de preek - Hans-Jan Roosenbrand

Op reis naar Jeruzalem (Lucas 9).Ik ga op reis en ik neem mee … kennen jullie dat spelletje? We gaan vanmorgen opreis. Ik heb een koffer meegenomen. Wat zou jij meenemen als je op reis gaat? […]Jezus geeft aan zijn 12 apostelen (gezondenen) de opdracht om op reis te gaan. Heteerste dat opvalt is dat zij heel veel dingen van Jezus juist níet mogen meenemen. Ikga op reis en ik laat achter … mijn stok. Een reistas met brood of geld. Extra kleren.Maar wat nemen ze dan wel mee? Eens kijken wat er in de koffer zit. Hé, een bijbel.Jezus zegt tegen zijn leerlingen dat ze moeten meenemen: het goede nieuws over hetkoninkrijk van God (vs. 2, 6). En dat staat hierin. Ook de macht en het gezag waarmeeJezus zijn apostelen op weg stuurt zit in dat woord, in Jezus’ opdracht.Het goede nieuws van het koninkrijk van God is alles dat nodig is om te wetenonderweg. Eigenlijk zegt Jezus dus tussen de regels door dat het belangrijkste dat zijnapostelen moeten meenemen, geloof is. Geloof en vertrouwen. Dat heb je nodig alsje onderweg afhankelijk bent van anderen en alleen een bijbel mee mag nemen!Nu iets anders. Het is een heel gevaarlijke reis! Dat kan je merken aan de interessevan Herodus. 1 Híj begrijpt onmiddellijk de bedoeling. Hij voelt de dreiging. ‘Johannesheb ik laten onthoofden, wie is dan degene over wie is dergelijke dingen hoor?’ (vs.9). Jezus loopt, doet en praat als een koning. Weliswaar niet heel rechtstreeks. Maarde bedoeling is toch duidelijk. 12 apostelen, alleen al de aanstelling ervan is eenstatement van jawelste. Een troonrede (Lucas 6). Jezus is de nieuwe koning. Hij stuurtzijn herauten alvast vooruit. Jeruzalem, here I come!De reis gaat, zoals straks zal blijken, naar Jeruzalem. Het is een koningsreis, wantJeruzalem is de koningsstad. Misschien kennen jullie het verhaal van die anderemessias, David, die ook op weg was naar Jeruzalem (2 Sam. 5-7)? Vorige week zongenwe psalm 122: de zetels van het recht staan in Jeruzalem. Daar staat het huis vanDavid, de tempel van God.We gaan dus op reis. Met als belangrijkste kofferinhoud de bijbel (het goede nieuwsover Gods koninkrijk). De reis is gevaarlijk. En we gaan naar Jeruzalem. Nu iets overde verschillende taken onderweg. De leerlingen van Jezus worden vooruit gestuurd.1 Vgl. Lucas 23:8

De 12 apostelen zijn de grondstenen van het nieuwe, hemelse Jeruzalem (Op. 21:14).Zij hebben een bijzondere taak, een speciale missie. Het zijn, net als de 72, waaroverje in Lucas 10 kunt lezen, herauten. Later worden er vanuit de gemeente vanAntiochië opnieuw zendelingen weggestuurd. Zo zijn er altijd mensen met eenspeciale taak, om het goede nieuws van Gods koninkrijk te verkondigen. Ze zijn voorhun levensonderhoud afhankelijk van de gastvrijheid van anderen. Dat is niet alleeneen gunst, zegt Jezus. Dat is hun goed recht. De arbeider is zijn loon waard (Luc.10:7). Ze doen gevaarlijk werk, in de frontlinie van Gods koninkrijk.Toch zijn we ergens ook allemaal op reis. Als je wilt weten hoe moet je niet alleenkijken naar de twaalf maar ook naar de 5000 die Jezus volgden. Wat zit er nog meerin m’n koffer? Een zilveren servies! Daarmee vieren we avondmaal. In die groepen dieJezus op aarde verzamelt, delen mensen hun leven met elkaar door te ontvangen.Het brood en de vissen die door de apostelen zijn ingezameld bij de mensen zelf (zowerken de ambtsdragers in het herkennen van de gaven van gemeenteleden!) gaandoor Jezus’ handen en worden onder dankzegging gebroken.Dat is een duidelijke hint, een verwijzing naar de instelling van het Heilig avondmaal.We