtigfte bouwftoffén
tot paleizen neemen, en neemt ze ook wel tot
groot leedwezen der liefhebbers van oudheden • de
oude tegelfteenen van Babel gebruikt men ook noowel
voor een gedeelte, in het nabuurig Helle, voor
JHiizen.maar het zijn flegts tegelfteenen,geene hoek-
1.eenen van groote paleizen; en het grootfte deel zijn
.iulke brokkige fteenen, dat een reiziger daar zonder"
TOfcaazing, en zonder argwaan op te vatten dat daar

CAP. LI. S72
V
iferi, die tot een hoek- of grondfteenldiende,
gij zult eene eeuwige verwoesting zijn,
fpreekt Jehova. |
Steekt de banieren in het land op, blaast 27
op de trompet, dat de volken zig tezamen
trekken, heiligt hen tot den oorlog tegen
Babel, laat de Koningrijken van Ararat,
Armeniën en Aschkenas te zamen komen,
geeft den veldöverften de bevelen tot den
uittogt, brengt paarden in het veld, zo
veel als de getande kevers. | Heiligt de vol- 28
ken tot den oorlog, de Koningen der Meden
met hunnen adel en Vorften, zo ver de
heerfchappij der Meden gaat. | De grond 29
zal dreunen en beeven, wanneer Jehova's
raadflag tegen Babel vervuld wordt, om
zijn land tot eene woeftijn zonder inwoonders
Babijlon geftaan heeft, kan voorbij gaan, het geen
hij bij Baalbek, Palmijra, Theben enz. niet doen zal.
Men zie het tweede Deel van Niebuhrs Reisbefchrij-
•ving, bl. (Hoogd.) 288. 289. Doch misfcbien
moet dit niet eigenlijk, maar zinnebeeldig verdaan
worden, en betekenen, dat Babel nooit weder de'
hoekfteen, dat is, de hoofdftad van een magtig Rijk
aal worden. Alexander wilde het daar volftrekt toe
maaken, maar de Voorzienigheid verijdelde door zijn
dood alle zijne voorneemens.
vs. 27- Ararat] een gedeelte van Armeniën,
dat ten minden nog tot in de vijfde eeuw dezen
naam bewaard heeft, en ten tijde van Jeremia onder
zijne eigen Koningen moet geftaan hebben.
Armeniën] Eigenlijk M&niSn: een ander landfehap
van het grcotere land Armeniën.
Aschkenas] Een ons nog niet genoeg bekend
volk in de nabuurfchap van Armeniën, dat reeds
van Mofes, Gen. X: 3- w o r d t aangehaald.
Aa 3

m
DE PROFEET JEREMIA.
ders te maaken. | D ? helden van Babel hou
den reeds op, den oorlog in 't veld te voe
ren, zij trekken in de vestingen: hun moed
is vrouwelijk, zij zijn tot vrouwen gewor
den. De huizen van Babel ftaanin brand,
de grendels zijn verbroken ;| de eene loo-ai
per komt den anderen, ée*ne bode den anderen
te gemoet, om den Koning van Ba
bel bengt te brengen , dat de ftad reeds aan
het einde veroverd is,| dat de vijand de 32
ondiepe plaatzen bemagtigd,
e n
de meiren
verbrand heeft, en dat de Soldaaten den
moed verhezen, j
Want
*J. 30] De Babijioniers verlooren eerst een grooten
flag tegen C.jrus, en daarop ^rdeïeTzlEte
UXV^t
ru" befe^e'. 6
h
i$*JL\3@a
^ a a n d e z i i d e » d a a r z'i
e t e i n d e
aan den Eulraat grenst, door welken C'jrus midden
m den nacht in de dronken ftad inbrak. De
eene bode komt naa den anderen, om dit den dron-
Jten Koning bekend te maaken, die egter, têr hii
nog volkomen van het noodlot der êd on:errigt
was door een, uit het duistere, op hem geboren
pijl het leeven verloor. Hij ftond naamelijk in eene
ten vollen verLchte plaats van het paleis, kon gezien
worden, en wierd getroffen, zonder dat men wist
van wien de Pij! gefc'ioten wierd.
vs. 32. de ondiepe piaatzen] van den Eufraat,
a.e door een'krijgslist van Cijrus afgeleid was, en
ondieper wierd, of zelfs aan de ftadsmuur géheel
droog was geworden.
s="=«
vJ v
eJT' ren v e r b r a n d heeft] Dit heeft vdór de
XSZltiiï, " a d Z e i a c h / i g °

CAP. Lï. $7?
Want dus fpreekt Jehova, de God der 3$'
Goden, de God van Israël: Babel is als een
dorschvloer, het is tijd, dat 'er eens gedorscht
wordt: de oogst zal fchielijkvoor den
zeiven komen. |
Nebucad-Nezar, de Koning vanBabel, 34
heeft mij verllonden, verteerd, tot een
ledig vat gemaakt, verflonden als een draak,
zijn buik met lekkernijën gevuld, de zelve
weder van zig gegeeven.} Het geweld, 35
dat ik geleden heb, en mijne wraak kome
over Babel, zegt de inwoonfter van Zion,
mijn bloed over de inwoonders van het
land der Chaldeën, fpreekt jerufalem.j
Daarom, fpreekt Jehova, zal ik uwe zaak %6
uitvoeren, en de wraak op mij neemen, ik
zal de zee van de ftad Babel droog maaken,
en
gebreid meir geleid, doch het welk nu droog, en
•ol kreupelbosfchen en boomen was. Opdat het
des te meêr water van deu Eufraat zou kunnen bevatten,
liet Cijrus de kreupelbosfchen aanfteeken,
en het zelve uitbranden.
vs. 33. De oogst en het dorfchen zijn hier een
xinnebeeid van Gods ftraffen over Babel.
vs. 34.] De Jooden worden fpreekende ingevoerd.
als een draak] Draaken, dat is,groote flangen,
pleegen dieren, zonder ze voorafin ftukken te bijten,
geheel op te Hokken.
de zelve weder van zig gegeeven] Een voor onze
fpraak mogelijk al te natuurlijk beeld, van eene
onverduwelijke bete ontleend, die men weder moet
«itfpuwen.
vs. 36. de zee van de ftad Babel] den Eufraat.
Opdat deze verkiaaring mijnen Leezeren niet verdagt,
en misfchien ten voordeele van den Profeet
gemaakt voorkome, moet ik hierbij zeggen, dac
Aa 4 zitlr

f/tf DE PROPEET JEREMIA.
en de bronnen laaten opdroogen. I Dan zal
Jtabeltot puinhoopen, tot eene w o S
der draaken, toteen fchriken fp..t worden
a?leT a
Tn d a a i m c ê r W O O n e n
'
- l frullen 3,
allen als de leeuwen , en laaten hunne ftem. 3
men hooren als de jonge leeuwen I Ik za ,o
hun gastmaal tot een drinkfeest, en hen dron 3 9
ken
en dan
maaken, dat zij heel vrolijk worden,
l n e e n e e u w j. g e n
^
I hova n rTk r , 0 n tWaa f en Z U Ü e n
, ' W c
blnkZ'L , ' h S n a l s f c h a a P e n t e r Aagt- 4*
bank leiden, als rammen met de tijdbokken. |
sullce Itroomen, die in zelrpr»
3 f
Basfora, op lek/re TaJ^H b e " e d e I O t o m t r e n t
',
land zo overftroomr
overloopt, en het
tUsfchen heni
on den T/S enÓD de T
P
laag ligt 'er als
GP1? P
, °- e V e r s d e r b e i d e "W**
e n e Z e e
V ,
uitziet
liaar een %nT^ hu »»> fi*»'-hooren] Hier
W
welfc • ' °° r d d a t bru
' fo» betekent het
dere wilde dieren gebruiken^Jdnrh ? " C D ." n "
heb hooren brulC "ma7e "ke ttl7\S^lZ
mets kwaads vermoedden leeuwen, die
verwarm], ^ j l ^ 1
» 1 n T ^
g £ C f t
d
«
' 4 °' 'v^*

CAÏ. LI. 57?
Hoe is Schefchach (de ft*d met ijzeren 41
noorten) veroverd! veroverd depragtvan
het ganfche land! hoe Babel tot eene ver
baazing onder de volken geworden! | De zee 42
bedekt Babel, het ligt onder haare bruis
fchende golven verborgen. | Haare fteden 43
worden tot eene woeftijn, tot eene dorre
wildernis, tot een land, waarin niemand
woont en verkeert. | lk zal Bel te Babel 44
ftraffen, en hem den beet uit den mond neemen:
de volken zullen hunne oogen met
meêr na hem wenden. Zelfs de muur van
Babel is neder gevallen. | Gaat daaruit, mijn 45
volk, en een ieder redde zijn leeven voor
den toorn van Jehova. |
Wordt niet moedeloos, noch vreest, wan- 4°
neer 'er bedenkelijke geruchten in het land
gaan, in het begin van het jaar geruchten, en
daarop weder nieuwe geruchten op het einde
van het jaar, wanneer 'er geweld in het
land
niet verftaat, behoeft flegts de aanmerking op Num.
VII: 17- na te leezen.
vs. 41. de jlad met ijzeren poorten] Deze tusfchen
twee haakjes ingelloten woorden, zijn de
overzetting van het voorafgaande Schefchach in onze
taal. Zie de aanmerking op Cap XXV: 26. _ •
vs 42 De zee bedekt Babel enz.] naamelijk m
die jaargetijden, wanneer de Eufraat overloopt. Zie
de aanmerking op Cap. }->'•)}•
vs. 43. Haare lieden] De mindere fteden, die
rondom Babel liggen. • •
vs. 44. hunne oogen na hem wenden] tot hem
bidden, vol bijgeloovige godsdienftigheid hem aanzien,
en hulp van hem verwagten.
vs 46 Wordt niet moedeloos] gij Jooden, want
tiet ongeluk van Babel zal tot uw geluk dienen.
v
Aa 5

STB
DE PROFEET JEREMIA
land gepleegd wordt, en alleenheerfching
tegen aJJeenheerfching ftrijd. | De tijd zal 4.7
komen, waarin ik de afgoden van Babel
zal ftraffen; het land, welks hoofdftad zij
is, zal te fchande worden, en de verflage,
nen op haare ftraaten liggen. | De Hemel, 4g
de Aarde, en het geen daarin is, zullen
juichen, wanneer haare verwoefters van
het Noorden komen, fpreekt Jehova.I
Babel zal ook vallen, gij verflagenen Israëls: 49
want voor Babels zwaard vielen ook do
verflagenen van den ganfchen aardbodem. |
Gij, die het zwaard ontkomen zijt, haast 50
u, ftaat niet ftil, denkt aan Jehova in het
afgelegen land, en herinnert u Jerufalem I
Wij hadden ons moeten fchaamen, en het 51
hooren, dat anderen fmaadden; fchande
had ons gezigt bedekt, want vreemdelingen
waren tot m de heiligfte plaatzen van den
Tempel doorgedrongen. | Daarom fpreekt 52
Jehova, de tijd komt, waarin ik hunne afgoden
wil ftraffen, en de ftervenden zullen
reutelen in het ganfche land.J Al klom 53
Ba-
'W. 48. zullen juichen] dewijl de Babijloniërs
nier alleen overwinnaars, maar ook plunderaars, verwoesters
en verdervers van andere volken geweest
zijn. Over den ondergang van zulk een Staat is 'er
overïl vreugde. Het Asiljrifche en Babijloniscb-
Chaldeeuwfche Rijk hebben zig daarin van het op
ae z ei ven volgende zeeronderfcheiden, dat onder hun
Atièn verwoest en ontvolkt wierd, rraar welk weder
onder de zagte Perfifche heerfchappij bloeide, zo
«at Alexander de Groote het zeer bevolkt vondt.
_ vs. 51] Wederom woorden wn de fpreekend
sngevoerde Jooden.

