Samenvatting 1 - Studiant

Samenvatting Energie en Installaties Academiejaar 2006-2007 

2 Energie 

Factoren bij omzettingsprocessen: 

- rendement 

- kosten 

- milieu impact 

- leverbaarheid 

- hernieuwbaarheid 

- potentiële gevaren 

3 Courante energiebronnen in een woning, kantoor, 

instelling 

P 13 schema bekijken 

3.1 Elektriciteit 

Wet van Pouillet: 

Weerstand = (lengte x soortelijke weerstand) / doorsnede 

Wet van Ohm: 

I = U / R 

Vermogen: 

W = P x t (Joules = Watt/s) 

P = U x I (P = I² x R) 

Grootheid Symbool Eenheid Symbool 

Spanning U Volt V 

Stroomsterkte I Ampère A 

Weerstand R Ohm Ω 

Vermogen P Watt W 

Arbeid (verbruik) W Joules J 

Tijd T Seconde s 

+ P 124 oefeningen 

Jolien De Veirman 1/22


3.1.1 Opwekking van elektriciteit via inductieprincipe 

Generator p 20 

Een band (aandrijfmechanisme) wordt aangedreven door niet elektrische motor (benzine, 

aardgas). Hierdoor ontstaat een draaiing, waardoor de rotor in de stator begint te draaien. De 

rotor is magnetisch doordat de spoelen verbonden zijn met een gelijkstroomtoevoer (op een 

batterij). Indien de rotor loodrecht staat op de windingen van de stator, zal de 

wisselspannigstroom 0 zijn. Indien de denkbeeldige as van de polen samenvalt met het vlak 

van de statorwinding, zal de spanning maximaal zijn. Zo ontstaat de nodige wisselstroom. 

Klassieke elektriciteitscentrale p 22 

Verbranding fossiele brandstoffen (olie, gas, kolen) in stoomketel productie stoom 

krachtige stoomstroom laat stoomturbine draaien levert mechanische energie aan alternator 

productie elektriciteit 

(chemisch e thermische e mechanische e elektrische energie) 

Rendement: 40% 

Stoom- en gascentrales (STEG) p 23 

Verbranden aardgas verbrandingsgassen drijven gasturbine aan koppeling aan alternator 

productie elektrische energie 

uitlaatgassen: 450°C bij verlaten turbine produceren in recuperatiestoomketel stoom 


Kerncentrale p 23 

Identiek, behalve manier van warmte produceren: 

In reactor splijting uraniumatomen warmte (elektriciteit) en straling (radioactiviteit) 

Warmtekrachtkoppeling p 24 

Werkingsprincipe: levert elektriciteit aan het net maar ook restwarmte à industrie of instelling. 

STEG-centrale: na gasturbine productie stoom (=thermische energie): 

omzetting in elektrisch energie en restwarmte wordt geleverd aan nabijgelegen afnemer 

thermische energie wordt direct na de gasturbine geleverd aan nabijgelegen afnemer 

Beperking: 

- afnemer moet in de onmiddellijke buurt gelegen zijn 

- moet stabiel en intensief warmtegebruik hebben 




Hernieuwbare energiebronnen 

Algemene beschouwingen p 25 

Voorraden 

- verbranding: impact op milieu 

(broeikaseffect) 

restproduct: kernenergie 

niet hernieuwbaar, uitputbaar 

Stromen 

- betrouwbaarheid: leveren niet voldoende 

elektriciteit op het gewenste moment 

- energiedensiteit: laag 

- kwaliteitsfactor: laag 

hernieuwbaar, onuitputbaar 

Waterkrachtcentrale p 27 

Sromend of neerstortend water wordt gebruikt om een turbine in beweging te brengen. 

Deze turbine zet een generator in werking en levert zo de nodige elektriciteit aan het net. 

Het vermogen hangt af van het waterdebiet en de valhoogte. Vandaar grote 

waterkrachtcentrales zich in het hooggebergte bevinden. 

Voordelen: 

- onuitputbaar 

- niet schadelijk voor het milieu 

- groot potentieel 

Nadelen: 

- beperkte ligging 

Windturbine p 28 

Windenergie wordt restreeks omgezet in elektrische energie door het aandrijven via de rotor 

in een alternator. 

