Onderwijs2032

worden naar welk niveau er al is bij de kinderen. 49
Het sectiebestuur Engels Levende Talen beargumenteert
waarom Engels belangrijk is en noemt een
aantal voorwaarden die aansluiten bij bovenstaande
opvattingen: het vaststellen van ambitieniveaus
en doelen, kwaliteit van verhogende scholing voor
leerkrachten, een gedegen voorbereiding van toekomstige
leraren Engels en een doorlopende leerlijn
Engels voor leerlingen in alle schooltypen van het
voortgezet onderwijs. 50 De stuurgroep Vakdidactiek
Geesteswetenschappen vraagt het Platform welke
status Engels binnen het Nederlands onderwijs
moet hebben en welke doelen daarbij nagestreefd
worden. Als Engelse les de leerling moet voorbereiden
op functioneren in een samenleving waarin
het Engels als lingua franca wordt gebruikt, heeft
dat volgens Vakdidactiek Geesteswetenschappen
belangrijke implicaties voor de (te ontwikkelen)
doorlopende leerlijn Engels en de daarbij behorende
didactiek. 51
Pedagogen Hans Bakker en Jan Kaldeway (Christelijke
Hogeschool Ede) geven aan dat met Engels
vanaf groep 1 op zich niets mis is, maar ze noemen
de argumentatie die het Platform hiervoor aanvoert
‘mager’. Bakker en Kaldeway vinden de motivatie
puur economisch, terwijl er ook andere redeneerlijnen
denkbaar zijn, zoals een geesteswetenschappelijke.
Taal ontsluit de wereld en leert kinderen dat
er andere mensen met een andere cultuur en andere
denkbeelden zijn. 52 Ook Jurjen van der Helden en Harold
Bekkering vinden de argumentatie voor Engels
vanaf groep 1 - volgens hen het economisch nut en
de concurrentiepositie van de toekomst - te smal:
Leerpsychologisch is het wezenlijker dat een vreemde
taal het model van de wereld verrijkt en net zoals artistieke
vakken een nieuwe wereld opent voor kinderen. 53
Spelen & leren
CDA-Kamerlid Michel Rog zegt in het Nederlands
Dagblad dat het Platform ervan uitgaat dat jonge
kinderen zo snel mogelijk moeten worden klaargestoomd
om later van economisch nut te zijn.
Schnabel heeft daarbij geen oog en oor voor wetenschappers
en kleuterleerkrachten die waarschuwen dat
kleuters nog niet toe zijn aan formeel leren. En dat het
juist in het belang van hun ontwikkeling is dat zij de tijd
krijgen om te spelen, te fröbelen en te ravotten.
De hoofdlijnen druisen daarom volgens Rog in
tegen de bestaande vrijheid van scholen als het gaat
om de inrichting van het onderwijs. 54
Ook in andere reacties op de hoofdlijnen van het
advies wordt een tegenstelling verondersteld tussen
spelen en (formeel) leren. Laat kinderen vooral
kind zijn, is een veelgehoorde opvatting. De NOS
publiceert enkele reacties op de hoofdlijnen van
het advies waarin hetzelfde beeld naar voren komt:
Irma Goossens vraagt zich af waarom een kind geen
kind meer mag zijn en Rimko van der Maar tweet
dat groep 1 ‘niet bedoeld is om kinderen te belasten
met taallessen, laat staan in het Engels’. 55 In een
emotionele oproep aan het Platform betoogt ‘opa
van vijfjarige kleinzoon’ Kees de Vries dat kleuters
met het huidige lesprogramma al ‘stijf van de stress’
staan, oververmoeid zijn en thuis recalcitrant. Een
‘extra geestelijke belasting’ past daar niet bij. 56 De
Werk- en Steungroep Kleuteronderwijs (WSK) meent
dat Engels niet iets is waarvoor kleuters vanuit hun
ontwikkelingsfase uit zichzelf belangstelling tonen.
Daarmee is Engels een vorm van wat de WSK ‘vooruitlopend
onderwijs’ noemt: opgelegd onderwijs dat
vanuit leerdoelen wordt samengesteld (in plaats van
‘aansluitend onderwijs’ dat precies aansluit bij het
psychologische niveau van een leerling). 57
Andere reacties op de hoofdlijnen van het advies
benadrukken dat spelen en leren bij de kleuters
gecombineerd kunnen en moeten worden, zoals
ook tijdens het gesprek van het Platform op OBS
De Vlashof in Tilburg wordt benadrukt. Daar draait
het om ‘spelenderwijs en zelfstandig leren’. 58 Dat gebeurt
overigens nu ook bij het aanleren van andere
vaardigheden.
Met materialen als puzzels, klei, zand en water worden
de motoriek en de sociale vaardigheden geoefend.