CAP. LI. 37$
Babel ten Hemel, en verhief zijne muuren
tot aan de wolken, zo zullen zijne verwoesters
van mij komen, fpreekt Jehova | Daar
J 4
wordt een benaauwd gefchreeuw uit Bahel
gehoord, een luid moordgerocp uit het land
der Chaldeën,) want Jehova verwoest Ba- 55
bel, en laat deszelfs luid gedruisch van
vrolijkheid ophouden: de golven van een
groot water mogen daar bruisfchen, en de
ftilte der woeste wildernisfen afbreeken.j
De verwoester zal over Babel komen, de 56
helden zullen gevangen genomen, en de
boogen verbroken worden: want Jehova is
een wreekende God, en zal vergelden.|
lk zal de Raaden, en de geleerden, de edel- 57
lieden, de Vorften en de helden van Babel
dronken maaken, dat zij voor eeuwig in
flaap vallen, en niet weder ontwaaken,
fpreekt de Koning, wiens naam Jehova, de
God der Goden is. | Dus fpreekt Jehova 58
de God der Goden: de breede muur van
Babel zal geflegt worden, en de hooge
poorten zullen in vuur opgaan: de volken
zullen zig te vergeefs vermoeid hebben, om
te bouwen, opdat het vuur meêr hebbe te
verteeren. |
Vs.
vs. 55. De golven van een groet water] vafl
den overloopenden Eufraat.

DE PROFEET JEREMIA.
Vs. 59—64.
Deze voorzeggingen tegen Babel worden inliet
vierde jaar van Zedekia op bevel van God m
Babel gezonden, en men laat een ajfchrift
daarvan in den Eufraat zinken, met deze bij*
voeging, dat Babel even eens zal verzinken.
Dit is, het geen Jeremia aan Seraja, den

C A P . LI. $SÏ
ring na Babel geleidde: Se raja naamelijk was
de leidsman der Karavaan. | Jeremia fchreef 60
al het ongeluk, dat over Babel komen zou,
in één boek te zamen, te weeten dit alles,
wat vooraf van Babel gefchreeven is,| en 61
zeide totSeraja: wanneer gij te Baoel komt,
lees dan alle deze woorden met opmerkzaamheid,!
en zeg: Jehova, gij hebt van deze 62
plaats vooruit bekend gemaakt , dat gij
haar verdelgen wilt,en dat zij eene woeftijn
zal worden, waarin noch menfchen noch
vee te vinden zijn-1 En wanneer gij dit 63
boek geleezen hebt, zo bind daar-een fteen
aan, en werp het in den Eufraat met deze
woorden:| zo zal Babel verzinken, en 64
nooit weder te voorfchijn komen, wegens
het ongeluk, dat ik over Babel brengen
zal. De volken zullen zig te vergeefs ver.
moeid hebben.
Tot hiertoe de voorzeggingen van Jeremia.
CAP.
vs. 64. De volken zullen zig te vergeefs vertnoeid
hebben, enz.] In het Hebreeuwsch (raat
flegts één woord van de (relling in vs 58. de volken
zullen zig te vergeefs vermoeid hebhen, om
te bouwen, opdat het vuur méér hebbe ie verteeren.
Ik geloof, dat dit eerfte woord voor üe ganfche
ftelling gezet wordt, welke Seraja hier moet
uitfpreeken: gelijk wij ook wel pleegen te doen,
bij vcorb. Heer9 God, u hoven enz.

ï& DE PROFEET JEREMIA.
CAP.
LH.
De gefchiedenis der verwoesting van Jerufalem
L i r
. . .
»
Eén en twintig jaaren was Zedekia oud, i
toen hij aan de regeering kwam, en regeerde
elf jaaren te Jerufalem: zijne moeder was
Hamutal, eene dogter van Jeremia, van
Libna.| Hij deed, het geen Jehova mis %
haagde, alles wat Jojakim gedaan had.J
Door den toorn Gods over Jerufalem en 3
Juda, die met de verwerping van beiden
eindigde, gebeurde het, dat Zedekia tegen
den Koning van Babel rebelleerde. | In het 4
negende jaar van zijne regeering, op den
tienden dag der tiende maand, kwam Nebucad-Nezar,
de Koning van Babel, met
het ganfche leger voor Jerufalem, beleger,
de het, en wierp een wal tegen de ftad op. J
De ftad hield de belegering uit tot in het 5
elfde jaar van den Koning Zedekia, j maar 6
op den negenden dag der vierde maand, nadien
de hongersnood in de ftad groot, en
'er geen brood meêr voor het landvolk voor
handen was,| brak de vijand in de ftad, 7
alle kr^gslieden vlugtten door de poort tusfchen
de beide muuren bij den Koninglijken
tuin, uit de ftad, de Chaldeën lagen wel
rond.
_ vs. 4. vjierp een wal tegen de ftad op] Dit
doet men, als de bezetting fterk is, om tegen de
uitvallen der belegerden zeker te zijn.
VS. 6] Men vergelijke hier en bij de volgende
Verzen het XXXIXfte Capittel benevens de aanmerkingen
aldaar.

CAP. Lil. ggg
rondom de geheele ftad, egter kwamen zij
'er door, en wendden zig naar de vlakte.)
Maar het Chaldeeuwfche leger zettede den 8
Koning na, en agterhaalde hem in de vlakte
bij Jericho, alwaar zijn ganfche heirvan
hem verftrooide,| maar hij, de Koning 9
zelfs, wierd van de Chaldeën gevangen genomen,
en naRibla in het land van Hamath
voor Nebucad-Nezar gebragt. Deze liet gericht
over hem houden, | de zoons van Zede. 10
kia voor zijne oogen te Ribla dooden, desgelijks
de voornaamften onder de Jooden, |
hem daarop blinden, en met twee ketenen ri
gebonden na Babel brengen, daar hij voor
zijn leeftijd in de gevangenis gezet wierd. |
Op den tienden der vijfde maand van dit 12
zelfde jaar (het negentiende van Nebucad-
Nezar, den Koning te Babel) kwam Nebufaradan
, de overfte der lijfwagt, één van
de voornaamfte bedienden des Konings van
Babel, te Jerufalem, | verbrandde den Tem. 13
pel, het paleis des Konings, alle huizen
van Jerufalem, en alle huizen der grooten , |
en liet door het Chaldeeuwfche leger, dat 1 +
hij bij zig had, de muuren van Jerufalem
ronder.
12. één van de voornaamfte bedienden des
Konings van Babel"] Letterlijk, die voor den Koming
van Babel flond: doch deze ipreekwijs wordt
van de voornaan fte bedienden des Kooings gebruikt.
Ik ben van de Joodfche punten afgegaan , volgens
welke het luidt: ftond'te Jerufalem voor den Kotiing
te Babel. Dit zou onoerltellen, dat de Koning
van Babel toen zelf te Jerufalem geweest zij; doch
rkar was hij niet, maar te Ribla, en van daar ZOai
Jiij den oveiflen der lijlwagt na Jerufalem,,

384 DE PROFEET JEREMIA.
rondom de geheele ftad floopen. | Eenigen i <
van het arme volk, en die geenen, welke
fiog in de ftad overig waren, benevens de
overloopers, die tot de Chaldeën waren
overgegaan, het overblijfzel van het voorheen
zo talrijk volk, voerde Nebufaradan,
de overfteder lijfwagt, uit het land weg;|
egter liet hij eenigen van het arme volk tot 16
den wijn- en akkerbouw in het land terug. |
De metaalen zuilen des Tempels, de ftel- 17
lingen der waschvatën, en het koperen doop»
bad in den Tempel floegen de Chaldeën in
ftukken, voerden het metaal na Babel: ins 18
gelijks depotten, fchoppen, mesfen, fcjiaalen,
koppen, al het koperen huisraad, dat
tot den dienst gebruikt was, | bekers, kool *9
pannen, fchaalen, potten, kandelaars,
koppen, kannen, van goud en zilver, nam
dc
vs. 15. Eenigen van het arme volk] Ik heb
deze woorden overgezet, gelijk ik ze voor mij vond,
maar boude dezelve voor onë*t, en geloove, dat
ze uit het begin van het volgende Vers, daar ze wei
ftaan , hier geplaatst zijn. Nebucadnezar voerde het
arme volk niet na Babel, maar liet het in Palestina
blijven, dewijl hij dagt, dat hij van het zelve niets
te vreezen had, en het vermogens ontbrak, om weêrfpannigheid
te pleegen. Ik heb dit moeten aanmer.
ken, dewül deze woorden in de gelijkluidende plaats
II. Kon. XXV: n. ontbreeken, daar de zelfde gefchiedenis
bijna met de zeifde woorden verhaald
wordt.
•vs. 18. ip-] Wanneer men hier eenige naamen
tweemaal vindt, bij voorb. potten en koppen, zo
moet men dit niet voor eene gebrekkige herhaaling
houden, maar daarop letten, dat 'er in het 18de Vers
van koperen, maar in het igie van gouden en 2ilv4>
ren gereedfeaappen gefproken wardt,

CAP. LU. 3S5
tfe overfte der lijfwagt,| de twee zuilen, 20
het ééne doopbad, de twaalf koperen runderen,
die het droegen, de ftellingen der
waschvaten, die de Koning Salomon in den
ïenlpel had laaten maaken: het gewigt des
kopers tot alle deze huisraaden kan men
naauwlijks noemen. | De zuilen hadden 21
elk agttien ellen in de hoogte, en twaalf
in den omtrek, hunne dikte was vier duimen,
want van binnen waren zij hol; | bo- 2»
ven de zelve was een kroonwerk, vijf ellen
hoog, met netten en granaat-appelen, alles
van koper, zo als de ééne zuil was, zo
was ook de andere. | Men kon zes en negen- 23
tig granaat-appelen zien, maar te zamen
waren er honderd aan het net. |
Ook nam de overfte der iiifwagt den Hoo 24
genpnester Seraja, en den tweeden Priester
Zefanja, de drie deurwagters,I en uit 25
de ftad eénen kamerheer, die over de krijgslieden
gefteld was geweest, zeven van de
geenen, die den toegang tot het Koninglijk
vertrek gehad hadden, en zig nog in de
ftad
vs. 20. de twaalf koperen runderen, die het
droegen, de ftelUngen der waschvaten enz 1 Ik
neb hier eene andere leezing gevolgd ; volgens de
lnderl^r h e i : t Speren runderen
onaei aejtelhngen der waschvaten ; doch dit ftriidt
l e f" d e "efchrijving v an
den Tempel in het eerfte
de tt«ir £ o n i n S e n • w a n r volgens de zelve (tonden
" ? o p e t e n r m d e r e n b "'ten kijf onder de zogenoemde
koperen zee, en niet onder de tien wasch.
wegdenk 33 " 00 ' Z U °° k " iet 68r,S o m h e t 8 etal
Bb