Voordelen: 

- vermindering milieuvervuiling 

- verminderde afhankelijkheid van olieproducerende landen 

Nadelen: 

- wind is niet constant, 1/3 tijd draaiend 

- productiekost is 2x zo hoog 

- veel ruimte nodig omdat ze op grote afstand van elkaar moeten staan 

- milieubelasting op visueel gebied 

- vermogen per turbine is klein 



3.1.2 Opwekking van elektriciteit via scheikundige weg 

1. Natte elementen 

a. principe van het Galvanisch element 

Volta-element 

Koper en zinkplaten in zuuroplossing (elektrolyt) 

elektrolyt neemt elektronen weg vd koperplaat (positief geladen) en staat af aan zinkplaat 

Nadeel: minpool verdwijnt langzaam, werking neemt snel af 

b. accumulatoren en batterijen 

Accu auto (12V) 

Lood (-), loodoxide (+), verdund zwavelzuur (elektrolyt) 

Voordelen: 

- zeer kleine inwendige weerstand 

- mogelijkheid om grote platen te gebruiken grote verplaatsing van elektronen 

- auto wil niet starten omv slechte batterij: parallel schakelen van een andere batterij 

Nadelen: 

- laden: knalgas 

- lage omgevingstemperatuur: slechte effectieve lading 

- snel (ont)laden of tekort aan vloeistof: platen vervormen 

- contact met platen: kortsluiting 

Accu = energieomzetter 

Bij opladen: elektrische energie wordt omgezet in chemische energie 

Lading te controleren met zuurweger. 

Soortelijke massa van H2SO4 (zwavelzuur) is hoger dan van water 

Nikkel-cadniumaccu: 

Energiedichtheid 2,5x hoger dan loodaccu 

Nadeel: kostprijs 2x loodaccu 

Gebruik: energieleveranciers bij aandrijving van schoonmaakmachines 



2. Droge elementen 

a. niet oplaadbare (primaire) 

Leclanché-element (1,5V) 

zink, mangaandioxide (koolstof), pasta en bruinsteen als elektrolyt 

Nadelen: beperkt energieopslagvermogen, lekkage 

Alkalinebatterij 

Kaliumhydroxide (-), kwikoxide (+) 

Voordelen: 

- opslagvermogen van 1500 mAh 

- gaat 2 à 3x langer mee als zink-koolstof 

Nadelen: 

- milieubelasting: wegwerpbatterijen 

- 2x zo duur als zink-koolstof 

Lithiumbatterij (2,8V) 

Voordeel: stroomlevering blijft constant (bvb. pacemaker) 

b. oplaadbare (secundaire) 

Nikkel-cadmiumbatterij 

Nadeel: geheugeneffect bij slechte (ont)lading geen optimale oplading 

Nikkel-metaalhydridesbatterij 

Voordeel: hogere capaciteit zonder geheugeneffect 

Lithiumbatterijen 

Voordeel: kleiner en lichter dan andere oplaadbare batterijen (voor eenzelfde capaciteit) 

Nadeel: veel duurder (gsm indrustrie) 



3.1.3 Opwekking van elektriciteit via licht/zonnestraling 

Fotovoltaïsche cellen p 35 

Werking 

1 zonnecel: halfgeleidermateriaal (silicium) 

Nadelen 

- betrouwbaarheid: sterke schommeling hoeveelheid beschikbare zonneenerige 

( oplossing: opslag, reservevermogen) 

- kostprijs: 4x zo hoog als klassiek systeem (wel interessant bij autonome systemen, 

verafgelegen of moeilijk te bereiken plaatsen) 

Voordelen 

- ecologisch: hoogwaardige vorm van energie 

- economisch: netgekoppeld systeem. Bij overschot wordt elektriciteit op het net 

gestoken, waarbij ook van het kan gehaald worden bij tekort 

Gebruik voor: rekenmachine, parkeermeters, praatpalen, aandrijving drinkwaterpompen 

Werking: 

Bovenaan zitten metalen contactstroken, die samen met het achtercontact zorgen voor de 

afvoer van de opgewekte elektrische stroom. Daartussen zit een negatieve laag, een 

scheidingslaag en een positieve laag. 

