Jan van den Noort, Ongemerkt aan zijne financiën ontwassen, Een ...

3. Hygiëne - de besluiten, die leidden tot een gemeentelijkedrinkwaterleiding, een gemeentelijke dienst voor de afvalverwijdering ende aanleg van riolering. Respectievelijk in 1870, 1876 en 1889.Naast de vraag ‘waarom’ de gemeente haar taak zo sterk uitbreidde zalworden ingegaan op de ‘vorm’, met name het ondernemersgedrag vande gemeentelijke overheid en wat daarin in de loop van de vorige eeuwveranderde. Het onderscheid traditionele/nieuwe taak is bepalend voor devorm die het gemeentelijk ondernemersgedrag aanneemt. Onder druk vanhet financieringstekort zal de controle op de traditioneel gemeentelijke takengroter worden en de zelfstandigheid van het betrokken gemeentebedrijfkleiner. De nieuwe taken geven door hun winstgevendheid minder reden totzorg, zodat hier het management een vrijere hand krijgt en een slagvaardigerbeleid kan worden gevoerd. De vraag naar het ondernemersgedrag van degemeentelijke overheid zal worden geoperationaliseerd aan de hand vande volgende punten:1. Directie - met name de keuze en het functioneren van de directie geeftaanwijzingen over het nagestreefde gemeentelijke ondernemersgedrag.2. Beleidsruimte - deze ruimte wordt onder andere bepaald door degemeentelijke verordening voor het betrokken bedrijf en door instellingen functioneren van een commissie van beheer, dan wel van bijstand.3. Financiën - het nagestreefde rendement en de investeringsbeslissingenzijn hier de belangrijkste te onderzoeken variabelen. Na de toetsing, aan dehand van de case Rotterdam, zal het model worden bijgesteld en opnieuwgeformuleerd.6. LITERATUURBäurle, Bernd, Wachstum und Grenzen der Staatstätigkeit, Adolph Wagners Gesetzim Lichte neuerer Erkentnisse (Erlangen-Nürnberg 1969).Berends, R.E., De ontwikkeling der Rotterdamsche gemeenteschuld van het jaar 1851af tot den wereldoorlog (Amsterdam 1932).Bird, Richard M., The growth of government spending in Canada (Toronto 1970).Bird, Richard M., ‘Wagner’s “Law” of expanding state activity’ Public Finance/Finances Publiques 26(1971) 1-26.Clark, Evalyn A., ‘Adolf Wagner: from national economist to national socialist’,Political Science Quarterly 55(1940) 378-411 .Crouch, R.L., ‘Laissez-faire in nineteenth century Britain: Myth or reality?’ TheManchester School of Economic and Social Studies 35(1967) 199-215.Crowley, Ronald W., ‘Long swings in the role of government: an analysis of warsand government expenditures in Western Europe since the eleventh century’,Public Finance/Finances Publiques 26(1971) 27-43.Diamond, J., ‘Econometric testing of the “displacement effect”: A reconsideration’,Finanzarchiv 35(1976/77 Heft 3) 387-404.Doel, Johannes van den, Konvergentie en evolutie. De konvergentietheorie vanTinbergen en de evolutie van ekonomische ordes in Oost en West (Assen 1911).Doel, J. van den, Demokratie en welvaartstheorie, een inleiding in nieuwe politiekeekonomie (Alphen aan den Rijn 1975).Drees jr., W. en F.Th. Gubbi, Overheidsuitgaven in theorie en praktijk (Groningen 1968).Fabricant, Solomon, The trend of government activity in the United States since1900 (New York 1952).Fellmeth, Rainer, Staatsaufgaben im Spiegel politischer Ökonomie, zum Verhältnisvon Wirtschaft und Staatstätigkeiten in Werken von Adam Smith und AdolphWagner (München 1981).Gandhi, Ved P., ‘Wagner’s law of public expenditure: do recent cross-section studiesconfirm it?’ Public Finance/Finances Publiques 26(1971) 44-56.Geschiedkundig overzicht van de wijze van dekking der buitengewone uitgaven vande gemeente ‘s-Gravenhage (‘s-Gravenhage 1916).Goedhart, C., ‘Anderhalve eeuw gemeentefinanciën in ons koninkrijk’, in: Bedrijfen samenleving, Economisch-historische studies over Nederland in de 19e en 20eeeuw (Alphen aan den Rijn 1967).36 37