Op weg naar duurzame ontwikkeling? - Bureau fédéral du Plan

2. Hoe is de inhoud van dit rapport georganiseerd?
In het eerste deel van dit rapport wordt het conceptuele en institutionele kader vastgelegd
waarin alle beschrijvingen, analyses en evaluaties moeten worden gesitueerd.
Duurzame ontwikkeling is immers, net zoals de gekozen thematische kernpunten, een
begrip in volle ontwikkeling. Daarom is het voor de lezer nuttig om terug te kunnen
grijpen naar de definities die door de auteurs werden gekozen en om te beschikken over
een kader waarin verbanden worden gelegd tussen deze definities en andere begrippen.
Dit conceptuele kader wordt toegelicht in de eerste helft van het eerste deel. Ook het bijzonder
ingewikkelde karakter van de Belgische instellingen kan een goed begrip van
het rapport bemoeilijken. Daarom wordt het Belgische institutionele kader in de tweede
helft van het eerste deel in grote lijnen geschetst. In deze schets wordt eerst getoond in
welk kader de Belgische beleidsvoorbereiding en besluitvorming - op grensgebieden
van duurzame ontwikkeling - in samenwerking met de internationale instanties plaatsvinden.
Daarnaast worden de mechanismen voor sociaal overleg en raadpleging
behandeld.
Het tweede deel is een beschrijving van de situatie met behulp van een "instrumentenbord"
met daarop een reeks sleutelindicatoren. Het gaat om internationale en nationale
indicatoren die betrekking hebben op de drie voor dit rapport gekozen kernpunten van
duurzame ontwikkeling. Deze sleutelindicatoren staan voor de "sturende krachten" die
met menselijke activiteiten verbonden zijn, voor de "druk" die ze uitoefenen en voor de
"effecten" ervan op de "toestand" van sociale en ecologische subsystemen. Dankzij deze
indicatoren wordt het duidelijk dat er "antwoorden" worden verwacht van regeringen
en maatschappelijke groepen om deze sturende trends te heroriënteren in een voor
duurzame ontwikkeling gunstige richting. Beleid en maatregelen zijn noodzakelijk
want de markt kan dit niet spontaan doen. Daarentegen kan de burger hiertoe bijdragen
indien hij dat echt wil en goed is ingelicht.
In het derde deel wordt het federale beleid inzake de geselecteerde thema’s van de periode
juni 1992 tot juni 1998 geanalyseerd. Eerst wordt het ondersteunend beleid
behandeld, dat specifiek op de thema’s gericht is. Vervolgens komt het beleid van ministeriële
departementen aan bod die andere bevoegdheden hebben maar die toch de
verwezenlijking van de thematische doelstellingen kunnen beïnvloeden. Deze bevoegdheden
zijn talrijk: energie, vervoer, landbouw, enzovoort. De bedoeling van deze
analyse is enerzijds om na te gaan op welke gebieden weinig of niets werd ondernomen
en waar er tegenstrijdigheden zijn, en anderzijds om positieve resultaten te vinden die
wijzen op ontwikkelingen in de richting van duurzame ontwikkeling. Er wordt met andere
woorden aangegeven in welke mate het beleid dat sinds zes jaar door de Belgische
Federale Overheid wordt gevoerd, overeenstemt met de Rio-verbintenissen. Hieruit
worden besluiten getrokken voor het toekomstige beleid. Hier werd er gekozen voor
een zo volledig mogelijk panorama van het interne federale beleid. Deze optie komt beter
tegemoet aan de vereisten van een eerste rapport dan de analyse van één of twee
sectoren dat zou doen.
Het vierde deel is een toekomstverkenning van alternatieve ontwikkelingsperspectieven
voor de thematische kernpunten van het rapport. Methodologisch gezien wordt er
in de eerste plaats erkend dat er onzekerheden bestaan over de toekomst. De benadering
veronderstelt ook dat er verschillen bestaan in de perceptie van ecologische, sociale
en maatschappelijke risico’s. Drie "handelingsperspectieven", die het resultaat zijn van
verschillende combinaties van deze percepties, worden uitgewerkt. Hieraan beantwoorden
drie mogelijke configuraties voor de wijziging van productie- en
consumptiepatronen. Op basis hiervan worden drie verschillende types van ontwikkeling
uitgewerkt voor de subsystemen "armoede en sociale uitsluiting", "atmosfeer" en
VII