Het dunne plaatje silicium komt onder invloed van het licht paren van positieve en 

negatieve ionen worden gevormd. Door de scheidingslaag worden deze paren gescheiden en 

opgenomen in de negatieve en positieve laag. Bij verbinding met beide contacten komt via 

een verbruiker elektrische stroom tot stand. 

Types: 

• monokristallijn (hoge levensduur) 

• polykristallijne (lager rendement) 

• amorf silicium (veel lager rendement, kortere levensduur. Gebruik: horloge, 

rekenmachine) 

Fotovoltaïsch zonnecelsysteem p 37 

Zonnepaneel 

= modules, bestaan op hun beurt uit zonnecellen. Schakelen cellen: vermogen verhogen 

Cellen in serie: spanning verhoogt 

Cellen parallel: stroomsterkte verhoogt 



Regelaar 

= beschikbare energie zo goed mogelijk aanwenden 

- geen belasting: opgewekte elektrische E naar batterij leiden tot deze voldoende geladen is 

- wel belasting: opgewekte elektriciteit energie naar verbruiker leiden. 

verbruik > aanbod: batterij zorgt voor verschil. 

aanbod > verbruik: regelaar voert verschil naar batterij 

Batterij 

Opslag opgewekte elektrische energie, heeft bepaalde capaciteit. Produceert gelijkstroom. 

Invertor gebruiken: aankoppeling aan het net 

of verbruiker/belasting heeft geen wisselstroom nodig 

Vermogen van zonnecellen p 38 

= Watt-piek = gelijkstroomvermogen dat een zonnecel kan leveren onder optimale condities: 

Loodrecht invallend zonlicht, vermogen van 1000 w/m², moduletemperatuur van 25°C 

1 m² = 100 Wp 75 kWh/jaar 

3.1.4 Transport van elektriciteit 

Transformatoren p 38 

= toestel dat wisselspanning met bepaalde frequentie omzet in andere wisselspanning met 

hogere of lagere spanningswaarde, maar met dezelfde frequentie. 

Inductieprincipe: in ijzeren kern ontstaat magnetisch veld wanneer door de primaire spel een 

stroom vloeit, die ook door de secundaire spel gaat. Aangesloten spanning is een 

wisselspanning en levert wisselstroom magnetisch veld wisselt in spoel 

inductiespanning. 

Grootte spanning: afhankelijk aantal windingen 

Verhouding = transformatorverhouding 

Vermogen blijft aan beide zijden gelijk 

Up = aantal windingen p 

Us aantal windingen s 

Pp = Ps 

Up x Ip = Us x Is 



Distributienetten p 40 

International transportnet 380 kV: 

bevoorrading bij problemen, zonder teveel eigen reserveopstellingen 

Transportnetten 30 tot 220 kV: energietransport vanuit internationale transportnetten en 

vanuit meeste centrales naar transformatieposten of grote industriële klanten. 

Verdeelnetten 1 kV tot 30 kV: 

Voeding van lokale transformatoren en meeste ondernemingen 

Distributienetten minder dan 1kV: Verdere distributie naar huishoudelijke gebruikers en 

KMO’s die relatief weinig elektrische energie gebruiken 

3.2 Vermogen 

3.2.1 Werken met wisselstroom 

Frequentie en effectieve spanning p 41 

Grootte wisselspanning hangt af van 

• sterkte van het magneetveld 

• aantal windingen van de spoel 

frequentie = aantal perioden per seconde = 1/T in Hz 

Driefasige wisselspanning p 43 

Industriële alternatoren: 3 identieke spoelen gelijkmatig verdeeld over stator. 

Maximale waarden en frequenties zijn gelijk, ten opzichte van elkaar 1/3 T verschoven. 

Som van de 3 spanningen is op elk ogenblik 0. 

Drie fasen met nulleider p 43 

In ster geschakelde statorspoelen, waarbij sterpunt naar buiten gebracht via nulleider. 