kunnen ervan leren dat als we als gemeente samen op weg zijn en als we het vandeze twee dingen echt verwachten, komt het goed. Er ontstaat gemeenschap – Lucasvertelt: groepen van 50. Er is zelfs over voor anderen![Lucas 9:18-43a]We gaan verder op reis. Wat nu volgt, is eigenlijk alleen een verdere uitwerking vanwat we tot nu toe hebben geleerd. Maar Jezus maakt het nóg duidelijker. Hetvolgende voorwerp dat ik het meengenomen, gaat ons daarbij helpen. Wat is het?Een microfoon.Jezus vraagt aan zijn leerlingen, die dus met Hem onderweg zijn: ‘wie zeggen demensen dat Ik ben?’ Johannes de Doper, Elia, een oude profeet. Met anderewoorden: zeker niet de minste! En jullie, zegt Jezus tegen zijn leerlingen, wie zeggenjullie dat Ik ben? En dan ontlokt Jezus aan Petrus een belijdenis: ‘de door Godgezonden Messias’.Toch verbiedt Jezus Petrus dit tegen iemand te zeggen. Waarom? Nou, lees hetvervolg. Petrus heeft alleen het eerste deel van de boodschap nog begrepen. Ditrechtstreeks tegen iedereen zeggen zou in de tijd van Jezus gelijk staan aan hetuitroepen van een bloedige opstand.

Petrus moet nog iets leren. Iets heel belangrijks. De Messias, de Mensenzoon, zal veelmoeten lijden, verworpen worden én gedood. Dán zal Hij opstaan. Niet eerder. Dat isniet alleen een les voor de leerlingen over Jezus. Uit het vervolg blijkt dat het ook eenles is voor de leerlingen, over de leerlingen zelf.Wie Mij volgt, zegt Jezus, gaat óók die weg. ‘Wie achter mij aan wil komen, moetzichzelf verloochenen en dagelijks zijn kruis op zich nemen en mij volgen. Want iederdie zijn leven wil behouden, zal het verliezen; maar wie zijn leven verliest omwille vanmij, zal het behouden.’ (vs. 23-24).Deze microfoon staat voor het Woord van Jezus in de praktijk. Oké, we hebben debijbel in onze bagage. Maar wat betekent dat in de praktijk? Wil je nu de minste zijnen zo straks de overwinning halen? Of wil je nu je overwinningen – je eigenovertuiging, je eigen gelijk – en straks de minste zijn? Zeg het maar.Dat is ook de schitterende logica achter vers 26: ‘Wie zich schaamt voor mij en mijnwoorden (dat gaat dus over de uitwerking van Jezus’ woorden in de praktijk van jeleven: wil je de minste zijn?) zal merken dat de Mensenzoon zich ook voor hemschaamt, wanneer Hij komt in de stralende luister die hemzelf, de Vader en de heiligeengelen omgeeft.’Over stralende luister gesproken. Tijd voor het volgende voorwerp. Een zonnebril.Altijd handig als je op reis gaat. Maar ook dit voorwerp staat ergens voor. Als Petrus,Johannes en Jakobus opschrikken uit een diepe slaap (ze hebben er een handje vanom op beslissende momenten in slaap te vallen!) dan zien ze Jezus, in stralend wittekleding. Pratend met Mozes en Elia, ook in hemelse luister.Wat gebeurt hier? God gunt de leerlingen van Jezus een panorama, een overzichtover het grotere geheel. Iets dat je niet dagelijks ziet. Een echte bergtopervaring. Watzien ze? Jezus staat in lijn met Mozes en Elia, twee van de grootste profeten tot dantoe in Gods koninkrijk.Maar dan. Van de stralende zon staan ze opeens weer in de schaduw van de wolk, endaarna in de alledaagse werkelijkheid van mensen die schreeuwen om hulp (v/a vs.37). Die twee verhalen horen bij elkaar. Lucas vertelt ze niet voor niets in één ademdoor.Dat is om aan te geven hoe het gaat als je met Jezus op reis bent. Er zijn van diemomenten dat je het heel helder ziet. Dat je leeft in Gods stralende aanwezigheid. Jemerkt het aan alles. Aan de zon, een lied, een gesprek op je werk. Soms krijg je eenblik op het geheel. Een panorama, een bergtopervaring.