38Ó DE PROFEET JEREMIA.'
ftad lieten vinden, den monfterbevelhebber,
die het landvolk tot kriigsdienften uitgeleezen
had, en zestig van het volk, die
men in de ftad aantrof , | en bragt ze tot 26
den Koning van Babel na Ribla, | welke hen 27
gezaamentlijk te Ribla in het land van Hamath
ter dood deed brengen. Maar het
volk moest zijn land verlaaten. |
Dit is de optekening der geenen, die 2$
Nebucad-Nezar in ballingfchap gevoerd
heeft.
In het zevende jaar zijner regeering drie
duizend, drieën twintig Jooden.j
)
VS. 28. in het zevende jaar zijner regeering\
dat is * wanneer Jojachin zig overgaf, II Kon. XXIV:
14. 15. 16. want dit is het zevende jaar der regeering
van Nebucadnezar. In het vierde jaar van Jojakim
was Nebucadnezar tot de regcering gekomen;
jojakim regeerde elf jaaren, en nog wel niet volkomen,
derhalven was Jojakims laatfte jaar het zevende
van Nebucadnezar. Kort daarop naa eene regeering
van drie maanden gaf zig jojachin over, en
dit moet, dewijl Jojakims jaaren niet vol waren,nog
jn het zevende jaar van Nebucadnezar gevallen zijn.
3023] Men heeft gemeend, tusfchen deze plaats
en II Kon. XXIV: 14. 15- 16. eene zeer groote ftrijdigheid
te vinden, daar ftaan zal, dat 'er toén 18,000
man na Babel gevoerd zijn; en die het wél met den
Bijbel meenden, hebben gezegd, dat de plaats van
feremia verkeerd gefchreeven zij. Dit is zij zekerlijk
niet, en in het Boek der Koningen wordt ook
met van 18,000 weggevoerden gefproken, maar van
10,000, waaronder 7000 foldaaten ; derhalven de overigen
burgers, en voor een gedeelte fmids zijn. Deze
laatfte 3C00 zijn de van Jeremia naauwkeuriger getelde
3023, cn de foldaaten laat hij 'er uit, waarom?,
weet ik niet. Dit behoort eigenlijk hier niet, maar
In

CAP. LH. §87
In het agttiende jaar der regeering van 29
Nebucad-Nezar uit Jerufalem agt honderd,
twee en dertig. |
In het drie en twintigfte jaar der regeering
van Nebucad-Nezar voerde de overrte der
wagt, Nebufaradan, nog zevenhonderd,
vijf en veertig Jooden weg.
Dit maakt te zamen vier duizend en zes
honderd perfoonen.!
In
bij II Kon. XXIV. daar ik hieromtrent meêr zegge:
wie Latijn verftaat, en het nog uitvoeriger wil leezen,
die kan het vinden in mijn Epimetrum de numero
exfulum Judaorum a JMabochoaonofare de*
portatorum ; het welk ftaat in mijne CommentatiO'
nes in Societate Scientiarum Gottingenfi per dn-
•nos 1758-—1762 praleëta, bl. 50—60. der tweede
«itgaave.
vs. 30. Dit maakt te zamen 4600 perfoonen]
Perfoonen zijn in dé tellingen der Hebreeuwen enkel
rnansperfoonen tusfchen de 20 en 60 jaaren. Bij deze
4600 moet men nog de vs. 28. uitgelaaten 7000 fdïdaa-en
voegen: dan is het ganfche getal, 11,600 volwasfen
rnansperfoonen, en wanneer men daarbij
de vrouwen en kinderen rekent, dan zouden bet omtrent
46,400 tot 50,000 of nog wat daar boven kunnen
zijn.
Zoo iemant dit getal nog gering voorkomt, dan
moet men het volgende bedenken.
Van het Joodfche volk moet ver het grootfte gedeelte
doorooriog, hongeren ziekten verteerd zijn;
en dit merkte Jeremia Z"lf vs. 15. en de na Egijpten
nekkende Jooden Cap- XLII: 2. mede aan. Zedert den
tijd van Achaswashei Joodfcnc volk in eene geduurige
vermindering geweest: hij voerde zelf een ongeluk»
kigen oorlog met de Sijnërs en de Israëliten, bij welken
het land, gelijk men uit Jef VII: 21 — 25. ziet,
zeer ontvolkt, en tot eene foort van woeftijn gemaakt
Wierd. Onder Hiskia braken dè Asfijriëri in, verö-
Bb 2
ve*

388 DE PROFEET JEREMIA.
verende bijna het ganfche land, en te gelijkertijd
was de pest in het land. In de vijftien laatfte jaaren
van Hiskia bekwam het'land weder, doch de daarop
volgende lange, ten uiterften dwingelandfche, en
: daarbij ongelukkige regeering van Manasfe moest de
menigte des volks op nieuw zeer verminderen. Onder
Jofia fchijnt het land andermaal merkelijk bekomen
te zijn, zo dat hij het waagde, den Egijptifchen
Koning Farao Necho te gemoet te trekken, en hem
ilag te leveren ; doch hij verloor dien, en te gelijk
her leeven; en van dien tijd af volgde 'er ongeluk op
ongeluk bij de kort op malkanderen volgende oorlogen,
eerst met de Egijptenaaren, die ferufalem
veroverden, toen met de Chaldeën. Bij zulke oorlogen
van een klein volk met een groot, lijdt het
kleinere naar evenredigheid altoos meêr, fchoon het
verlies gelijk was; want io.ooo man, die de Jooden
verhezen, zijn een veel grooter gedeelte van hun
klein volk, dan 10,000, welke de Egijptenaaren en
Chaldeën verliezen. Doch het verlies was niet gelijk,
maar de vijanden waren overwinnaars: daarbij wierd
de oorlog binnen de grenzen van het Joodfche land
gevoerd, en zulk een oorlog ontvolkt 'zeer, dewijl
de zelve de huwelijken verhindert. Welk eene woeftijn
was het Noordelijk Duitschland door den dertigjarigen
oorlog geworden ? Jojakim wierd weêrfpannïg,
en voerde een ongelukkigen oorlog met de Babijioniers;
zijn opvolger Jojachin gaf zig fchielijfc
over, wanneer Jerufalem zelf belegerd wierd, en
«laakte daardoor een einde aan den oorlog: Zedekia
pleegde op nieuw weêrfpannigheid, en naa eenen,
gelijk het fchijnt, bloedigen oorlog, en dapperen
tegenftand van eenige jaaren, wierd eindelijk het geheele,
in Jerufalem ingefloten , weerbaare overfchot
van het volk bijna anderhalf jaar belegerd. Hier
vielen 'er niet alleen zeer bloedige toneelen voor,
van welken onze Profeet dikwerf fpreekt, maar ook
aanfteekende ziekten, of zelfs de pest kwam onder
de belegerden, en eindelijk de hongersnood, welke
de aanfteekende ziekten veel moorddaadiger pleeg
te maaken. Was het te verwonderen, als 'er van een
groot volk maar weinig overig bleef?
ï^lkplantingen na vreemde landen te voeren, kost
* ' on-

CAP. Lil. 38*
In hetzeven en dértigfte jaar naa de weg- 3*!
voering van Jojachin, den Koning van Juda,
onnoemelijk veel, zoo men niet wil, dat die volkplanting,
uit ongewoonte aan de luciitftreek en uit
gebrek, door ziekten fchielijk verteerd zal worden,
ten zij men vermogende lieden wegvoert, die zig zelf
kunnen helpen. Nebucadnezar voerde daarom enkel
de rijken, die te gelijk tot gijzelaars dienen konden,
de fmids en foldaaten weg, en liet altoos den armen
hoop agter, dien het aan moeden midde'en tot weêrfpannigheid
ontbreeken moest. Derhalven bleef altoos
de groote hoop in 't land, dien de overwinnaar
de kosten niet waardig rekende, om hem weg te voeren,
en die het land bebouwen moest Dit gefchiedde
nog ten laatften naa de verwoesting van Jerufalem vs.
15. en Cap. XL.—XLIV. alleenlijk dat die, welke
onder Gsdalia waren terug gelaaten, na Egijpten
vlugtten, en dus toch niet te Babel kwamen.
Eindelijk hadden ook geduurende de lange ongelukkige
oorlogen veele Jooden hun vaderland verlaaten,
en zig in de nabuurige landen begeeven. Alle
krijgslieden, die Zedekia op zijne vlugt verzelden,
en niet mede in de handen der Chaldeën vielen,
deeden dit.
Dit zien wij, voor het overige, uit het aantal der
geenen, die in ballingfchap gevoerd zijn, en der
geenen, die wedergekeerd zijn, in het boek van Esra,
dat de Jooden in de Babijlonifche ballingfchap
binnen twee menfchen-leeftijden zeer vermeerderd,
en niet enkeld, noch tweemaal verdubbeld, maar in
eene nog veel grootere maate moeten vermeerderd
zijn. Boven de 11,600 weggevoerden kan men niet
bij malkanderen rekenen; en bij Esral: 64. komen
'er 42,360 terug, terwijl nog veele duizenden, die
eene zeer talrijke nakomelingfchap gehad hebben, in
de Babijlonifche landen agter gebleeven zijn.
Pt. 31. In het %ifle jaar enz.] Hier kan de
vraag ontdaan, of Jeremia zo lang geleefd, en die
zelf gefchreeven heeft, of dat het een bijvoegzel
zij,het welk eene andere hand daar,naa zijn dood»
• * Bb 3 heeft

-39» DE PROFEET JEREMIA.
da, op den vijf en twintigften dag der twaalf,
de maand, verhief Evilmerodach, de Ko,
ning
heeft bijgevoegd, om de gefchiedenis te befluiten ?
gelijk het laatfte Capittel van Deuteronomium niet
van Mofes, maar duidelijk een befluit zijner gefchiedenis
van eene vreemde hand zij.
Jeremia heeft, onder jofia, 18 jaaren en wat daar
boven voorzegd, (zie de aanm. op Cap. XXV- 2 )
Jeehonia regeerde flegts drie maanden; de t.jd zijner
wegvoering kwam derhalven in het rode jaar
van Jeremia's profetisch ambt: rekent men hier nu
"0^37, jaaren bij, dan was dit 56 jaaren naa Jeremia
s roeping gebeuid, eenen tijd, dien hij zeer
wel beleeven kon, dewijl hij jong tot Profeet geroepen
is, Cap. I: 4. Gefield zijnde, dat hij toen,
wanneer hij zeide: ik ben te jong, dertig jaaren
oud was, dan was hij nu 80 jaaren oud geweest,
en dezen is nog geen ongewoonen of ongeloovelijken
ouderdom. Doch mogelijk was hij bij het aanvaarden
van het profetisch ambt nog jonger, misfehien
20 jaaren, en dan was hij in het j;ar, waarin het
hier verhaalde voorviel, 76 jaaren oud geweest. Jeremia
kan dus, het geen hier volg-, zeer wel gefchreeven
hebben. Doch ik geloof ook, dat hij het
wezenlijk gefchreeven heeft,en dat het geen bijvoegzel
van eene vreemde hand is: want zoo een ander
aan de voorzeggingen en gefchiedenisien van Jeremia
een befluit had willen heften; zo zou hij met nagelaaten
hebben , het jaar en de plaats van Jeremia's
fterven-te melden, waaraan ?iincn Lezeren veel meêr
gelegen is, dan aan de meêr'gunftige lotgevallen
van den Koring jojachin.
op den zójlen dag] II Kon. XXV: 27. wordt de
zeven en zjjuntgfie dag der twaalfde maand benoemd.
Dit is waarfchijn.ijk flegts eene verfchillende
rekening, eene Joodfche en eene Babijlonfehe.
We jooden begonnen hunne maand niet met de wei'.eniijKo
nieuwe Maan, gelijk een wiskunftenaar
die berekent., maar met de eerfte verfchijning der
»aan, welke teu minden één, of twee, zomwij/ea
zelfs

