RANDUITGunther von Hagens over Körperwelten IV‘Ik wil de anatomische kennis democratiserTENTOONSTELLING Welke spierengebruikt een rockartiest als hij zijn gitaarlaat loeien? Hoe passen de organen zich aanbij een voetballer of een hoogspringer? Watgebeurt er in het lichaam als er zich te veelvet of nicotine opstapelt? De Pools-Duitseanatoom Gunther von Hagens toont het opKörperwelten IV in de Kelders van Kuregem. Hijverfijnde de door hem ontwikkelde conserveringsmethode– het plastineren – waardoorde geprepareerde lichamen in levensechte enesthetisch aantrekkelijke houdingen kunnenworden tentoongesteld.Von Hagens kijkt mij strak aan. Alsof hij mij wildoorgronden en misschien ook beïnvloeden.Omwille van zijn onafscheidelijke vilten hoeden zijn donkergrijze gilet doet hij me denkenaan de Duitse kunstenaar Joseph Beuys, dieeven non-conformistisch en taboedoorbrekendwas. In de renaissance droegen trouwensalle anatomen een hoed, waarmee ze hun onafhankelijkheidten opzichte van de socialenormen onderstreepten. ‘Net als de vroegereanatomische theaters, waar in het openbaardissecties werden uitgevoerd, heeft de tentoonstellingeen volksopvoedkundige waarde’,benadrukt von Hagens. ‘We ontsluiten dezetak van de biologie en de geneeskunde voorhet grote publiek. Door het aanschouwelijkekarakter kunnen zowel de weetgierige leek alsde toekomstige arts de inwendige bouw vanhet lichaam beter bestuderen. De voorbije decenniawas de anatomie gereserveerd voor deelite van de medische faculteiten. Wij willen dekennis aan iedereen doorgeven. Als dat geendemocratie is.’Bewust makenToen hij dertig jaar geleden als assistent aan hetInstituut voor Pathologie en Anatomie van deuniversiteit van Heidelberg enkele specimensonder ogen kreeg die in een doorzichtig blokplastic werden bewaard, vroeg hij zich af of hijhet ontbindingsproces ook niet kon afremmendoor gelijkaardige conserverende kunststoffenbij de specimens in te brengen. ‘Dat idee lagaan de basis van de plastinatietechniek’, lichthij toe. ‘We onttrekken het water en het oplosbarevet uit het lichaam en vervangen het doorkunsthars en elastomeren. Met behulp vangas, licht en warmte kunnen we alles uithardenzodat de specimens stijf en duurzaam wordenwaardoor ze in allerlei houdingen en positiesgetoond kunnen worden. We kunnen de specimensook opdelen in fragmenten of dunneschijven. Dankzij onze aanpak hebben de bezoekersgeen last van vervelende geurtjes zoalsin de klassieke dissectieateliers, waar kwistigmet sterk ruikende bewaarproducten wordtomgesprongen.’Door zieke en gezonde organen naast elkaarte exposeren, worden veel bezoekers bewustvan hun destructieve levensstijl. ‘De longenvan de roker zien helemaal zwart. Deze akeligevaststelling heeft al heel wat rookverslaafdengestimuleerd om hun ongezonde gewoonteaf te leren. Een gelijkaardig effect bereiken wedoor een zwaarlijvig specimen op te stellennaast een sportieve, slanke figuur. De opgeslagenonderhuidse vetten en het uitgezette harthebben bij het eerste specimen geleid tot eenvroegtijdige dood. Sommige bezoekers, diede catastrofale fysische gevolgen van obesitashebben gezien, vermijden nu calorierijk voedselen bewegen meer.’VerwijzingenDrie ‘gestroopte’ pokerende personages, waarvaneen valsspeler onder tafel een kaart tussenzijn teenkootjes vastklemt, herkennen we uit deJames Bondfilm Casino Royale. Om de hersenen,de nieren of het hart zichtbaar te maken zijn debedekkende lichaamsdelen opengelegd of verwijderd.Een ander tableau herinnert aan hetberoemde schilderij De anatomische les van dokterNicolaas Tulp van Rembrandt. ‘Het conserverenvan overledenen vind je in veel culturen terug’,bevestigt von Hagens. Het bekendst zijn de gemummificeerdelichamen van de Egyptische farao’s,die met geurende harsen werden bewerktnadat de ingewanden, die vlug ontbinden, eruitwaren gehaald. In Zuid-Amerika werden zelfscomplete dodensteden ingericht. De bezwarenom de afgestorvenen open te snijden, vervie-Nocturnes van de Brusselse musTENTOONSTELLING Elke donderdagavondin de herfst openen heel wat museain Brussel en de Rand hun deuren tot 22 uur.Na acht jaar is het initiatief uitgegroeid toteen culturele klassieker. Er nemen bijna vijftigmusea deel. De bezoekers kunnen in eenontspannen ‘avondlijke’ sfeer genieten vanrondleidingen interactieve activiteiten, eenwandeling langs de topstukken en ontmoetingenmet de conservator. Telkens wordenzes musea in de kijker gezet. Een greep uit hetprogramma.In de Botanique delen tien hedendaagse artiestenvan de tentoonstelling Habeas Corpus op 6november hun ervaringen met het publiek. HetCharlier Museum (Kunstlaan 16) sluit hierbijaan. Voor het René Magritte Museum in Jette,dat die avond ook open is, moet je reserveren.Op 13 november is een bezoek aan deBibliotheca Wittockiana (Bemelstraat, 23,Sint- Pieters-Woluwe) niet te versmaden. Ditmuseum van de boekbindkunst bestaat eenkwarteeuw en bezit haast uitsluitend prachtexemplaren.Het Museum voor Fantastische Kunst(Amerikaansestraat, 7, Sint-Gillis) opent op20 november het atelier met de monstrueuzeverzameling van Professor D. Vergeet niet aande balie een trollenkaart aan te schaffen!14