Maar een volgend moment rij je zo een tunnel in, terwijl je je zonnebril nog op hebt.En dan moet je oppassen dat je geen brokken maakt. De leerlingen (misschiendezelfde drie?) hadden geprobeerd een jongen te genezen maar het was hen nietgelukt. Wat doe je dan? Op die momenten dat alles dat je meemaakt voor je gevoelvloekt met de aanwezigheid, de glorie van God.De slotconclusie van dit gedeelte staat na afloop van beide verhalen in vers 42: ‘allenwaren met stomheid geslagen vanwege de grootheid van God.’ Maar de les is dat omde grootheid, de glorie van God in dit leven te zien je een bril met mee-kleurendeglazen nodig hebt. God is er toen je zo ontroerd was. God is er ook als je aan heteinde van je krachten bent. Als je Hem niet merkt of ziet.Jezus maakt een veelzeggende opmerking over het zien van het koninkrijk van Godin vers 27: ‘Ik verzeker jullie dat sommigen die hier aanwezig zijn niet zullen stervenvoor ze het koninkrijk van God hebben gezien.’ Waar heeft Jezus het over? Ik ben ervan overtuigd dat Jezus het hier heeft over de dag waarop Hij als Koning verhoogd zalworden … aan het kruis. Op die andere heuvel, net buiten Jeruzalem. Op Golgota.Daar wordt zijn glorie onthuld in de ontluistering van alle pracht. In spot en lijdenwordt deze Messias groot. Let op: waar praatten Jezus, Mozes en Elia over? OverJezus’ levenseinde 2 in Jeruzalem! Dat is het grote doel.Het delen in spot, lijden, vertwijfeling (waar is God?!) is dus niet iets wat er soms bijkomt in het leven van christenen. Het hoort erbij. Het is er een wezenlijk onderdeelvan. Andersom gezegd: waar niet wordt geleden, waar alles gladjes verloopt, daar isGods koninkrijk niet zichtbaar![Lucas 43b-62]Wat gebeurt er nog meer, onderweg? Ik heb nog twee voorwerpen. Allereerst: eenpassagierslijst (gemeentegids). We zijn samen onderweg. Leuk hè? Maar wacht. Dat ishelemaal niet altijd leuk!Samen onderweg is samen ruzie maken. Gegarandeerd. Lees maar in vers 46. Deleerlingen begonnen te redetwisten. Zeg maar gerust: bekvechten. Over wie debelangrijkste was. Over de invulling van de ambten, zeg maar. En dat is nog niet eenshet minst belangrijke onderwerp waarover je in de kerk van mening kun verschillen!2 Lett. e;xodoj (exodus).

Daarop maakt Jezus eens en voor altijd duidelijk wie in zijn koninkrijk het belangrijkstis. Let op de formulering van vers 48: God openbaart zich in Jezus (een mens!) enJezus openbaart zich in de meest eenvoudige van die mensen (een kind!). Jezusbeslecht de ruzie dan ook als volgt: ‘Wie de kleinste onder jullie allen is, die iswerkelijk groot.’Een ander misverstand betreft de verhouding tot buitenstaanders. Op reis kom je,ook als gemeente, allerlei soorten mensen tegen. Mensen die in Jezus’ naamdemonen uitdrijven maar Jezus niet – op onze manier – volgen. Jezus relativeert danniet zijn eigen organisatie, zijn manier van kerk-zijn, maar is toch flexibel in de maniervan omgaan met anderen. Wie niet tegen jullie is, is voor jullie. 3 Hoe kan dat?Jezus bedoelt niet dat het niet uitmaakt bij welke kerk je je aansluit of dat iedereenzijn eigen weg maar kan gaan. Maar het is wel een reality check: Jezus is allang blijdat er nog mensen zijn die Hem volgen, op weg naar Jeruzalem! Het is eenwaarschuwing. Niet de optimistische variant (niet iedereen die roept Here Here zalhet koninkrijk van God binnengaan, Mat. 7:21). Maar we de realistische. Godskoninkrijk laat zich nooit opsluiten in een kerkelijke organisatie. Niet in activiteiten.Niet in lidmaatschap. Onderweg ontmoet je zowel onverwachte tegenstanders alsonverwachte medestanders!Dan heb je ook nog mensen die tegen zijn. Samaritanen, in Lucas 9. Op zich albijzonder dat Jezus hen ook bezoekt. 