CAP. LIL g$*
ning van Babel, in het eerfte jaar zijner IQ.
geering, den Koning Jojachin, hem uit
de gevangenis ontflaande,| hij fprak gunftig 33'
met hem, gaf hem den rang boven alle
Koningin, die benevens hem te fiabel wa»
ren,| liet hem de kleederen uittrekken, die ^
hij alsgevangen gedraagen had. en voegzaamereaandoen,
ook zo lang hij leefde, bij zig
aan zijne tafel fpijzen:| ook wierd hem een
beftendig inkomen door den Koning te Babel
voor al zijn leeven toegelegd, |
zelfs drie dagen naa de nieuwe Maan van den wiskunftenaar
zigtbaar wordt: het geen derhalven van
de wezenlijke nieuwe Maan gerekend de 27fte dag
der Maan was, kon zeer wel bij de Jooden de 25 fte
ay'n en heeten.
Bb 4
DE

D E
KLAAGLIEDEREN
VAN
JEREMIA.
I N L E I D I N G .
-De plaats II Chron.
2 5.
z m
de gelegenheid van deze klaagliederen: wan.
neer de Koning Jofia, mogelijk de bes en
iZT b t' n dien d e » e
//
de» Jlag bij Megiddo, en te l llk
)n heven verloor, Jeruftlem 'van de ÉSpt
feren V/ geZet^n
f deSZel f s P laats
"»««•
deren Koning, Jojakim, wierd aangefield,
maakte Jeremia klaagliederen, welke ter
s e. '
dagtems van dezen grooten jlag nog lang daar.
na gezongen wierden: Deze was wezenlijk
voor de Jooden een zo treurige das, als zii
tot nog toe niet gehad hadden: met den zei
yen begon er een fchakel van ongeluk, welke
eindelijk zn de verwoesting van" Jerufalem
eindigde, en waarvan men het XXXVIftp
Laputel van het tweede Boek der ChL
nieken, oflIKon. XXUI: 23_ XXV- IV
kan naleezen. Men kan ook duidelijk zien,
da onze klaagliederen in dien tijd, wanner
Jerufalem nog fi ond
,
w
niet La dWeïfs
yer-

F N L E I D Ï N G . 3$
Verwoesting onder Zedekia, gedicht zijn: dewijl
hier intusfchen veelen van een ander ge.
voelen zijn, en de klaagliederen naa de verwoesting
van Jerufalem (tellen, terwijl de
yerklaanng van het boek hiervan af hangt, zo
zal ik in de aanmerkingen meermaalen van
deze zaak moeten fpreeken en toonen, dat de
Profeet Jerufalem niet als geheel verwoest,
maar nog als ftaande, doch ten uit er ft en vernederd
voorfteld. Zijn duidelijk oogmerk is,
al het ongeluk als eene rechtvaardige, en
door de veele zonden welverdiende ftraf van
God voor te ft ellen, en enkel treurende ge.
voelens in boetvaardige te veranderen, doch
daarbij het Joodfche volk nog eenige hoop op
hetere toekomende tijden te geeven.
Ik heb geene opfchriften boven de Capittels
gemaakt, en het is ook niet wel mogelijk
em ze juist te maaken, in geval zij niet te
wijdioopig moeten worden, want de Capittels
%
zijn meestal van eenerlei inhoud. Jeremia
heeft niet volgens eene zekere orde gedicht,
maar, gelijk het in klaagliederen gebruikelijk
fchijnt geweest te zijn, naar de rangjehikking
van het alphabet; het eerfte, tweede en
vierde Capittel beftaan elk, volgens de orde
van het Hebreeuwfche alphabet, uit 22 Verfen,
en in het derde Capittel beginnen 'ejtelkens
drie Verfen met de zelfde letter, waarom
het, insgelijks in eene rangfehikking van
het alphabet, 66 Verfen bevat. Alleen het
vijfde maakt eene uitzondering, en heeft eok
wel 22 Verfen, maar niet naaf de arde
van het alphabet.
Bb .5 CA F.

^94 DE KLAAGLIED» VAN JEHEMIA*
C A P. I.
Hoe zit de ftad zo eenzaam, die anders r
2o volkrijk was? Zij is eene weduwe geworden!
de hoofdftad onder de volken, de
Koningen der landfchappen, is nu dienst.
baar!| Zij weent geduurende den nacht, 2
haare wangen zijn met traanen befproeid,
daar is niemand van haare minnaars, die
haar
vs. 1. Hoe zit de ftad zo eenzaam, die anders
7.0 volkrijk was t Dit is geene befchrijving van eene
ftad , d,e geheel verwoest eu verbrand is, maar die
nog ftaat, welke egter door eene swaare nederlaag
een groot gedeelte haarer inwoonders verlooren heeft,
en ontvolkt is. Zij wordt met een vrouwsperfoon
vergeleeken, welke naa een groot ongelukkig toe.
va! bedroefd en verlaaten op den grond zit.
ZPJ is eene weduwe geworden'.] dat is, zij heeft
haaren Koning verlooren. De Oosterlingen ftellen
zig gemeenlijk de fteden en Staaten onder het zinnebeeld
van een vrouwsperfoon voor, en de man
is de Koning.
is nu dienstbaar'] aan de Egijptenaaren onderworpen
, welke den van het volk verkooren Koning f
Joachas afzetteden, den Jooden eene zwaare geldboete
opleiden, en een nieuwen, van Farao afhangenden
Koning, den dwingeland Jojakim, aanfteld

CAP. i. 395
haar troostte; alle vrienden z'rjn trouwloos
geworden, en hebben zig in vijanden veranderd.]
Juda verlaat zijn land jyegéns den 3
druk, woout wegens de harde dienstbaar.^
heid onder de heidenen, en vindt daar o >K
geene rust, allen die hem najaagen, haaien
hem in de enge wegen in. [ wegen na 4
Zion treuren, dewijl niemand op het feest
gaat, de poorten zijn verwoest, de Priesters
zugten, de jongvrouwen klaagen, en ,
haare moeder, de ftad is vol verdriet.|
Haa.
vs. 3"] De Egijptenaars fchijnen zeer hard met
de overwonnen Jooden tewerk te zijn gegaan;veelen
dezer vlugtten daarom na vreemde Janden, daar
zij egter ook niet veilig waren. Daar kan hier
niet van Jertfilems verwoesting onder Zedekia gefproken
word„n, want toen wierden dejooienmet
geweld in vreemde landen weggevoerd, in plaats
dat zij hier wegens de harde verdrukking daar henen
vlieden, en flegts het ongeluk hebben, om op
de vlugt ingehaald te worden.
as. 4.] Hier is het ook duidelijk, dat Jerufalem
nog als ftaande wordt voorgefteld : want het heeft
zijne Priesters, jongvrouwen, en moeder, en zoq
de ftad en Tempel verbrand waren, dan zou de
klagt overvloedig zijn, en flaauw luiden, dai 'erniemand
op het feest ging. Het zou mij even eens
voorkomen, als of iemand klaagde, dat niemand
meêr in de kerk ging: ik vraagde, waarom dan
niet ? Ja, zeide hij, zij is afgebrand.
haare moeder.] Dit heb ik 'er moeten bijvoegen,
dewijl anders in onze taal de woorden, die
in het Hebreeuwsch volkomen klaar zijn, wegens
het verfchil der fpraakkunde, duister ,zouden zijn.
Letterlijk luidt het: zij is vol verdriet; dit ziet
op Jerufalem, het welk als een vrouwsperfoon, en
als moeder der vooraf gemelde jongelingen cn jongvrouwen
wordt voorgefteld; doch in onze taal, daar
de

$9

C A P . I. 39?
valt door de hand des vijands, en heeft
geen helper, de vijanden zien haar, en lach-,
gen, wanneer zij in onmagt nedervak.|
jerufalem heeft gezondigd, daarom is het g
tot een fpot geworden: die het anders eerden,
laaken het nu, hetzugt, en keert het'
gezigt weg , | zijne onreinheid kleefc aan den 9
zoom zijner kleederen. Aan het einde dagt
het nimmer, en wierd op eene ongehoorde
wijze vernederd, geheel zonder trooster. Gij,
Jehova, zie, hoe ik vernederd ben, hoe de
vijand zig op mij verheft. | De vijand ft re kt 10
zijne hand na alle haare kostbaarheden uit,
zij moet het zelf aanzien, dat heidenen van
zulke volken, die gij immers verboden hebt
tot burgers aan te neemen, in haar heiligdom
gaan. j Al haar volk zugt, en zoekt brood; 11
al
vs. 8. laaken het] Even eens pleegen onze
dichters en fchiiders eene vesting, welke veroverd
is, als een vrouwsperfoon af te beelden; dat h^ar
maagdom verlooren heeft : Maagdenburgs wapen was
eertijcis eene maarrd met eene krans op het hoofd,
en zedert de verovering in het jaar 1630 met de
afgenomen krans in de hand.
vs. io. van zulke volken, die gij immers verboden
hebt, tot burgers aan te neemen] Hier
wordt niet van de Egijptenaaren gefproken, want
die konden onder het israëlin'fehe volk het burgerrecht
verkrijgen, maar waarfchijnlijk van Cananiten
en 'Amalekiten. Zie Deut. XXIII: 3—9. Daar
moet iets, waarvan de korte gefchiedenis ons niets
meldt, voorgevallen, en Amalekiten, Cananiten,
Moabiten, of Ammoniten moeten 'er in het heiligdom
ingedrongen zijn , wanneer Farao Necho Jeru.
falem veroverde.
vs. 11.] Daar fchijnt bij de rampen des oorlogs
een

