Op weg naar duurzame ontwikkeling? - Bureau fédéral du Plan

Kader van het Rapport
Vijf jaar na de plechtige goedkeuring van Agenda 21 in Rio maakte de Algemene Vergadering
van de VN in juni 1997 tijdens een nieuwe top in New York de eerste vijfjaarlijkse
balans op van de uitvoering ervan 1 . Deze oefening wees tegelijkertijd op de groeiende
interesse van de beleidsverantwoordelijken voor het project van duurzame ontwikkeling
en de toenemende irritatie over de financiering van de uitvoering van Agenda 21.
De gemeenschappelijke beleidsverklaring die tijdens de top werd opgesteld, wijst op de
ernst van de situatie. Ze onderstreept dat na de eerste stappen snel meer vooruitgang
moet worden geboekt in de richting van duurzame ontwikkeling. Ook al erkennen de
staats- en regeringsleiders een aantal bemoedigende resultaten, toch uiten ze ook, samen
met het maatschappelijk middenveld, hun grote bezorgdheid over het feit dat de
algemene trends inzake duurzame ontwikkeling er vandaag somberder uitzien dan in 1992.
Ze erkennen dat de tijd dringt en herhalen dan ook hun wens om voortdurend overleg te plegen
en acties te ondernemen vanuit de idee dat de wereldeconomie tegelijkertijd efficiënter en
billijker moet worden gemaakt, aangezien het een middel is om een voor milieu en ontwikkeling
gunstig internationaal klimaat te creëren. Ze verbinden er zich ten slotte toe het nodige te
doen opdat de volgende balans van Agenda 21 in 2002 meer meetbare resultaten oplevert die in
de richting van duurzame ontwikkeling gaan.
Het Programma voor de verdere uitvoering van Agenda 21 (juni 1997) is de neerslag van
deze eerste poging tot monitoring van duurzame ontwikkeling op wereldschaal. Deze
tekst bevat elementen voor evaluatie, denkpistes voor de toekomst en enkele bijkomende
concepten. Wat het verband tussen ontwikkeling en groei betreft, herinnert hij eraan
dat de drie grote onderling afhankelijke en elkaar versterkende componenten van duurzame
ontwikkeling de volgende zijn: economische ontwikkeling, sociale ontwikkeling
en milieubescherming. Voor de economische groei wordt gepreciseerd dat het draagvlak
ervan voldoende breed moet zijn, opdat iedereen er voordeel uit haalt en dat groei
slechts ontwikkeling kan stimuleren indien de voordelen volledig worden gedeeld.
Groei dient dus op gelijke wijze te worden gestuurd door de beginselen van billijkheid
en rechtvaardigheid en door sociale en ecologische overwegingen. Vervolgens wordt
ook de politieke dimensie van het Rio-project preciezer gedefinieerd door de verwijzing
naar het respecteren van alle mensenrechten en fundamentele vrijheden, waar ook het
recht op ontwikkeling, transparantie en verantwoordelijkheid bij het bestuur en in de
administratie van alle maatschappelijke sectoren en de effectieve participatie van het
maatschappelijk middenveld toe behoren.
d. Vijf dimensies van duurzame ontwikkeling
In plaats van een inventaris te maken van andere definities van duurzame ontwikkeling
lijkt het nuttiger vijf eisen toe te lichten waaraan acties voor duurzame ontwikkeling
moeten voldoen. Het gaat om vijf typische dimensies die acties voor duurzame ontwikkeling
onderscheiden van klassieke acties voor ontwikkeling of milieu. Ze worden
hieronder telkens verbonden met een beginsel van de Verklaring van Rio. Dit betekent uiteraard
niet dat er geen verband met andere beginselen 2 is of geen andere
formuleringen van dezelfde beginselen mogelijk zijn. De dimensies zijn natuurlijk
nauw met elkaar verbonden.
1. De 19de Buitengewone Zitting van de Algemene Vergadering van de VN te New York (van 23 tot 27 juni
1997) wordt vereenvoudigd aangeduid als "Top+5".
2. De 27 beginselen van de verklaring zijn het resultaat van een onderhandeling en de verwoording ervan
is soms nogal zwaar.
32