Sterpunt van de alternator is ook met een gleider (nulleider) verbonden 2 spanningen: 

Fasespanning = spanning in 1 statorspoel tussen lijndraad en sterpunt (of nulleider). 

Lijnspanning = tussen 2 lijndraden. Maximum spanningsverschil steeds 1,73. 

Vermogen bij wisselstroom en wisselspanning p 44 

Calorisch vermogen: spanning en stroom zijn met elkaar in fase (opwarming bvb. gloeilamp) 

Mechanisch vermogen: spanning en stroom in de tijd t.o.v. elkaar verschoven grotere 

stroom nodig. Eerst spanning, dan magnetische veldwerking, dan stroom naijlende stroom. 

Bij faseverschuiving: U x I niet meer even groot want snijpunten U en I vallen niet samen. 

Pw = U x I x cos φ (phi: arbreidsfactor = werkelijk vermogen / schijnbaar vermogen) 



Slechte arbeidsfactor: cos φ < 0,9 

Nadelen: 

- centrales moeten voor een groter vermogen geconstrueerd worden 

- hogere jouleverliezen 

Oplossingen: 

- met inductieve stroom condensatoren bijschakelen 

Condensator = 2 geleidende platen die tegenover elkaar staan en gescheiden zijn door een 

dunne isolator. 

Werking: 

Slaat eerst hoeveelheid lading op vooraleer er tussen de platen een spanningsverschil ontstaat. 

De stroom ijlt voort. compenseert probleem waardoor cos φ bij 1 komt 

3.3. Aardgas 

3.3.1 Soorten 

- nat of geassocieerd: oorsprong in zee, gas samen met aardolie (hoog calorisch) 

- droog of niet-geassocieerd: oorsprong op vasteland (laag calorisch bvb. Slochterengas) 

3.3.2 Transport 

- via pijplijn: gedroogd, brede leidingen beschermd tegen corrosie 

- per tanker: koeling vloeibaar volume 600x kleiner dan gasvorm 

Transportnet: opslag voor dag- en seizoensschommelingen 

Vloeibaar en gasvormig in diepe waterhoudende lagen en oude steenkoolmijnen 

Distributie: intercommunales: druk verlagen tot 100 mbar. In de meter vd verbruiker: 21 mbar 

3.3.3 Eigenschappen 

Verbranding p 48 

Zuurstof bindt zich met lucht uit de brandstof. Te weinig zuurstof koolstofmonoxide (CO): 

Onvolledige verbranding ten gevolge van slechte werking van het toestel, foutieve plaatsing, 

gebrek aan onderhoud of tekort aan lucht in de omgeving van het toestel. 

Voorkomen: overmaat aan lucht toevoeren 



Verbrandingswaarde of bovenwaarde: hoeveelheid warmteenergie (kJ) die vrijkomt bij 

volledig verbranden van 1m³ gas (of 1 kg bij andere brandstroffen). 

Latente warmte of verdampingswarmte: hoeveelheid warmteenergie die nodig is om het 

gevormde water tijdens het verbrandingsproces, te verdampen 

Stookwaarde of onderwaarde: verbrandingswaarde – latente warmte 

Bij hoogrendementsketels wordt de waterdamp in een warmtewisselaar terug gecondenseerd. 

3.4 Stookolie 

Aardgas: onder druk in vluchtige bestanddelen 

Aardolie: onder druk in vloeibare bestanddelen 

Stookwaarde: 40 x 10 9 Joule/m³ of 40 MJ/liter 

3.4.1 Productie 

Ruwe aardolie via boortorens (land) of boordplatform (zee) naar boven. 

raffinaderijen mengeling gescheiden door destillatie fractioneerkolom: olie op 

verschillende temperaturen verwarmen vluchtige tot zware dampen opvangen en 

condenseren in afzonderlijke vaten 

3.5 Andere energiebronnen 

3.5.1 Zonnecollector 

1. Zwakke concentratie aanvaarden en installaties bouwen die werken bij lage 

temperaturen. (tot 90°C) 

Schema zonnecollector p 51 

2. Straling concentreren met spiegels om hoge temperaturen te krijgen. (200 tot 1000°C) 

Spiegelcollectoren verzamelen zonlicht afvoeren warmte levering elektriciteit via stoom 

3.5.2 Warmtepomp 

Bvb. koelkast 

Winstfactor 3: van de 100 eenheden afgegeven warmte is 30% afkomstig van toegevoegde E 

Schema p 53 

3.5.3 Bio-energie 

Energie opgewekt uit plantaardige materialen. Omzetting tot energie dmv verbranding, 

vergassing, vergisting of omzetting naar vloeibare stoffen. 