4 Maar als blijkt dat ze Jezus niet willenontvangen, willen Jakobus en Johannes vuur uit de hemel roepen om hen te verteren.Je denkt nu vast … huh? Maar denk nog eens na. Jakobus en Johannes waren zichheel bewust van hun missie in dienst van de Messias, op weg naar Jeruzalem. Zebeschouwden zichzelf als wegbereiders in de traditie van Elia.Maar Jezus wijst ze streng terecht. Dat heeft te maken met het laatste voorwerp datik vanmorgen heb meegenomen. Een routekaart (beetje ouderwets, dat geef ik toe).Waar gaat de reis heen? Naar Jeruzalem. Om van de aarde te worden weggenomen(vs. 51). Om verworpen te worden, uitgeleverd en gedood. Dat is het doel van de reis.Houd dat goed in de gaten. Jezus laat het gebeuren. Hij laat zich verwerpen, afwijzen.Denk aan de vorige keer: daar zijn de mensen vrij in.3 Volgens sommige handschriften en vertalingen: ‘tegen ons … voor ons.’4 Van Bruggen merkt op dat het nu voor de Samaritanen makkelijker was geworden om Jezus te aanvaardenomdat Hij inmiddels als dissident werd beschouwd binnen het Joodse volk (Lucas, CNT-serie, pag. 209).

En daar is Jezus vrij in. Dit is zijn weg – de weg van het koninkrijk van God. Dit is Godsplan: op weg naar het hemelse Jeruzalem, zeker! Maar langs Golgota. Het is geentussenstop. Daar begint het koninkrijk zichtbaar te worden. Waar gebloed wordt,daar begint Gods koninkrijk.Houd dus ook nu op reis het doel voor ogen. Het is een koningsreis, maar geenoverwinningsreis op de manier die wij vaak verwachten. Jezus heeft zelf gezegd tegeneen van de koningen van deze wereld dat zijn koninkrijk niet van deze wereld is (Joh.18:36). Wij zijn, en blijven tot op de dag dat Jezus terugkomt om zijn koninkrijkdefinitief hier op aarde te vestigen, vreemdelingen.Tot slot, Jezus zegt drie dingen over wat het betekent als je Hem wilt volgen. 1) WieMij wil volgen heeft geen rust, geen blijvende plaats op aarde. Hij of zij is eenvreemdeling; 2) Wie Mij wil volgen moet prioriteiten stellen. Zelfs een belangrijkeplicht als je vader begraven, wordt onbelangrijk. We weten van Jezus dat Hij positiefstond tegenover de zorg voor familie. Er zit dus ook iets in van: de beste zorg die jeaan familie kan besteden ís door zelf Jezus volgen. Het koninkrijk van Godverkondigen (vs. 60). Laten degenen die dood zijn omdat ze Jezus niet volgen, huneigen doden begraven. Maar laten degenen die eeuwig leven hebben omdát ze Jezusvolgen, dat goede nieuws dan aan iedereen vertellen zodat iedereen (ook hun eigenfamilie) ook eeuwig leven heeft!En 3) Jezus volgen is vooruit kijken. Als je ergens wilt komen moet je vooruit kijken.Het heeft geen zin om op deze kaart te kijken hoe je ergens gekomen bènt. Kijk lieverwaar je morgen heen moet. De man die afscheid wil nemen van zijn familie, begrijptheel goed wat het betekent om Jezus te volgen. Dat Jezus’ familie belangrijker is dandie van hemzelf. Hij heeft zijn prioriteiten scherp. Maar Jezus is nog scherper: wie opweg naar het hemelse Jeruzalem achteruit kijkt, is niet geschikt voor het koninkrijkvan God! Maar wie vooruit kijkt en Jezus volgt, die is op weg naar het hemelseJeruzalem![amen]