Onderwijs2032

7.3 Indeling vakoverstijgende domeinen
Ondanks de kanttekeningen bij vakoverstijgend een kwalitatieve maar ook een kwantitatieve inhoud
onderwijs worden ook voorstellen gedaan voor krijgen. De vereniging onderschrijft het belang van
vakoverstijgende domeinen of type vaardigheden interdisciplinaire thema’s voor leerlingen in het
waaraan het toekomstige onderwijs meer aandacht vmbo in het bijzonder, omdat zulke thema’s de
kan besteden.
leerstof in een breder verband plaatsen. 189
Wiskunde zou ook onderdeel kunnen zijn van een
domein als financiële zelfredzaamheid, waarvoor
Beweging en gezondheid
Wijzer in Geldzaken en Nibud pleiten. Deze partijen
De Koninklijke Vereniging voor Lichamelijke
dragen aan dat ook financiële vaardigheden een
Opvoeding (KLVO) en het Coördinatorenoverleg onderdeel zouden moeten zijn van het nieuwe
van de zes Academies voor Lichamelijke Opvoeding curriculum. In het domein financiële zelfredzaamheid
kunnen verschillende sociaal-economische
(ALOCO) pleiten bijvoorbeeld - in afzonderlijke
bijdragen - voor een apart domein lichamelijke onderwerpen een rol spelen. 190
opvoeding, bewegen & sport. Hieruit zou volgens
de KVLO een vaste kern aan motorische vaardig-
Aardrijkskunde
heden moeten voortvloeien, met ruimte voor eigen
keuzes, verdieping en verbreding vanuit de eigen Het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap
(KNAG) benadrukt dat aardrijkskunde in
leerbehoefte van leerlingen. Het gaat dan niet alleen
om het (gezond) bewegen zelf, maar ook om het zichzelf al een vakoverstijgend karakter heeft. Het
regelen en verbeteren van bewegen - zoals door verenigt namelijk bètawetenschappen (fysische
nieuwe technieken te ontwerpen waarmee bewogen geografie, klimatologie) met gammawetenschappen
(sociale geografie, culturele antropologie) en
kan worden, denk aan de klapschaats en rollator. 187
Hieraan gerelateerd pleit Nancy Bogers-Moors voor techniek (cartografie, geografische informatiesystemen).
Het KNAG geeft aan dat aardrijkskun-
het opnemen van gezondheid & welzijn als één van
de domeinen. 188 In het algemeen vinden we veel de gaat over belangrijke vraagstukken voor de
pleidooien voor het opnemen van gezondheids- beantwoording waarvan met andere vakken wordt
vaardigheden in het onderwijs; zie hiervoor
samengewerkt. Te denken valt aan vraagstukken als
subparagraaf 9.1.1 over gezondheid, voeding en watermanagement, energiebeheer en duurzame
beweging.
steden. 191 Ook Tine Benéker en Iris Pauw wijzen in
het blad Geografie op het multidisciplinaire karakter
van aardrijkskunde. Ze benoemen het belang van
Wiskunde en financiën
‘scenariodenken’.
De Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren
adviseert om wiskunde als kernvak te behouden, Zowel de relevante vaardigheden als de disciplinaire
maar om daarnaast gebruik te maken van wiskunde
in vakken als het huidige Natuur, Leven en dringt zich in vrijwel alle geografische thema’s op.
kennis zijn verankerd in ons vak, en de toekomst
Technologie (NLT), zodat de ‘domeinen’ niet alleen Toch wordt die toekomst ook in aardrijkskundeboeken
vaak gepresenteerd als vastliggend. Bovendien wordt
de toekomst vaak alleen gebruikt om de gemeenschap
wakker te schudden en het belang van het onderwerp
te benadrukken, bijvoorbeeld klimaatverandering
en vergrijzing. Wanneer leerlingen zelf in scenario’s
leren denken en zich kritisch afvragen wat wenselijk is,
benaderen ze de realiteit eerlijker en wordt het leren
diepgaander en persoonlijker. 192
Kunst en cultuur
In een bijdrage in het Nederlands Dagblad wordt gesteld
dat de voorgestelde indeling in domeinen uren
dreigt weg te kapen van het vak beeldende vorming.