&9* DE KLAAGLIED. VAN JEREMIA.
al het kostbaare, dat zij hebben, geeven
zr gaarne voorfpijs, om zig te verkwikken.
Zie het Jehova! merkhetop, hoe veracht
ik ben! j U roep ik niet toe, gij voorbrjgan-1*
gers, tot u zeg ik niet, ziet, ziet mij aan,
of er eene fmert aan mijne gelijk is, welke
Jehova ten dage zijnes toorns over mij heeft
laaten komen. | Van den Hemel heeft hii i«
zijnen blikzem op mij geflingerd , hij heeft
mij getroffen! een net heeft hij voor miine
voeten uitgebreid, mij terug gedreeven,
mii itijfi en onophoudelijk ziek gemaakt I
Op mijne zonden wordt'er acht gegeeven, 14
zijne
een uiterfte hongersnood gekomen te zijn, en dezen
kar, men «er wel begrijpen, wanneer de overwinnende
Farao Necho met een groot leger, dat na de.
Eufraat gaan moest en allen Voorraad" medenam, iï
IJ^,?r de 'T' d ftond'
V o l
S e n s d« rekening van
Usferms kwam 'er nog eene rede van den hougers-
Yj , W 3 n t h e t P n g e ! u k k w a m i n een jaar, vdór
het welk 'er een jube.jaar, en dan nog een fabbathjaar
was voorafgegaan, derhalven twee jaaren, waarin
het land noch bezaaid, noch gemaaid kon Worden:
maar de berekening van deze jubel- en fabbathjaaren
is zo geheel onzeker, dat ik het niet
waapen kan, iemand daarin te volgen, of tegen te
fpreeken; en daarbij geloof ik, of meen ik verzekerd
Z r ' f f r , d A f f l l « e h o n d e r d j»««n vóór
de Babijlonifche ballingfchap, de wetten van het jubel
en fabbatBjaar te eenemaal buiten oefening geweest
8
Zijn (Moffisch Recht, §. 7Ó).
geweest
vs. 12.J Ik klaag mijn nood niet aan u voorbiiffiTafaan
GoF m e d e i i j d e n I n e £ m « Z o u d t hebben,
vs, 14, wordt 'er acht gegeeven] Letterliik
wordt 'er gewaakt. Doch ik gaa hier varTde o £
«•he punten af,
v oi g ens welke men pleeg over te

C A P . L 39f>
zijne hand knoopt ze in een bondel te zamen,
en legt dien op mijnen hals ; hij maakt,
dat ik bezwijken moet; de Heere geeft mij
« in de magt van een vijand, dien ik niet wederftaan
kan.| Alle mijne helden heeft 15
de Heere weggenomen, hij heeft den tijd
geroepen om te komen, waarin mijne jon.
gelingen geflagen wierden , de Heere treedt
voor de jongvrouw, de dogter van Juda,
de wijnpers. | Daarom ween ik, mijn oog, 16"
mijn oog vloeit weg in water; zij zijn ver
re, die mij troosten, die mij in onmagt
verkwikken moesten; mijne kinderen ftaan
ontfteld, dewijl de vijand heeft gezege
praald.J Zion breidt zijne handen uit, 17
doch daar is niemand, die het wilde troos
ten; Jehova heeft den vijanden van alle
kanten bevelen tegen Juda gegeeven, en
Jerufalem is onder hun als eene vrouw in
den ftaat van haarë onreinheid. | Jehova 18
is rechtvaardig, want ik ben aan zijne be*
vesetten:
de last mijner zonden wordt te zamen gabonden:
het geen op het volgende genoeg past,
wanneer flegts de betekenis van het woord uit het
gebruik der taal kon bèweezen worden.
in een bondel] De Oosterlingen pleegen de zonden
als een bondel voor te ftelien, dien de fchuldige
op zijn rug draagt, en niet kan affchudden,
noch kwijt raaken.
vs. 15.3 Een groot bloedbad wordt met het treeden
eener wimpers vorgcleeken, daar de mode most
• uitloopt: zie Jef. LXIII:1— 6. Openb. XIV: 19. 20.
De meening is: God regt onder de kinderen van
Zion een groot bloedbad aan: naamelijk in don 011-
gelukkigen flag bij Megiddo,

400 DE KLAAGLIED. VAN JEREMIA. -
velen ongehoorzaam geweest: maar hoort
toch, alle volken, en ziet mijne fmert»
mijne jongvrouwen en jongelingen zijn in
de flaavernij gevoerd ;| ik roep mijne lief-re
hebbers maar die hebben mij bedroogenmijne
Priesters en raadsheeren verfmagteri
m de ftad, en zoeken fpijs, om zig te laaven.
| Zie, Jehova, in welken nood ik zo
ben! Ingewand en hart keeren zig in miin
hghaam om, (het gevolg van mijne wederfpanmgheid!)
daar buiten maakt mij het
zwaard, en binnen de muuren de pest kinderloos
| Men hoort het, hoe ik zugte, 21
maar niemand troost mij; mijne vijanden
hooren mijnongeluk, en verheugen zig daarover:
want gij hebt het zo laaten gefchieden.
Dat gij toch den dag aanbragt, dien
gij hebt bekend gemaakt, wanneer zij zullen
worden, gelijk ik. J Laat hun onrecht 22
voor uw aangezigt komen, doe hun, gelijk
gij mij wegens alle mijne zonden gedaan
hebt, want mijne zugten zijn ontelbaar,
en mijn hart is gewond, j
w. 19 ] Zie de aanmerking op vs. 11
CAP.
u-V*" V'f t e n &'J h t b t b e k e n a gemaakt] Letterlijk,
of, dten e,j uitgeroepen, — 0f, dien g,f «.
ro.epe„ hebt, dat hij komen moer. Jeremia doelt
op de voorzeggingen van andere Profeeten omtrent
wan'/ltf
" 6 1 1 d e r n a b u u r 'g e volken
,
allin % f t'
V00« e &I ,D g«> g e n e daarvan zijn 0f
* u h V °° r h e t m e e s e S e d I t e J°"ger, dan
e e

4^3
C A P .
II.
Hoe bewolkt de Heere de dogter Zions j
in zijnen toorn! De pragt van Israël werpt
hij van den Hemel ter Aarde neder! en *
denkt in den dag der wraake niet meêr aan
zijne voetbank. | Zonder verfchooning
2
verplettert hij alle de wooningen van Jacob,
verwoest de vestingen van Juda's dogter,
maakt ze aan de Aarde gelijk, ontheiligt hun
Koningrijk en hunne Voi ften.| In zijnen 3
toorn heeft hij de hoornen van Israël verbroken,
zijne hand voor den vijand laaten
wijken, en eenfmeulend vuur in Jacob ontftoken,
dat alles verteert. | Zijnen boog 4
heeft hij vijandig gefpannen, zijne hand als
een tegenpartijder uitgeftrekt, en al het
vermaak der oogen gedood: over de tent
der dogter Zions heeft hij zijn wreekenden
ijver als een vuur uitgefchud | Als een vijand 5
flaat hij Israël,verbrijzelt zijne paleizen, liegt
zijne vestingen,en hoopt voorde dogter van
Juda ongeluk op ongeluk, j Zijne loof 6
hut
vs. 1. aan zijne voetbank] Eigenlijk pleeg de
Arke dei Ve

•402 DE KLAAGLIED. VAN JEREMIA.
hut verwoest hij als eenen ? tuin, vernielt
de plaats zijner zamenkomst, laat het feest
en den fabbath te Zion vergeeten, en acht,
daar zijn toorn ontftokenis, noch Koning
noch priesters. | De Heere verfmaadt zij- 7
lien altaar, zijn heiligdom; de ringmuuren
van Gods paleizen geeft hij den vijanden ten
prooi, in Jehova's Tempel klinkt hunne
ftem zo luid, als of zij een feest vierden. I
Jehova heeft zig voorgefteld, de dogter g
van Zion te verwoesten, het meetfnoer
ftrekt hij reeds uit, om alles effen te maaken,
en trekt zijne hand niet terug van het
ftaan: muuren en graven heet hij treuren,
beiden zien zij 'er jammerlijk uit; | de poor- 9
ten zijn in de aarde verzonken, de grendels
afgeflagen en verbroken, de Koning en de
Vornoch
Koning] den godvrngtigen Koning Jofia. —
Op de verwoesting van Jerufalem onder Zedekia
zou deze kiagt Hecht pasfen, want toen waren
het juist de Koning en de Priesters, op welken
God in het bijzonder toornig was.
vs. 7. van Gods paleizen] van de pragtige gebouwen
des Tempels; deze hadden niet ilegts hunne
ringmuuren, maar de Tempel was ook naar de
Wijze van dien tijd eene fterke vesting. Ik ben hier
egter van de punten afgegaan, volgens welke het
iuidt, de muuren zijner (van Jerufalem) paleizen.
vs. 9. de poorten zijn in de aarde verzonken]
Als dit gefchied is, dan kan men ze niet toemaaken.
In dit en het voorgaande Vers fchijnt de flechte liaat
van Jerufalems vestingwerken befchreeven te worden,
Waa in de overwinnaar, Farao Necho, de zelven naa
de overwinning bij Megiddo vond.
de Koning] De in kluisters na Egijpten wetrp-e.
f/oetde Koning Joachas. II. Kon. XXIII; 31—33. %n
ge-

C A P . Tl. 4o 3
Vorftenztjn onder de heidenen zonder wet
zelfs de Profeeten bekomen geene gezigten
van Jehova. | De raadsheeren der dogter io
Zions zitten fpraakeloos en verlegen op de
aarde, zij ftroojen ftof op hunne hoofden,
en trekken rouwklederen aan; de jongvrouwen
van Jerufalem laaten haare hoofden ter
aarde hangen. | Mijne oogen ziin blind ge- II
kreeten, mijne ingewanden keeren zig om
in het lighaam, mijne gal is op de aarde uitgefchud,
dewijl ik het ongeluk van de dog.
ter mijnes volks moet zien, hoe kind en
zuigeling op de ftraaten der ftad verfmagten.|
gelijk lotgeval met den Koning fchijnen ook eenigen
der voornaamften onder de Jooden gehad [e nebbe».
zonaer wet.] Onder de wet wierden de boeken
van Mofe S>
wier eigenlijke tijtel dit is, of ook wel
ganfche openbaaring verdaan. Zij wierden onder een
d 3
Zn J£?ï '
tn d e ? oddeI, 'j*e openhaaring niet had,
en onder het welk zij niet geleerd wierd.
b
* 1 ? komen Seene gezigten van
Jehova] Zelfs Jeremia. die lang vooraf, reeds in
het 13de jaar van Jofia, tot Profeet geroepen was,
heeft m het laatfte jaar van Jnfii.en onder de reeee!
ring van dr.e maanden van Joachas niet eene enkele
voorzegging nagelaaten. Jofia ondernam ook den verderfehjken
veldtogt tegen de Egijptenaaren, zonder
v a n
J e ''. em, . a , gewaarfchouwd te worden, dien fti
waarfchijnlijk gehoor had gegeeven. L De hier
gevoerde klagt over gebrek aan openbaaring door profeeten
komt met die .n Pf. LXXIV: 9.
z e er kennelijk
overeen
i7 VS l l h mi J ne g a l ' s °P d e a a r d e tötgefc/tUaX]
Een beeld , dat wy m onze taal niet gebruiken, doch
net welk met de natuur zeer overeenkomnV is Bit
dovige aandoeningen, niet alleen van toorn, (welke
ft.er mogelijk niet voegen zou,) maar ook van fchrik
Cc 2
en

*>4 DE KLAAGLIED. VAN JEREMIA.
ten.| Waar is, zeggen zij tot hunne moe- 12
ders, brood en wijn? terwijl zij op de
ftraaten ftervend nedervallen, en den geest
in den fchoot hunner moeders geeven. |
Wat zal ik van u zeggen ? met wien u ver» 13
gelijken, gij dogter van Jerufalem? welk
eene gelijkenis voor u vinden? gij jong.
vrouw, gij dogter van Zion! want uwe
wond is groot, wie kan ze geneezen?|
Uwe Profeeten zagen onwaarheiden dwaas- 14
heid , en maakten ze ubekend; zij ontdekten
uwe zonde niet, om u van uw ongeluk
terug te brengen : zij hadden leugenachtige
voorzeggingen voor u, en hielden voor u
lofreden.| Allen, die voorbijgaan, flaan 15.
over u in de handen, fluiten, fchuddenhet
hoofd over Jerufalem, is dit de ftad, die
men de volkomen fchoone, de blijdfchap
van het ganfche land noemde?| Alle uwe ifi
vijanden fperren den mond open , fluiten,
knerfen met de tanden, en zeggen: wij
hebben ze verflonden ! Dit is de dag, dien
wij verwagtten, wij hebben hem beleefd,
wij hebben hem gezien!) Jehova heeft 17
geen
droefheid, komt de gal in de maag, en volgt een
braaken, waarbij de gal weggaat, en uitgefpuwd
wordt. Dit heet dan, de gal wordt op de aarde gefchud.
vs. 13. uwe wond is groot."] Volgens de Joodfche
punten zou het luiden, uwe wond is groot, ais eene
zee.- maar dewijl dit eene onnatuurlijke gelijkenis is,
zo heb ik de letters van den text anders uitgefproken.
vs. 16. De mengeling van fpot en wraakzucht
Wordt gefchildetd.