4 Verlichten 

M = 

nuttige energie of nuttige vermogen 

toegevoegde energie of toegevoegde vermogen 

Zelfstandig lichtgevend lichaam of lichtbron 

Lichaam dat zelf licht uitzendt (bvb zon en sterren, gloeilampen) 

- temperatuurstraling: licht uitzenden omdat het door verwarming een voldoende hoge 

temperatuur heeft verkregen 

Niet-zelfstandig lichtgevend lichaam of secundaire lichtbron 

Lichaam dat licht uitzendt doordat er licht opvalt. (bvb planeten en maan, gasontladingsbuis) 

- luminescentiestraling: E direct lichtenergie zonder energie eerst in warmte om te zetten 

4.1 Eigenschappen 

Lichtenergie: gedeeltelijk doorgelaten, teruggekaatst en geabsorbeerd 

Zwart lichaam = lichaam dat alle lichtsoorten absorbeert 

Wit lichaam = lichaam dat alle kleuren terugkaatst 

4.1.1 Kleurtemperatuur p 60 

Een lichaam straalt meer licht uit naargelang de verhitting. 

Kelvin: temperatuur waarop we een zwart lichaam moeten brengen om dezelfde kleurindruik 

te hebben als die van bvb de lamp. (Kaarslicht 2000K, zonlicht 6000K) 

4.1.2 Kleurweergave p 60 

Kleurweergaveindex Ra: Kwaliteit van de kleurweergave van een lichtbron 

4.2 Grootheden en eenheden van licht 

4.2.1 Lichtstroom p 61 

Totale hoeveelheid licht die een lichtbron per seconde uitstraalt 

4.1.2 Lichtsterkte p 62 

Lichtintensiteit van een lichtbron in een bepaalde richting 

Candela = 1 lumen in eenheid van ruimtehoek of steradiaal 

Lichtsterktediagram: lichtsterkte (cd) per 1000 lm van het diagram omrekenen. 



4.1.3 Verlichtingssterkte p 63 

Hoeveelheid licht (of lichtstroom) per m² op een oppervlak 

E = ф / A of lux = lumen / m² 

4.1.4 Verlichtingssterkte in een punt p 63 

E punt = lichtsterkte (cd) . of E punt = I/r² 

afstand tot lichtbron in het kwadraat 

Grootheid Symbool Eenheid Symbool 

lichtstroom ф(phi) lumen lm 

lichtsterkte I candela cd 

verlichtingssterkte E lux lux 

4.1.5 Meten van verlichtingssterkte p 64 

Gelijkmatig verlicht: E minimum / E maximum > 0,7 

Vereiste hoeveelheid licht: 300 lux 

4.1.6 Verlichtingssystemen p 66 

Directe verlichting: groot deel van het licht wordt teruggekaatst 

Indirecte verlichting: gelijkmatige lichtverdeling, schaduwen beperkt, laag rendement 

combinatie van beide zorgt voor beperking van deze nadelen 

4.3 Soorten verlichting 

4.3.1 Temperatuurstralers: gloeilampen p 68 

Werking: luchtledige glazen bol met wolfraamdraad die tot gloeien wordt gebracht dmv 

droomdoorgang. Lamp is gevuld met inert gas. 

