Onderwijs2032

vaardigheden vormen volgens de vereniging de
‘noodzakelijke basis voor succesvolle deelname
aan bewegingssituaties en daarmee direct voor
een actieve (sportieve) leefstijl voor een leven lang
(gezond) bewegen’. Net zoals het Platform benadrukt
de KVLO ook de rol van bewegingsonderwijs
voor de persoonlijke ontwikkeling van leerlingen.
Ze voegt nog toe dat lichamelijke opvoeding leerlingen
ook burgerschapsvaardigheden bijbrengt. 281
De reactie van de Sportraad Amsterdam sluit
hierbij naadloos aan:
Het belang van voldoende bewegen behoeft immers
nauwelijks nog betoog. Niet alleen omdat tal van ontwikkelingen
op het gebied van gezondheid, overgewicht
en inactiviteit onder jongeren zorgen baren. Maar
evenzeer omdat de positieve effecten van voldoende
bewegen veel verder strekken dan fysiek welbevinden
alleen. Zo verbetert het de motorische en sociale
vaardigheden, het zelfbeeld en het concentratievermogen
van kinderen. 282
Aanvullende argumenten voor bewegingsonderwijs
worden op de dialoogsite aangedragen door Gielion
de Wit:
9.1.2 Kunst en cultuur
In de hoofdlijnen van het advies worden kunst en
cultuur genoemd als manieren waarop de persoonlijke
ontwikkeling van leerlingen vorm kan krijgen.
Expressie staat ten dienste van fysieke en motorische
ontwikkeling, groepsvorming en persoonlijke
ontwikkeling. De Raad van Twaalf adviseert het
Platform de term ‘expressie’ nog eens tegen het licht
Meer bewegen (‘physical activity’) op school is van
groot belang om meerdere redenen, zoals het tegen
gaan van bewegingsarmoede, het bevorderen van de
gezondheid, het bevorderen van de concentratie en
het stimuleren van de cognitieve ontwikkeling. [...] Het
hogere doel is: een levenslange deelname aan de sporten
bewegingscultuur. Sport- en bewegingsonderwijs is
een echt leervak en zou dan ook een (verplicht) kernvak
op scholen moeten blijven en/of worden. 283
Tijdens een brainstormsessie met leraren, schoolleiders
en educatiemedewerkers van het Landelijk
Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst
(LKCA) en het Fonds voor Cultuurpartipatie (FCP)
over hun programmering werd gesproken over in
hoeverre beweging tot de kern van het onderwijs
behoort. De vervolgvraag was: moet beweging een
plek krijgen binnen het schoolprogramma of kan
het ook buitenschools worden ingericht? De deelnemers
aan de sessie kwamen uit op een compromis:
in Nederland kan een ‘beweegnorm’ worden
afgesproken. Scholen kunnen dan laten weten hoe
ze dat willen realiseren - bijvoorbeeld in welke combinatie
van binnen- en buitenschools onderwijs en
met welke partners. 284
te houden; het voorgenoemde zou niet de lading
dekken. Het Platform moet denken aan ‘creatief
vermogen’ of breder ‘cultuuronderwijs’. 285 Marjet
Huiberts mist in de hoofdlijnen van het advies bij
expressie dans; dat is volgens haar beweging én
expressie. 286 Diederik Schönau, oud-lector kunsteducatie
aan de kunsthogeschool ArtEZ, vindt de
benadering van kunst- en cultuureducatie te smal.
Volgens hem ontwikkelen de kunstvakken ook ‘cognitieve
vaardigheden als visualiseren en visueel denken,
het doorzien van structuren, divergent denken,
exploreren en risico’s nemen, het durven volgen van
de eigen nieuwsgierigheid, interesses en talenten,
het personaliseren van kennis, informatie en oplossingen,
het ontwikkelen van het ruimtelijk denken,
het samen denken en spelen en het explorerend
denken met de zintuigen en het gehele lichaam’.
Dit zijn vaardigheden en werkwijzen die van groot
belang zijn, niet alleen in de kunsten, maar ook in de
wetenschap (denk aan de gedachte-experimenten van
Einstein), in het bedrijfsleven (innovatie, onontgonnen
mogelijkheden onderzoeken) en in het dagelijks leven
(communicatie, empathie, zaken vanuit het perspectief
van de ander kunnen zien, visuele informatie begrijpen
en doorzien).
