Zoogdierwinkel

ZOOGnmR 2003 14 (3) 18Jan BuysOoit vroeg iemand op een symposium wat het nut was van eenverspreidingskaart van een algemene soort die overal voorkomt.Gewend als we zijn om vooral aandacht te geven aan zeldzalnesoorten lijkt dit een terechte vraag. Toch hebben ook de algemenesoorten onze aandacht nodig. Niet om meteen heel actiefbeschermend op te treden, maar wel om een vinger aan de polste houden. Denk maar eens aan de sterk teruglopende konijnenstand,of aan één van de conclusies uit het egelonderzoek,dat verkeerssterfte lokaal zeker invloed heeft. Met het nogsteeds uitdijende asfalt is dit een reden voor blijvende aandacht.Bij algell1ene soorten moeten we danvooral op zoek naar de dichtheid (hetaantal dieren op een bepaalde oppervlakte).Imlners de verspreidingskaart zal ineerste instantie weinig veranderen. Wanneerdat gebeurt is er echt iets aan dehand en kan het al (veel) te laat zijn omnog iets te doen. Informatie over dichthedenvan zoogdieren is maar zeer beperktbeschikbaar. Een landelijk representatiefbeeld is er zeker niet.Nieuwe inventalisatiemethode?De vraag in de openingszin schoot doorn1ijn hoofd toen ik enkele jaren geledenin het kader van de nieuwe SOVONbroedvogelatlasde grutto's in het veenweidegebiedbij 111ij OlD de hoek aan hettellen was. De broedvogelatlas geeft de(relatieve) dichtheid van algemene vogelsoorten.Een opvolger van de zoogdierenatlasen/ of de vleermuisatlas zou naarmijn mening ook dergelijke informatiemoeten bevatten. OID dat te onderstrepenhuppelden tussen de grutto's ook hazendoor het beeld van ll1ijn kijker. Dieheb ik IDeteen IDaar op de rand van hetatlasformulier geturfd. Het idee voor eennieuwe inventarisatiemethode was geboren.Ik heb dit idee verder uitgewerkt envia 'zoogmail' (een email-nieuwsbrief voorzoogdiermensen) en de VZZ mensengevondel1 die hem in de praktijk wildenuitproberen. De start viel samen met deMKZ-crisis in 2001, zodat pas na het jaar2002 iets te zeggen valt over de werkbaarheidvan de methode. In dit al1ikelga ik in op de resultaten en op wat er verdermet dit idee gaat gebeuren.Tellen is simpelDe basis voor deze inventarisatienlethodeis het gedurende een vaste tijd eenvast 0111lijnd gebied bezoeken en allewaargenomen zoogdieren noteren. Ikben begonnen lnet grotere dagactievezoogdieren, die je overdag met het bloteoog of met de verrekijker kunt zien. Dezelfdemethode kan je in principe ookgebruiken voor vleermuizen: gedurendeeen bepaalde tijd in een gebied rondlopenmet een batdetector en turven wat jetegen komt. Verborgen levende soortenals muizen lenen zich niet voor deI'gelijketellingen.Ik heb gekozen voor het inventariserenvan kilometerhokken, zoals bij de broedvogelatlas.Deze rastereenheden op detopografische kaart zijn de basis voor alleverspreidingsonderzoek in Nederland enbovendien lekker handzaam qua oppervlakte:100 hectare. Net als voor debroedvogels heb ik de teltijd op één uurgesteld. Zoogdieren zijn het meest actiefin de ochtend en avond(schelnering), dusdat waren ook de perioden voor het tellen.OID een idee te krijgen van de besteperiode onl te tellen, telden we in drie