CAP. II. 405*
gedaan, 'het geen hij beflootenhad, en vervuld,
het geen hij in oude tijden voorzegd
en geboden had , zonder verfchooning verwoest,
uwe vijanden over u verheugd, en
hun de overhand gegeeven. | Hun hart roept ï g
tot den Heere: o gij muur der dogter Zi
ons! Laat uwe traanen dag en nacht als eene
beek vlieten, gun u geene rust, en laat
uw oogappel niet droog worden !| Staaop, 19
fchreeuw des nachts,bij het begin van elke
nachtwagt, fchud uw hart als water voor
den Heere uit, hef uwe handen tot hem op,
en klaag hem den dood uwer kinderen, die
op alle ftraaten aan de hoeken van honger
verfmagtliggen. | Aanfchouw toch, Jeho- 20
va, zieneder, aan wien hebt gij zo gedaan ?
zullen dan de moeders met de vrugt haares
lighaams, met het op den arm gedraagen
kind haaren honger ftillen? zal Priester en
Profeet in het Heiligdom des Heeren gedood
worden?j Daar liggen jongen en ouden op 21
de ftraaten op de aarde, mijne jongvrouwen
en jongelingen zijn door het zwaard
gevallen, ten dage uwes toorns hebt gij gedood,
en zonder verfchooning geflagt.]
Mijne verfchrikkingen roept gij van alle zijden
als op een feestdag te zamen, ten dage
van Gods toorn ontkomt, ontvliedt 'erniemand
; die ik op de handen gedraagen, die
ik groot gemaakt heb; heeft de vijand vermoord.
J
2
*
Cc 3 CAP*

•
DE KLAAGLIED. VAN JEREMIA,
CAP.
HiV
Ik ben de man, die onder de roede zij. r
nes toorns elenden ondervonden heb. I
Hij heeft mij weggevoerd, mij heengedree-
2
Ven, daar duisternis en geen licht is.j Zij- 3
ne
Dit Capittel onderfcheidt zig daardoor van devoof
,f «n A k ' 3 g t n i e t o v e r h e t aI^meene onge-
Juk van Jerufalem gevoerd wordt, maar een enkel
«8 °"geluk beklaagt. Deze man is
waarfch.jnl.jk Jeremia zelf: het is wel waar. dat
ZlT,t{ ZOÜ t ai , e r s r ; ë ! i e t biJ'
h e t
algemeene ongeluc
moest J.jden, en een groot gedeelte dezer
Jklagte met eene volkomen deelneeming kon mede-
Zingen; doch eemg gedeelte kon hij niet zeggen,
bij voorb vs. 14. daar de klaager zig van zijn ove'
ng ganfche volk onderfcheidt. Jeremia berst oofc
eenige keeren m zijne voorzeggingen in klaagliederen
daarover uit, dat hij een zo ongelukkigen tijd
beleeven moest, en daarbij alle zijne landgenooten
tot vijanden en vervolgers had; omtrent in dezert
toon isook cn Capittel gezongen. Men zou nu op
een inval kunnen komen, of het mogelijk niet tot
Jaatere tijden behoort, waaflo feremia wegens zijne
voorzeggingen zeer veele wederwaardigheden in
perfoon moest uitftaan; doch het 27^ Vers fchijnt
aan te wijzen, dat hij nog in zijne jongere jaaren
was, wanne er h i j d i £ kJaaglf ed n i a a k t e > e* ^
k m
bet zekerlijk niet laater, dan in het jaar van Jofia's
dood, het 18de van Jeremia's profeetisch ambt, gefield
worden, en dairbij moet men dan egter no*
onderfteilen, d:,t jeremia zeer jong, niet gelijk veelen
Willen in het 30.1e jaar zijnes ouderdom», maar
iüL-» ' °- f t 0 S v r o e S e r tQ
' t zijn profeetisch
amot geroepen is; want voor een man van 48 jaaren
die een begin maakte, met ongeluk te ondervinden,
zou het niet bijzonder patfen, wanneer hij
van sujne jeugd fprak.
w-i.ui.cr uq

C A P . III. 407
ne hand wendt zig dagelijks op nieuw te^
gen mij. | Hij laat mijn vel en vleesch za-4
menrimpelen en vervallen, gelijk in den
ouderdom, en verbreekt mijne beenderen. |
ïn jammer en elende houdt hij mij van alle 5
zijden opgefloten.| In het duistere laat hij 6
mij woonen, als de geenen, die overlang
geftorven zijn. | Hij fluit mij op, dat ik 7
niet ontkomen kan, en drukt mij metzwaa
re ketenen* | Zelfs wanneer ik roep en 8
fchreië, zo acht hij mijn fmeeken niet. |
Met vierkante fteenen metzelt hij mij den 9
weg toe, en maakt mijne paden ongangbaar.
| Hij loert op mij als een beer, en 10
als een leeuw in zijn hol. | Mijne wegen n
maakt hij tot dwaalwegen, en verfcheurt
mij, verfchrikt legt hij mij daar neder.|
Hij fpant zijn boog, en verkiest mij tot een 12
doel. j De pijlen zijnes kokers hebben mij- 13
ne nieren getroffen. | Ik ben voor de be-14
fpotting van al mijn volk bloot gefteld, en
hun dagelijks lied. f Hij heeft mij met bit- 15
terheden verzadigd , en rijkelijk met alfem
gedrenkt.} Keizelfteenen heeft hij mij laa- 16
ten
vs. 11. Mijne wegen maakt hij tot dwaalwegen.']
God maakt, dat ik altoos den verkeerden
weg inflaa, die tot verderf leidt; omtrent als iemand,
die in een digt bosch een verkeerden weg infloeg,
en dan aan eene plaats gèraakte, daar hij van wilde
dieren verfcheurd wierd.
vs. 13. De pijlen zijnes kokers.] Letterlijk, de
zoonen zijnes kokers- Deze Oosterfche fpreekwijs
kwam mij in onze taal te ftout voor, daarom heb
ik haar liever door eene omfchriWing uitgedrukt.
vs. 16. keizeljleenen enz.] Dit woord is in de
Cc 4
B«-

408 DE KLAAGLIED. VAN JEREMIA.
ten bijten, en ik heb mijne tanden daarop
gebroken, hij heeft mij in de asch omgeven.
teld.[ Aan geluk mag ik niet meêr denken,
l 7
ik ben goede dagen vergeeten,| en zegge: igmijn
moed, en mijne hoop op Jehova is
weg.) Gedenk aan mijne eJende, aan mij.
I 0
ne verteerende wonden, den alfem, en den
vergiftdrank !| Jaa! mijne ziele denkt daar 20
nog te wel aan,en openbaart zig in traanen
0
over mij. j
Doch dit zal ik mijn hart antwoorden, 21
en daarom zal ik nog hoopen:| Gods goe! \\
dertierenheid is het, dat wij niet verteerd
zijn, zijne barmhartigheid heeft nog geen
einde,| zij is alle morgen nieuw, en uwe 23
trouw is groot. | Jehova is mijn deel, zegt 24
mijne ziel, daarom zal ik op hem hoopen. I
Jehova is goedertieren jegens de geenen 25
die op hem hoopen, jegens den geenen
die hem zoekt. | Het is goed, dat men ftil 26
zwijgend op Gods hulp wagc. | Het is goed 27
vooreenman, dat hij zijn juk in zijne jeugd
draagt, | eenzaam zit, en ftilzwijgt, dewijl Hij 28
het hem heeft opgelegd,| dat hij zijn mond 29
m het ftof legt, (mogelijk is'er nog hoop,)|
dat hi) zijne wang hem toereikt, die hem QO
ilaat, en alle fmaad verdraagt: want Te ?i
hova verftoot niet in eeuwigheid,| hij be- 32
droeft, maar hij ontfermt zig ook naar zijne
groote genade,j want hij bedroeft niet 33
gaargemeejie
en mondeling gefproken taal bil ons met
ongewoon wanneer wij in drift zijn, doch in boe- /

CAI. III. ' 40>
gaarne, maar befchermt de mcrfohen.[
Als daar iemand de gebondenen der men 34
fchenkinderen met zijne voeten in het ftof
treedt, I als hij het recht van een oprech man 35
buigt, zo is dit alles voor Jehova's oogen
openhaar. | Als de één den anderen in zij. 36
ne twistzaak onrecht aandoet zou de Heere
dat niet zien ?| Wie zegt iets, en het ge-37
fchied, als Jehova het niet bevolen heeft ?|'
Komt geluk en ongeluk niet van Jehova's 38
uitfpraak?| En waarom zugt dan een man 39
zo veel, zo lang hij leeft? - Een ieder
over zijne zonde! | Komt laat ons onze 40
daaden toetzen en onderzoeken, en ons tot
God bekeeren !| Laat ons ons hart in de 41
handen neemen, en tot God in den Hemel
brengen!| Wij hebben gezondigd, en zijn 42
ongehoorzaam geweest, en gij hebt het ons
niet vergeeven. | Gij hebt u in toorn toe- 43
gerust, ons vervolgt, en zonder verfchooning
gedood. J Met eene wolk hebt gij u 44
bedekt, dat'er geen gebed kan doordringen. |
Tot drek, en tot een afkeer hebt gij onson- 45
der de volken gemaakt. | Alle onze vijan-46'
den fperren hunnen mond tegen ons open.j
Vrees
vs. 39.] De meening is: doch als alles van de
goddelijke beftuuring afhangt, waarom is 'er dan zo
veel kwaad in de waereld ? waarom hoort men bijna
een ieder zugten ? —