Ook benadrukt Schönau dat het idee dat kunstvakken
algemene creativiteit bevorderen niet klopt.
Leerlingen kunnen volgens hem pas creatief gedrag
vertonen als ze ook in andere leergebieden worden
uitgedaagd buiten bestaande kaders te denken en
als ook in die leergebieden niet langer het ‘juiste
antwoord’ leidend is, maar het onverwachte, het
experiment en de nieuwsgierigheid van leerlingen.
287 De mail van Annemieke Huisingh aan het
Platform sluit daarbij aan. Ook zij wijst - vanuit
de Reggio-Emiliobenadering - op het belang van
verbeeldingskracht voor andere disciplines en leergebieden:
Immers geen grote wiskundige uitvinding zonder
verbeelding, geen nieuwe technologische toepassing
zonder verbeelding en ook omgekeerd: geen kunstuiting
zonder technisch vermogen en inzicht. In het
design-gebied is dat al heel vanzelfsprekend, maar
in het onderwijs zeker nog niet. 288
Net als Diederik Schönau pleit ook het programma
Vakdidactiek Geesteswetenschappen in een brief
aan het Platform voor een bredere benadering
van cultuur op school. Cultuuronderwijs dient drie
doelen: (1) het stimuleren van creativiteit en zelfontplooiing,
(2) het samen beleven van cultuur (inzicht
in lange traditie van culturele producties, verbondenheid
in gefragmenteerde samenleving) en (3)
het leren van reflectieve vaardigheden (kritische
houding, aandacht voor culturele diversiteit). 289 Een
bijdrage van het topteam Creatieve Industrie 290 en
het gesprek op openbare basisschool De Vlashof in
Tilburg sluiten bij die (bredere) benadering aan:
Van sport zijn we allemaal vol, maar kunst toont ons
de wereld op een andere manier. Ze prikkelt de
creativiteit en creativiteit helpt bij het leren. Kunst en
cultuur zitten momenteel in het verdomhoekje. Het
moet allemaal zo nuttig zijn, maar iets mooi vinden,
ergens van genieten, is gewoon fijn. En dat mag. 291
Het Strategisch Beraad Kunstonderwijs (SBK) benoemt
in een gesprek met Platformlid Jan Verweij
dat kunst nu als expressie onder persoonsvorming
wordt genoemd, maar dat kunst ook hoort bij kwalificatie
en socialisatie (de andere twee hoofddoelen
van onderwijs). Het zou lijken of de driedeling van
onderwijsdoelen in de hoofdlijnen van het advies
uit elkaar wordt getrokken. Ook adviseert het SBK,
net als de Raad van Twaalf, een andere term te
gebruiken dan ‘expressie’, omdat dit tot misverstan-
281
Koninklijke Vereniging voor Lichamelijke Opvoeding (28 oktober 2015): Reactie KVLO op het eerste advies van het Platform
Onderwijs2032.
282
Sportraad Amsterdam (18 november 2015): Bewegen en bewegingsonderwijs in Onderwijs2032.
283
Gielion de Wit op de dialoogsite onsonderwijs2032.nl.
284
Brainstormsessie leraren, schoolleiders en educatiemedewerkers Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst
(LKCA) en Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP) over hun programmering voor PO en VO, 28 oktober 2015.
285
Margriet Gersie en Frank van der Hulst namens de Raad van Twaalf (5 november 2015): Reactie Raad van twaalf op advies.
286
Marjet Huiberts (6 november 2015): Reactie voorstel Platform Onderwijs 2032.
287
Diederik Schönau (14 oktober 2015): Kunst- en cultuureducatie in Onderwijs2032.
288
Annemieke Huisingh (mail, 25 oktober 2015): KNAW/Reggio Emilia.
289
Vakdidactiek Geesteswetenschappen (27 oktober 2015): Reactie Vakdidactiek Geesteswetenschappen - Cultuureducatie -
Onderwijs2032.
290
Désirée T.M Majoor namens het topteam Creatieve Industrie (10 december 2015): Reactie hoofdlijn advies DCC.
291
Gesprek op openbare basisschool De Vlashof in Tilburg, 22 oktober 2015.
74 75