Doel gas: verdamping gloeidraad tegengaan 

Nadeel: warmteverlies 

Gebruik: algemene residentiële verlichting in lokalen met lage gebruiksduur 

Eigenschappen: 

- laag rendement 

- korte levensduur 

- perfecte kleurweergave 

- lage investering 



4.3.2 Temperatuurstralers: halogeenlampen p 68 

Doel gas: verdampte wolfraamdeeltjes naar gloeidraad terugbrengen 

Opmerking: hoge temperatuur kwartsglas nodig 

geen aanraking: vingerdrukken bij hoge temp. veranderen de kristallijne structuur vh glas 

- lage spannings halogeenlampen 

transformator nodig 

Gebruik: accentverlichting (reclame, autolamp, projectorlamp) 

- normale spannings halogeenlampen 

Gebruik: verstralers voor grote oppervlakten (opritten, grote verlichting in tuin) 


- laag rendement 

- lage levensduur 

- goede kleurweergave 

4.3.3 Gasontladingslampen – fluorescentielampen – buizen p 69 

Werking: kwikdamp op lage druk met wit fluorescentiepoeder, dat onzichtbare stralen omzet 

in zuchtbaar licht. Verhtting van elektroden elektronenstroom die in botsing komt met 

kwikatomen ultraviolette straling die door het fluorescentiepoeder omgezet wordt in 

zichtbare straling 

Gebruik: algemene verlichting in tertiaire sector (kantoren) en industrie 


- hoog rendement 

- hoge levensduur 


- niet duur 

4.3.4 Gasontladingslampen – fluorescentielampen – compact p 70 

Gebruik: ter vervanging van gloeilampen, “plug-in lamp” in keuken of living 


- hoog rendement 



- duurder dan gloeilamp 



4.3.5 Kwikontladingslampen – lagedruk (blauwig) p 71 

= gasontladingslampen – fluorescentielampen 

4.3.6 Kwikontladingslampen – hogedruk p 71 

Industrie 

4.3.7 Kwikontladingslampen – hogedruk metaalhalogeenidelamp p 71 

Gebruik: algemene verlichting in industrie 

4.3.8 Natriumlampen – lagedruk (geelig) p 72 

Gebruik: grote wegen 


- zeer hoog rendement 


- zeer slechte kleurweergave 

4.3.9 Natriumlampen – hogedruk p 72 

Gebruik: openbare verlichting 


- goed rendement 

- zeer lange levensduur 

- betere kleurweergave 

5 Verwarmen 

Soortelijke warmte (c) = hoeveelheid warmte nodig om 1 kg 1K te laten stijgen 

(hoeveelheid warmte) Q = m . c . ∆T (in Joule) 

c = J/kg K 

5.1 Smelten – stollen 

Specifieke smeltwarmte (Ls) = hoeveelheid energie nodig om 1 kg vaste stof om te zetten in 1 

kg vloeistof bij de smelttemperatuur 

Q = m . Ls 

Ls = J/kg 



5.2 Verdampen 

Specifieke verdampingswarmte (Lv) = hoeveelheid warmte men moet toevoegen om 1 kg 

vloeistof om te zetten in verzadigde damp 

Q = m . Lv 

Lv = J/kg 

Rendement: nuttige E (wat we er uithalen) / toegevoegde E (wat we er insteken) 

5.3 Uitzetting en krimp 

Lineaire uitzetting afhankelijk van: 

- oorspronkelijke lengte (m) 

- temperatuursverschil (in °C of K) 

- soort stof (lineaire uitzettingscoëfficiënt λ) 

U = L . λ . ∆T (in kg) 

Lineaire uitzetting vindt plaats in bimetaal 

Werking bimetaal: 2 metalen stroken die over hun volledige lengte aan elkaar bevestigd zijn. 

Door het verschil in uitzettingscoëfficiënt zal het bimetaal bij temperatuursverandering 

vervormen. 

