Vraag - Staalbankiers

Blijft er voor de ontwikkelde landen eigenlijk nog maar één wapen over om de
groei een handje te helpen: een ruimhartig monetair beleid. Waarschijnlijk zullen
de lage officiële rentes in Europa en de VS volgend jaar nauwelijks van hun plek
komen. Zeker zolang de inflatie onder controle blijft. Pas in 2012 zal de geldkraan
wellicht wat worden dichtgedraaid als de prijzen oplopen door belastingverhogingen
(btw en accijnzen), hogere grondstofprijzen (door een aanhoudende vraag
vanuit de opkomende landen) en her en der hogere importprijzen.
De economieën van opkomende landen gaan ondertussen rustig door waarmee
ze ook het afgelopen jaar al bezig waren: in een stevig tempo doorgroeien. China
blijft daarbij koploper met een te verwachten groei van 8,5 à 10%. Maar ook
landen als India (7,5 à 9%), Brazilië (4 à 5%) en Rusland (4 à 5%) laten een gezonde
groei zien. De opkomende middenklasse in deze landen en de aanhoudende investeringen
(bijvoorbeeld in infrastructuur) spelen daarbij een sleutelrol. Bovendien
gaan noch consumenten, noch overheden gebukt onder de hoge schulden zoals in
de Westerse wereld. Zuidoost-Azië als geheel kent ook groei van 8%, mede dankzij
drastische sanering eind jaren negentig na de Aziëcrisis.
sCeNariO 2: Flink
tegenvallende groei
In dit scenario blijkt de economische opleving die we in 2010 zagen in elk geval
in de Westerse wereld van korte duur. De groei werd hier vooral gevoed door de
stimuleringsmaatregelen van overheden, maar nu deze wegvallen blijkt de basis
voor écht en duurzaam herstel in de ontwikkelde wereld te smal. Het vertrouwen
van de Westerse consumenten is nog te broos. In plaats van de economie een boost
te geven door extra te consumeren (zoals meestal gebeurt na een recessie) blijven
ze rustig doorsparen. Mogelijk stijgende belastingen in Europa en tegenvallende
pensioenen zetten een extra rem op de consumptie-uitgaven. Bovendien zorgt een
nog toenemende werkloosheid voor een verdere teruggang van het besteedbare
inkomen.
In dit scenario duikt ook het spook van de schuldencrisis opnieuw op. Niet alleen
de PIIGS-landen zien hun kredietwaardigheid dalen als gevolg van de alsmaar
oplopende overheidstekorten. Ook landen die niet eerder werden afgerekend op
hun astronomische staatsschuld kunnen in de problemen komen, zoals Frankrijk,
Engeland en mogelijk zelfs de Verenigde Staten.
Het gevolg van dit alles is een stevige economische dip in landen als de Verenigde
Staten, Engeland en Frankrijk. Waar zij langs de rand van de recessie zullen scheren,
kunnen de PIIGS-landen krimpt zeker niet vermijden. Alleen exportlanden als
Duitsland, Nederland, Scandinavië, misschien Japan, kunnen een nieuwe teruggang
vermijden.
Door de beperkte vraag zullen in dit scenario de prijzen in de Westerse wereld
nauwelijks stijgen. Sterker nog, het gevaar voor deflatie – die voor een verdere
verlamming van de economie zorgt – ligt op de loer. Een gevaarlijke ontwikkeling
aangezien overheden en instanties nauwelijks over de financiële middelen beschikken
om een nieuwe crisis te bestrijden.
De opkomende markten ondervinden in dit scenario vooral de
gevolgen van de geringere vraag vanuit de Westerse wereld. Hoewel
zij een deel van de vraaguitval kunnen opvangen met hun groeiende
binnenlandse markt, is dit niet voldoende om de huidige groeitrend
vast te houden. Gemiddeld zal de groei uitkomen op zo’n 5 à 6%.
Wel kunnen we er vanuit gaan dat de overheden van deze landen
stimuleringsmaatregelen zullen nemen. Door de geringe schulden
en enorme valutareserves hebben ze hier voldoende financiële buffers
voor. Daarnaast verschuift de afzet van producten hoe langer
hoe meer van het Westen naar de binnenlandse consumenten, die
profiteren van groeiende economische welvaart.
sCeNariO 3: Flink
meevallende groei
Tot slot is er ook nog een groep economen die gelooft in het dubbel
herstel, de positieve tegenhanger van de ‘double dip’ dus. Zij wijzen
daarbij op de laatste twee recessies: de economische groei in 1991
was zwak, maar in 1993 en ’94 sterk. Idem dito was de groei in de
periode 2004 tot 2006 sterk na een zwak 2002. Naar analogie van
deze historische voorbeelden zal dat patroon zich nu weer kunnen
herhalen. Dus na een periode van afzwakkende groei in de ontwikkelde
wereld in de tweede helft van 2010 tot begin 2011 voorspellen
deze economen dat de economische motor vanaf medio 2011
weer een tandje bijschakelt.