DE KLAAGLIED. VAN JEREMIA.
Vrees en fchrik zijn ons overvallen, wii 47
wierden opgenomen, om fterkerter aarde
geworpen, en verbrijzeld te worden. I We. 4S
gens het ongeluk van de dogter mijnes
volks loopen er beeken uit mijne oogen. [
Mijn oog weent onophoudelijk, en wil zig 49
met gerust Hellen,| tot dat Hij, Jehova, 50
het aanfchouwe, en van den hemel nederzie.|
Mijn oog put zig uit in traanen, 51
over alle de dogters mijner ftad. I Mijne 52
onverdiende vijanden hebben mij ftrikken
gelegt als eenen vogel, j Ik ben Jeevendig 53
'- '• wxs t$a[is 1 ia
d i c h t e r , i
t e I a a
te weeten, tot een teken van verachting. 'T is
het geen wij in de dagelijkfche verkeering, blik'
t/nden temand de tanden laaten zien noemendoch
du woord is in gelthrlften te weinig in ge.
bru.k,
e n
alle onze vijanden laaten ons hunne
tanden zien, zou, dit moet ik bekennen, weldui-
&f 't :1 '\' ? o c h i n e e n e «"«zetting des Bijbels,
E e n
'
S
J k b o e k '
vs. 47. wij wierden opgenomen] Ik ben van de
punten afgedaan , van welken ik wezenlijk niet weet
en anderen het ook niet ééns zijn, hoe zij moet-n
overgezet worden.
vs.
S
i . Mijn oog put zig uit] Eigentlijk, mijn
oog put mtjne ziele uit, het weent zo veele traanen
weg, dat mijne ziel 'er als geen overhoudt om
te weenen. Deze uitdrukking kwam mij in .nze
taal te hard voor, of daarom zelfs aanftootelik.
dewyi het woord ziel in Luthers overzetting al té
dikwerf op eene verkeerde plaats ftaat, zo dat men
*et na.mwl.jka waagen durft, het te plaatzen, zelfs
aaar het met recht ftaan, maar kwaalijk opgevat
£on worden om niet het voorkomen van een zede^vHihÜ
H 1 1 1 1 h e "„ '° 0 n t e h e b b e n I
ae vrijheid, om het te omlchrijven.
'
k

In de diepe ftilte van een kcril geworpen,
en zij hebben een Heen boven mij gelegd: - )
Het water gaat over mijn hoofd, lk geef 54
mij reeds verlooren. | 1 «och uit den diep» 55
ften kuil roep ik uwen naam nog aan Jehova: |
Gij hoort mijn fchreeuwen, flop uw oor 5G
niet toe, hoor mij roepen, en verfchafmij
]ucht.| Zijt nabij mij, als ik roepe, en 57
gebied mij, getroost te zijn. j Voer mijne 5 8
zaak uit, Jehova, en verlos mijn leeven |
Gij ziet, Jehova; wat onrecht mij weder- 50
vaart, oefen gij recht voor mij,| Gij ziet 60
alle hunne wraakzucht, en alle hunne raad.
flagen tegen mij: | gij, Jehova, hoort hun 61
fmaaden, en alle mijne raadflagen tegen
mij ,| wat de mond mijner vijanden dage :
62
lijks tegen mij fpreekt.j Zie het, als zij 63
zitvs-
S3-] Dit fchrikkelijke beeld is van de regenbakken
met een naauwen mond ontleend, welke ik
in de aanmerkin.; op Pft XL: 3. befchreeven heb,
en waarin men iemand werpt, dien men, geheel
van alle menfchelijke hulp afgefneeden, den wreedften
dood langzaam wil laaten fterven. Lett?r | :jk
heet het: mijn leeven is Jlil, of ft om geworden
in den kuil, enz. Als men eens in deze regenbakken
is, die beneden zeer wijd, en boven zeer
eng zijn, zo mag men roepen, wat men wil, men
zal van niemand gehoord wordea, en is als leevendig
in de helfché ftilte der benedenwaereld ingegaan.
_ zij hebben een Jleen boven mij gelegd] Dat ia,
zij hebben den engen mond van den regenbak met
een fteen toegedekt, opdat mij des te minder iemand
in mijn hoopeloozcn toeftmd hooren, en mij
helpen kon.
De meening van het ganfche beeld is: ik ben vol.
komen zonder hoop op eenige huip.

m DE KLAAGLIED. VAN JEREMIA.
zitten en opftaan, zo ben ik hun libd.f
Gij, Jehova, zult hun vergelden, hetgeen
het werk hunner handen verdiend heeft. I
Uitzinnigheid zult gij-hun toezenden, uw 6>
vloek zal op hun rusten :| gij zult ze in cl
toorn vervolgen en onder Gods Hemel verdelgen.]
CAP.
IV.
Hoe is het goud verdonkerd? hoe heeft i
het fchoone goud zijne kleur verlooren V Hoe
zijn de heilige fteenen op de hoeken van alle
ftraaten weggeworpen./ Hoe zijn Zions 2
waarde kinderen, die men anders met fijn
goud zou hebben opgewogen, aan aarden
huisraad, het maakzel des pottebakkers gelijk
geacht ?| Zelfs.de zeegedrogten reiken rt
hunne borsten toe, zoogen hunne jongen,
maar de dogter mijnes volks is wreed, gelijk
vs. 1. de heilige fteenen.] Het beeld fchijnt van
üe edelgelteemen in het borsifteraad des hoogenpnester*
ontleend te zijn; (zie Exod- .XXVIJI: 16.)
Met deze heilige fteenen, op welken de naamen
der ftammen Lraéls gemeden waren, worden hier
de Jooden vergeleeken, en wanneer zij dood op de
ftraaten liggen, zo wordt dit voorgefteld, als of de
edelgefteenten van des hoogenpriesters borstfieraad
op de ftraaten verftrooid waren.
vs. 2 aan aarden huisraad, het maakzel des
pottebakkers gelijk geacht] dat is, even eens weg.
gewoipen, als men anders een ouden pot van geene
waarde wegwerpt en in ftukken fmijt. Hunne lij.
ken liggen in 't rond, als de fcherven van een in
Hurken gefmeeten aarden vat.
vs. 3. maar de dogter mijnes volks is wreedl
dewijl zu bsare kindei en Iaat verfmagten, zekeriijs
1 .ot

CAP. IV.
lijk de ftruisvogels in de woeftijn. { De 4
tong des zuigelings kleeft van dorst aan zijn
gehemelte, de kinderen roepen om brood,
en daar is nienand, die het hun geeft. | Die 5
dekostbaarfte tafel hadden, liggen verfmagt
op de ftraaten; die anders op fcharlaken
zaten, omhelzen de veldfteenen. | De zon- 5
dè
niet uit onbarmhartigheid, maar dewijl zij niet* heeft,
dat zij hun geeven kan. De zaak wordt op de wijze
der dichters befchreeven, niet gelijk zij wezenlijs is,
maar gelijk zij voorkomt.
gelijk de Jlruisvogels in de woeftijn] Zie Job
XXXIX: 14. 15. 16. De ft.uisvogel is bij de O 'Steriingen
het zinnebeeld der wreedheid, dewijl hij
zijne jongen zo menigvuldig laat omkomen.
vs. 5. liggen verfmagt] Letterlijk, zijn ver'
fhjfd.
fcharlaken] Daar wordt eigenlijk wel van con«
chemlje gefproken, maar dewijl deze naam voor de
taal der digters bij ons niet wel klinkt, en wij bij
den zeiven ook niet te gelijk aan iets kostbaars denken
, zo heb ik de vrijheid genomen, om ons pragtigst
rood te noemen, en dien naam te plaatsen,
welke een dichter onder ons zou gezet hebben. Luther
gebruikte eene veel giootere vrijheid en noemde
zijde, welke men ten tijde van Jeremia in 't geheel
niet kende.
veldfleenen ] Zie de aanmerking op Pf. CXLIII: 7.
De aldaar befchreeven zitplaats der arme lieden, de
geen doel hebben, omhelzen ztj, dat is, zij zetten
zig daar niets llegts op neder, maar zij verheugen zig
ook hartelijk, wanneer zij de zelve vinden, en liefkoozen
haar.
VS. 6.] Mijn volk moet zwaarer gezondigd hebben
dan Sodom, dewijl het zo veel harder en langduuriger
geftraft wordt. Die fteden gingen bijna in
een oogenblik te gronde, maar mijn volk moet alle
fmaad en wreedheid der vijanden gevoelen , en dan
den veel meer pijnigenden dood van een langzaamen
hou-

4*4 DE KLAAGLIED. VAN JEREMIA.
de der dogrer mijnes volks is grooter dan
de zonde van Sodom, dat in een oogenbhï
zonder menfcheiijke handen verwoet
j;erd.| Hare Nazireërs waren reine!dan 7
de fneeuw, witter dan melk, rooder dan
Wen, hadden eene uitfni ding 7s fi£
fi^(Len; | maar nu is hunne gedaante ft
z-arter dan de duisternis, men kenthen
met meêr op de ftraaten, hun vel hangt
aan hunne beenderen, en zij zijn zo dof,
als
Jk g h ie b r e T„ te h Pf ebbeD - - ~ Hat g karw%f zt, dat"
n«« i m het overzetten gedwaald heb; mogelijk
daar kan ik
i n
aanmerkingen voor ongeleerden 1
onderzoek na doen. Dit is klaar, daf 'er vabieden
gefproken wordt die
z i g V00rheen door hum?
fehoone kleur ala goede cier maakende vetond
hadden eene uitfnijding ah faffierlïeenl dat ;*
hunne ganfehe geftahe, wasdom f B
SJJ t
f Ï S >
ijghaams was zo fchoon, als of men eeuit faffierfteS
gefneden kunstftuk voor zig za* «menteen
vs. 8 zwarter dan de duisternis] Van hong
a r m o e d e
menZTt
/'«n zij V r
zVartït.
kent hen met meêr op de flraaten 1 rw
«»gssrr.r£ to

CAP. IV. 4*5
als een droog hout.] Hoe veel beter zijn 9
zij 'er aan, die van het zwaard gedood,
dan die van honger zijn omgekomen ! Want
de eerften wierden bij goed vleesch, ge
mest door het rijke voedzel des velds,
doorftoken.| Medelijdende vrouwen kod- 10
ken met haare eigen handen haare kinderen,
deze ftrekken haar bij het ongeluk der dogter
mijnes volks tot fpijze.| Jehova heeft n
zijne wraak voltrokken, en zijnen toorn
uitgefchud , hij heeft een vuur in Zion ontftoken,
dat de grondvesten verteerd. | De 1%
Koningen en alle de inwoonders des aardbodems
geloofden niet, dat de vijand in de
poorten van Jerufalem zou trekken : | maar 13
dit is gefchied wegens de zonden zijner pro.
feeten, en de onrechtvaardigheid zijner
Priesters, die het bloed der onfchuldigen in
de ftad vergooten hadden,) Zij dwaalden 14
blind op de ftraaten rond, met bloed bevlekt
,
een droog hout] Luther zertede hier, een fpaan.
Ik moet belijden, dat dit de zaak beter uitdrukt,
en meêr in de gewoonte is; men verftaat het terftond.
Alleen daarom heb ik het niet gewaag.), het te
zetten, dewijl het in een dichtkundig boek, gelijk de
klaagliederen van Jeremia, te laag en gemeen j s. Ik
Wenschte, dat ik het zetten mogt; maar imjn eigenzinnigheid
houdt mij tegen, en maakt mj tegenwerpingen.
vs. 13. die het bloed der onfchuldigen in de Had
vergooten haaden.~) N eronder Jofia, wanneer hun
dit we. belet was, maar eertijds onder Manasfe, wiens
segeering wegens de veelvuldige blocdfchulden in de
heilige gefchiedenis zo ten kw*ade getekend is.
vs. 14, zij dwaalden blind op de ftraaten rond.]
De meenirg is; de valfche Prbicer.cn, die zig zien»
derc