Toepassing: openen en sluiten van contacten 

5.4 Warmtetransport 

Verspreiding van energie onder invloed van temperatuursverschillen 

5.4.1 Geleiding of conductie 

In vaste stoffen 

5.4.2 Stroming of convectie 

Verwarming van koud water door op 1 plaats te verwarmen stroming 

5.4.3 Straling of radiatie 

Zie p 81 ev 



5.5 Berekening warmtetransport 

P 83 

Hoeveelheid warmte-energie die de wand doorlaat is afhankelijk van: 

- oppervlak A (m²) 

- tijd t (s) 

- materiaalsoort (λ) – hoe groter λ, hoe meer warmteverlies - 

- dikte d (m) 

- temperatuursverschil T∆ (K of °C) 

Q = A . ∆T . λ / d 

warmtegeleidingscoëfficiënt λ (W/mK) 

5.6 Eenvoudige toepassingen van verwarmen 

5.6.1 Elektrische kookplaten 

1. Gietijzeren kookplaat p 87 

Werking: ingewerkte ringvormige verwarmingselementen door weerstanden vloeit 

elektriciteit warmte warmte wordt door geleiding afgegeven aan de metalen kookplaat 

geeft warmte door aan de kookpot en de inhoud ervan 

2. Vitrokeramische kookplaat p 88 


- hard, ondoordringbaar, niet poreus, bestand tegen inwerking van alkalische en zure 

producten 

- eenvoudig te onderhouden 

- zuinig in verbruik 

- duurder in aankoop 

Kookveld = plaats waar warmtedoorgave gebeurt 

A Vitrokeramische kookplaat met weerstanden p 88 

Werking: Onder vitrokeramisch oppervlak: weerstanden of verwarmingselementen zijn 

onderaan en aan de zijkanten thermisch geïsoleerd elektrische energie wordt in 

weerstanden omgezet in infrarood-warmte geen direct contact, maar afgifte van warmteE 

via straling. 

B Vitrokeramische kookplaat met halogeenlampen p 89 

Werking: halogeenlamp = 10% licht, 90% warmte halogeenlampen worden in 

geïsoleerde reflecterende kuip geplaatst geproduceerde infrarode licht wordt naar boven 

weerkaatst opwarming 



C Vitrokeramische kookplaat met inductie p 89 

Werking: opwekken van hoogfrequent elektromagnetisch veld gevolg: ontstaan 

wervelstroom in de metalen bodem van de kookpan wordt heet verwarmt spijzen 

Bodem kookpan wordt opgewarmd (niet de vitrokeramische kookplaat) (bodem potten dien 

tuit magnetisch materiaal te worden vervaardigd) 

5.6.2 Strijkijzer 

1. Gewoon strijkijzer p 91 

Ingebouwd elektrisch verwarmingselement temperatuur wordt op een gemiddelde 

constante temperatuur gehouden met ingebouwde bimetaalregelaar. 

Vermogen moet groot genoeg zijn om de E te kunnen leveren, nodig voor: 

- verwarmen textiel 

- verwarmen van vocht 

- verdampen van vocht 

(zie p 92 berekening) 

2. Stoomstrijkijzer p 93 

Werking: Via drukknop wordt hoeveelheid water in verdampingkamer gelaten. Het water 

verdampt door de temperatuur van de zool. (principe van het druppelsysteem) 

Beveiliging: 

- thermisch: analoog aan klassieke strijkijzer 

- veiligheidsklep: overdruk voorkomen, in geval van werkingsstoornissen het teveel aan 

stoom laten ontsnappen 

A Stoomstrijkijzer met afzonderlijk reservoir p 93 

Werking: analoog stoomstrijkijzer, maar de stoomproductie gebeurt in afzonderlijke tank, die 

via een slang verbonden is met het strijkijzer. 

Voordeel: grotere hoeveelheid stoom ter beschikking en minder zwaar. 



6 Isoleren 

Ventilatieverliezen: het ontsnappen van warme lucht uit woning doorheen kieren of spleten, 

via ventilatieopeningen of ramen en deuren. 

Voordelen van isolatie: 

- besparing op stookkosten (milieuvoordeel) 

- besparing op installatiekosten 

- verhoging van de binnenwandtemperatuur 

- minder gevaar voor condensatievorming 

6.1 Transmissieverliezen 

= verliezen doorheen omsluitende elementen van een gebouw 

6.1.1 Warmteweerstand 

Q = A . ∆T . t / R (in J) 

R = d / λ 

Weerstand R = dikte van 1 m: 1/λ 

Hoe groter R, hoe kleiner het warmteverlies 

6.1.2 Geleiding door homogene samengestelde wand 

Q = A . ∆T . t / R 1 + R 2 + R 3 (in J) 

