Op weg naar duurzame ontwikkeling? - Bureau fédéral du Plan

Kader van het Rapport
De rol van wetenschappelijke experten bestaat er bijvoorbeeld in om vanuit de natuurwetenschap
en medische wetenschap, de onzekerheden over de wetenschappelijke
basis van drempels en grenzen van duurzaamheid wetenschappelijk toe te lichten. Het
bepalen van de normen zelf mag echter in geen geval een puur technische of wetenschappelijke
activiteit zijn, omdat rekening gehouden moet worden met de sociale,
politieke en economische overwegingen van alle actoren en maatschappelijke groepen.
Het zou hierbij misplaatst zijn zich te verschuilen achter een puur wetenschappelijke invalshoek.
De meeste mensen zijn echter niet gewoon om in een dynamisch perspectief
te debatteren over maatschappelijke normen, samenlevingsverbanden en technologische
keuzes. De inzet van dit debat is voor hen niet duidelijk. Daarom erkent de
verklaring van Rio in het tiende beginsel ook het recht van elk individu om toegang te
hebben tot informatie over de ontwikkeling van het milieu:
Beginsel: Toegang tot informatie en participatie aan het beslissingsproces
Vraagstukken op milieugebied worden het best aangepakt met participatie van alle betrokken
burgers op het relevante niveau. Op nationaal niveau dient elk individu
passende toegang te hebben tot de informatie betreffende het milieu waarover de overheid
beschikt, zoals informatie over gevaarlijke stoffen en activiteiten in hun
leefomgeving, en de mogelijkheid te hebben deel te nemen aan besluitvormingsprocessen.
Staten dienen de publieke bewustwording en participatie te vergemakkelijken en te
stimuleren door informatie op grote schaal beschikbaar te stellen. Er dient effectieve toegang
te worden verleend tot rechterlijke en administratieve procedures, waaronder
herstel en verhaal.
Op grond van dit beginsel eist Agenda 21 de actieve participatie van een zo groot mogelijk
deel van de bevolking aan de besluitvorming, zowel van individuen als van groepen en organisaties
die in een lijst in Agenda 21 zijn opgenomen: naast de klassieke sociale
gesprekspartners (ondernemingen en werknemers), bevat deze lijst niet-gouvernementele
organisaties, vrouwen- en jongerengroepen, landbouwers, de wetenschappelijke
kringen, plaatselijke verenigingen en de autochtone bevolking.
Individuele verantwoordelijkheid van de actoren
Een duurzame ontwikkelingswijze ontstaat niet alleen door de versterking en uitbreiding
van de participatiemechanismen, maar ook door de vrijwillige participatie van alle
actoren 1 : consumenten 2 , producenten, overheid, enzovoort. Elke burger kan immers,
om de ontwikkeling van duurzame productie- en consumptiepatronen te bevorderen,
een specifieke verantwoordelijkheid op zich nemen voor de levenscyclus van producten
en diensten. Volgende drie voorbeelden verduidelijken de term "verantwoordelijkheid"
in deze context.
Producenten
De producent, aan de ene kant van de economische keten, draagt een heel belangrijke
verantwoordelijkheid. De OESO definieert de "uitgebreide verantwoordelijkheid van de
producent" als de noodzaak voor de producent om bij zijn beslissingen inzake productie rekening
te houden met de effecten van een product op het milieu, en dat gedurende de hele
levenscyclus ervan. Deze aanpak veronderstelt dat zowel aspecten die voorafgaan aan het productieproces,
zoals de keuze van de grondstoffen, als aspecten die in een verder stadium van het
productieproces belangrijk zijn, zoals recycleerbaarheid en afvalverwerkingskosten, worden opgenomen
in de ontwikkelings- en productiestrategieën van een product 3 . Het naleven van de
1. Gillet M. e.a. (1998).
2. Ook individuen hebben als burger of binnen de NGO’s een fundamentele maatschappelijke rol in het
creëren van duurzame consumptiepatronen.
3. OESO (1998). Eigen vertaling.
38