afl_35_opmaak 1 (Page 731) - Atlantis

plaatst op kruisingen van wegen,waar volgens de heidenen de geestenwoonden.Op veel plaatsen hebben deze wegkruisengestaan, maar tijdens deReformatie zijn ze voor een grootdeel verdwenen of, zoals in ons geval,vervangen door een paal. Alhoewel,in Oost-Nederland en in het aangrenzendeDuitsland zijn nog wel enkelewegkruisen te vinden.Dit voor iedereen vaststaande engerespecteerde punt heeft ook jarendienst gedaan als grenspaal tussende vijf marken: Dalmsholte, Heino,Raalterwoold, Luttenberg en Lemele.Vanuit de omliggende marken werdin de woeste gemeenschappelijkegronden geweid (schapen, paarden,runderen en varkens), turf gestoken(Cluunveen, Kipsveen, Zwarteveen),werden schadden (plaggen) gestokenvoor de potstal en werd houtgehaald voor boerengebruik.Het waren vooral de gewaarde boerendie deze rechten hadden, terwijlde keuterboertjes (de dagloners vande vrije gewaarde boer) tot op zekerehoogte gedoogd werden tot hetgebruik van deze markegronden.Andere markegrenzen waren in hetveld minder duidelijk aangegeven.Eeuwenlang zijn er dan ook meningsverschillengeweest tussen de markenover de grenzen, getuige de verhalenen getuigenissen uit de oudemarkeboeken, met name tussen demarken Lemele, Raalterwoold en Luttenbergover het recht van turfstekenin het Cluunveen, waar de markegrensdoorheen liep.Ook was er onenigheid over de weiderechtentussen Raalterwoold enHeino. De markegronden van Heinowerden gebruikt door de boeren uitde marke Lenthe, want men kendehet paalrecht. Dit hield in dat wanneermen te weinig voedsel had,door droogte of teveel water, menvan de woeste grond van de anderemarke gebruik mocht maken en datgaf nog wel eens aanleiding totmeningsverschillen.De Kruiskuil was vóór de Franse tijdook het grenspunt tussen de schoutambtenOmmen en Dalfsen. Na deFranse tijd, in 1818, is ditzelfde puntopnieuw gebruikt als grenspunt tussende gemeenten Dalfsen, Heino,Ommen en Raalte (zie RondomDalfsen nummer 1 en 2), totdat in1997 dit gedeelte met de gemeentelijkeherindeling in z’n geheel bij degemeente Dalfsen is gevoegd. Dithoudt in dat dit ongeveer 1500 jaaroude punt voorgoed van de kaart isverdwenen.Vanuit het Plaatselijk Belang heeftmen het plan opgevat dit punt doormiddel van een gedenkteken voor detoekomst te bewaren.En zo geschiedde. Het gedenktekenwerd een prachtig kunstwerk datdoor Wim Spijkerman werd vervaardigden door Ab Goutbeek – insamenwerking met Herman Overkampvan Plaatselijk Belang – werdvoorzien van een onderschrift.Voorafgaande aan de onthulling opLinks: Burgemeester Elfers hakt de‘broodknoop’ door en geeft aanburgemeester Kobes van Ommen enwethouder J.Elshof van Raalte ieder dehelft.Onder: Het onthullen van het kunstwerkdoor de vier buren.Foto’s: G.E.M.Bistervels16 april 1999 werd door burgemeesterElfers van Dalfsen symbolisch eenvan brood gebakken knoop doorgehakt,waarvan de ene helft werd overhandigdaan burgemeester Kobesvan de gemeente Ommen en de anderehelft aan wethouder Elshof vande gemeente Raalte. Daarna werd deonthulling verricht door de vierburen, die ieder hun eigen gemeentevertegenwoordigden.Na 29 jaar van voorbereiding, besluitvormingen realisering is het dan eindelijkzo ver: een fraai kunstwerkmarkeert deze oude kruising, en menigewandelaar of fietser zal er – gezetenop het bankje ernaast – zekervan genieten.745