In de Westerse wereld zullen de Verenigde Staten daarbij opnieuw
het voortouw nemen met een sterke toename van de investeringen,
eindelijk een substantieel herstel van de huizenmarkt, sterk
aantrekkende autoverkopen en doorgaande investeringen in de
infrastructuur. Het aantal banen groeit, het besteedbare inkomen
stijgt, waardoor ook de bestedingen van consumenten toenemen.
In Europa zijn het vooral de landen met een open economie, die de
vruchten plukken van de aantrekkende wereldhandel én de goedkope
euro. Denk aan Duitsland en de Benelux, maar bijvoorbeeld
ook Frankrijk en Italië. Gevolg is wel dat de prijzen zullen stijgen,
waardoor overheden en centrale banken het monetaire beleid zullen
verkrappen om overtollige liquiditeiten op te dweilen. Officiële
rentes in het Westen worden verhoogd; marktrentes, zowel kort als
lang, zullen stijgen.
In de opkomende landen zet de groei zich nog veel sterker door
met gemiddeld zo’n 7 à 9%. Behalve China en India profiteren
ook landen in Latijns-Amerika en economisch kleinere landen
als Indonesië. Ook hier zullen de prijzen stijgen. Om de inflatie te
bestrijden, zullen de overheden hier het monetaire beleid verkrappen
en centrale banken de rentes omhoog duwen om overtollige
liquiditeiten uit de markt te halen.
Scenario’s uitgelicht
sCeNariO 1: Stabiele, maar onevenwichtige groei in de wereld van 4 à 4,5%
ONtwikkeLde wereLd (eurOpa, Vs, JapaN):
• gemiddelde economische groei in de ontwikkelde wereld van
1,5 à 2,5%
• groei uitgesplitst per regio: Vs zo’n 2%; europese ‘kernlanden’
1,5 à 2%; europese piigs-landen -2,5 à 1,0%; Japan 1,5%
• relatief hoge werkloosheid
• weinig (Vs) of geen (europa) ruimte voor budget- of fiscale
politiek
• Betrekkelijk lage inflatie
• ruimhartig monetair beleid blijft van kracht
• Officiële rentes eurozone en Vs blijven ‘on hold’
• pas in 2012 mogelijk een krapper monetair beleid na iets oplopende
inflatie (door stijgende belastingen, hogere grondstof-
en importprijzen)
sCeNariO 2: Flink tegenvallende groei in de wereld van 2 à 3%
ONtwikkeLde wereLd (eurOpa, Vs, JapaN):
• Overheidsbestedingen nemen af, belastingen stijgen
• afnemend vertrouwen van consumenten
• kredietproblemen nemen weer toe
• Landen met grote overheidsschuld komen (opnieuw) in de
problemen (piigs-landen, Frankrijk, engeland, mogelijk ook
Vs)
• scherp terugvallende groei in Vs, engeland en Frankrijk
• daadwerkelijke recessie in piigs-landen
• exportlanden, zoals duitsland, kunnen recessie vermijden
• deflatiegevaar ligt op de loer
• Neergaande trend in rentes hervat
sCeNariO 3: Flink meevallende groei in de wereld van 5 à 6%
ONtwikkeLde wereLd (eurOpa, Vs, JapaN):
• in plaats van een ‘double dip’ juist dubbel herstel vanaf medio
2011
• tweede groeifase sterker dan de eerste
• gedragen door investeringen van bedrijven, en voor infrastructuur
en herstel van huizenmarkt
• aantrekkende werkgelegenheid en daardoor meer consumentenbestedingen
• Vs blijft koploper met groei van 2,5 à 3,5%; Japan volgt met 2%
• in europa groeien vooral de ‘kernlanden’ met 2,5 à 3%
• inflatie loopt sneller op
• Om verdere prijsstijgingen te voorkomen, wordt monetair
OpkOmeNde LaNdeN:
• gemiddelde groei in ‘emerging markets’ van 6 à 7%
• China blijft koploper met 8,5 à 10%
• een goede tweede plek voor india met 7,5 à 9%
• solide consumptieve groei door opkomende middenklasse
• aanhoudende investeringen (vooral infrastructuur)
• geen belemmeringen door hoge schulden bij consumenten
of overheden (zijn in staat oplopende schulden te dekken met
inkomsten)
• inflatieremmende maatregelen (kredietbeperkingen en hogere
rentes), maar niet sterk
• monetair beleid zeker niet krap
• Voor landen met schuldproblemen neemt de risicopremie juist
toe
• Niet of nauwelijks instrumenten aanwezig om crisis aan te
pakken
OpkOmeNde LaNdeN:
• teruglopende vraag uit het westen zorgt voor lagere groei (5
à 6%)
• inflatiedruk neemt af
• Overheden nemen opnieuw stimuleringsmaatregelen, zoals
infrastructurele projecten
beleid verkrapt
• Officiële rentes stijgen, net als marktrentes
OpkOmeNde LaNdeN:
• plukken vruchten van toenemende wereldhandel
• een gemiddelde groei van 7 à 9%
• China is koploper, gevolgd door india, Latijns-amerika en economisch
kleinere landen als indonesië
• inflatiedruk neemt flink toe
• Overheden bestrijden stijgende prijzen met verkrapping van
monetair beleid
12 staalmagazine december 2010
staalmagazine december 2010 13