Ook maken de kinderen via kleine kringgesprekken
kennis met cijfers, letters en symbolen. De onderwijzers
denken dat het mogelijk is om kleuters Engels te leren,
al benadrukt de een dat dit ook spelenderwijs moet
gebeuren, zoals met behulp van Engelse liedjes. 59
Als kleuters al in groep 1 Engels krijgen, zullen
ze minder vaardig worden in de Nederlandse
taal. Die angst leeft bij een deel van de mensen
die op de hoofdlijnen van het advies reageren.
Ad Verbrugge, voorzitter van Beter Onderwijs
Nederland (BON), zegt bijvoorbeeld: Natuurlijk is
het leuk als iedereen Engels spreekt, maar denk eens
aan al die allochtone kinderen, en aan de kinderen
die opgroeien met een dialect, die hebben al moeite
om goed Nederlands te leren. 60 Ook Robert Sikkers,
woordvoerder van de Algemene Onderwijsbond, is
deze mening toegedaan:
Voor kinderen die thuis al een andere taal spreken, kan
het te belastend worden. Wij adviseren scholen om op
te passen dat je kinderen niet met drie talen opzadelt. 61
De Werk- en Steungroep Kleuteronderwijs (WSK)
staat om diezelfde reden negatief tegenover het
voorstel van het Platform. Leden vermoeden dat
hierdoor op het gebied van Nederlands een taalachterstand
zal ontstaan, met name bij allochtone
kinderen die thuis geen Nederlands spreken. 62
Kleuterjuf Tanja van Maanen sluit zich hierbij aan:
Als de meeste leerlingen autochtoon zijn, is het prima
om spelenderwijs te beginnen. Bijvoorbeeld met Engelse
kinderliedjes. Maar op een school waar ik voorheen
werkte, zaten veel kinderen waarvan Nederlands niet
de moedertaal is. Die hebben vaak een achterstand
omdat ze thuis de taal niet spreken. Dan lijkt het me
verstandig eerst het Nederlands op niveau te krijgen
voordat je ze Engels gaat leren. 63
Ook liggen, zegt Jannie Mijnbeek namens de Klankbordgroep
Corlaer College, de klanklettercombinaties
van het Nederlands en Engels op jonge leeftijd
nog te ver uiteen. 64 Deelnemers aan een gesprek op
OBS Pantarijn in De Meern benadrukken bovendien
dat een school wordt afgerekend op spellings- en
rekenniveau. Daardoor is de vraag hoeveel ruimte
er is voor Engels op jonge leeftijd. 65
57
Werk- en Steungroep Kleuteronderwijs (21 oktober 2015): De kleuter aan de basis van het onderwijs. Reactie van de Werk- en
Steungroep Kleuteronderwijs op het voorlopig advies van het Platform Onderwijs2032 van 1 oktober 2015.
49
Gesprek op vmbo/mavo-school Wolfert PRO in Bergschenhoek, 27 oktober 2015.
50
Willemien den Hollander namens het sectiebestuur Engels Levende Talen (16 november 2015): Reactie van de Sectie Engels van de
Vereniging van Leren in Levende Talen op het eerste rapport van het Platform Onderwijs 2032.
51
Vakdidactiek Geesteswetenschappen (16 november 2015): Reactie op het conceptadvies van Platform Onderwijs 2032.
52
Reformatorisch Dagblad (20 oktober 2015): ‘Ruim baan voor het pedagogisch hart’.
53
Jurjen van der Helden en Harold Bekkering (volkskrant.nl, 15 oktober 2015): Leren zonder feiten is een gevaarlijke illusie.
54
Michel Rog in Nederlands Dagblad (28 oktober 2015): ‘Wilde onderwijsplannen’.
55
NOS (nos.nl, 1 oktober 2015): Engels voor kleuters: ‘Niks mis mee’ of ‘Eerst Nederlands leren’?
56
Kees de Vries (dropbox.com, oktober 2015): Platform Onderwijs 2032.
58
Gesprek op openbare basisschool De Vlashof in Tilburg, 22 oktober 2015.
59
Liz Zoetekouw (elsevier.nl, 1 oktober 2015): Advies: ‘Kleuters moeten vloeiend Engels leren spreken’.
60
NOS Nieuwsuur (nos.nl/nieuwsuur, 1 oktober 2015): ‘Engels voor kleuters? Leer eerst de docenten goed Engels!’
61
NOS (nos.nl, 17 oktober 2015): Ouders: geef kinderen les in omgangsvormen en sociale media.
62
Werk- en Steungroep Kleuteronderwijs (21 oktober 2015): De kleuter aan de basis van het onderwijs. Reactie van de Werk- en Steungroep
Kleuteronderwijs op het voorlopig advies van het Platform Onderwijs2032 van 1 oktober 2015.
63
Donna van der Kolk (metronieuws.nl, 1 oktober 2015): ‘Laat kleuters lekker kleuter zijn’.
64
Jannie Mijnbeek namens Klankbordgroep Corlaer College (3 november 2015): Reactie platformonderwijs.
65
Oudergesprek op OBS Pantarijn, 1 oktober 2015.
28 29