DE KLAAGLIED. VAN JEREMIA.
vlekt, zo dat men vreezen moest, hunne
kleederen aan te raaken.) Wijkt! onrein! 15
roept men voor hun uit: wijkt! wijkt!
raakt ze niet aan! Zelfs wanneer zij uit het
land vlugten, enronddwaaien, zozegtmen
onder de heidenen: zulke vreemdelingen
kunnen wij niet langer onder ons verdraagen.|
Het aangezigt van God, hun erf-16
deel, zal niet verder op hen zien, gelijk
zij ook voor het aangezigt des Priesters
geen eerbied, en jegens den ouderdom geene
ontferming gehad hebben, j Onze 00. 1?
gen
ders noemden, waren niets minder dan zienders;
geheel blind fpraken zij van het toekomende, en voorzeiden
juist alles, wat niet gebeuren zou. Zo liepen
zij op de ftraaten rond, en verleidden het ligt- '
geloovige volk door hunne waanwijze voorzeggingen.'
vs. 15. Wijkt enz.] Deze valfche Profeeten en
priesters, die zig met zo veele bloedfchulden bevlekt
hadden , worden voorgefteld, als of men voor hum
waarichouwen, en onreinl onrein! moest uitroepen
, als voor een melaatfenen, opdat hun niemand
te nabij komen, noch zig aan hun verontreinigen zou.
VS. 16.] Ik ben wel bijna zeker, dat het 17de
Vers vóór dit ftaan moest, dewijl de ranefchikkine
van het Hebreeuwfche alphabet het medebrengtdoch
nadien het op den zin der beidwi Verfen geen
invloed heeft, zo heb ik van den gedrukten text niet
willen afgaan.
• hun erfdeel] dat is. op wien zij roemen, dat hij
hun erfdeel, hun vaderlijken God zij. Zie de aanmerking
op Deut. IV: 19 Doch ik ben hiervan
de joodfche punten afgegaan, volgens welke het luidt-
Gods aangezigt heeft hen verftrooid, en wil niet
verder op hen zien.
H e c v o l |
h,*i'
f • waarvan de fooden toen hulp
hadden moeten verwagten, waren de Asfijriërs, tegen

CAP. IV. 45?
gen zien zig nog geftadig blind, wanneer
wij op hulp wagten, die als een damp verdwijnt;
van onze wagten op de bergen zien
wij na het volk uit, dat ons niet te hulp
komt. | Zij leggen ft ikken voor onze voe- i g
ten, zo dat wij op onze ftraaten niet gaan
kunnen, ons einde nadert, onze tijd is vol,
en het einde is voor handen. | Die ons ver- 19
volgen, zijn {heller dan de arenden in de
lucht, op de bergen jaagen zij ons na, Jn de
woeftijn loeren zij op ons in eene hinder,
laag. | Hij, van wiens leeven het onze 20
afhing, de gezalfde Gods, is in hun kuil
gevangen, hij, onder wiens befcherming
wij midden onder de heidenfche volken
meenden zeker te zijn. j Gij kunt u verblij. 21
den,
gen welken Farao Necho den veldtogt ondernomen
had. en om welken Jofia zig op eene zo ongelukkige
wijze tegen hem verzettede en geflagen wierd. Deze
bondgenooten aan den Eufraat booden wijders den Jooden
geene de minfte hulp, ma rtr lieten toe, dat Farao
Necho het ganfche land bemagtigde, den van
het volk verkoozen Koning af-, en een anderen in
zijne plaats aanzettede.
vs. 18. zo dat wij op onze jlraattn niet gaan
kunnen.'] Ik verzoek mijne Leezers om verfchooning,
dat ik hun deze woorden niet verklaare, want
zij zijn voor mij zelf duister: dit wilde ik bekennen,
en niet ftilzwijiiend, gelijk menig fchrijver van
aanmerkingen doet, de zwarigheid voorbij gaan.
vs. ao Hij, van wiens leeven het onze afhing']
De onvergelilkelnke Kon ng Jofin. Letterlijk luidt
het: onze adem. D>t moest ik in onze taal omfchrijven,
zoo het daarin wél zou klinken, en ik
verkoos daar het liefst de uitdrukking, welke Hal-
Ier reeds in de gedichten van den Konin? gebruikt
heeft: Heer, ons leeven hangt aan het uwe.
vs. 21.1 Het fchijnt,"dat in den tijd naa de vefn
d
woes-

fl* DE KLAAGLIED. VAN JEREMIA.
den, gij kunt vrolijk zijn, gij dogter Edöms,
die het land Gutta bewoont, maar aan u
zal de beker ook komen, gij zult ook dron.
ken gemaakt, en ontbloot worden | Uwe 22
lchuld, Zion, is afgedaan, en zal niet verder
ontdekt worden, maar uwe fchuld, eii
dogter Edoms, zal Jehova onderzoeken,
en uwe zonden ontdekken. /
CAP. V.
Gedenk daaraan, Jehova, wat ons weder
r
yaaren is , zie op ons, en aanfchouw on
zen fmaad. | Ons erfelijk land is vreemden, *
en onze huizen zijn buitenlanders ten dee
gevallen./ Wij z.jn weezen, zonder va *
oer, en onze moeders zijn als weduwen./
uns water moeten wij voor geld koopen ,/
4
en
rtaf H a " ^ R Ï J k «^Damascusen de wegvoe-
InLl 'toonders in de A»fij. ifche bal.
£ g />' & L K o n - X V f : 9) de Euomiten het vrugtoaare
dal Gutta, waarin Damascüs lipt, zig toefebrlfd
" h U n " e g r e n z e n m e r k e l 'J k hebben
e
uit.
vs. 2. onze huizen] Deze Honden derhalven
Kf'v-n KX P "} J e r e m i a u" i e t v a n J^0>le& toen
net v«.n Nebucadnezar verbrand was.
vs. 3.] frezen zonder vader fchijnt hier het v 0
lfc'
te betekenen dat zijn Koning verlooren had. Van
weezen m een eigenlijken zin, wier eigen ouders
ïn den oorlog omgekomen waren, neem ik dit niet
geene weduwen, maar als weduwen waren.
«wnb&kS" 5*"% ? e t w a t e r v a n o n z e ^gen
gens de ze dl h e t W
h
, f c J k d e Z l ! , ' d e ! « k e Iand en wede
a anL^- Z a a m h e , d v a n h e t w a t e r 8 e]

C A P . V.
4 1 J t
en het op onze fchouders na huis draagen. -?
Wij worden vervolgd, wij zijn vermoeid,
en men laat ons geene rust. | Wij geeven s
ons aan de Egijptenaaren over, wij hebben
den Asfijriërs gezwooren.J Onze vaders 7
hebben gezondigd, die zijn niet meêr, en
wij moeten hunne fchuld draagen.| Kneg- g
ten heerfchen over ons, en wij hebben
geenen verlosfer. | Wegens het zwaard in n
de woeftijn moeten wij onzen kost met leevensgevaar
haaien. J Ons vel is als in een 10
oven gedroogd, wegens den doodelijken
D e
hongersnood.J vrouwen te Zion, de
I r
jongnaars
bemagtigd, en zoo de eigenaars hun dorst
daarmede lesfchen wilden, dan moesten zij het koopen.
vs. 5. en het op onze fchouders na huis draagen]
Ik gaa hier van de Joodfche verdeeling in
Verfen af, volgens welke dit Vers wat duister en
ri"t t" luidt: WV w o r d e n vervolgd op onzen hals.
üok heb ik, overëenkomftig met onze taal, fchouders
gezet, daar in het Hebreeuwsch hals ftond,
het geen in onze taal niet wél zou klinken.
vs. 6.J De meening is, wij zijn niet eensin
Itaat, onze verbonden te onderhouden, maar een buit
van eik eerfte volk. Met de AsfijriëfS hadden wij
een verbond gemaakt, om de Egijptenaaren van een
inval af te houden, en het bezwooren: nu, daar
ons leger geilagen is, moeten wij ons aan de Egijp.
tenaaren overgeeven. U heb hier egter eene
andere leezing gevolgd, want naar de gedrukte luidt
het: en aan de udsfijriërs (geeven wij ons over)
óm brood genoeg te hebben.
vs. 9.] De Jooden konden hun kost nog vooreen
gedeelte m de woestijn vinden, daar hunne kudden
lchaapen rondtrokken: maar dit was wegens den
oorlog, die tot in de woestijn doorgedrongen was,
cn de ftroopende partijen, ook onzeker,
Dd 2

4?o DE KLAAGL. VAN JEREMIA. CAP. V.
jongvrouwen in de fteden van Juda zijn gei
fchonden | De voornaamen hangen zig ra
i op met hunne eigen hand, het gezigt der
ouden verwekt geen eerbied meêr. | De 13
jongelingen moeten molenft-enen, en de
jongens hout draagen, en ftruikelen onder
den last. J De oudften zitten niet meêr 14
in de poort, noch de jongelingen bij hunne
mufi k!| de vreugde van ons hart heeft 15
een einde, en onze dans is in rouw veranderd
| De kroon is van ons hoofd afge 16
vallen: wee ons! want wij hebben gezon.
digd;| daarom is ons hart gewond, daar 17
om zi,nonzeoo r
?enduister | Opdenwoes 18
ten berg van ZHW loopen de jakhalzen
rond.j Gij, Jehova, regeert in eeuwig 19
heid, uw throon blijft' van geflacht tot geflacht
| Waarom wilt gij ons zo geheel 20
vergeeten ? waarom zo lang verlaaten ?\
Breng ons weder tot u, opdat wij in ons 2 x
land terug komen, maak onze dagen op
nieuw, gelijk zij eertijds geweest zijn.{
Maar gij verwerpt ons fmaadelijk, en zijt 22
Zeer toornig op ons.
vs. 18 jakhalzen] Een gedierte, dat in Palestina
in menigte gevonden wordt, in gelijkenis
tusfchen den vos, hond en wolf ftaat, zig gaarne
met lijken van menfchen voedt, en daarom
na groot, nederlagen op de ilagvelden wordt aangetroffen.
Zie de aanmerking op PJ. LXIII: li.
Dewijl 'er nu op de ftraaten van jerufalem en Zion lijken
van verflagenen en uitgehotigerden lagen, gelijk
Jeremia reeds gezegd heeft, en de ftad voor het
grootfte gedeelte van haare inwoonders verlaaten
was, zo was het geen wonder, dat'er jakhalzen
op de ftraaten van Zion verfcheenen.