R 1 = d 1 / λ 1 

Temperatuursverloop: Q 1 = Q 2 

∆T 1 / R 1 = ∆T 2 / R 2 

6.1.3 De U-waarde van een wand 

Q = U . A . t . ∆T 

U = 1 / R T = transmissiecoëfficiënt of U-waarde (doorgang, omgekeerde v weeRstand) 

λ (lambda): belangrijkste thermische karakteristiek van een materiaal 

U-waarde: belangrijkste thermische karakteristiek van een wand (of samengesteld geheel) 



Verband λ en U-waarde: 

λ R (d / λ) 

R R T (d 1 / λ 1 + d 2 / λ 2 ) 

R T U (1 / R T ) 

λ : warmtegeleidingcoëfficiënt: hoeveelheid warmte-energie per seconde per Kelvin 

temperatuursverschil per m² wandoppervlak, dat door een materiaal van 1m dikte. 

hoe groter λ, hoe meer warmteverlies 

R : warmteweerstand: omgekeerd evenredig met λ 

dikte wordt onmiddellijk in rekening gebracht 

U : transmissiecoëfficiënt: hoeveelheid warmte per seconde per Kelvin en per m² 

wandoppervlakte die overgaat van 1 omgeving naar de andere, gescheiden door een wand. 

6.1.4 Het peil van de globale warmte-isolatie 

Beschermd volume (BV) in m³ 

= geschermde gebied tegen warmteverlies (niet totaal volume) 

Warmteverliesoppervlakte (A T ) in m² 

som van de oppervlakten van alle wanden tussen het beschermd volume en de 

buitenomgeving. Gemeenschappelijke delen maken geen deel uit van dit oppervlak 

Compactheidgraad p 102 

BV / A T 

• hoe groter het volume (met eenzelfde vorm) , hoe groter de compactheidgraad 

• hoe meer het gebouw ingesloten, hoe groter de compactheidgraad 

• het meer het gebouw qua vorm een bol benadert, hoe groter de compactheidgraad 

• hoe grilliger het gebouw van vorm, hoe slechter de compactheidgraad 

Gemiddelde transmissiecoëfficiënt p 102 

= gewogen gemiddelde U-waarde van alle wanden van de warmteverliesoppervlakte. 

Q T = U gem . A T . ∆T . t geleiding oppervlakte 

(horizontale wanden op volle grond: 1/3 van de berekende waarde) 



Energieprestatie van het binnenklimaat (PPT) 

nood aan energie (primair verbruik) voor verwarming / 

koeling en warm water van het gebouw 

E-peil = --------------------------------------------------------- x 100 

nood aan energie .......... van een referentiegebouw met 

zelfde verliesoppervlak en beschermd volume 



6.2 Ventilatieverliezen 

Natuurlijke ventilatie 

Regelbare afvoeropeningen 

Bvb. kieren, spleten, raam open 

Mechanische toevoerregeling 

Verse lucht mechanisch inblazen overdruk afvoer 

via vrije ventilatie 

Mechanische afvoerregeling 

Vochtige lucht uit natte ruimten mechanisch afzuigen 

onderdruk toevoer via vrije ventilatie 

Mechanische toe- en afvoerregeling 

Combinatie bovenstaande 2 regelingen 

6.2.1 Berekening van ventilatieverliezen 

Q = 0,34 . ∆T . t . β . V (in Wh) 

β: natuurlijke ventilatievoud in h (1) 

V: BV: volume vertrek 

t: in uur! 

(! Werken met warmtewisselaar zorgt ervoor dat ∆T niet zo hoog is) 



Samengevat: 

Transmissie Q T = U gem . A T . ∆T . t geleiding oppervlakte 

Ventilatie Q V = 0,34 . ∆T . t . β . V opwarmen volume 

Nodige vermogen: Q is warmteverbruik W = P . t 

6.2.2 Berekening van de totale verliezen 

Minimale vermogen: 

P tot = ( P t + P v ) . 1,1 

P tot = (U gem . A T . ∆T) + (0,34 . ∆T . β . V) . 1,1

Samenvatting 1 - Studiant

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?