Op weg naar duurzame ontwikkeling? - Bureau fédéral du Plan

Kader van het Rapport
ii. Langetermijnvisie
Duurzame ontwikkeling moet aan een bijkomende ethische eis voldoen en niet alleen
aan het klassieke beginsel van gelijkheid binnen eenzelfde generatie. Hierbij moet namelijk
ook erkend worden dat onze handelingen en levensstijl gevolgen hebben voor de
volgende generaties. Vandaag zijn er nog meer dan 130 miljoen kinderen die geen basisonderwijs
genieten. Bijna één miljard bewoners van de planeet kan noch lezen, noch
schrijven, laat staan een formulier invullen of een computer gebruiken 1 . Dit is zeker één
fundamentele ongelijkheid tussen hun rechten en die van de meeste kinderen die in rijke
landen worden geboren. Maar er bestaat er ook een tussen de nakomelingen en
erfgenamen van beide categorieën van kinderen. De levensomstandigheden van de volgende
generaties worden immers, zowel op sociaal als op ecologisch gebied,
grotendeels bepaald door die van de huidige generaties. Ze worden ook sterk beïnvloed
door bijvoorbeeld de ophoping van vervuilende stoffen of het overontginnen van natuurlijke
hulpbronnen (visvangst), wat de ecosystemen en het gemeenschappelijke
milieuerfgoed op lange termijn aantast. Hier dreigt een tegenstelling te ontstaan tussen
gelijkheid vandaag (vis voor iedereen) en de eis van gelijkheid tussen vandaag en morgen
(wat een beperking van de huidige visvangst vereist).
Deze nieuwe eis van gelijkheid tussen opeenvolgende generaties (die in elk geval nieuw
is voor de huidige levensstijl in de rijke landen) is de volgende: handel zo dat er na jou, zo
lang mogelijk, een menswaardig bestaan mogelijk is 2 . Aangezien deze logisch samenhangt
met de eis van gelijkheid binnen eenzelfde generatie (zie vorig punt), worden beide
eisen in het derde beginsel van de Verklaring van Rio samengebundeld:
Beginsel: Gelijkheid binnen eenzelfde generatie en tussen opeenvolgende
generaties
Het recht op ontwikkeling moet zodanig worden gerealiseerd dat op rechtvaardige wijze
wordt voorzien in de behoeften op het gebied van ontwikkeling en milieu van zowel huidige
als toekomstige generaties.
Anders gezegd dienen de waarden die "behoeden" de keuze tussen langetermijnopties
te leiden. Elke aanpak van duurzame ontwikkeling zal dus, een fundamenteel evenwicht
in de beslissingscriteria inbouwen ten voordele van langetermijnopties, daar
waar huidige benaderingen veelal gekenmerkt worden door kortetermijnopties. Toch
blijft een kortetermijnaanpak betekenisvol en gaat het er niet om de huidige generatie
met een "stralende toekomst" te sussen. De dimensie die specifiek is voor duurzame ontwikkeling
kan dus worden bepaald als het "niet-dominant zijn van de korte termijn op
de lange termijn en omgekeerd".
Kortetermijnacties hebben dus soms een eigen finaliteit, bijvoorbeeld voor armoedebestrijding.
Maar ze zijn ook wenselijk om de effecten en grondbeginselen van
langetermijnstrategieën aanhoudend te versterken. Doordat ecosystemen traag reageren,
is ook een strategie op lange, zelfs heel lange termijn noodzakelijk om juist de
negatieve effecten van de huidige ontwikkelingswijze te kunnen corrigeren. Bij zo’n
langetermijnaanpak moet nagedacht worden over de chronologische volgorde van acties.
Uitgangspunt is in elk geval dat de keuzes op verschillende tijdstippen moeten
worden getoetst en eventueel herzien, om zich aan de ontwikkelingen en met name aan
de voortschrijdende wetenschappelijke en technologische kennis aan te passen. Zo beveelt
Agenda 21 bijvoorbeeld een veelomvattende strategie aan, die zich richt op de
consumptiebehoefte, op vervulling van de basisbehoeften van de armen en op het terugdringen
1. UNICEF (1999).
2. Jonas H. (1990).
34