Voorgesteld wordt om een themavak cultuur, historie
& burgerschap te maken, waarin beeldende
vorming, geschiedenis en maatschappijleer worden
samengevoegd. 193 Marjet Huiberts adviseert het
Platform om ook te onderzoeken hoe interdisciplinaire
thema’s zoveel mogelijk kunnen aansluiten
bij expressievakken en literatuur, om ook lezen en
kunstzinnige vorming meer te integreren in het
onderwijsaanbod. 194 Er is, met andere woorden, een
wens zichtbaar om kunst en cultuur een prominentere
plek te geven in (vakoverstijgend) onderwijs.
Het Strategisch Beraad Kunstonderwijs is bovendien
bang dat cultuur, zoals in het door het Platform
voorgestelde domein taal & cultuur, te weinig
aandacht krijgt als twee van de drie examenvakken
binnen dat domein een taal zijn. 195 Vier hoogleraren
neerlandistiek pleiten ervoor de domeinen geheel
los te laten, om meer ruimte te kunnen bieden aan
een brede en interdisciplinaire ontwikkeling ‘op
maat’. Alleen dan zouden er vruchtbare en actuele
dwarsverbanden ontstaan tussen de bèta- en alfavakken.
De hoogleraren vinden het geen goed idee
om de domeinen mens & maatschappij en taal &
cultuur van elkaar te scheiden. 196
Voorbeeld van thematische aanpak
Het onderwijs van het Vathorst College
(vmbo-t/havo/vwo) in Amersfoort is in de
onderbouw opgebouwd aan de hand van
achttien cultuurhistorische thema’s. In die
thema’s zijn aardrijkskunde, geschiedenis,
economie, science en de kunstvakken zoveel
mogelijk samengevoegd. Ook het vak
Nederlands is in de thematische aanpak terug
te vinden, in de vorm van onder andere lezen,
informatie verzamelen en ordenen, schrijven
en presenteren. Elke lesperiode duurt zes
weken en wordt afgesloten met een eindopdracht,
toets, werkstuk of presentatie.
Vakken die zich minder goed lenen voor
thematisch onderwijs, zoals wiskunde,
worden afzonderlijk gegeven. In de
bovenbouw laat het Vathorst College de
thematische aanpak grotendeels los: dan
krijgen leerlingen ruimte om hun kennis van
bepaalde vakgebieden te verdiepen.
De leerlingen zijn enthousiast over de
aanpak van hun school:
Het onderwijs in de onderbouw is eigenlijk één
groot verhaal. In de bovenbouw krijg je verdieping
via die aparte vakken. Dat voelt logisch. In
de eerste jaren wordt de basis gelegd. Daarna
zoek je automatisch naar samenhang. Je ziet hoe
vakken aansluiten.
187
Koninklijke Vereniging voor Lichamelijke Opvoeding (28 oktober 2015): Reactie KVLO op het eerste advies van het Platform Onderwijs2032;
Coördinatorenoverleg van de zes Academies voor Lichamelijke Opvoeding (ALOCO) (15 november 2015): Reactie
op eerste advies Platform Onderwijs 2032.
188
Nancy Bogers-Moors (mail, 13 oktober 2015): Reactie advies Onderwijs Platform 2032.
189
Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren (5 november 2015): Reactie NVvW op het Hoofdlijn advies: Een voorstel.
190
Wijzer in Geldzaken en Nibud (28 oktober 2015): Reactie op Hoofdlijn advies Platform Onderwijs2032.
191
Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (10 november 2015): Reactie KNAG op voorlopig advies.
192
Tine Béneker en Iris Pauw in Geografie (oktober 2015): ‘Toekomstbestendig aardrijkskundeonderwijs’.
193
Nederlands Dagblad (12 november 2015): De hoofdlijn van het Platform Onderwijs 2032.
194
Marjet Huiberts (6 november 2015): Reactie voorstel Platform Onderwijs 2032.
195
Strategisch Beraad Kunstonderwijs (9 november 2015): Bespreking en advies Voorlopig advies Platform Onderwijs 2032.
196
Yra van Dijk (Universiteit Leiden), Marc van Oostendorp (Meertens Instituut), Thomas Vaessens (Universiteit van Amsterdam) en
Arie Verhagen (Universiteit Leiden) (25 november 2015): Onderwijs2032.
56 57