en’KwartslagEen greep uit het Kwartslagaanbodvoor deze maandCinderella analyseertvrouwelijke waanzinealen onder invloed van het platonisme, dat hetlichaam beschouwt als het tijdelijke omhulselvan de ziel. Verschillende religies, waaronderhet christendom, hebben die opvatting overgenomen.’In opdracht van de katholieke kerk plastineerdevon Hagens het hielbeen van de Duitsemystica Hildegard Van Bingen (1090-1179).Angelina Whalley, met wie von Hagens is getrouwd,verzamelde voor deze tentoonstellingrelativerende beschouwingen over het menselijkelichaam van Seneca, Sartre, Kant, Goetheen Descartes. ‘Gedoemd om te sterven zijn weallemaal’, verklaart de dokter. ‘Dat ons lichaamna de dood wordt begraven, verbrand, aan dewetenschap wordt geschonken of geplastineerd,kunnen we zelf testamentair bepalen.’Körperwelten IVMinstens tot half januari, 10.00-19.30,do, vr en za: tot 21.00(gesloten op 25/12 en 1/1)Anderlecht, Kelders van Kuregem,www.koerperwelten.beof 070 25 20 20NIET TEMISSENLudo DosogneHet belvue museum (naast het KoninklijkPaleis) belicht de geschiedenis van Belgiëvanuit diverse, ook karikaturale, invalshoeken.Op 27 november kan een bezoek aan ditluisterrijk gebouw worden gecombineerdmet een rondleiding achter de schermenvan de Koninklijke Bibliotheek Albert I, waarbovendien een expositie loopt over tweeeeuwen Franstalige literatuur in België.THEATER Voor Krankheit Frau inspirerenregisseuse Hanneke Paauwe en actrices SaraDe Bosschere en Liesa Naert zich op recentetentoonstellingen in het Dr. Guislainmuseumin Gent. Poëtische hersenspinsels wordenondersteund door krachtige toneelbeelden.Emotionele opwellingen verdringen de al tevoorspelbare logica.In de klassieke psychiatrie wordt vrouwelijkewaanzin vaak geassocieerd met penisnijd.Het ontbreken van het mannelijke geslachtsorgaanzou gedragsstoornissen als hysterieen nymfomanie in de hand werken. Maar erzijn ook andere extremen zoals anorexia nervosa,ongebreidelde vraatzucht, extatischeverslaving en verstikkende lusteloosheid. Omtot een genuanceerd inzicht te komen, verzameldede Duitse arts en kunsthistoricus HansPrinzhorn artistieke creaties van vrouwelijkepatiënten in psychiatrische instellingen. Veelborduurwerkjes en schilderijtjes bevattenverwijzingen naar hun jeugd. Welke obsessiesTHEATER Inside Stories bulkt van de tegenstrijdigheden.Net als de menselijke wil. Hoevaak veroorzaken we niet een kortsluitingdoor dingen te willen die onverzoenlijk zijn.Ook auteur en regisseur Peter De Graef wilvan verschillende walletjes eten. Hij typeertzijn jongste stuk niet enkel als een tragedie,maar ook als een komedie. Hij toont aandat we allesbehalve consequent denken enhandelen. Voortdurend corrigeren we onzemening of wijzigen we onze beslissingen.Een banaal telefoontje kan al voor verwarringzorgen. Zeker als je door een ex of eenfamilielid wordt opgebeld. In deze voorstellingis het de broer van het hoofdpersonagede vrouwen kwelden,kan worden afgeleiduit hun tekeningen ofkrabbels op de meestdiverse expressiedragers,van schoolschriften tot inpakpapier.Bijna steeds blijkt hoezeer ze vervreemd zijnvan de werkelijkheid. Kunst is voor hen vaakeen overlevingsstrategie of een middel omniet helemaal krankjorum te worden. Cinderellakrijgt voor deze productie de steun vanVillanella en kc nOna.LDKrankheit Frau door Cinderella i.s.m.Villanella & kc nOna/Hanneke PaauweWoensdag 5 november, 20.30Brussel, Beursschouwburg, info 02 550 03 50Zaterdag 15 november, 20.15Grimbergen, CC Strombeek,info 02 263 03 43Komische inbrekerstragediedie roet in het eten gooit. Als zijn plannen inhet honderd lopen, komt hij uithuilen. Naverloop van tijd heeft hij zoveel honger dat dehele voedselvoorraad in de ijskast eraan moetgeloven. In deze productie van Dwama enRataplan brengt Peter De Graef twee totaalverschillende spelers als Tristan Versteven enLilian Keersmaekers dichter bij elkaar.LDInside Stories door Peter De GraefZaterdag 8 november, 20.30Overijse, CC Den Blank, infoWoensdag 26 november, infoDilbeek, CC Westrand, 20.30LDDe volledige lijst vind je opnocturnes.brusselsmuseums.be.De Beursschouwburg, de kvs, het Kaaitheater, De Markten en de cultuurcentra de Meent, Den Blank,Strombeek en Westrand zetten elke maand een Kwartslagvoorstelling in de kijker. Met de Kwartslagpas(28 euro) kun je dit seizoen vier van deze voorstellingen bijwonen, waarvan twee in Brussel en twee inde Rand, telkens in een ander huis. www.kwartslag.be15